γραμματικός: Difference between revisions

|Full diacritics=γρᾰμμᾰτῐκός

|Definition=γραμματική, γραμματικόν,<br><span class="bld">A</span> [[knowing one's letters]], a [[good]] [[scholar]], [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]'' 4.2.20, [[Plato|Pl.]]''[[Theaetetus|Tht.]]''207b, [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]''1105a21: Comp., Pl.''Plt.''285d, Ph.1.621; opp. [[ἀγράμματος]], Arr.''Epict.''3.19.6; ἀνὴρ γραμματικός Plu.2.582a. Adv. [[γραμματικῶς]] = [[grammatically]] [[Plato|Pl.]]''[[Theaetetus|Tht.]]'' [[l.c.]], etc.<br><span class="bld">2</span> γραμματικὸν [[ἔκπωμα]] = a [[cup]] [[engrave]]d with the [[alphabet]] or an [[inscription]], Eub.69, cf. Ath.11.466d, Luc.''Lex.''7.<br><span class="bld">3</span> <b class="b3">γραμματικαὶ ἀνάγκαι</b> [[falsa lectio|f.l.]] for [[γραμμικαί]], Alex.Aphr.''Pr.''2.46.<br><span class="bld">II</span> Subst., [[γραμματικός]], ὁ, [[teacher of the rudiments]], Hp.''Epid.''4.37, Plu.2.59f:—fem. [[γραμματική]], ''Sammelb.''5753.<br><span class="bld">2</span> [[one who occupies himself with literary texts]], [[grammarian]], [[critic]], Plb.32.2.5, D.L.3.61, D.Chr.53.1, ''IG''14.1183, etc.; first used of [[Apollodorus]] of [[Cyrene]], acc. to Clem.Al. ''Strom.''1.16.79:—fem. [[γραμματική]], ἡ, Ath.1.14d.<br><span class="bld">3</span> [[concerned with textual criticism]], [[ἐξήγησις]] D.H.''Th.''51; [[γραμματικά]], title of work by [[Eratosthenes]], Clem.Al. [[l.c.]]<br><span class="bld">III</span> ἡ [[γραμματική]] (with or without [[τέχνη]]) [[grammar]], [[Plato|Pl.]]''[[Cratylus|Cra.]]''431e, ''Sph.''253a, etc.; ἡ γραμματικὴ [[ἐπιστήμη]] Arist.''Top.'' 142b31.<br><span class="bld">b</span> [[faculty]] of [[scholarship]], γ. ἐστιν ἕξις παντελὴς ἐν γράμμασι Eratosth. ap. Sch. D.T.p.160 H., cf. Ph.1.502, ''AP''7.588 (Paul. Sil.).<br><span class="bld">2</span> [[alphabet]], [[script]], Str.3.1.6, Plu.''Arist.''1, etc.; [[ἡ ἱερὰ γραμματική]] = [[hieroglyphic]] [[writing]], ''OGI''56.64 (iii B. C.).<br><span class="bld">IV</span> [[γραμματικόν]], τό, [[fee paid to scribes]] in [[Egypt]], ''PHib.''1.110 (iii B. C.), ''PTeb.''61b.89 (ii B. C.), etc.

|dgtxt=-ή, -όν<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>de pers. [[que sabe leer y escribir]], [[letrado]] οἰομένους ... γραμματικοὺς εἶναι Pl.<i>Tht</i>.207b, πότερον δὲ γραμματικώτερον κρίνεις, ὃς ἂν ἑκὼν μὴ ὀρθῶς γράφῃ καὶ ἀναγιγνώσκῃ ἢ ὃς ἂν [[ἄκων]]; X.<i>Mem</i>.4.2.20, ὥσπερ εἰ τὰ γραμματικὰ (πράττουσιν), γραμματικοί (εἰσίν) Arist.<i>EN</i> 1105^a21, op. [[ἀγράμματος]] Arr.<i>Epict</i>.3.19.6, ἀνὴρ γ. Plu.2.582a, οὐδεὶς ... τὸν κύνα γραμματικὸν λέγει Olymp.<i>in Grg</i>.29.3.<br /><b class="num">2</b> de abstr. [[gramatical]] τοῖς ὀνόμασιν ἀποδιδῶμεν τῇ γραμματικῇ τέχνῃ Pl.<i>Cra</i>.431e, ἡ γραμματικὴ [[ἐπιστήμη]] Arist.<i>Top</i>.142^b31, γ. ψυχή Plot.6.3.18, rel. la crítica textual ἐξήγησις γ. D.H.<i>Th</i>.51.1.<br /><b class="num">3</b> de cosa [[que lleva grabada una inscripción]] γ. [[ἔκπωμα]] Eub.69, ποτήρια γραμματικά Luc.<i>Lex</i>.7.<br /><b class="num">4</b> astr., dud. [[lineal]] διὰ γραμματικῶν ... ἀναγκῶν (prob. por γραμμικῶν) ref. a la posición de la luna, Alex.Aphr.<i>Pr</i>.2.46.<br /><b class="num">II</b> subst.<br /><b class="num">1</b> ὁ [[γραμματικός]] [[maestro de primeras letras]] Hp.<i>Epid</i>.4.37, γραμματικός ἐπιπλήττων παιδί Plu.2.59f, μισθωτοὺς ... ῥήτορας καὶ γραμματικοὺς καὶ φιλοσόφους Luc.<i>Merc.Cond</i>.36, πρὸς τοῦτ' οὐδὲν γραμματικοῦ [[δέομαι]] <i>AP</i> 11.401 (Luc.), τοὺς χρόνους τούτων παῖδες παραδιδόασιν γραμματικῶν Clem.Al.<i>Strom</i>.1.16.79, διδάσκαλοί εἰσιν οἱ γραμματικοί Olymp.<i>in Alc</i>.95.20, γ. Ἑλληνικὸς ἤτοι Ῥωμαϊκός profesor de griego o de latín</i>, <i>DP</i> 7.70<br /><b class="num">•</b>[[gramático]], [[persona erudita]], [[escritor]] οὕτος ἦν γ. τῶν τὰς ἀκροάσεις ποιουμένων Plb.32.2.5, dicho de Eratóstenes como escritor de βίβλια γραμματικά Clem.Al.<i>Strom</i>.1.16.79, τῶν ὕστερον γραμματικῶν κληθέντων, πρότερον δὲ κριτικῶν D.Chr.53.1, σοφοὺς δὲ καὶ ἀμαθεῖς καὶ γραμματικοὺς ἄλλους Plot.2.3.2, cf. Vett.Val.4.12, 388.1, γ. ἠρώτα τὸν διδάσκαλον Hierocl.<i>Facet</i>.136, τοὺς γραμματικοὺς ζητοῦντας περὶ τῆς Ὀδυσσέως πλάνης Stob.3.4.52, τῶν γραμματικῶν ... τινὲς δὲ βιβλιακοί Sch.D.T.470.6, γ. κλεινός en un monumento a Menandro <i>IUrb.Rom</i>.1526.12 (II/III d.C.), γραμματικοὶ ἢ γραμματεῖς Vett.Val.379.15, tb. fem. ἡ Κερκυραία γραμματική Ath.14d, Ἑρμιόνη γραμματική <i>SB</i> 5753.<br /><b class="num">2</b> ἡ [[γραμματική]] = [[gramática]] [[δεῖ]] ... τῆς γραμματικῆς Pl.<i>Sph</i>.253a, τὸ γε μὴν γράφειν καὶ [[ἀναγιγνώσκειν]] γραμματικῆς τῆς ἀτελεστέρας ἐπάγγελμα, ἣν παρατρέποντές τινες γραμματιστικὴν καλοῦσιν Chrysipp.<i>Stoic</i>.2.31, como ejemplo de τέχνη Phld.<i>Rh</i>.1.7Aur., op. [[ἡ κριτική]] Phld.<i>Mus</i>.4.22.38, junto a música, pintura o escultura, Phld.<i>Rh</i>.2.123Aur., comparable a ἰατρική o [[γεωμετρία]] S.E.<i>M</i>.1.45, 46, [[ἄπειρος]] καὶ κοινῆς γλώττης, οὐχ ὅτι γραμματικῆς <i>AP</i> 11.399.6 (Apollinar.), cf. Plb.10.47.7, γραμματικὸς ... τῆς γραμματικῆς ... ἐξέπεσεν un gramático (cayendo de un asno) perdió su propia ciencia paród. del [[proverb|prov.]] ἀπ' ὄνου κατέπεσεν</i> <i>AP</i> 11.399.2 (Apollinar.), ὤλετο γραμματικῆς ἱερὴ [[βάσις]] <i>AP</i> 7.588 (Paul.Sil.), περὶ ... ἑλληνισμοῦ ἡ [[γραμματική]]  Olymp.<i>in Alc</i>.95.20, τὸ περὶ λόγους καταγίνεσθαι καὶ γραμματικῆς ἐστὶ καὶ ἰατρικῆς Olymp.<i>in Grg</i>.4.2, considerada como una diosa (paród.) Γ. φυσίζοη Gramática nodriza de los hombres</i>, <i>AP</i> 11.400.1 (Luc.), o como una cortesana πάντων [[δέκτρια]] Γραμματική <i>AP</i> 11.400.6 (Luc.)<br /><b class="num">•</b>gener. del simple [[conocimiento de las letras]] γ. ... γραμμάτων [[εἴδησις]] S.E.<i>M</i>.1.44, op. [[ἀγραμματία]] Ph.1.502<br /><b class="num">•</b>o por el contrario de la [[erudición]] ὅτι γραμματική ἐστιν ἕξις παντελὴς ἐν γράμμασι Eratosth. en Sch.D.T.160.10<br /><b class="num">•</b>tb. [[τὰ γραμματικά]] = [[conocimientos gramaticales]], [[gramática]] ἐν μουσικοῖς τις ἢ γραμματικοῖς ἐπιδιδούς Plu.2.75b<br /><b class="num">•</b>tít. de una obra de [[Eratóstenes]], Clem.Al.<i>Strom</i>.1.16.79.<br /><b class="num">3</b> ἡ [[γραμματική]] = [[escritura]], [[ἱερὰ γραμματική]] = [[escritura jeroglífica]]</i>, <i>OGI</i> 56.64 (Egipto III a.C.), γραμματικῇ χρῶνται (Τουρδητανοί) Str.3.1.6, del alfabeto τὰ γράμματα τῆς μετ' Εὐκλείδην ὄντα γραμματικῆς los caracteres del alfabeto posterior a Euclides</i> Plu.<i>Arist</i>.1, cf. Plu.2.579a.<br /><b class="num">4</b> [[τὸ γραμματικόν]] en pap. [[cuota o tasa de administración]] para el [[mantenimiento]] de un [[administrador]] (cf. [[γραμματεύς]] I 2) <i>PPetr</i>.1.39d.4 (III a.C.), <i>PHib</i>.110.23 (III a.C.), <i>PTeb</i>.61b.342, 93.2 (ambos II a.C.).<br /><b class="num">III</b> adv. [[γραμματικῶς]] = [[de acuerdo con la gramática]] λέγειν γ. τὸν ... ὀνόματος λόγον Pl.<i>Tht</i>.207b<br /><b class="num">•</b>[[como una persona letrada]] κινῶν ... γ. τὸν ἀγράμματον Plu.2.405a.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0504.png Seite 504]] 1) die Buchstaben betreffend, bes. richtig lesend u. schreibend, in den Elementarkenntnissen gut unterrichtet, Plat. Theaet. 207 b Rep. III, 402 b; Xen. Mem. 4, 2, 20, wo [[ἀγράμματος]] Ggstz. Über [[ἔκπωμα]] γρ. s. Ath. XI, 467 c. – 2) der sich mit Wort- u. Sacherklärung der alten Schriftsteller abgiebt, die Jugend darin unterrichtet; Sprachkenner, Sprachforscher, bes. bei Alexandrinern; Elementarlehrer Plut. discr. ad. et am. 25; – ἡ γραμματική, ''[[sc.]]'' [[τέχνη]], die Kenntniß richtig zu schreiben und zu lesen, Plat. Crat. 431 e; übh. die Wissenschaft des [[γραμματικός]], vgl. Wolf Proleg. LXIV; bes. in Schol.; das Alphabet, Plut. Arist. 1. – Adv. γραμματικῶς, z. B. λέγειν Plat. Theaet. 207 b.

|btext=ή, όν :<br /><b>I.</b> [[qui concerne l'art de lire]] <i>ou</i> d'écrire :<br /><b>1</b> ἡ γραμματική ([[τέχνη]]) la science <i>ou</i> l'art de lire et d'écrire, la grammaire ; τὰ γραμματικά, connaissances grammaticales, étude de la grammaire, grammaire;<br /><b>2</b> ἡ γραμματική, la grammaire <i>ou</i> l'ensemble des caractères d'écriture, l'alphabet;<br /><b>3</b> [[qui sait lire et écrire]];<br /><b>4</b> ὁ [[γραμματικός]] qui enseigne à lire et à écrire;<br /><b>II.</b> [[orné de lettres gravées]];<br /><i>Cp.</i> γραμματικώτερος.<br />'''Étymologie:''' [[γράμμα]].

{{elnl

|elnltext=[[γραμματικός]] -ή -όν [[γράμμα]]<br /><b class="num">1.</b> [[van personen die kan lezen en schrijven]], [[geletterd]]; subst. ὁ [[γραμματικός]] = [[onderwijzer]].<br /><b class="num">2.</b> van zaken betrekking hebbend op schrijven:; [[ποτήρια γραμματικά]] = [[beletterde bekers]] Luc. 46.7; ἡ [[γραμματικὴ τέχνη]] = [[grammatica]] Plat. Crat. 431e; subst.. ἡ [[γραμματική]] = [[schrijfkunst]] Hp. Vict. 23; ἡ [[γραμματική]] [[schrift]] Plut. Arist. 1.6.

{{elru

|elrutext='''γραμμᾰτικός:'''<br /><b class="num">1</b> [[касающийся чтения и письма]], [[словесный]], [[языковый]] ([[ἐπιστήμη]] Arst.);<br /><b class="num">2</b> [[владеющий искусством чтения и письма]], [[грамотный]] Xen., Plat., Arst., Plut.;<br /><b class="num">3</b> [[украшенный письменами]] (ποτήρια Luc.).<br /><b class="num">II</b> ὁ<br /><b class="num">1</b> [[учитель грамоты]] Plut.;<br /><b class="num">2</b> [[грамматик]], т. е. [[исследователь литературных текстов]] (преимущ. Гомера), [[филолог]] (в соврем. знач.) Polyb., Diog. L.

{{ls

|lstext='''γραμμᾰτικός''': -ή, -όν, ὁ γιγνώσκων γράμματα, [[ἔμπειρος]] εἰς τὴν γραμματικήν, [[καλῶς]] κατέχων τὰ πρῶτα στοιχεῖα, Ξεν. Ἀπομν. 4. 2, 20, Πλάτ. Θεαιτ. 270Β, Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 2. 4, 1, κ. ἀλλ.― Ἐπίρρ.–κῶς Πλάτ. ἔνθ’ ἀνωτ., Ἀριστ. [[αὐτόθι]] 2. 2) γρ. [[ἔκπωμα]], [[ποτήριον]] φέρον τὸν ἀλφάβητον ἢ ἐπιγραφήν, Εὔβουλ. Νεοττ. 1, ἴδε Ἀθήν. 466Α, κἑξ. ΙΙ. ὡς οὐσιαστ. [[γραμματικός]], ὁ, [[διδάσκαλος]] τῶν πρώτων στοιχείων, Πλούτ. 2. 59F.2) ὁ ἐνασχολούμενος εἰς τὸ Ὁμηρικὸν κείμενον κ. τ. ὅ., [[γραμματικός]], [[κριτικός]], [[ἑρμηνευτής]], Συλλ. Ἐπιγρ. 6083, Πολύβ. 32. 6, 5, Διογ. Λ. 3. 61, κτλ. ΙΙΙ. ἡ γραμματικὴ (μετὰ τοῦ ἢ [[ἄνευ]] τοῦ [[τέχνη]]) ὡς παρ’ ἡμῖν, Πλάτ. Κρατ. 431Ε, Σοφ. 253Α, κτλ.· ἡ γραμμ. [[ἐπιστήμη]] Ἀριστ. Τοπ. 6. 5, 2·― [[ὡσαύτως]], κριτικὴ [[δεξιότης]], [[πολυμάθεια]], [[παιδεία]], Ἐρατοσθ. ἐν τοῖς Α. Β. 725. 2) [[ἀλφάβητος]], γραπτοὶ χαρακτῆρες, Στράβ. 139, Πλούτ. Ἀριστείδ. 1, κτλ.· πρβλ. Wolf Προλ. Ὁμ. LXIV.

|mltxt=-ή, -ό (AM [[γραμματικός]], -ή, -όν)<br />Ι. αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στα γράμματα ή στη [[γραμματική]] («γραμματικοί κανόνες», «γραμματικές παρατηρήσεις», «[[γραμματικά]] σφάλματα»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b><br /><b>1.</b> «γραμματικό [[γένος]]» — [[χαρακτηρισμός]] που αναφέρεται στη γλωσσική [[έκφραση]] και όχι στη [[φυσική]] [[πραγματικότητα]] (π. χ. το [[χελιδόνι]] έχει ουδέτερο το γραμματικό του [[γένος]], ενώ έχει [[αρσενικό]] ή θηλυκό το [[φυσικό]])<br /><b>2.</b> «[[γραμματική]] [[ερμηνεία]]» (του νόμου)<br />[[ερμηνεία]] του νόμου [[κατά]] [[γράμμα]], βασισμένη αποκλειστικά στη [[διατύπωση]] του κειμένου του<br />II. <b>το αρσ. ως ουσ.</b> [[γραμματικός]], ο<br /><b>1.</b> ο [[γραμματοδιδάσκαλος]], αυτός που διδάσκει τα [[πρώτα]] γράμματα στους μαθητές<br /><b>2.</b> [[κριτικός]], [[ερμηνευτής]] τών αρχαίων κειμένων (και [[κυρίως]] του ομηρικού)<br /><b>3.</b> [[γραμματέας]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[εγγράμματος]], μορφωμένος<br />III. <b>το θηλ. ως ουσ.</b> [[γραμματική]], <i>η</i><br />(στα αρχ. και ως επίθ., «γραμματικὴ [[τέχνη]], [[ἐπιστήμη]]»)<br />η [[επιστήμη]] που ασχολείται με το [[τυπικό]] της γλώσσας και τον καθορισμό τών νόμων της<br />(<b>μσν. νεοελλ.</b>) <b>φρ.</b> «Γραμματική της Μουσικής» — [[πραγματεία]] θεωρίας της βυζαντινής μουσικής<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[εγχειρίδιο]] για τη [[διδασκαλία]] της γραμματικής<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[πολυμάθεια]], [[παιδεία]]<br /><b>2.</b> το [[αλφάβητο]]<br />IV. (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) [[γραμματικά]], <i>τα</i><br />τα [[πρώτα]] γράμματα, η εγκύκλιο [[μόρφωση]] («ἔμαθον τὰ γραμματικὰ μετὰ πολλοῦ τοῦ κόπου», Θ. Πρόδρ.).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[γράμμα]] (-<i>ατος</i>). Ο όρος [[γραμματική]] με τη [[σημασία]] με την οποία χρησιμοποιείται [[σήμερα]] πρωτοεμφανίστηκε ήδη στην [[εποχή]] τών Αλεξανδρινών, στο [[βιβλίο]] <i>Τέχνη Γραμματική</i> του Διονυσίου του Θρακός ([[γύρω]] στο 100 π. Χ.). Το [[έργο]] αυτό [[είναι]] η πρώτη [[γραμματική]] που συντάχθηκε στον ευρωπαϊκό χώρο, σ' αυτό δε στηρίχτηκαν όλοι οι μεταγενέστεροι γραμματικοί [[μέχρι]] τη σχολική [[γραμματική]] τών ημερών μας].

|mdlsjtxt=[γράμματα]<br />[[knowing]] one's letters, well grounded in the rudiments, a [[grammarian]], Xen., etc.:—adv. γραμματικῶς, Plat.:— ἡ γραμματική (with or without [[τέχνη]]) [[grammar]], Plat.