προκόπτω: Difference between revisions

|Definition=<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[cut]] one's way [[forward]], only metaph., <b class="b3">π. διὰ τῆς λεωφόρου</b> [[advance]] by the high-road, Anon. ap. Suid.: c. acc. cogn., τὴν ὁδὸν προκεκοφέναι <span class="bibl">J.<span class="title">AJ</span>2.6.7</span>: without <b class="b3">ὁδόν, ἐπὶ πολὺ προκεκοφότες</b> ib. <span class="bibl">2.16.3</span>; π. τριάκοντα σταδίους <span class="bibl">Chio <span class="title">Ep.</span>4.2</span>:—Pass. in Hdt., [[advance]], [[prosper]], ἀνωτέρω ὀδὲν τῶν πρηγμάτων προκοπτομένων <span class="bibl">1.190</span>; ἐς τὸ πρόσω οὐδὲν προεκόπτετο τῶν πρηγμάτων <span class="bibl">3.56</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> with neut. Adjs., <b class="b3">προκόψομεν οὐδέν</b> [[shall make]] no [[progress]], [[advance]] not at all. <span class="bibl">Alc.35</span>; <b class="b3">τὰ πολλὰ προκόψασ'</b> [[having prepared]] most of [[the way]], <span class="bibl">E. <span class="title">Hipp.</span>23</span>; <b class="b3">τί ἂν προκόπτοις;</b> what <b class="b2">good would you get?</b> <span class="bibl">Id.<span class="title">Alc.</span>1079</span>; <b class="b3">οὐδὲν προὔκοπτον εἰς .</b>. [[they made]] no [[progress]] towards... <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>7.1.6</span>; π. οὐδὲν ἐς πρόσθεν <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>961</span>; ἐν παιδείᾳ προκεκοφότες <span class="bibl">D.S.17.69</span>; π. ἐν Ἰουδαϊσμῷ <span class="bibl"><span class="title">Ep.Gal.</span>1.14</span>; ἐν τοῖς μαθήμασι <span class="bibl">Luc.<span class="title">Herm.</span>63</span>: c. dat. modi, τοῖς πλούτοις -κεκοφότες <span class="bibl">D.S.34</span>/<span class="bibl">5.2.26</span>; σοφίᾳ καὶ ἡλικίᾳ <span class="bibl"><span class="title">Ev.Luc.</span>2.52</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> c. gen. rei, <b class="b3">τοῦ ναυτικοῦ μέγα μέρος προκόψαντες</b> [[having made improvements]] in their navy to a great extent, <span class="bibl">Th.7.56</span>; [[ἡμῶν]] <b class="b3">προκοπτόντων τῆς ἀρχῆς ἐκείνοις</b> [[since]] we [[promote the increase of]] their empire, <span class="bibl">Id.4.60</span>; <b class="b3">ἐπὶ πλεῖον π. ἀσεβείας</b> [[having advanced]] further [[in]] impiety, <span class="bibl"><span class="title">2 Ep.Ti.</span>2.16</span>: abs., ἐπὶ τοσοῦτο π. <span class="bibl">Plb.31.23.2</span>; ἐπὶ πλεῖον π. <span class="bibl">D.S.14.98</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> esp. in Philos., of moreal and intellectual progress, Zeno Stoic.1.56, Chrysipp.ib.2.337, Plu.2.543e, <span class="bibl">Arr.<span class="title">Epict.</span>1.4.1</span>,<span class="bibl">3.2.5</span>, etc.; κατὰ φιλοσοφίαν π. <span class="bibl">Phld.<span class="title">Mort.</span>17</span>; ὁ λόγος π. <span class="bibl">S.E.<span class="title">P.</span>2.240</span>; <b class="b3">προκοπτούσης τῆς θεραπείας</b> if the treatment [[succeeds]], Asclep. ap. Gal. 12.413, cf. Herod.Med. in <span class="title">Rh.Mus.</span>58.103; <b class="b3">εἴωθε προκόπτειν ἡ… ἀγωγή</b> the treatment is usually [[successful]], Heliod. ap. <span class="bibl">Orib.46.9.1</span>; <b class="b3">-κεκοφυίας τῆς νόσου</b> as the disease [[improves]], Herod.Med. ap. <span class="bibl">Aët.9.13</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> of Time, <b class="b3">προκοπτούσης ὁδοῦ</b> [[as]] the journey [[advanced]], <span class="bibl">Babr. 111.4</span>; ἡ νὺξ προέκοψεν [[is far spent]], Ep.Rom. 13.12, cf. <span class="bibl">J.<span class="title">BJ</span>4.4.6</span>; to [[be advanced]] in years, τῇ ἡλικίᾳ <span class="title">SIG</span>708.18 (Istropolis, ii B.C.); ὁ μὲν -κέκοφεν, ὁ δὲ νέος ἐστίν <span class="bibl">Herm.<span class="title">in Phdr.</span>p.60</span> A.</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0731.png Seite 731]] eigtl. durch Schlagen ausdehnen, wie der Schmied das Metall durch Hänmern streckt, daher überh. weiterbringen, [[fördern]], τῆς ἀρχῆς ἐκείνοις, Thuc. 4, 60; τοῦ ναυτικοῦ μέγα [[μέρος]] προκόψαντες, 7, 56; pass. gefördert werden, Fortgang haben, [[gedeihen]], [[ἀνωτέρω]] οὐδὲν τῶν πρηγμάτων προκοπτομένων, Her. 1, 190; auch ἐς τὸ [[πρόσω]] οὐδὲν προεκόπτετο τῶν πρηγμάτων, 3, 56. In derselben Bdtg bei den Att. gew. das act., τί ἂν προκόπτοις; Eur. Alc. 1082; ταῦτα προκόπτοντ' οὐδὲν εἰς [[πρόσθεν]] κακῶν, Hec. 961; κρατοῦντες τῆς χώρας οὐδὲν προὔκοπτον ἐς τὸ ἀπολέσαι ὑμᾶς, Xen. Hell. 7, 1, 6; öfter bei Sp., wie Pol. προκόπτων [[οὐδέν]] 27, 8, 14, ἐπὶ τοσοῦτο προέκοψεν ἡ [[δόξα]] αὐτοῦ 32, 9, 2; προκόψας, gedeihend, Nicarch. 21 (XI, 17); im schlimmen Sinne, ἀνόητοι, μοχθηροί, Plut. adv. Stoic. 10; ἐπὶ πλεῖον προκόψουσιν ἀσεβείας, N. T.; Suid. führt im eigentlichen Sinne an ὀχήματι κεχρημένον καὶ διὰ τῆς λεωφόρου προκόπτοντα κατέλαβε, durch die Heerstraße fortfahren, was er διερχόμενον erkl.

{{ls

|lstext='''προκόπτω''': μέλλ. -ψω, [[προάγω]] [[ἔργον]] τι (ἐκ μεταφορᾶς τῶν κοπτόντων δάση καὶ παρασκευαζόντων νέα μέρη πρὸς καλλιεργίαν)· ἀλλὰ [[κυρίως]] οὐχὶ μεταβ., εἰμὴ μετ’ οὐδ. ἐπιθ. (ἴδε κατωτ.)· ― τὸ παθ. [[ὅμως]] ἀπαντᾷ παρ’ Ἡροδ., προάγομαι, προχωρῶ, [[προβαίνω]], εὐτυχῶ, ἀνωτέρω οὐδὲν τῶν πρηγμάτων προκοπτομένων 1. 190· ἐς τὸ [[πρόσω]] οὐδὲν προεκόπτετο τῶν πρηγμάτων 3. 56. ΙΙ. μετ’ οὐδ. ἐπιθ., προκόψομεν οὐδέν, οὐδεμίαν πρόοδον θὰ κάμωμεν, [[οὐδόλως]] θὰ προοδεύσωμεν, Ἀλκαῖ. 35· τὰ πολλὰ προκόψασ’, ἑτοιμάσασα τὰ πλεῖστα πράγματα, Εὐρ. Ἱππ. 23· τί ἂν προκόπτοις; τί καλὸν ἤθελες λάβει; ποίαν ὠφέλειαν..., ὁ αὐτ. ἐν Ἀλκ. 1079· οὐδὲν προὔκοπτον εἰς..., [[οὐδόλως]] προώδευον εἰς..., Ξεν. Ἑλλ. 7. 1, 6 οὕτω, πρ. οὐδὲν ἐς [[πρόσθεν]] Εὐρ. Ἑκ. 961. 2) [[μετὰ]] γεν. πράγμ., τοῦ ναυτικοῦ μέγα [[μέρος]] προκόψαντες, κατὰ μέγα [[μέρος]] προοδεύσαντες εἰς τὸ ναυτικόν των, Θουκ. 7. 56· ἡμῶν προκοπτόντων τῆς ἀρχῆς ἐκείνοις, ἡμῶν προαγόντων τὴν αὔξησιν τοῦ κράτους ἐκείνων, ὁ αὐτ. 4. 60· [[οὕτως]], ἐπὶ πλεῖον γὰρ προκόψουσιν ἀσεβείας, [[διότι]] θὰ προχωρήσωσιν εἰς πλειοτέραν ἀσέβειαν, πρ. Τιμόθ. Δευτ. Ἐπιστ. β΄, 16, πρβλ. [[προλαμβάνω]] ΙΙ. 3. 3) [[ὅλως]] ἀμεταβ., ἐπὶ τοσοῦτο πρ. Πολύβ. 39. 9, 2· ἐπὶ πλεῖον πρ. Διόδ. 14. 98· ― [[ὡσαύτως]], = σοφὸς γίγνεσθαι, Πλούτ. 2. 543Ε, πρβλ. Ἀρρ. Ἐπίκτ. 1. 4, 1., 3. 2, 5. β) ἐπὶ χρόνου, προκοπτούσης ὁδοῦ, μηκυνομένης τῆς ὁδοῦ, Βάβρ. 111. 4· ἡ νὺξ προέκοψεν, προὐχώρησε πρὸς τὸ [[τέλος]] της, Ἐπιστ. πρ. Ρωμ. ιγ΄, 11· τῆς νυκτὸς προκοπτούσης Ἰωσήπ. Ἰουδ. Πόλ. 4. 4, 6· οὕτω, πρ. ἡ [[θεραπεία]], προχωρεῖ, ἐξακολουθεῖ, Γαλην. 13. 351Α· ὁ [[λόγος]] πρ. Σέξτ. Ἐμπειρ. π. Π. 2. 240. γ) ἐπὶ προσώπων, [[προκόπτω]] διὰ τῆς λεωφόρου, προχωρῶ..., Ἀνώνυμ. παρὰ Σουΐδ.· [[μετὰ]] συστοίχ. αἰτιατικῆς, τὴν ὁδὸν προκεκοφέναι Ἰωσήπ. Ἰουδ. Ἀρχ. 2. 6, 7· καὶ [[ἄνευ]] τοῦ ἀντικειμ. ὁδόν· ἐπὶ πολὺ προκεκοφότες [[αὐτόθι]] 2. 16, 3· πρ. λ΄ σταδίους Χίωνος Ἐπιστ. 4. 4· ― [[μετὰ]] δοτικ. τρόπου, [[προοδεύω]], τοῖς πλούτοις πρ. Διοδ. Ἐκλογ. 598. 61· σοφίᾳ καὶ ἡλικίᾳ Εὐαγγ. κ. Λουκ. β΄, 52· [[ὡσαύτως]], ἐν παιδείᾳ Διοδ. Ἐκλογ. 554. 69· ἐν τοῖς μαθήμασι Λουκ. Ἑρμότ. 63, κτλ. (Ὁ Κοραῆς εἰς Ἰσοκρ. τ. 2, σ. 121) λέγει ὅτι ἡ [[χρῆσις]] τῆς λέξεως ἦτο «[[κυρίως]] μὲν ἐπὶ τῶν πρό τινος κοπτόντων τὰς ἀνοδίαν ποιούσας ὕλας καὶ ὁδοποιούντων τοῖς [[πρόσω]] βαίνειν βουλομένοις, οἷα [[μάλιστα]] φιλεῖ γίνεσθαι ἐν τοῖς πορευομένοις στρατοπέδοις· μεταφορικῶς δὲ καὶ ἐπὶ παντὸς ἔργου ὁ γὰρ τὰ κωλύοντα τὸ [[ἔργον]] ἐκ τοῦ μέσου ποιῶν, καὶ τοῦ ἔργου τὴν ἄνυσιν εὐχερεστέραν προπαρασκευάζων, [[εἰκότως]] ἂν προκόπτειν λέγοιτο, κτλ.», ἴδε [[προοδοποιέω]]).

{{bailly

|btext=<i>impf.</i> [[προὔκοπτον]], <i>f.</i> προκόψω, <i>ao.</i> προέκοψα, <i>pf.</i> προκέκοφα;<br /><b>1</b> <i>tr.</i> étirer <i>ou</i> allonger une plaque de métal à coups de marteau ; <i>fig.</i> faire avancer, faire progresser, gén. ; <i>Pass.</i> s’avancer, progresser, s’accroître;<br /><b>2</b> <i>intr.</i> progresser, avancer.<br />'''Étymologie:''' [[πρό]], [[κόπτω]].

|txtha=[[imperfect]] προέκοπτον; [[future]] προκοψω; 1st aorist προεκοψα; to [[beat]] [[forward]];<br /><b class="num">1.</b> to [[lengthen]] [[out]] by hammering (as a [[smith]] forges metals); [[metaphorically]], to [[promote]], [[forward]], [[further]]; [[Herodotus]], [[Euripides]], [[Thucydides]], [[Xenophon]], others.<br /><b class="num">2.</b> from [[Polybius]] on intransitively (cf. Buttmann, 145 (127); Winer s Grammar, 251 (236)), to go [[forward]], [[advance]], [[proceed]]; of [[time]]: ἡ [[νύξ]] προέκοψεν, the [[night]] is advanced (A. V. is [[far]] spent) ([[day]] is at [[hand]]), Josephus, b. j. 4,4, 6; (προκοπτουσης τῆς ὥρας) Chariton 2,3, 3 (p. 38,1edition Reiske; τά τῆς νυκτός, ibid. 2,3, 4); ἡ [[ἡμέρα]] προκοπτει, Justin Martyr, dialog contra Trypho, p. 277d.; Latin procedere is used in the [[same]] [[way]], Livy 28,15; [[Sallust]], Jug. 21,52, 109). [[metaphorically]], to [[increase]], [[make]] [[progress]]: [[with]] a dative of the [[thing]] in [[which]] [[one]] grows, Tdf.) (Diodorus 11 87); ἐν [[with]] a dative of the [[thing]], ibid. Tdf.; Antoninus 1,17); [[ἐπί]] [[πλεῖον]], [[further]], Diodorus 14,98); [[ἐπί]] [[πλεῖον]] ἀσεβείας, [[ἐπί]] τό [[χεῖρον]], [[will]] [[grow]] [[worse]], i. e. [[will]] [[make]] [[progress]] in [[wickedness]], [[τῶν]] Ἱεροσολύμων [[πάθη]] προυκοπτε καθ' ἡμέραν [[ἐπί]] τό [[χεῖρον]], Josephus, b. j. 6,1, 1).

|mltxt=ΝΜΑ, [[προκόβω]] και προκόφτω Ν [[κόπτω]] / [[κόβω]]]<br /><b>1.</b> [[προοδεύω]] (α. «έβαλε [[μυαλό]] και πρόκοψε» β. «προκόψομεν [[οὐδέν]]» — δεν θα προοδεύσουμε [[καθόλου]], Αλκ.)<br /><b>2.</b> αναπτύσσομαι ηθικά και πνευματικά (α. «πρόκοψε στα γράμματα» β. «προκόπτειν ἐν τοῑς μαθήμασι», <b>Λουκιαν.</b>)<br /><b>3.</b> [[ευημερώ]] (α. «πήγε στα [[ξένα]] και πρόκοψε» β. «προκόπτειν τοῑς πλούτοις», <b>Διόδ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[είμαι]] [[εργατικός]], [[δραστήριος]]<br /><b>2.</b> (για ζώα και φυτά) αναπτύσσομαι, έχω καλή [[απόδοση]] («πρόκοψε [[φέτος]] το [[χωράφι]] [ή το [[κοπάδι]]]»)<br /><b>3.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ.) [[προκομμένος]], -<i>η</i>, -<i>ο</i><br />α) [[εργατικός]], [[νοικοκύρης]] («προκομμένο [[παιδί]] ο [[μικρός]]»)<br />β) <b>ειρων.</b> [[αχαΐρευτος]] («τά κατάφερε [[πάλι]] ο [[προκομμένος]] σου!»)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «[[κατά]] που πάμε, θα προκόψουμε» — με την [[τακτική]] που ακολουθούμε, θα καταστραφούμε<br />β) «μάς πρόκοψε» — δεν προσέφερε [[τίποτε]]<br /><b>5.</b> <b>παροιμ.</b> α) «πρόκοψε η ακαμάτα, όταν είδε την [[κομμάτα]]» — λέγεται για να δηλώσει ότι και ο [[τεμπέλης]] παριστάνει τον εργατικό όταν έλθει η ώρα της πληρωμής<br />β) «επρόκοψεν η [[νύφη]] μας το [[βράδυ]] του Σαββάτου» — λέγεται για αυτόν που, ενώ όλο τον καιρό παρέμενε [[αδρανής]], την τελευταία [[στιγμή]] δραστηριοποιήθηκε<br />γ) «[[προκομμένος]] σαν την [[κάτω]] [[πέτρα]] του μύλου» — λέγεται για πολύ οκνηρό άνθρωπο, για μεγάλο τεμπέλη<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[προχωρώ]] («προκεκοφότες [[τριάκοντα]] σταδίους», Χίων)<br /><b>2.</b> (για χρόνο) [[περνώ]], [[διέρχομαι]] («τῆς νυκτὸς προκοπτούσης», <b>Ιώσ.</b>)<br /><b>3.</b> (σχετικά με [[ηλικία]]) [[μεγαλώνω]] («ὁ μὲν προκέκοφεν, ὁ δὲ [[νέος]] ἐστίν», Ερμεί. Αλ.)<br /><b>4.</b> (για οδό ή λόγο) επιμηκύνομαι<br /><b>5.</b> ωφελούμαι, έχω [[κέρδος]] («τί δεῑ θρηνεῑν προκόπτουτ' οὐδὲν εὶς [[πρόσθεν]] κακῶν», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>6.</b> (για νόσο ή [[θεραπεία]]) εξελίσσομαι θετικά («προκοπτούσης τῆς θεραπείας», <b>Ηρόδ.</b> Ιατρ.)<br /><b>7.</b> <b>παθ.</b> <i>προκόπτομαι</i><br />προάγομαι («[[ἀνωτέρω]] [[οὐδέν]] τῶν πρηγμάτων προκοπτομένων», <b>Ηρόδ.</b>).

{{elru

|elrutext='''προκόπτω:''' (ион. тж. med.-pass.) идти вперед, продвигаться, преуспевать (ἐς τὸ [[πρόσω]] Her. и εἰς [[πρόσθεν]] Eur.; ἐν τοῖς μαθήμασιν Luc.; σοφίᾳ καὶ ἡλικίᾳ NT): [[ἀνωτέρω]] οὐδὲν τῶν πρηγμάτων προκοπτομένων Her. тогда как дело нисколько не продвигалось вперед; τί δ᾽ ἂν προκόπτοις; Eur. чего ты (этим) достигнешь?; τοῦ ναυτικοῦ [[μέγα]] [[μέρος]] π. Thuc. значительно усилить флот; π. τινὶ τῆς ἀρχῆς Thuc. способствовать усилению чьей-л. власти; π. τοῖς πλούτοις Diod. богатеть; τὸ φυτὸν προκόπτει Arst. растение произрастает; π. ἐπὶ τὸ [[χεῖρον]] NT погрязать во зле; ἡ νὺξ προέκοψεν NT ночь на исходе.

|elnltext=προ-κόπτω, imperf. προύκοπτον en προέκοπτον, med. προεκοπτόμην; aor. προύκοψα en προέκοψα, intrans. zich een weg banen, voortgang boeken; met adv. acc..; προκόψομεν γὰρ οὐδέν wij zullen geen vooruitgang boeken Alc. 335.2; προκόπτοντ ’ οὐδὲν ἐς πρόσθεν zonder er iets mee op te schieten Eur. Hec. 961; τί ἂν προκόπτοις wat zou je er mee opschieten Eur. Alc. 1079; met gen..; τοῦ ναυτικοῦ μέγα μέρος π. voor een belangrijk deel verbeteringen aanbrengen in hun zeemacht Thuc. 7.56.3; ἡμῶν τῆς ἀρχῆς προκοπτόντων ἐκείνοις omdat wij hun heerschappij voor hen bevorderen Thuc. 4.60.2 2; met dat..; Ἰησοῦς προέκοπτεν σοφίᾳ Jezus groeide in wijsheid NT Luc. 2.52; met prep..; προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον ze zullen van kwaad tot erger vervallen NT 2 Tim. 3.13; προὔκοπτον ἐν τοῖς μαθήμασι ik vorderde met mijn studies Luc. 70.63; abs..; ἡ νὺξ προέκοψεν de nacht is gevorderd NT Rom. 13.12; ook med.-pass.. σφι... ἐς τὸ πρόσω... οὐδὲν προεκόπτετο τῶν πρηγμάτων er werd geen enkele vooruitgang geboekt in hun situatie Hdt. 3.56.1.

|mdlsjtxt=fut. ψω [[attic]] imperf. [[προὔκοπτον]]<br /><b class="num">I.</b> to cut [[away]] in [[front]]: [[hence]] to [[forward]] a [[work]] (the metaph. [[being]] prob. taken from pioneers), Pass. to be forwarded, to [[advance]], [[prosper]], Hdt.<br /><b class="num">II.</b> with neut. Adjs., τὰ πολλὰ προκόψασ' having made [[most]] things [[ready]], Eur.; τί ἂν προκόπτοις; [[what]] [[good]] would you get? Eur.; οὐδὲν [[προὔκοπτον]] they were [[making]] no [[progress]], Xen.<br /><b class="num">2.</b> c. gen. rei, τοῦ ναυτικοῦ [[μέγα]] [[μέρος]] προκόψαντες having made improvements in [[their]] [[navy]] to a [[great]] [[extent]], Thuc.; [[ἡμῶν]] προκοπτόντων τῆς ἀρχῆς ἐκείνοις [[since]] we [[promote]] the [[increase]] of [[their]] [[empire]], Thuc.; ἐπὶ [[πλεῖον]] πρ. ἀσεβείας having advanced [[further]] in [[impiety]], NTest.<br /><b class="num">3.</b> absol., ἡ νὺξ προέκοψεν the [[night]] is far spent, NTest.; πρ. σοφίᾳ to [[advance]] in [[wisdom]], NTest.