ἐπιστάτης: Difference between revisions

{{LSJ1

|Medium diacritics=ἐπιστάτης

|Low diacritics=επιστάτης

|Transliteration C=epistatis

|Beta Code=e)pista/ths

}}

{{pape

}}

{{ls

|lstext='''ἐπιστάτης''': -ου, ὁ, (ἐφίσταμαι) ὁ [[παρά]] τινι ἱστάμενος, [[ὅθεν]], ὁ προσερχόμενος [[ὅπως]] ἐπαιτήσῃ ἢ ἱκετεύσῃ, [[ἐπαίτης]], [[ἱκέτης]], οὐ σύγ’ ἄν... σῷ ἐπιστάτῃ οὐδ’ ἅλα δοίης Ὀδ. Ρ. 455. 2) ἐν παρατάξει μάχης, ὁ ἱστάμενος πλησίον ἀνδρός τινος [[ὄπισθεν]] (ὡς ὁ [[παραστάτης]] ἦτο ὁ πλησίον ἐκ δεξιῶν ἢ ἀριστερῶν ἱστάμενος, ὁ δὲ προστάτης ὁ ἐν τῇ [[ἔμπροσθεν]] γραμμῇ), Ξεν. Κύρ. 3. 3, 59., 8. 1, 10, κ. ἀλλ. ΙΙ. ὁ ἐπί τινος ἱστάμενος, [[ἀναβάτης]], ἁρμάτων ἐπιστάται, ἐπί ἁρματηλάτου, Σοφ. Ἠλ. 702· ἐπὶ τοῦ μαχομένου ἐκ τοῦ ἅρματος, ὡς τὸ [[παραβάτης]], γυμνῆτες, ἱππῆς, ἁρμάτων τ’ ἐπιστάται Εὐρ. Φοίν. 1147· ἐλεφάντων ἐπ., ἐπὶ τοῦ ὁδηγοῦ, Πολύβ. 1. 40, 11. 2) ὁ ὡρισμένος νὰ ἐπιστατῇ ἐπί τινος, νὰ [[εἶναι]] [[ἀρχηγός]], οἱ δ’ ἐπιστάται, δισσὼ στρατηγὼ Αἰσχύλ. Θήβ. 815· πᾶς θ’ ὅπλων [[ἐπιστάτης]], δηλ. [[ὁπλίτης]], ὁ αὐτ. ἐν Πέρσ. 379· ποιμνίων ἐπιστάταις Σοφ. Αἴ. 27· ἐρετμῶν ἐπ. (ὡς τὸ κώπης [[ἄναξ]]) Εὐρ. Ἑλ. 1267· θύματος ἐπ. ὁ αὐτ. Ἑκ. 223· [[ἀλλά]], ταύρων πυρπνόων ἐπιστάτην ζεύγλαισι, δαμαστὴν ταύρων πυρπνόων διὰ τῶν ζευγλῶν, ὁ αὐτ. ἐν Μηδ. 478· οἵους ἐνόπτρων καὶ μύρων ἐπιστάτας, δηλ. οὐχ ὅπλων, ἀλλὰ γυναικείας τρυφῆς ἐπιστάτας, «οἵους εἰκὸς [[εἶναι]] ἐπιτηδείους εἰς τὴν τῶν ἐνόπτρων καὶ μύρων ὑπηρεσίαν» (Σχόλ.), περὶ τῶν Φρυγῶν, ὁ αὐτ. ἐν Ὀρ. 1112· ἐπὶ προστάτου θεοῦ, ἐναλίῳ θεῷ τοῦδ’ ἐπιστάτῃ Κολωνοῦ Σοφ. Ο. Κ. 889· καιρὸς γάρ, [[ὅσπερ]] ἀνδράσιν μέγιστος ἔργου παντός ἐστ’ [[ἐπιστάτης]], ὁ διέπων, ὁ αὐτ. ἐν Ἠλ. 76· ― [[ὡσαύτως]] παρὰ πεζογράφοις, δέομαι δ’ ὑμῶν τῶν λόγων ἴσους καὶ κοινοὺς ἡμῖν ἐπιστάτας γενέσθαι, κριτάς, Ἀνδοκ. 29. 34· [[ἐπιστήμων]], [[ποίας]] ἐργασίας [[ἐπιστάτης]]; τί ἂν εἴποιμεν αὐτὸν [[εἶναι]], ὦ Σώκρατες, ἢ ἐπιστάτην τοῦ ποιῆσαι δεινὸν λέγειν; Πλάτ. Πρωτ. 312D· ἐπ. ἄθλων, [[πρόεδρος]], ἐπιμελητὴς τῶν ἀγώνων, ὁ αὐτ. ἐν Νόμοις 949Α, πρβλ. Ξεν. Λακ. 8, 4· ἐπὶ τῶν ἐπιστατούντων ἐν τοῖς γυμνικοῖς ἀγῶσιν, ὁ αὐτ. ἐν Ἀπομν. 3. 5, 18· ἐπὶ κυβερνήτου πλοίου, ὁ αὐτ. Οἰκ. 21. 3, καὶ (μεταφ.) Πλάτ. Πολ. 412Α. ΙΙΙ. ἐν Ἀθήναις ἰδίως, 1) ἐν τοῖς ἀρχαιοτέροις χρόνοις, εἷς ἐκ τῶν πρυτάνεων, ἐκλεγόμενος ὑπ’ αὐτῶν, [[ὅστις]] προήδρευεν ἐν τῇ βουλῇ ἢ τῇ ἐκκλησίᾳ (ἐὰν συνέβαινε νὰ συνεδριάζῃ αὕτη ἢ [[ἐκείνη]]) [[μέχρι]] τῶν ἀρχῶν τῆς δ΄ πρὸ Χρ. ἑκατονταετηρίδος, ὅτε ὁ [[ἐπιστάτης]] διωρίσθη [[φύλαξ]] τῶν ἀρχείων καὶ τοῦ θησαυροφυλακίου, καὶ ἐκλήρου [[ἐννέα]] προέδρους ἐκ τῶν [[ἐννέα]] φυλῶν (ἐξαιρουμένης τῆς [[ἑαυτοῦ]] φυλῆς), οἵτινες προήδρευον ἔν τε τῇ βουλῇ καὶ τῇ ἐκκλησίᾳ, ὡς ἔπραττεν αὐτὸς ἕως [[τότε]], καὶ [[ὅστις]] ἐκαλεῖτο [[ἐπιστάτης]] τῶν προέδρων, Αἰσχίν. 59. 13, Δημ. 596. 4, Συλλ. Ἐπιγρ. 186, 189. 5. ― [[Κατὰ]] τὸν Ἀριστοτ. ἐν τῇ Ἀθην. Πολ XLIV (σ. 63. 20, ἔκδ. Blass), «ἔστι δὲ [[ἐπιστάτης]] τῶν πρυτάνεων εἷς ὁ λαχών· [[οὗτος]] δ’ ἐπιστατεῖ νύκτα καὶ ἡμέραν, καὶ οὐκ ἔστιν [[οὔτε]] [[πλείω]] χρόνον [[οὔτε]] δὶς τὸν αὐτὸν γενέσθαι. τηρεῖ δ’ [[οὗτος]] τάς τε κλεῖς τὰς τῶν ἱερῶν, ἐν οἷς τὰ χρήματ’ ἐστὶν καὶ τὰ γράμματα τῇ πόλει, καὶ τὴν δημοσίαν σφραγῖδα, καὶ μένειν [[ἀναγκαῖον]] ἐν τῇ θόλῳ τοῦτόν ἐστιν, καὶ τριττὺν τῶν πρυτάνεων ἣν ἂν [[οὗτος]] κελεύῃ. καὶ [[ἐπειδὰν]] συναγάγωσιν οἱ πρυτάνεις τὴν βουλὴν ἢ τὸν δῆμον, [[οὗτος]] κληροῖ προέδρους [[ἐννέα]], ἕνα ἐκ τῆς φυλῆς ἑκάστης πλὴν τῆς πρυτανευούσης, καὶ [[πάλιν]] ἐκ τούτων ἐπιστάτην ἕνα, καὶ παραδίδωσι τὸ [[πρόγραμμα]] αὐτοῖς· οἳ δὲ παραλαβόντες τῆς τ’ εὐκοσμίας ἐπιμελοῦνται, καὶ [[ὑπὲρ]] ὧν δεῖ χρηματίζειν προτιθέασιν, καὶ τὰς χειροτονίας κρίνουσιν, καὶ τὰ ἄλλα πάντα διοικοῦσιν, καὶ τοῦ τ’ ἀφεῖναι κύριοί εἰσιν. καὶ ἐπιστατῆσαι μὲν οὐκ ἔξεστιν πλεῖον ἢ [[ἅπαξ]] ἐν τῷ ἐνιαυτῷ, προεδρεύειν δ’ ἔξεστιν [[ἅπαξ]] ἐπὶ τῆς πρυτανείας ἑκάστης». 2) [[ἐπόπτης]], ἐπιτηρητὴς δημοσίων ἔργων, οἰκοδομῶν, κτλ., τοῦ νεὼ τοῦ ἐν πόλει, δηλ. τοῦ ναοῦ τῆς Πολιάδος Ἀθηνᾶς, Συλλ. Ἐπιγρ. 160. 1· ἐπ. τῶν ἔργων, Λατ. praefectus operum, Δημ. 264. 26, πρβλ. Αἰσχίν. 55. 41· τοῦ ναυτικοῦ ὁ αὐτ. 85. 29· τῶν κοπρώνων Δημ. 785. 13, κτλ. IV. κατὰ τὸν Σχολιαστ. τοῦ Ἀριστοφ. εἰς Ὄρν. 436, «[[ἐπιστάτη]] δὲ θηλυκῶς [[χαλκοῦς]] [[τρίπους]] χυτρόποδος ἐκτελῶν χρείαν. οἱ δὲ πήλινον Ἥφαιστον πρὸς τὰς ἑστίας ἱδρυμένον ὡς ἔφορον τοῦ [[πυρός]]», ἄλλως «ὁ [[ἐπιστάτης]] [[ξύλον]] ἐστὶ κόρακας ἔχον, ἐξ οὗ κρεμῶσι τὰ μαγειρικὰ ἐργαλεῖα. οἱ δὲ τρίποδα χαλκοῦν, ᾧ ἐπιτιθέασι λέβητα ὑποκαιόμενον». Ἴδε Casaub. Θεοφρ. Χαρ. 9, καὶ πρβλ. τὴν λέξιν [[ἐπίστατον]]. ― Περὶ τοῦ [[ἐπιστάτης]] ἔχει πολλὰ ὁ Σουΐδ. ἃ ἴδε. V. ἐκκλησιαστ. = [[ἡγούμενος]] μοναστηρίου, Δωρόθ. 1800Β.

}}

{{Autenrieth

{{lsm

|lsmtext='''ἐπιστάτης:''' -ου, ὁ (ἐφίσταμαι),·<br /><b class="num">I. 1.</b> αυτός που στέκεται [[πλησίον]], που είναι δίπλα, [[επαίτης]], [[ικέτης]], σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">2.</b> αυτός που βρίσκεται σε [[παράταξη]] μάχης, [[πίσω]] από κάποιον ή στο [[τέλος]] της παράταξης ως [[οπισθοφυλακή]] (όπως είναι ο [[παραστάτης]], που στέκεται [[δεξιά]] ή αριστερά, και απ' την [[άλλη]] ο [[προστάτης]], αυτός που βρίσκεται στην πρώτη [[γραμμή]]), σε Ξεν.<br /><b class="num">II. 1.</b> αυτός που στέκεται [[επάνω]] σε, [[αναβάτης]] άρματος, με γεν., σε Σοφ., Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> αυτός που έχει οριστεί να επιστατεί, [[αρχηγός]], [[διοικητής]], σε Τραγ.· <i>ἐπιστ. Κολωνοῦ</i>, λέγεται για πολιούχο θεό, σε Σοφ.· <i>ἐπ. ἄθλων</i>, [[πρόεδρος]], [[επιμελητής]] αγώνων, [[εκπαιδευτής]], [[παιδαγωγός]], [[παιδονόμος]], σε Ξεν.<br /><b class="num">III. 1.</b> στην Αθήνα, ο [[πρόεδρος]] των πρυτάνεων της [[βουλῆς]] και της <i>ἐκκλησίας</i>, σε Αισχίν., Δημ.<br /><b class="num">2.</b> [[επόπτης]], [[επιτηρητής]], [[επιστάτης]], [[ελεγκτής]], [[υπεύθυνος]] δημοσίων έργων, στον ίδ.<br /><b class="num">IV.</b> [[χάλκινος]] [[τρίποδας]] που στεκόταν πάνω από τη [[φωτιά]] για το ζεστό [[λουτρό]], σε Αριστοφ.

}}

{{mdlsj

}}

{{Chinese

}}

{{WoodhouseReversedUncategorized

|woodrun=[[chief]], [[guardian]], [[manager]], [[overseer]], [[superintendent]], [[one who has charge]], [[president of the assembly]], [[president of the Assembly]]

}}