δαίομαι: Difference between revisions

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0518.png Seite 518]] [[theilen]]; verwandt [[δαΐζω]], [[δατέομαι]], [[δαιτρός]], [[δαίνυμι]], [[δαιτυμών]], [[δαίς]], [[δαίτη]], [[δαιτύς]]; [[δαίομαι]] ist entstanden aus δαΊ-ομαι, Wurzel δα; also dem Ursprunge nach durchaus verschieden von [[δαίω]] »brennen«, dessen Wurzel δαF ist. Das activ. von [[δαίομαι]] »theilen« ist nicht gebräuchlich; [[δαίομαι]] findet sich: – 1) als medium, = [[theilen]], [[vertheilen]]: Odyss. 17, 332 [[δίφρον]], [[ἔνθα]] τε δαιτρὸς ἐφίζεσκε κρέα πολλὰ δαιόμενος μνηστῆρσι; 15, 140 πὰρ δὲ Βοηθοίδης κρέα δαίετο καὶ νέμε μοίρας. – Dazu futur. [[δάσομαι]] (δάσσομαι), entstanden aus δα'τσομαι, von δα'τομαι = [[δατέομαι]], δατο'Σ; aorist. ἐδασάμην (ἐδασσάμην); Odyss. 2, 368 τάδε δ' αὐτοὶ πάντα δάσονται; 6, 10 ἀμφὶ δὲ [[τεῖχος]] ἔλασσε πόλει, καὶ ἐδείματο οἴκους, καὶ νηοὺς ποίησε θεῶν, καὶ ἐδάσσατ' ἀρούρας; 9, 42 ἐκ πόλιος δ' ἀλόχους καὶ κτήματα πολλὰ λαβόντες δασσάμεθ', ὡς μή [[τίς]] μοι ἀτεμβόμενος κίοι ἴσης; 19, 423 ὤπτησάν τε περιφραδέως, δάσσαντό τε μοίρας; 17, 30 εἴ κεν ἐμὲ μνηστῆρες ἀγήνορες ἐν μεγάροισιν [[λάθρῃ]] κτείναντες πατρώια πάντα δάσωνται; 2, 335 κτήματα γάρ κεν πάντα δασαίμεθα; Iliad. 18, 511 [[δίχα]] δέ σφισιν ἥνδανε [[βουλή]], ἠὲ διαπραθέειν ἢ [[ἄνδιχα]] πάντα [[δάσασθαι]], κτῆσιν ὅσην [[πτολίεθρον]] ἐπήρατον ἐντὸς ἐέργοι; Odyss. 20, 216 μεμάασι γὰρ [[ἤδη]] κτήματα δάσσασθαι δὴν οἰχομένοιο ἄνακτος; 3, 66 μοίρας δασσάμενοι δαίνυντ' ἐρικυδέα δαῐτα; Pind. P. 4, 148 οὐ πρέπει νὼ χαλκοτόροις ξίφεσιν οὐδ' ἀκόντεσσιν μεγάλαν προγόνων τιμὰν [[δάσασθαι]]; Xen. Cyr. 4, 2, 43 τὸ νεῖμαι τὰ χρήματα Μήδοις – ἐπιτρέψαι, [[καί]], ἤν τι [[μεῖον]] ἡμῖν δάσωνται, [[κέρδος]] ἡγεῐσθαι. – Auch = [[zerfleischen]], [[verzehren]]: Iliad. 23, 21 Ἕκτορα δεῦρ' ἐρύσας δώσειν κυσὶν ὠμὰ [[δάσασθαι]]; Odyss. 18, 87; Eur. Troad. 450; ἀμβροσίη, ὲν δαίονται θεοί, [[essen]], Matro bei Athen. 4, 136 b. Vgl. [[δατέομαι]], δαίνυμαι. – 2) als passivum, = [[getheilt werden]]: Odyss. 9, 551 ἀρνειὸν δ' ἐμοὶ οἴῳ ἐυκνήμιδες ἑταῖροι μήλων δαιομένων δόσαν [[ἔξοχα]]; – Odyss. 1, 48 [[ἀλλά]] μοι ἀμφ' Ὀδυσῆι δαΐφρονι δαίεται [[ἦτορ]], δυσμόρῳ, das Herz wird mir [[zerrissen]], Scholl.<b class="b2"> δαίεται</b>: διακόπτεται. τὸ γὰρ καίεται ἐπὶ ἐρώσης, vgl. Sengebusch Aristonic. p. 30; Apoll. Rh. 3, 661 ἡ δ' [[ἔνδοθι]] δαιομένη περ [[σῖγα]] [[μάλα]] κλαίει χῆρον [[λέχος]] εἰσορόωσα; Opp. Hal. 4, 200. – Dazu perfectum; Iliad. 1, 125 ἀλλὰ τὰ μὲν πολίων ἐξεπ ράθομεν, τὰ δέδασται, ist [[vertheilt]]; Odyss. 15, 412 [[ἔνθα]] δύω πόλιες, [[δίχα]] δέ σφισι πάντα δέδασται; Iliad. 15, 189 τριχθὰ δὲ πάντα δέδασται ; Odyss. 1, 23 Αἰθίοπας τοὶ διχθὰ [[δεδαίαται]], sie sind [[getheilt]]; Herodot. 2, 84 ἡ ἰητρικὴ κατὰ τάδε σφι δέδασται; Eur. Herc. fur. 1329 πανταχοῦ δέ μοι χθονὸς τεμένη δέδασται.

|btext=<i>f.</i> [[δάσομαι]], <i>ao.</i> [[ἐδασάμην]], <i>pf.</i> δέδασμαι;<br /><b>1</b> [[diviser]], [[partager]];<br /><b>2</b> distribuer : [[κρέα]] μνηστῆρσι OD des viandes aux prétendants;<br /><b>3</b> <i>avec idée de violence</i> partager (pour soi) par la force ; arracher ; <i>p. suite en parl. d'animaux</i> dévorer (une proie).<br />'''Étymologie:''' R. Δα, diviser.

|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [perf. 3^a plu. [[δεδαίαται]] <i>Od</i>.1.23, part. δεδαισμένος <i>ICr</i>.4.77B.7 (Gortina V a.C.)]<br /><b class="num">1</b> [[dividir]], [[partir]], [[Βοηθοΐδης]] κρέα δαίετο καὶ νέμε μοίρας <i>Od</i>.15.140, cf. 17.332, Hsch.<br /><b class="num">•</b>fig. [[analizar]] λίσπη [[γλῶσσα]] ... ῥήματα δαιομένη Ar.<i>Ra</i>.828.<br /><b class="num">2</b> [[distribuir]], [[repartir]] πήματα ... δαίονται βροτοῖς ἀθάνατοι Pi.<i>P</i>.3.81, en v. pas. (Αἰθίοπες) διχθὰ [[δεδαίαται]] (los etíopes) están repartidos en dos pueblos</i>, <i>Od</i>.l.c. • DMic.: <i>o-da-sa-to</i> (?).

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[divide]], [[feast]] (Il.)<br />Other forms: [[δαίνυμι]], aor. [[δαῖσαι]], fut. [[δαίσω]], [[δαισθείς]].<br />Derivatives: Abstracta [[δαίς]], <b class="b3">-τός</b> f. [[portion]], [[meal]] (Il.), compp. <b class="b3">ἁβρό-</b>, <b class="b3">ὁμό-</b>; [[δαίτη]] [[meal]] (Il.); [[δαιτύς]], <b class="b3">-ύος</b> f. <b class="b2">id.</b> (X 496; Chantraine Gramm. hom. 1, 96) with [[δαιτυμών]], <b class="b3">-όνος</b> m. [[guest]] (Od.); [[δαιτυμονεύς]] (Nonn.); [[δαῖσις]] <b class="b2">division (of property)</b> (Gortyn) with [[δαισάνη]] = [[πτισάνη]] (EM), [[δαίσιμον]] (<b class="b3">-ιον</b> EM) [[ἐδώδιμον]] H.; [[δαιθμός]] <b class="b2">division, divided land</b> (inscr.). - Nomen loci: [[δαιτήριον]] (EM). - Nomina agentis: [[δαιτρός]] [[divider]], [[carver]] (Od.) with [[δαιτροσύναι]] pl. <b class="b2">the arts of the carver</b> (π 253); denomin. [[δαιτρεύω]] [[divide]], [[carva]] (Il.) with [[δαιτρεία]] (Hdn.); [[Δαίτωρ]] als EN (Θ 275), [[συνδαίτωρ]] [[conviva]] (A.); - [[δαιτρόν]] [[part]], [[portion]] (Δ 262); - [[δαίτης]] title of a priest (E. Fr. 472, 12), as second member in <b class="b3">λαγο-δαίτας</b> (A.) s. Fraenkel Nom. ag. 1, 193f. - Isolated [[δαιταλεύς]] [[banqueter]] (A.), cf. [[δαιταλάομαι]] [[banquet]] and [[δαιταλουργία]] (Lyk.). - An enlargement of [[δαίομαι]] is [[δαΐζω]]. On [[δαίμων]] s. v.<br />Origin: IE [Indo-European] [175] <b class="b2">*deh₂-</b>, <b class="b2">*deh₂-i-</b> [[cut]], [[divide]]<br />Etymology: To [[δαίομαι]] (with analogical <b class="b3">-ι-</b>) agrees Skt. <b class="b2">dáyate</b> [[divide]]. Beside this diphthongical form there is monophthongical with <b class="b2">ā-</b> (<b class="b2">*deh₂-</b>) or <b class="b2">i-</b> (<b class="b2">*dh₂-</b>) vowel, e. g. <b class="b2">dā́-ti</b> [[cut off]], <b class="b2">di-tí-</b> [[dividing]]; without vowel <b class="b2">d-yá-ti</b> [[divide]], <b class="b2">*dh₂-i̯e-</b>; the forms go back on <b class="b2">*d(e)h₂-(i)-</b>. - Here also [[δῆμος]] (Dor. [[δᾶμος]]), s. v. From Germanic and Armenian the word for [[time]], as OE [[tīma]], ONo. [[tīme]] [[hour]], [[time]], PGm. <b class="b2">*tī-man-</b> < <b class="b2">*dī-mon-</b>, OHG [[zīt]], Arm. [[ti]] <b class="b2">old age, time</b>, IE <b class="b2">*dī-t(i</b>)-. - Cf. [[δατέομαι]], and [[δάπτω]].

|ftr='''δαίομαι''': {daíomai}<br />'''Forms''': [[δαίνυμι]], Aor. δαῖσαι, Fut. [[δαίσω]] *‘verteilen, *austeilen’, [[bewirten]], Med. [[schmausen]] (poet. seit Il., auch Hdt.) ἐπι [[δαίομαι]] (ὅρκον ''h''. ''Merc''. 383).<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘(ver)teilen’ (Od., Pi.),<br />'''Derivative''': Mehrere Verbalabstrakta: 1. [[δαίς]], -τός f. [[Portion]], [[Speise]], [[Mahlzeit]] (vorw. poet. seit Il.), Kompp. ἁβρό-, ὁμό-; 2. [[δαίτη]] [[Mahlzeit]] (poet. seit Il.); 3. [[δαιτύς]], -ύος f. ib. (X 496; nach [[ἐδητύς]] u. a., Porzig Satzinhalte 340, Chantraine Gramm. hom. 1, 96) mit [[δαιτυμών]], -όνος m. [[Gast]] (seit Od.; zur Bildung Chantraine Formation 173); erweitert [[δαιτυμονεύς]] (Nonn., vgl. [[ἡγεμών]] : -ονεύς); 4. [[δαῖσις]] ‘Verteilung (des Eigentums)’ (Gortyn) mit [[δαισάνη]] = [[πτισάνη]] (''EM''; vgl. [[δόσις]] in ähnlicher Bedeutung), δαίσιμον (-ιον ''EM'')· ἐδώδιμον H.; 5. [[δαιθμός]] [[Verteilung]], [[verteiltes Land]] (Inschr.); Versuch einer semantischen Differenzierung der Nomina actionis bei Benveniste Noms d'agent 66f. — Nomen loci: [[δαιτήριον]] (''EM''). — Nomina agentis: [[δαιτρός]] [[Zerleger]], [[Vorschneider]] (poet. seit Od.) mit δαιτροσύναι pl. [[die Künste des Vorschneiders]] (π 253, Versende; vgl. Porzig Satzinhalte 226); denominativ [[δαιτρεύω]] [[zerlegen]], [[vorschneiden]] (ep. seit Il.) mit [[δαιτρεία]] (Hdn.); Δαίτωρ als EN (Θ 275), [[συνδαίτωρ]] [[conviva]] (A. in lyr.); — daneben [[δαιτρόν]] [[Anteil]], [[Portion]] (Δ 262; vgl. Chantraine 331); — [[δαίτης]] als Priestertitel (E. ''Fr''. 472, 12), als Hinterglied in λαγοδαίτας (A. in lyr.) usw., s. Fraenkel Nom. ag. 1, 193f. — Für sich steht [[δαιταλεύς]] [[Schmauser]] (A., Ar. u. a.), zunächst von einem λ-Nomen ebenso wie [[δαιταλάομαι]] [[schmausen]] und [[δαιταλουργία]] (Lyk.); weitere Vermutungen bei Boßhardt Die Nomina auf -ευς 36. — Eine Erweiterung von [[δαίομαι]] ist [[δαΐζω]]. Zu [[δαίμων]] s. bes.<br />'''Etymology''' : Zu [[δαίομαι]] (mit analogisch bewahrtem -ι-) stimmt aind. ''dáyate'' [[zerteilen]], [[Teil haben]], [[zerstören]]. Neben dieser di- phthongischen Form stehen aber monophthongische mit ''ā''- bzw. ''ĭ''- Vokal, z. B. ''dā́''-''ti'' [[abschneiden]], ''di''-''tí''- [[das Verteilen]]; außerdem noch das vokallose ''d''-''yá''-''ti'' [[abtrennen]], [[teilen]]. Alle diese Formen können nur vereinigt werden unter Annahme einer ursprünglich langdiphthongischen Wurzel ''dāi''-, die einerseits ''dā''-, anderseits im Ablaut ''dăi''- (''dəi''-) und ''dī''-, letzten Endes sogar ''d''(''ə'')- (zunächst aus ''dā''- abgeschwächt) ergeben hätte. — Hierher auch [[δῆμος]] (dor. [[δᾶμος]]), s. d.; aus dem Germanischen und dem Armenischen noch einige Wörter für [[Zeit]], wie ags. ''tīma'', anord. ''tīme'' ‘Stunde, ''time''’, urg. *''tī''-''man''-, idg. *''dī''-''mon''- (vgl. [[δαίμων]]), ahd. ''zīt'', anord. ''tīð'' ‘''Zeit''’, wahrscheinlich = arm. ''ti'' [[Alter]], [[Zeit]], idg. *''dī''-''t''(''i'')- (vgl. δαιτ- in [[δαίς]]). — S. noch [[δατέομαι]] und [[δάπτω]].<br />'''Page''' 1,341-342