ἀτμός: Difference between revisions

|Definition=ὁ, [[steam]], [[vapour]], A.''Eu.''138; ὅταν ἐκ γῆς ἀ. ἀνίῃ . . ὑπὸ τοῦ ἡλίου Arist.''Pr.''862a4; Ἄραψ ἀτμός, of [[incense]], ''Pae.Delph.''II: in plural, [[vapours]], A.''Fr.''205; [[cloud]]s of [[steam]], Jul.''Mis.''341d; especially of [[odour]]s, A.''Ag.''1311, Arist.''Pr.''908a21, Ph.1.96,al., Lib.''Or.''12.79 (pl.), etc.; distinguished from [[ἀτμίς]], as [[dry]] from [[moist]], by Olymp.''in Mete.''165.25. [ᾰτμ A.''Fr.''205.]

|dgtxt=-οῦ, ὁ<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[hálito]], [[aliento]] ἀτμῷ κατισχναίνουσα, νηδύος πυρί A.<i>Eu</i>.138, cf. Nonn.<i>D</i>.1.239.<br /><b class="num">2</b> [[hedor]] ὁμοῖος ἀ. ὥσπερ ἐκ τάφου πρέπει A.<i>A</i>.1311<br /><b class="num">•</b>[[olor]] ἡ ὀσμή ἀ. καὶ [[ἀπορροή]] τις Arist.<i>Pr</i>.908^a21, ἀτμοὺς εὐωδίας Ast.Am.<i>Hom</i>.2.5.6, cf. Ptol.<i>Iudic</i>.16.17.<br /><b class="num">3</b> [[efluvio]], [[humo]] de incienso [[Ἄραψ]] ἀ. <i>Pae.Delph</i>.11, μέθην φασί γίγνεσθαι πραεῖαν δι' ἀτμοῦ θυμιαμάτων τινῶν D.Chr.32.56, τῶν ἀρωμάτων Lib.<i>Or</i>.12.79<br /><b class="num">•</b>[[soplo]] πυρός ἀτμός <i>Hymn.Mag</i>.1.14.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>como elemento constitutivo de la materia [[vapor de agua]] contenido en el aire ἀνέμους δὲ γίνεσθαι τῶν λεπτοτάτων ἀτμῶν τοῦ ἀέρος Hippol.<i>Haer</i>.1.6.7 (= Anaximand.A 11), cf. ξηροὶ ἀτμοὶ ἀνέμους ... εἰργάσαντο Arr.<i>Phys</i>.3<br /><b class="num">•</b>[[vapor]] en fumigaciones medicinales εἴσεισιν ἀτμὸς ἐς τὰς μήτρας Hp.<i>Mul</i>.2.181, del cuerpo humano, interno τὸ ... σπέρμα εἶναι στάγονα ... περιέχουσαν ... θερμὸν ἀτμόν Pythag.B 1a, ἀναπέμπει τὸ σῶμα ἀτμοὺς εἰς τὴν κεφαλήν Hp.<i>Gland</i>.7, cf. Plu.2.129c, externo θερμὸς ἀ. Hp.<i>Epid</i>.6.4.22, cf. <i>Morb</i>.1.25, ὡς ... ἀ. ἀνέρχεται πολὺς ἑψομένου τοῦ ὕδατος Hp.<i>Flat</i>.8, cf. Hero <i>Spir</i>.1 proem., 84.3, en la formación de las nubes νέφη ἐκ τῶν ἀτμῶν πιλοῦσθαι <i>Placit</i>.4.1.4 (= Democr.A 99), ἀτμὸς λίμνης A.R.4.600, de la cola de un cometa ἀτμοῦ ἀναφερομένου ἀπὸ τοῦ κομήτου Hippocr.Ch.5, de la humedad de una pared ἀπὸ τῶν τοίχων ἀτμοὺς ἐκίνησαν Iul.<i>Mis</i>.341d.<br /><b class="num">2</b> [[vapor seco]] como concepto previo a la noción de ‘[[gas]]’ op. [[ἀτμίς]], διττή ἐστιν [[ἀναθυμίασις]] ἀπὸ τῆς γῆς, ἡ μὲν [[ἀτμίς]], ἡ δὲ ἀ. Olymp.<i>in Mete</i>.165.25, ἀ. καπνώδης Olymp.<i>in Mete</i>.165.28, cf. Anon.Lond.37.44, 55, Plu.2.435a.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Rel. c. la raíz de [[ἀήρ]] q.u., en grado pleno *<i>HeH^u̯2t</i>- > *<i>āt</i>, en aaa. <i>ātum</i>, ai. <i>ātmán</i>-. El grado ø c. vocalización entre las dos laringales *<i>H°H^u̯2t</i>- da lugar a [[ἀτμός]], [[ἀτμή]], [[ἀτμίς]], etc., c. α originariamente breve. De *<i>H°H^u̯2et</i>- > <i>au̯et</i>- vendría [[ἀετμόν]].

{{elru

|elrutext='''ἀτμός:''' ὁ [[пар]], [[испарение]] Aesch., Arst., Plut., Luc., Anth.

|lstext='''ἀτμός''': ὁ, (ἴδε ἄω, φυσῶ, [[πνέω]]) [[ἀτμός]], «ἀχνός», [[ἀναθυμίασις]], βαρεῖα καὶ [[δυσώδης]] [[ἀναθυμίασις]], [[ὅμοιος]] [[ἀτμός]] [[ὥσπερ]] ἐκ τάφου πρέπει Αἰσχύλ. Ἀγ. 1311· [[ἀναπνοή]], ἀτμῷ κατισχναίνουσα, νηδύος πυρὶ Εὐμ. 138· [[ὅταν]] ἐκ γῆς ἀ. ἀνίῃ… ὑπὸ τοῦ ἡλίου Ἀριστ. Προβλ. 1. 21· κατὰ πληθ., ἀναθυμιάσεις, Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 195, Λιβάν. 1. 394· ― πυρὸς [[ἀτμός]], περιφραστικῶς, ἀντὶ πῦρ, μεταγενεστ. ἐπιγρ. ἐν Συλλ. Ἐπιγρ. 8639.

|mltxt=ο (AM [[ἀτμός]])<br />υγρή [[πνοή]], [[αναθυμίαση]] αερίου, [[αχνός]]<br />ατμοί ονομάζονται γενικά τα αεριώδη εκείνα σώματα που υγροποιούνται σχετικά εύκολα με [[ψύξη]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> «υπ' ατμόν» — [[έτοιμος]] για [[αναχώρηση]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο τ. [[ατμός]] <span style="color: red;"><</span> <i>αετμός</i> ([[πρβλ]]. τις «γλώσσες» του Ησυχίου<br />«[[αετμόν]]<br />το [[πνεύμα]]» και «<i>άετμα</i><br />[[φλόξ]]»). Ο τ. <i>α</i>(<i>F</i>)<i>ε</i>-<i>τμός</i>, σχηματισμένος με το επιθηματικό [[στοιχείο]] -<i>τ</i>-<i>μο</i>-, συνδέεται με τα <i>ά</i>(<i>F</i>)<i>ελλα</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>άFε</i>-<i>λια</i>) και <i>ά</i>(<i>F</i>)<i>η</i>-<i>μι</i> ([[πρβλ]]. [[επίσης]] και [[αϋτμή]], πιθ. με [[εναλλαγή]] <i>αFερ</i>- / <i>αυτ</i>-). Αξιοσημείωτο [[είναι]] ότι ανάλογο μορφολογικό σχηματισμό [[προς]] το [[ατμός]], [[χωρίς]] όμως [[καμιά]] ετυμολογική [[συγγένεια]], παρουσιάζουν τα αρχ. ινδ. <i>ā</i><i>tmάn</i>- «[[ψυχή]], [[πνεύμα]]» και αρχ. άνω γερμ. <i>ā</i><i>tum</i> «[[πνοή]], [[αναπνοή]]» (<span style="color: red;"><</span> ΙΕ. <i>ē</i><i>t</i>-<i>men</i>- «[[πνοή]], [[αναπνοή]]»). Βλ. και λ. [[άημι]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ατμίδα]] (Α <i>ατμίς</i>), [[ατμώδης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ατμιώ]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[ατμοειδής]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αερατμός]], [[ατμαγωγός]], [[ατμάμαξα]], [[ατμαντλία]], [[ατμήλατος]], [[ατμόβαρις]], [[ατμοβραστήρας]], [[ατμογόνος]], [[ατμοδόκη]], [[ατμοθάλαμος]], [[ατμόιππος]], [[ατμοκιβώτιο]], [[ατμοκινητήρας]], [[ατμοκίνητος]], [[ατμοκλίβανος]], [[ατμοκύλινδρος]], [[ατμολέβητας]], [[ατμόληψη]], [[ατμόλουτρο]], [[ατμομανδύας]], [[ατμομηχανή]], [[ατμόμυλος]], [[ατμονομώ]], [[ατμοπαγίδα]], [[ατμοπλοΐα]], [[ατμόπλοιο]], [[ατμοστρόβιλος]], [[ατμοσυμπυκνωτής]], [[ατμοσυσσωρευτής]], [[ατμόσφαιρα]], [[ατμόσφυρα]], [[ατμοσωλήνας]], [[ατμοφράκτης]] / [[υδρατμός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ένατμος]], [[υπατμός]]].

|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[steam]], [[vapour]], [[odour]] (A.),<br />Other forms: [[ἀτμή]] f. <b class="b2">id.</b> (Hes.).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Contracted from [[ἀετμός]], cf. <b class="b3">ἀετμόν τὸ πνεῦμα</b>, <b class="b3">ἄετμα φλόξ</b> H.? Compared with <b class="b3">ἄ(Ϝ)ελλα</b> ([[quod vide|q.v.]]) < <b class="b3">*ἄϜε-λ-ι̯α</b> (Chantr. Form. 136) and [[ἄημι]]; further with [[ἀυτμή]] ([[quod vide|q.v.]]), but the [[ablaut]] is unexplained. Chantr. points to the difference in meaning with [[ἄημι]]. Diff. Solmsen Unt. 271f. - Not to Skt. <b class="b2">ātmán-</b> [[soul]], OHG. [[ātum]] [[breath]] (< <b class="b2">*h₁eh₁tm-</b>). Cf. Bq.

|ftr='''ἀτμός''': {atmós}<br />'''Forms''': [[ἀτμή]] f. ib. (Hes. ''Th''. 862).<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Dampf]], [[Dunst]], [[Rauch]] (A., Arist. usw.),<br />'''Derivative''': Ableitungen: [[ἀτμίς]] f. (zur Bildung Schwyzer 464f.) [[feuchter Dampf]], [[Dunst]] (Hdt., Pl., Arist. usw.) mit [[ἀτμιδώδης]] (Arist. u. a.) und [[ἀτμιδόομαι]] [[in Dampf verwandelt werden]] (Arist.). — [[ἀτμώδης]] (Arist., Thphr. u. a.), [[ἀτμίζω]] [[dampfen]], [[dunsten]], auch auf [[ἀτμίς]] beziehbar (S., X., Arist. u. a.).<br />'''Etymology''': Aus ἀετμός kontrahiert, vgl. [[ἀετμόν]]· τὸ [[πνεῦμα]], [[ἄετμα]]· [[φλόξ]] H. Durch Abtrennung eines suffixalen Elements -τμο- (vgl. Schwyzer 493, Chantraine Formation 136) erhält man Anschluß an [[ἄελλα]] (s. d.) aus *ἄϝελ-ι̯α und letzter Hand wahrscheinlich an [[ἄημι]]; anderseits meldet sich auch [[ἀυτμή]] (s. d.) zum Vergleich. Zu einem fraglichen Ablaut ἀϝε-: ἀ(ϝ)υ- s. besonders Solmsen Unt. 271f. — Außerhalb des Griechischen ist an ai. ''ātmán''- [[Seele]], ahd. ''ātum'' [[Atem]] zu erinnern, die, obgleich unverwandt, eine ähnliche Bildungsweise zeigen. Vgl. Bq und WP. 1, 221f.<br />'''Page''' 1,179-180