βάζω: Difference between revisions

|Definition=poet. Verb, used chiefly in pres. and impf.: aor. ἔβαξα [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]: pf. Pass. (v. infr.):—[[speak]], [[say]], ἄρτια βάζειν Il.14.92, al.; ἀνεμώλια β. Od.4.837; πεπνυμένα βάζεις Il.9.58; οἵτ' εὖ μὲν βάζουσι κακῶς δ' ὄπιθεν φρονέουσιν Od.18.168; νήπια β. Pi.''Fr.''157; ἐβληχημένα β. ''AP''7.636 (Crin.): c. dupl. acc., ταῦτά μ' ἀγειρόμενοι θάμ' ἐβάζετε Il.16.207, cf. E.''Hipp.''119; πολλὰ κακῶς β. ἑστίαν Ἀτρειδᾶν Id.''Rh.''719 (lyr.); καθεύδουσιν μάτην ἄκραντα β. A.''Ch.''882: c. dat. modi, <b class="b3">χαλεποῖς βάζοντες ἔπεσσι</b> [[address]] with sharp words, Hes.''Op.''186; κακοῖσι β. πολλὰ Τυδέως βίαν A.''Th.''571; <b class="b3">ὑπέραυχα β. ἐπὶ πτόλει</b> ib. 483; εἴ τι μὴ ψεῦδος ἡ παροιμίη βάζει Herod.2.102; Διονύσῳ ὄργια βάζων ''IG''14.1642:—Pass., <b class="b3">ἔπος… βέβακται</b> a word [[has been spoken]], Od.8.408. (Cf. [[βάξις]], [[βάσκειν]] (for <b class="b3">βάκ-σκειν</b>) <b class="b3">, ἀβακής</b>.)

|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [aor. subj. βάξῃς Anacr.313<i>S</i>.]<br /><b class="num">1</b> [[decir]], [[hablar]] c. ac. int. ἄρτια βάζειν <i>Il</i>.14.92, ἀνεμώλια βάζειν <i>Od</i>.4.837, πεπνυμένα βάζεις <i>Il</i>.9.58, νήπια βάζεις Pi.<i>Fr</i>.157, μή πως βάρβαρα βάξῃς Anacr.l.c., ἐλεύθερα βάζειν A.<i>Pers</i>.593, ὑπέραυχα βάζουσιν ἐπὶ πτόλει A.<i>Th</i>.483, ἐβληχημένα βάζων <i>AP</i> 7.636 (Crin.), εἴ τι μὴ ψεῦδος ... ἡ παροιμίη βάζει Herod.2.102<br /><b class="num">•</b>en v. pas. ἔπος δ' εἴ πέρ τι βέβακται δεινόν <i>Od</i>.8.408<br /><b class="num">•</b>c. ac. int. y ac. de pers. ταῦτά μ' ἀγειρόμενοι θάμ' ἐβάζετε <i>Il</i>.16.207, εἴ τίς σ' ὑφ' ἥβης ... μάταια βάζει E.<i>Hipp</i>.119, πολλὰ τὰν βασιλίδ' ἑστίαν Ἀτρειδᾶν κακῶς ἔβαζε E.<i>Rh</i>.719<br /><b class="num">•</b>c. ac. int. y dat. de pers. καθεύδουσιν μάτην ἄκραντα [[βάζω]] y en vano digo palabras inútiles a gente dormida</i> A.<i>Ch</i>.882, Διονύσῳ ὄργια βάζων <i>IUrb.Rom</i>.1228.5<br /><b class="num">•</b>c. ac. de pers. y dat. instrum. κακοῖσι βάζει πολλὰ Τυδέως βίαν ultraja de continuo al fuerte Tideo</i> A.<i>Th</i>.571.<br /><b class="num">2</b> intr. [[hablar]] αἰεὶ πρῶτος ἔβαζε <i>Od</i>.11.511, οἵ τ' εὖ μὲν βάζουσι <i>Od</i>.18.168, βασσαρέα καλοῦσιν ἀπὸ τοῦ βάζειν Corn.<i>ND</i> 30<br /><b class="num">•</b>c. dat. instrum. χαλεποῖς βάζοντες ἔπεσσι Hes.<i>Op</i>.186.<br /><b class="num">3</b> [[vilipendiar]], [[ultrajar]] Hsch.s.u. ἔβαξας.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Quizá rel. c. [[βαβάζω]] y por tanto de origen onomatopéyico.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0423.png Seite 423]] (fut. βάξω, vgl. [[ἐκβάζω]]), [[reden]], [[sprechen]]; in gutem Sinne, Hom. Odyss. 11, 511 ὅτε φραζοίμεθα βουλάς, αἰεὶ [[πρῶτος]] ἔβαζε καὶ οὐχ ἡμάρτανε μύθων· [[Νέστωρ]] [[ἀντίθεος]] καὶ ἐγὼ νικάσκομεν οἴω; gew. mit tadelndem Nebenbegriff, [[schwatzen]]; Hom. oft, ἄρτια Od. 8, 240; ἀνεμώλια 11, 464; ἀπατήλια 14, 127; νήπια Pind. frg. 128; ἐλεύθερα Aesch. Pers. 585; – τινά τι Il. 16, 207; εἴ [[τίς]] σε μάταια βάζει Eur. Hipp. 119; vgl. Rhes. 719; τινίτι Hes. O. 184; καθεύδουσιν [[μάτην]] ἄκραντα [[βάζω]] Aesch. Ch. 869; ἐπί τινι Spt. 465; [[ὄργια]] Διονύσῳ, beten, Ep. ad. 471 (App. 238). Außer praes. u. impf. bei Hom. auch perf. pass., [[ἔπος]] βέβακται, ein Wort ist gesprochen, Od. 8, 408, Scholl. πεφλυάρηται.

|elrutext='''βάζω:''' [[говорить]] (τινά τι Hom., Eur. и τινί τι или τι ἐπί τινι Aesch.): χαλεποῖς β. [[ἐπέεσσι]] Hes. бранить(ся); [[ἔπος]] δ᾽ [[εἴπερ]] τι [[βέβακται]] [[δεινόν]] Hom. если сорвалось (у меня) какое-л. резкое слово.

{{etym

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[speak]], [[say]] often nonsens (Il.).<br />Other forms: only present stem, except <b class="b3">βέβακται θ</b> 408; [[ἔβαξας]] H.<br />Derivatives: [[βάξις]] [[word]], [[rumour]] (Emp.), [[βάγματα]] pl. (A. Pers. 637 in lyr.).<br />Origin: ONOM [onomatopoia, and other elementary formations]<br />Etymology: Cf. <b class="b3">βάσκειν λέγειν</b> (which Latte deletes), [[κακολογεῖν]] H. (cf. [[λάσκειν]]). May be from <b class="b3">*βάκ-σκειν</b> (Schwyzer 708; cf. [[Βάκις]]). To [[βάσκειν]] [[βάσκανος]]. S. also [[ἀβακής]]. Onomatopoetical, cf. [[βαβάζω]] (the objections of DELG are hardly decisive).

{{mdlsj

|mdlsjtxt=[[chiefly]] in pres. and imperf.]<br />to [[speak]], say, Hom.; βάζειν τί τινα to say [[somewhat]] to a man, Il.; also, τί τινί Aesch.; c. dat. modi, χαλεποῖς βάζειν [[ἐπέεσσι]] to [[address]] with [[sharp]] words, Hes.:—Pass., [[ἔπος]] [[βέβακται]] a [[word]] has been [[spoken]], Od.

|auten=perf. [[pass]]. [[βέβακται]]: [[talk]], [[speak]], [[mostly]] [[with]] [[reference]] to [[one]]'s [[way]] of [[thinking]], and [[consequently]] of expressing [[himself]]; ἄρτια, πεπνῦμένα, εὖ βάζειν, and [[often]] in [[bad]] [[sense]], ἀνεμώλια, μεταμώνια, ἀπατήλια βάζειν, [[πάϊς]] ὣς νήπια βάζεις, pratest, Od. 4.32 ; [[οὔτε]] ποτ' [[εἰν]] ἀγορῇ διχ ἐβάζομεν οὔτ ἐνὶ βουλῇ, ‘expressed divided sentiments,’ Od. 3.127 ; [[ἔπος]] δ' [[εἴπερ]] τι [[βέβακται]] &#x007C; δεινόν, ‘if a [[harsh]] [[word]] has been [[spoken]],’ Od. 8.408.

|mltxt=<b>(I)</b><br />και [[βάνω]] (Μ [[βάζω]])<br /><b>1.</b> [[τοποθετώ]], [[φορώ]]<br /><b>2.</b> [[τοποθετώ]] [[κάτι]] [[επάνω]] σε [[κάτι]] [[άλλο]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />Ι. 1. [[προσθέτω]], [[συνυπολογίζω]]<br /><b>2.</b> (για βαθμό) [[βαθμολογώ]]<br /><b>3.</b> [[διορίζω]], [[τοποθετώ]] κάποιον σε κάποια [[θέση]]<br /><b>4.</b> [[βάζω]]... να<br />[[αναγκάζω]] ή [[πείθω]] κάποιον να κάνει [[κάτι]]<br /><b>5.</b> [[υποθέτω]]. II. <b>φρ.</b><br /><b>1.</b> «[[βάζω]] [[αφτί]]» — [[κρυφακούω]], αφουγκράζομαι<br /><b>2.</b> «[[βάζω]] για [[κάπου]]» — κατευθύνομαι, [[πηγαίνω]]<br /><b>3.</b> «[[βάζω]] για ([[δήμαρχος]], [[πρόεδρος]] <b>κ.λπ.</b>)» — [[θέτω]] [[υποψηφιότητα]]<br /><b>4.</b> «[[βάζω]] [[γνώση]]» — [[λογικεύομαι]], σωφρονίζομαι<br /><b>5.</b> «[[βάζω]] ένα [[χέρι]]» — [[βοηθώ]]<br /><b>6.</b> «[[βάζω]] [[κακό]] στον νου μου» — [[υποπτεύομαι]] [[κάτι]] [[κακό]], [[πονηρεύομαι]]<br /><b>7.</b> «[[βάζω]] [[κατά]] [[μέρος]]» <br />α) [[παραμερίζω]]<br />β) [[αποταμιεύω]]<br /><b>8.</b> «[[βάζω]] [[κάτω]] κάποιον» — [[νικώ]], επιβάλλομαι<br /><b>9.</b> «το [[βάζω]] [[κάτω]]» — παραδίνομαι, νικιέμαι, [[ενδίδω]]<br /><b>10.</b> «(το) [[βάζω]] [[κάτω]]» — [[σκέφτομαι]] προσεκτικά<br /><b>11.</b> «[[βάζω]] [[λόγια]]» — [[συκοφαντώ]], [[προξενώ]] σκάνδαλα<br /><b>12.</b> «[[βάζω]] λυτούς και δεμένους» — [[χρησιμοποιώ]] όλα τα [[μέσα]] για να πετύχω [[κάτι]]<br /><b>13.</b> «[[βάζω]] με τον νου μου» — [[υποπτεύομαι]], [[υποψιάζομαι]]<br /><b>14.</b> «[[βάζω]] [[μηδέν]]» — [[μηδενίζω]]<br /><b>15.</b> «[[βάζω]] [[μπροστά]] κάποιον» — [[επιπλήττω]], [[μαλώνω]]<br /><b>16.</b> «[[βάζω]] [[μπροστά]] [[κάτι]]» — [[ξεκινώ]]<br /><b>17.</b> «[[βάζω]] [[μυαλό]]» — [[λογικεύομαι]], σωφρονίζομαι<br /><b>18.</b> «[[βάζω]] [[νερό]] στο [[κρασί]] μου» — [[μετριάζω]] τις αξιώσεις μου, [[ενδίδω]]<br /><b>19.</b> «[[βάζω]] όρο» — [[διατυπώνω]] ή [[επιβάλλω]] όρο<br /><b>20.</b> «[[βάζω]] [[πείσμα]]» — [[προβάλλω]] [[πείσμα]], [[επιμένω]]<br /><b>21.</b> «[[βάζω]] [[πλώρη]]» — κατευθύνομαι, [[επιδιώκω]]<br /><b>22.</b> «[[βάζω]] [[πόστα]]» — [[επιπλήττω]], [[μαλώνω]]»<br /><b>23.</b> «[[βάζω]] σε [[ιδέα]]» — [[εμβάλλω]] σε κάποιον [[υπόνοια]], τον [[κάνω]] να προβληματιστεί<br /><b>24.</b> «[[βάζω]] σε [[ενέργεια]]» — [[επιχειρώ]], [[αρχίζω]]<br /><b>25.</b> «[[βάζω]] σε πειρασμό» — [[σκανδαλίζω]], [[παρακινώ]]<br /><b>26.</b> «[[βάζω]] σε [[τάξη]]» — [[τακτοποιώ]]<br /><b>27.</b> «[[βάζω]] στα αίματα» — [[παρασύρω]], [[ερεθίζω]], [[διεγείρω]], [[παρακινώ]]<br /><b>28.</b> «(το) [[βάζω]] στα πόδια» — τρέπομαι σε [[φυγή]]<br /><b>29.</b> «[[βάζω]] [[στεφάνι]]» — παντρεύομαι<br /><b>30.</b> «[[βάζω]] στη [[θέση]] μου κάποιον» — [[ορίζω]] ως αντιπρόσωπο<br /><b>31.</b> «[[βάζω]] κάποιον στη [[θέση]] του» — [[ανακαλώ]] στην [[τάξη]]<br /><b>32.</b> «[[βάζω]] στην [[άκρη]]» — [[αποταμιεύω]]<br /><b>33.</b> «[[βάζω]] στην [[μπάντα]]» — [[αποταμιεύω]]<br /><b>34.</b> «[[βάζω]] στη [[σαλαμούρα]]» — [[φροντίζω]] να διατηρηθεί, [[συντηρώ]]<br /><b>35.</b> «[[βάζω]] [[στοίχημα]]» — [[στοιχηματίζω]]<br /><b>36.</b> «[[βάζω]] στον κλήρο» — [[μοιράζω]] με κλήρο, [[κληρώνω]]<br /><b>37.</b> «[[βάζω]] στον νου μου» — [[σκέπτομαι]], [[λογαριάζω]]<br /><b>38.</b> «[[βάζω]] στο [[πόδι]] μου» — [[αναθέτω]] σε κάποιον να με αντικαταστήσει<br /><b>39.</b> «[[βάζω]] στο [[χέρι]]» — [[εκμεταλλεύομαι]], ιδιοποιούμαι<br /><b>40.</b> «[[βάζω]] τα γυαλιά σε κάποιον» — [[αποδεικνύω]] ότι [[είμαι]] πολύ [[ανώτερος]], [[υπερέχω]]<br /><b>41.</b> «[[βάζω]] τα [[δυνατά]] μου» — [[προσπαθώ]] με όλες μου τις δυνάμεις<br /><b>42.</b> «[[βάζω]] τα δυο πόδια σ' ένα [[παπούτσι]]» — [[κάνω]] κάποιον να υποταχθεί, να συμμορφωθεί<br /><b>43.</b> «(του) [[βάζω]] τα κέρατα» — [[απατώ]] τον ή τη σύζυγό μου<br /><b>44.</b> «[[βάζω]] τη [[θηλιά]] (ή το [[μαχαίρι]]) στον λαιμό» — [[πιέζω]] απελπιστικά, [[εκβιάζω]], [[στενοχωρώ]]<br /><b>45.</b> «[[βάζω]] την [[ουρά]] στα σκέλια» — [[υποχωρώ]] νικημένος ή ντροπιασμένος<br /><b>46.</b> «[[βάζω]] τις φωνές» <br />α) [[φωνάζω]] [[δυνατά]]<br />β) [[μαλώνω]], [[κατσαδιάζω]]<br /><b>47.</b> «[[βάζω]] το [[κεφάλι]] μου στον τορβά» — [[ριψοκινδυνεύω]]<br /><b>48.</b> «[[βάζω]] το [[κεφάλι]] μου στο [[στόμα]] του λύκου» — [[ριψοκινδυνεύω]]<br /><b>49.</b> «[[βάζω]] το [[νερό]] στ' [[αυλάκι]]» — [[τακτοποιώ]] κάποια [[υπόθεση]], τη [[βάζω]] στον σωστό δρόμο<br /><b>50.</b> «[[βάζω]] το [[χέρι]] μου στη [[φωτιά]]» — [[στοιχηματίζω]] με τη ζωή μου, [[είμαι]] βεβαιότατος. 51. «[[βάζω]] το [[χέρι]] μου στο Ευαγγέλιο» — [[βεβαιώνω]] με όρκο<br />52. «[[βάζω]] [[φωτιά]]» — [[ανάβω]] [[φωτιά]]<br />53. «[[βάζω]] φωτιές» — [[δημιουργώ]] προβλήματα<br />54. «[[βάζω]] [[χέρι]]» <br />α) [[κάνω]] ερωτικές χειρονομίες και θωπείες<br />β) [[αρπάζω]], σφετερίζομαι, [[διασπαθίζω]]<br />55. «[[βάζω]] [[φέσι]]» — δεν [[πληρώνω]] οφειλόμενα<br />56. «[[βάζω]] [[καπέλο]] σε [[κάτι]]» — [[υπερτιμώ]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <b>αρχ.</b> [[βιβάζω]] με [[αποβολή]] του -<i>ι</i>- και [[απλοποίηση]] των δύο -<i>β</i>- ή με [[αποβολή]] της συλλαβής -<i>βι</i>-. Πρβλ. και [[διαβάζω]] <span style="color: red;"><</span> [[διαβιβάζω]]. (Για τον τ. [[βαίνω]] <b>βλ. λ.</b>)].<br /><b>(II)</b><br />(Μ [[βάζω]])<br /><b>1.</b> [[κλαίω]], [[θρηνώ]]<br /><b>2.</b> (για ζώα) [[φωνάζω]] θρηνητικά<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[κραυγάζω]], [[φωνάζω]]<br /><b>2.</b> [[γαβγίζω]]<br /><b>3.</b> [[φλυαρώ]]<br /><b>4.</b> (για τα [[δέντρο]], την [[καμπάνα]], το [[νερό]] <b>κ.λπ.</b>) [[παράγω]] ήχο ή βοή.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[βαβάζω]] «[[βγάζω]] άναρθρες κραυγές», με συλλαβική [[ανομοίωση]]].<br /><b>(III)</b><br />[[βάζω]] <b>(ποιητ.)</b> (Α)<br />[[λέγω]], [[μιλώ]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πιθ. ονοματοποιημένη [[λέξη]] ([[πρβλ]]. [[βαβάζω]], [[βαβαί]], [[βάρβαρος]] <b>κ.ά.</b>), παρ' όλο που η [[χρήση]] του ρήματος και των ονοματικών του παραγώγων δεν ευνοούν αυτή την [[άποψη]]].

|lsmtext='''βάζω:''' [[κυρίως]] στον ενεστ. και παρατ., απαντά [[μεταξύ]] άλλων στο γʹ ενικό Παθ. παρακ.· [[βέβακται]], [[ομιλώ]], [[λέγω]], σε Όμηρ.· <i>βάζειν τί τινα</i>, λέω [[κάτι]] σε κάποιον· επίσης, <i>τί τινι</i>, σε Αισχύλ.· με δοτ., χαλεποῖς βάζειν [[ἐπέεσσι]], [[μιλώ]] με σκληρά [[λόγια]], σε Ησίοδ. — Παθ., <i>ἔποςβέβακται</i>, έχει ειπωθεί [[κάποιος]] [[λόγος]], σε Ομήρ. Οδ.

{{ls

|lstext='''βάζω''': ποιητ. [[ῥῆμα]] ἐν χρήσει πρὸ πάντων κατ᾿ ἐνεστ. καὶ παρατ.· παθ. πρκμ. (ἴδε κατωτ.)· πρβλ. [[βαβάζω]]· - ὁμιλῶ, [[λέγω]], Ὅμ.., [[ὅστις]] [[συχνάκις]] σχηματίζει φράσεις: ἄρτια βάζειν, ὡς ἐν Ἰλ. Ξ. 92· ἀνεμώλια βάζειν Ὀδ. Δ. 837· πεπνυμένα βάζεις Ἰλ. Ι. 58· οἵτ᾿ (Βεκκ. οἵ τ᾿) εὖ μὲν βάζουσι, κακῶς δ᾿ [[ὄπισθεν]] φρονέουσιν Ὀδ. Σ. 167· βάζειν τινά τι, [[λέγω]] τι εἴς τινα, Ἰλ. Π. 207, Εὐρ. Ἱππ. 119· πολλὰ κακῶς β. τινὰ ὁ αὐτ. Ρήσ. 719· [[ὡσαύτως]], τινί τι Αἰσχύλ. Χο. 882· [[ὡσαύτως]] μ. δοτ. τρόπου, χαλεποῖς βάζειν ἐπέεσι, προσφωνῶ, ὁμιλῶ μὲ λόγους τραχεῖς, Ἡσ. Ἔρ. κ. Ἡμ. 184· κακοῖσι β. πολλά Τυδέως βίαν Αἰσχύλ. Θήβ. 571· ὑπέραυχα β. ἐπί τινι [[αὐτόθι]] 483: - Παθ., [[ἔπος]] ... βέβακται, [[λόγος]] τις ἔχει λαληθῆ (οἱ σχολ. = πεφλυάρηται), Ὀδ. Θ. 408. (Ἐκ τῆς √ΒΑΓ, ὡς φαίνεται ἐκ τῶν βέβαγμαι, βάξις· [[ἐντεῦθεν]] καὶ [[βαβάζω]]).

|ftr='''βάζω''': {bázō}<br />'''Forms''': vorw. im Präsensstamm; [[βέβακται]] θ 408.<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[schwatzen]], [[sprechen]] (poet. seit Il.; zur Bedeutung und Gebrauch Fournier Les verbes "dire" 49ff.),<br />'''Derivative''': Davon [[βάξις]] [[Sage]], [[Ruf]], [[Kunde]] (lyr. u. trag.), βάγματα pl. (A. ''Pers''. 637 in lyr.).<br />'''Etymology''': Eine parallele Bildung ist [[βάσκειν]]· λέγειν (zu tilgen mit Latte?), κακολογεῖν H.; vgl. das bedeutungsähnliche λάσκειν. Herleitung aus *βάκσκειν (Schwyzer 708; vgl. [[Βάκις]]) ist möglich, aber kaum notwendig. Von [[βάσκειν]] ist [[βάσκανος]] (s. d.) schwerlich zu trennen. S. auch [[ἀβακής]]. Onomatopoetisch, vgl. [[βαβάζω]].<br />'''Page''' 1,207-208