πιαίνω: Difference between revisions

|Definition=fut. <span class="sense"><span class="bld">A</span> πιᾰνῶ <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>587</span> : aor. ἐπίᾱνα <span class="bibl">Id.<span class="title">Ag.</span>276</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Mul.</span>1.47</span>; poet. πίᾱνα <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>9.23</span>; later ἐπίηνα <span class="bibl">D.L.1.83</span> :—Pass., fut. πιανθήσομαι <span class="bibl">LXX <span class="title">Ps.</span>64(65).12</span> : aor. ἐπιάνθην <span class="bibl">Anan.5.9</span>, <span class="bibl">Theoc.17.126</span>, (κατ-) Ael <span class="title">NA</span>2.13; but aor. inf. συμ-πιασθῆναι <span class="bibl">Hp.<span class="title">Epid.</span>7.68</span> ([[si vera lectio|s. v.l.]]): pf. [[πεπίασμαι]] (κατα-) <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>807b</span>, cf. <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>13.25</span> : (πίων) : [[fatten]], τὸ σῶμα Hp. l. c.; ἡ γῆ π. τὰ βοτά <span class="bibl">E.<span class="title">Cyc.</span>333</span>; [<b class="b3">τὰς ὗς</b>] <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>603b27</span>; <b class="b3">π. χθόνα</b> [[enrich]] the soil, of a dead man, <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>587</span>; <b class="b3">σώμασι πίαναν καπνόν</b>, of bodies being burnt, Pi. l. c.:—Pass., to [[be]] or [[become fat]], <span class="bibl">Semon.7.6</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>807a</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>520b7</span>, etc.; π. ὁ στάχυς <span class="bibl">Theoc. 10.47</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> metaph., </span><span class="sense"><span class="bld">1</span> [[increase]], [[enlarge]], πλοῦτον <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>4.150</span> (where ῐ); μυχοὺς πόλεως <span class="bibl">Xenoph.2.22</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[make wanton]], <b class="b3">ἀλλ' ἦ σ' ἐπίανέν τις ἄπτερος φάτις</b>; <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>276</span>; π. τὰ πάθη <span class="bibl">Porph.<span class="title">Abst.</span>1.34</span> :— Pass., [[wax fat and wanton]], πρᾶσσε, πιαίνου <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1669</span> (anap.); <b class="b3">ἔχθεσιν πιαίνεσθαι</b> [[batten on]] quarrels, <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>2.56</span>; <b class="b3">φθόνῳ π</b>. <span class="bibl">B.3.68</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[cherish]], [[cheer]], ἵππον… π. ὁ τοῦ δεσπότου ὀφθαλμός Anon. ap. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Oec.</span> 1345a3</span>; π. ἑὴν φρένα <span class="bibl">Opp.<span class="title">H.</span>5.372</span>; [[μέλος]] ib.<span class="bibl">620</span>; μάστακα π. χείλεος εὐαφίῃ <span class="title">AP</span>5.293.16 (Agath.).—Rare in Prose.</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0612.png Seite 612]] <b class="b2">fett machen, mästen</b>; ἡ γῆ τἀμὰ πιαίνει βοτά, Eur. Cycl. 332; Plat. Legg. VII, 807 a u. Sp., wie Pol. 34, 2, 15; auch = den Erdboden fett machen, ihn [[düngen]], befruchten, sowohl vom Miste, als von den Bewässerungen übertretender Ströme; u. übertr., ἔγωγε μὲν δὴ τήνδε πιανῶ χθόνα, Aesch. Spt. 569; übtr., [[vermehren]], vergrößern, verstärken, Pind. πλοῦτον, P. 4, 150; auch ἔχθεσιν πιαινόμενον, P. 2, 58, der sich daran freu't, vgl. Aesch. ἦ σ' ἐπίανέν τις [[ἄπτερος]] [[φάτις]], Ag. 267; med., πιαίνου μιαίνων τὴν δίκην, Ag. 1654; οὐ γὰρ πιαίνει [[ταῦτα]] μυχοὺς πόλεως, Xenophan. Col. bei Ath. X, 414 c; auch λόγοις, was B. A. 51, 6 durch παραμυθεῖσθαι erkl. wird. – Opp. Hal. 5, 372 sagt von Fischen ἑὴν φρένα πιαίνοντες, u. 5, 620 πιαίνων ἐς ἄεθλα [[μέλος]] αὐδῆς, statt γυμνάζων, παρασκευάζων; von Küssen, πιαίνων μάστακα, Agath. 8 (V, 294); – πεπίασμαι steht Ael. H. A. 13, 25.

{{ls

|lstext='''πῑαίνω''': μέλλ. πιᾰνῶ Αἰσχύλ. Θήβ. 587· ἀόρ. ἐπίᾱνα ὁ αὐτ. ἐν Ἀγ. 276, Ἱππ. 609. 9· ποιητ. πίανα Πινδ. Ν. 9. 55· μεταγενέστ. ἐπίηνα Διογ. Λ. 1. 83. ― Παθητ., μέλλ. πιανθήσομαι Ἑβδ. (Παροιμ. ΙΑ΄, 25, κ. ἀλλ.)· ἀόρ. ἐπιάνθην Θεόκρ. 17. 126, (κατ-) Αἰλ. ἀλλ’ ἀόριστ. ἐπιάσθην (συν-) Ἱππ. 1228G (ἂν μὴ θεωρηθῇ τοῦτο ὡς ἐκ τοῦ [[πιάζω]]· ἀλλὰ [[τότε]] [[γραπτέον]] ἐπιέσθην [[διότι]] ὁ διὰ τοῦ α [[τύπος]] [[εἶναι]] Δωρ.)· πρκμ. πεπίασμαι (κατα-) Πλάτ. Νόμ. 807Β, πρβλ. Αἰλ. π. Ζ. 13. 25 ([[πίων]]). Παχύνω, Λατιν. saginare, τὸ [[σῶμα]] Ἱππ. ἔνθ’ ἀνωτ. ἡ γῆ π. τὰ βοτὰ Εὐρ. Κύκλ. 333· π. τὰς ὗς Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 8. 21, 6· π. χθόνα, [[παχύνω]] τὸν τόπον, τὸ [[ἔδαφος]], ἐπὶ νεκροῦ ἀνθρώπου, Αἰσχύλ. Θήβ. 587· οὕτω, πίαναν καπνόν, ἐπὶ σωμάτων καυθέντων, Πίνδ. ἔνθ’ ἀνωτ. ― Παθ., [[γίνομαι]] [[παχύς]], παχύνομαι, Σιμωνίδ. Ἰαμβογρ. 6. 6, Πλάτ. Νόμ. 807Α, Ἀριστ., κλ.·π. ὁ [[στάχυς]] Θεόκρ. 10. 47. ΙΙ. μεταφορ., 1) [[αὐξάνω]], [[πληθύνω]], πλοῦτον Πινδ. Π. 4. 267· μυχοὺς πόλιος Ξενοφάν. 2. 22 Bgk.. 2) [[κάμνω]] τινὰ αὐθάδη, ἀκόλαστον, ἀλλ’ ἦ σ’ ἐπίανέν τις... [[φάτις]] Αἰσχύλ. Ἀγ. 276. ― Παθ., [[γίνομαι]] παχὺς καὶ [[ἀκόλαστος]], πρᾶσσε, πιαίνου [[αὐτόθι]] 1669· ἔχθεσιν πιαίνομαι, «παχαίνω μὲ τὰ μαλλώματα», Πίνδ. Π. 2. 101. 3) [[παχύνω]], [[περιθάλπω]], ὠφελῶ, ἵππον... π. ὁ τοῦ δεσπότου ὀφθαλμὸς παρ’ Ἀριστ. ἐν Οἰκ. 1. 6, 4· π. ἑὴν φρένα Ὀππ. Ἁλ. 5. 372· [[μέλος]] [[αὐτόθι]] 620· μάστακα Ἀνθ. Π. 5. 294. ― Σπάν. παρὰ πεζογράφοις. [ῐ μόνον παρὰ Γρηγ. Ναζ.].

{{bailly

|btext=<i>f.</i> πιανῶ, <i>ao.</i> ἐπίανα, <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. ao.</i> ἐπιάνθην, <i>pf.</i> [[πεπίασμαι]];<br /><b>1</b> engraisser;<br /><b>2</b> <i>fig.</i> πιαίνειν τινά, rendre qqn heureux, réjouir qqn;<br /><i><b>Moy.</b></i> πιαίνομαι se réjouir.<br />'''Étymologie:''' [[πίων]].

|lsmtext='''πῑαίνω:''' μέλ. <i>πιᾰνῶ</i>, αόρ. αʹ <i>ἐπίᾱνα</i>, ποιητ. <i>πίανα</i> — Παθ., αόρ. αʹ <i>ἐπιάνθην</i>, παρακ. <i>πεπίασαμαι</i>· ([[πίων]])·<br /><b class="num">I.</b> κάνω [[κάτι]] παχύ, [[παχαίνω]], σε Ευρ.· [[πιαίνω]] χθόνα, [[παχαίνω]], [[εμπλουτίζω]] το [[έδαφος]], λέγεται για νεκρό άνθρωπο, σε Αισχύλ. — Παθ., είμαι ή [[γίνομαι]] [[παχύς]], σε Πλάτ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> μεταφ.,<br /><b class="num">1.</b> [[αυξάνω]], [[μεγεθύνω]], <i>πλοῦτον</i>, σε Πίνδ.<br /><b class="num">2.</b> κάνω κάποιον αυθάδη ή ακόλαστο, [[διεγείρω]], σε Αισχύλ. — Παθ., αυξάνομαι στην [[οργή]] ή διαφθείρομαι, στον ίδ.· <i>ἔχθεσιν πιαίνεσθαι</i>, [[πλουτίζω]] σε [[βάρος]] άλλου με καυγάδες ή φιλονικίες, σε Πίνδ.

{{elru

|elrutext='''πῑαίνω:''' (fut. ἐπίᾱνα и πίανα - поздн. ἐπίηνα; pass.: aor. ἐπιάνθην, pf. [[πεπίασμαι]])<br /><b class="num">1)</b> [[кормить]], [[откармливать]] (τὰ βοτά Eur.; τὰς ὗς Arst.);<br /><b class="num">2)</b> [[делать тучным]], [[утучнять]], [[удобрять]] (χθόνα Aesch.); pass. жиреть, (о зерне) наливаться (πιαίνεται ὁ [[στάχυς]] Theocr.);<br /><b class="num">3)</b> [[приумножать]], [[увеличивать]] (πλοῦτον Pind.);<br /><b class="num">4)</b> [[приводить в восторг]], [[радовать]] (τινά Aesch.): πιαίνου Aesch. торжествуй.

|elnltext=πιαίνω [πῖαρ] aor. ἐπιᾱ́να, NT ἐπίασα, poët. 3 plur. πίαναν, Ion. ptc. πιήνας, Dor. ptc. πιάξας; aor. pass. ἐπιάνθην, NT ἐπιάσθην; fut. πιᾰνῶ act. vet maken:; τἀμὰ πιαίνει βοτά (de aarde) maakt mijn vee vet Eur. Cycl. 333; overdr. rijk maken:; τήνδε πιανῶ χθόνα μάντις dit land zal ik als ziener rijk maken Aeschl. Sept. 587; οὐ γὰρ πιαίνει ταῦτα μυχοὺς πόλεως want dat maakt de voorraadkamers van de stad niet rijk Xenoph. B 2.22; overdr., geestelijk. ἀλλ ’ ἦ σ ’ ἐπίανέν τις ἄπτερος φάτις; heeft dan een vluchtig gerucht u het hoofd op hol gebracht? Aeschl. Ag. 276. med.-pass. vet worden, dik worden:; ἐν τρόπῳ βοσκήματος ἕκαστον πιαινόμενον αὐτῶν δεῖ ζῆν; moet ieder van hen leven, terwijl hij zich net als vee vetmest? Plat. Lg. 807a; πιαίνεται ὁ στάχυς οὕτως zo komt de aar tot rijping Theocr. Id. 10.47; overdr.. πρᾶσσε, πιαίνου ga je gang, maak je maar gewichtig Aeschl. Ag. 1669.