ψακάς: Difference between revisions

|Definition=Ion. and later (cf. Moer.p.419 P.) [[ψεκάς]], ψακάδος, ἡ:—<br><span class="bld">A</span> [[drop]] of [[rain]], ὅταν μὲν κατὰ μικρὰ φέρηται, [[ψακάδες]], ὅταν δὲ κατὰ μείζω μόρια, ὑετὸς καλεῖται [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''347a11, cf. 348a7, al.; [[particle]], ib.373b16: mostly collect., [[drizzle]], <b class="b3">ψακὰς δὲ λήγει</b>, i.e. [[heavy]] [[rain]] ([[ὄμβρος]]) is coming, A.''Ag.''1534 (lyr.); opp. [[ὑετοί]], [[Xenophon|X.]]''[[Cynegeticus|Cyn.]]''5.4 (pl.); ὕσθησαν αἱ Θῆβαι ψακάδι [[Herodotus|Hdt.]]3.10: generally, [[rain]], ὑπὸ στέγῃ πυκνῆς ἀκοῦσαι ψακάδος [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''636, cf. E.''Hel.''2, Ar.''Th.''856; so ψεκάς Hp.''Epid.''2.3.1: [[ψεκάδες]] = [[showers]], Gal.17(1).37; also <b class="b3">φοίνισσα ψακάς</b> a [[shower]] of [[blood]], Simon.106; βάλλει μ' ἐρεμνῇ ψακάδι φοινίας δρόσου A.''Ag.''1390; <b class="b3">Βρομίου ψακάδεσσι</b>, i.e. [[drop]]s of [[wine]], Critias 1.10.<br><span class="bld">2</span> Comic name for a [[sputterer]], [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''1150 (lyr.), cf. Suid. [[sub verbo|s.v.]]<br><span class="bld">II</span> metaph. of solids, <b class="b3">ἀργυρίου μηδὲ ψακάς</b> not a [[drop]] of [[money]], Ar.''Pax''121; [ψάμμου] ψεκάς [[grain]]s of [[sand]], ''AP''12.145. ([[ψακάς]] prob. by assimilation from [[ψεκάς]].)  

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1390.png Seite 1390]] ψακάδος, ἡ, später [[ψεκάς]], jeder kleine abgeriebene, abgebrochene Teil eines Körpers, [[Körnchen]], [[Krümchen]], [[Bröckchen]], [[Stäubchen]]; ἀργυρίου μηδὲ [[ψακάς]] Ar. Pax 120, auch nicht ein Körnchen; bes. vom seinen [[Staubregen]], ὕσθησαν αἱ [[Θῆβαι]] ψακάδι Her. 3, 163 (was bei Ael. H. A. 6, 41 ῥανίσι λεπταῖς heißt); <span class="ggns">Gegensatz</span> [[ὑετός]] Xen. Cyn. 5, 4; πυκινῇ τεγγομένη ψακάδι Philodem. 5 (V, 120); vgl. Antiphil. 44 (IX, 546); ψακάδα φοίνισσαν Simonds. 48 (VII, 443), vergossener [[Blutstropfen]], wie βάλλει μ' ἐρεμνῇ ψακάδι φοινίας δρόσου Aesch. Ag. 1363. – Komisches Beiw. eines Menschen, der im Sprechen sprudelt und seine Nachbarn bespritzt, Ar. Ach. 1150, vgl. Poll. 6, 145.

{{bailly

|btext=ψακάδος (ἡ) :<br />toute chose menue, <i>particul.</i> :<br /><b>1</b> [[grain]], [[miette]], [[parcelle]];<br /><b>2</b> [[goutte de pluie]] ; pluie ; <i>particul.</i> petite pluie fine.<br />'''Étymologie:''' [[ψάω]].

|elnltext=ψακάς, ψακάδος, ἡ, Ion. en later Grieks [[ψεκάς]] [~ ψάω?] ep. dat. plur. ψακάδεσσιν, [[regendruppel]]; collect. [[motregen]]; alg. [[druppel]]:; ψακὰς φοινίας δρόσου een druppel bloederig vocht Aeschl. Ag. 1390; Βρομίου ψακάδες druppels van Bromius (d.w.z. druppels wijn) Criti. B 1.10; overdr.: ἀργυρίου μηδὲ ψακάς zelfs geen druppeltje zilver Aristoph. Pax 121.

{{elru

|elrutext='''ψᾰκάς:''' ψακάδος ἡ<br /><b class="num">1</b> [[крупинка]], [[крошка]]: ἀργυρίου [[μηδὲ]] ψ. Arph. и ни гроша денег; ψάμμου ψ. собир. Anth. песчинки;<br /><b class="num">2</b> [[дождевая капля]]: [[ὅταν]] κατὰ μικρὰ μόρια φέρηται (τὸ [[ὕδωρ]]), ψακάδες καλεῖται Arst. когда вода падает маленькими частицами, это называется мелким дождем (изморосью);<br /><b class="num">3</b> [[мелкий дождь]] (δῖα ψ. Eur.): [[ὑσθῆναι]] ψακάδι Her. быть покрытым мелкими каплями дождя; οἱ ὑετοὶ καὶ αἱ ψακάδες Xen. ливни и мелкие дожди; ψ. φοινίας δρόσου Aesch. брызги крови; Ἀντίμαχος ὁ Ψακάδος ирон. Arph. (поэт) Антимах, нудный как осенний дождь, по по друг. брызжущий слюной.

|mltxt=και ιων. και μτγν. τ. [[ψεκάς]], -[[άδος]], ἡ, Α<br /><b>1.</b> μικρό τεμαχίδιο που έχει προέλθει από [[λειοτρίβηση]], [[κόκκος]]<br /><b>2.</b> (για υγρά) μικρή [[σταγόνα]]<br /><b>3.</b> (<b>με περιλπτ. σημ.</b>) [[ψιλή]] [[βροχή]], [[ψιχάλα]]<br /><b>4.</b> (γενικά) [[βροχή]]<br /><b>5.</b> (στον <b>Αριστοφ.</b>) [[κωμικός]] [[χαρακτηρισμός]] ανθρώπου από τον οποίο ξεφεύγουν σταγόνες σάλιου [[κατά]] την [[ομιλία]]<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «[[φοίνισσα]] [[ψακάς]]»<br /><b>μτφ.</b> [[βροχή]] αίματος (<b>Σιμων.</b>)<br />β) «Βρομίου ψακάδεσσι»<br /><b>μτφ.</b> σταγόνες κρασιού <b>(Κριτί.)</b><br />γ) «ἀργυρίου [[μηδὲ]] [[ψακάς]]»<br /><b>μτφ.</b> [[ούτε]] [[δεκάρα]] [[τσακιστή]] (<b>Αριστοφ.</b>)<br />δ) «ψάμμου [[ψεκάς]]» — [[κόκκος]] άμμου (<b>Ανθ. Παλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Κατά την επικρατέστερη [[άποψη]], η λ. <i>ψᾰ</i>-<i>κ</i>-<i>άς</i> ανάγεται στην συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας <i>ψη</i>- του <i>ψήω</i>, <i>ψῆν</i> / <i>ψάω</i> «[[τρίβω]]», ενώ το -<i>κ</i>- του τ. [[είναι]] δευτερογενές, πιθ. [[κατά]] το [[εἰκάς]] «η εικοστή [[μέρα]] του [[μήνα]]». Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], η λ. [[πρέπει]] να αναλυθεί σε <i>ψ</i>-<i>ακ</i>-<i>άς</i>, με [[ένθημα]] -<i>ακ</i>-, και να συνδεθεί με το λιθουαν. <i>sp</i><i>ā</i><i>kas</i> «[[σταγόνα]]». Η λ. <i>ψακ</i>-<i>άς</i>, -[[άδος]] έχει σχηματιστεί με [[επίθημα]] -<i>άς</i>, ενώ η λ. <i>ψάκ</i>-<i>αλον</i> της ίδιας οικογένειας με [[υγρό]] [[επίθημα]] -<i>αλ</i>- ([[πρβλ]]. <i>ἰκμ</i>-<i>άς</i>, -[[άδος]]: <i>ἰκμ</i>-<i>αλ</i>-<i>έος</i>, <i>ῥωγ</i>-<i>άς</i>: <i>ῥωγ</i>-<i>αλ</i>-<i>έος</i>). Ο ιων. / [[ελληνιστικός]], [[τέλος]], τ. [[ψεκάς]] ([[πρβλ]]. [[ψεκάζω]]) έχει προέλθει με ανομοιωτική [[τροπή]] του πρώτου -<i>α</i>- σε -<i>ε</i>-].

{{ls

|lstext='''ψᾰκάς''': μεταγεν. καὶ (κατὰ Μοῖριν 439) ἧττον Ἀττικ. ψεκάς, άδος, ἡ· (ψάω)· ― μικρόν τι [[τεμάχιον]] διὰ τῆς τριβῆς ἀποχωρισθέν, [[κόκκος]] [[μικρός]], [[ψιχίον]], [[μόριον]], ἀργυρίου [[μηδὲ]] [[ψακάς]], [[μηδὲ]] [[κόκκος]] ἀργυρίου, ὡς τὸ [[μηδὲ]] γρῦ, Ἀριστοφ. Εἰρ. 121· ὡς περιληπτικόν, ψάμμου ψεκάς, [[κόκκος]] ἄμμου, Ἀνθ. Π. 12. 145· [[ἀλλά]], ΙΙ. ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐπὶ ὑγρῶν, μικρὰ σταγὼν βροχῆς, Ἀριστ. Μετεωρ. 3. 4, 5· [[ὅταν]] μὲν κατὰ μικρὰ μόρια φέρηται, ψακάδες, [[ὅταν]] δὲ κατὰ μείζω μόρια, ὑετὸς καλεῖται [[αὐτόθι]] 1. 9, 6, πρβλ. 1. 12, 3· κατὰ τὸ πλεῖστον ὡς περιληπτικόν, [[βροχή]], λεπτή, «ψηχάλα», ψακὰς δὲ λήγει, δηλ. [[μεγάλη]] βροχὴ ([[ὄμβρος]]) ἐπέρχεται, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1534· ἀντίθετον τῷ [[ὑετός]], Ξεν. Κυνηγ. 5, 4· ὔσθησαν αἱ [[Θῆβαι]] ψακάδι Ἡρόδ. 3. 10 ([[ὅπερ]] ὁ Αἰλ. ἐκφέρει διὰ τοῦ ῥανίδες λεπταί)· ― [[καθόλου]], [[βροχή]], ὑπὸ στέγῃ πυκνῆς ἀκοῦσαι ψακάδος Σοφ. Ἀποσπ. 563, πρβλ. Εὐρ. Ἑλ. 2, Ἀριστοφ. Θεσμ. 856· ― φοίνισσα [[ψακάς]], βροχὴ αἵματος, Σιμωνίδ. 111· βάλλει μ’ ἐρεμνῇ ψακάδι φοινίας δρόσου Αἰσχύλ. Ἀγ. 1390. 2) κωμικὸν [[ὄνομα]] ἀνθρώπου οὗ ἐκφεύγει τὸ [[σίαλον]] κατὰ τὴν ὁμιλίαν, Ἀριστοφ. Ἀχ. 1150, πρβλ. Σουΐδ. ἐν λ. ― Ἴδε Χ. Χαριτωνίδου Ποικίλα Φιλολογικὰ τόμ. Α΄, σ. 760.

|ftr='''ψακάς''': {psakás}<br />'''Forms''': ion. u. hell. auch [[ψεκάς]] (vgl. Schwyzer 258), -άδος<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': ‘Tropfen, bes. Regentropfen’, koll. [[Sprühregen]] (Hdt., Hp., Trag., Ar., X., Arist. u.a.).<br />'''Derivative''': Davon Dem. [[ψακάδιον]] (ψεκ-) n. (hell. Kom.,Thphr.), -ισσα f. [[getröpfelt]], [[gesprenkelt]], von einer Stute (Pap. III^a; Mayser Pap. I: 3, 103; auch ψακαδίσχιος von Pferden ebd.). Verb [[ψακάζω]] (ψεκ-), auch m. κατα-, ἐπι-, ὑπο-, [[tröpfeln]], [[sprühen]], [[fein regnen]] (A., Ar., X., Plu. u.a.), Aor. Ptz. Pass. ψακασθείς [[beträufelt]] (Thphr.).<br />'''Etymology''': Daneben [[ψάκαλον]] n., -ος m. [[neugeborenes Tier]] (Ar. Byz., H.; wie [[ἔταλον]]); vgl. dieselbe Metapher bei [[δρόσος]] und [[ἕρση]]. Bildung wie [[ἰκμάς]], [[ψιάς]], [[λιβάς]]; wie ψακάδ-: [[ψάκαλον]] auch ἰκμάδ-: [[ἰκμαλέος]]. Die Anknüpfung an die große Sippe von [[ψῆν]], an sich möglich, besagt wenig wegen der unklaren κ-Erweiterung. Schwyzers zögernde Zerlegung in ψακαδ- (497) mit ακ-Infix ist ebenso fraglich wie der Vergleich mit lit. ''spā̃kas'' (auch ''spãgas'') [[Tropfen]], [[Pünktchen]] (Fick 1, 571 u. 2, 288).<br />'''Page''' 2,1127-1128