3,272,956
edits
m (Text replacement - "οἱ" to "οἱ") |
Tags: Mobile edit Mobile web edit |
||
(31 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=yper | |Transliteration C=yper | ||
|Beta Code=u(pe/r | |Beta Code=u(pe/r | ||
|Definition=[ῠ], Ep. also [[ὑπείρ]], used by Hom. (metri gr.) only in the phrase [[ὑπεὶρ ἅλα]] (v. [[ὑπείρ]]); Arc. [[ὁπέρ]] ([[quod vide|q.v.]]): in Aeol. replaced by [[περί]] (v. < | |Definition=[ῠ], Ep. also [[ὑπείρ]], used by Hom. (metri gr.) only in the phrase [[ὑπεὶρ ἅλα]] (v. [[ὑπείρ]]); Arc. [[ὁπέρ]] ([[quod vide|q.v.]]): in Aeol. replaced by [[περί]] (v.<br><span class="bld">A</span> [[περί]] A. V): Prep. governing gen. and acc., in Arc. also dat. (Cf. Skt. upaári '[[above]]', Goth. ufar, OE. ofer '[[over]]':—from it are formed the Comp.and Sup. [[ὑπέρτερος]], [[ὑπέρτατος]], also Adv. [[ὕπερθεν]], and Nouns [[ὑπέρα]], [[ὕπερος]].)<br><span class="bld">A</span> WITH GENIT.,<br><span class="bld">I</span> of [[place]], [[over]];<br><span class="bld">1</span> in a state of rest, [[over]], [[above]], freq. in Hom., βάλε.. στέρνον ὑπέρ μαζοῖο Il.4.528; χιτωνίσκους ἐνεδεδύκεσαν ὑπέρ γονάτων = not [[reach]]ing to the [[knee]]s, X.''An.''5.4.13; ἕστηκε.. ὅσον τ' ὄργυι' ὑπέρ αἴης Il.23.327; εἴθ' ὑπέρ γῆς, εἴτ' ἐπὶ γῆς, εἴθ' ὑπὸ γῆς [[Theophrastus|Thphr.]] ''Ign.''1; [[στῆ δ' ἄρ' ὑπέρ κεφαλῆς]] = stood [[over]] his [[head]] as he [[lay]] [[asleep]], Il.2.20, Od.4.803, al.; πασάων ὕπερ ἥ γε κάρη ἔχει 6.107; ὑπέρ πόλιος, ὅθι Ἕρμαιος λόφος ἐστίν, ἦα 16.471; ὑπέρ κεφαλῆς οἱ ἐγίνετο διεξελαύνοντι [[over]] [[head]], i.e. over the [[gateway]], [[Herodotus|Hdt.]]1.187; ὑπέρ τῆς ὀροφῆς ''IG''12.373.246; [[ὑπέρ τοῦ ἀγάλματος]] ib.264; ὄρος τὸ ὑπέρ Τεγέης [[Herodotus|Hdt.]]6.105; [[τὰ ὑπέρ κεφαλῆς]] the higher ground, X.''Ages.''2.20; Ἰονίας ὑπέρ ἁλὸς οἰκέων = on the [[Ionian]] [[sea]], i.e. on its shores, Pi.''N.''7.65; λιμὴν καὶ πόλις ὑπέρ αὐτοῦ κεῖται Th.1.46, cf. 6.4, D.C.40.14: of relative geographical position, [[above]], [[farther]] [[inland]], οἰκέοντες ὑπέρ Ἁλικαρνησσοῦ μεσόγαιαν [[Herodotus|Hdt.]]1.175; ἐξ Αἰθιοπίας τῆς ὑπέρ Αἰγύπτου Th.2.48; τοῖς ὑπέρ Χερρονήσου Θρᾳξίν X.''An.''2.6.2; ὑπέρ Μασσαλίας Plb.2.14.8, cf. 5.73.3, al.: in Hellenistic Gr. the acc. is commoner in this sense, v. infr. B. I.<br><span class="bld">b</span> of ships at sea, [[off]] a place, Th.1.112, 8.95; ναυμαχίην τὴν ὑπέρ Μιλήτου γενομένην [[Herodotus|Hdt.]]6.25; ὑπέρ τούτου (''[[sc.]]'' Φαλήρου) <b class="b3"> ἀνακωχεύσαντες τὰς νέας</b> ib.116.<br><span class="bld">2</span> in a state of motion, [[over]], [[across]], κῦμα νηὸς ὑπέρ τοίχων καταβήσεται Il.15.382; τὸν δ' ὑπέρ οὐδοῦ βάντα προσηύδα Od.17.575; πηδῶντος.. τάφρων ὕπερ [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1279; ὑπέρ θαλάσσης καὶ χθονὸς ποτωμένοις A.''Ag.''576; [[ἐκκυβιστᾶν ὑπέρ [τῶν ξιφῶν]]] X.''Smp.''2.11.<br><span class="bld">3</span> [[over]], [[beyond]], ἐν Κρήτῃ εὐρείῃ τηλοῦ ὑπέρ πόντου Od.13.257.<br><span class="bld">II</span> metaph., [[in defence of]], [[on behalf of]], τεῖχος ἐτειχίσσαντο νεῶν ὕπερ Il.7.449; ἑκατόμβην ῥέξαι ὑπέρ Δαναῶν 1.444: generally, [[for the prosperity of]] or [[for the safety of]], τὰ ἱερὰ ὑπέρ τῆς Εὐβοίας θῦσαι ''IG''12.39.65, cf. 45.5; ἱερὰ θυόμενα ὑπέρ τῆς πόλεως [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''2.2.13; ἐπιτελεῖν τὰς θυσίας ὑπέρ τε ὑμῶν καὶ τῶν τέκνων ''UPZ''14.27 (ii B.C.); in dedications (always with reference to living persons), Σμικύθη μ' ἀνέθηκεν.. εὐξαμένη.. ὑπέρ παίδων καὶ ἑαυτῆς ''IG''12.524, cf. 22.4403, 42(1).569 (Epid.); Ἀρτέμιδι Σωτείρᾳ ὑπέρ βασιλέως Πτολεμαίου Ἐπικράτης Ἀθηναῖος ''OGI''18 (Egypt, iii B. C.), cf. 365 (Amasia, ii B. C.), al.; ὑπέρ τῆς εἰς αἰῶνα διαμονῆς Ἀντωνείνου Καίσαρος ib.702.3 (Egypt, ii A.D.); ὑπέρ τῆς τύχης.. Ἀντωνείνου Σεβαστοῦ Εὐσεβοῦς ib.703.2 (Ptolemais, ii A.D.); ὑπέρ [[σωτηρία]]ς τοῦ κυρίου ἡμῶν.. Ἀντωνείνου ib.706 (Egypt, ii/iii A. D.); εὑδόντων ὕπερ φρούρημα A.''Eu.''705; ὑπέρ τινὸς [[κινδυνεύειν]], [[μάχεσθαι]], [[βοηθεῖν]], Th.2.20, [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''642c, X.''An.''3.5.6; ἧς ἔθνῃσχ' ὕπερ S.''Tr.''708; ὑπέρ γῆς τῆς Ἀθηναίων [[ναυμαχέειν]] [[Herodotus|Hdt.]]8.70; ὑπέρ τῆς Ἑλλάδος ἀμῦναι [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''692d; [[ἀμυνῶ ὑπέρ ἱερῶν καὶ ὁσίων]] Jusj. ap. Poll.8.105; νῦν ὑπέρ πάντων ἀγών [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]'' 405; ὑπέρ δόξης τελευτήσαντες D.23.210, cf. Isoc.6.93; πάνθ' ὑπέρ ὑμῶν φανήσεται πράξας Χαβρίας, καὶ τὴν τελευτὴν αὐτὴν τοῦ βίου πεποιημένος οὐχ ὑπέρ ἄλλου τινός in your [[interest]]s, D.20.80, cf. 83; ὑπέρ τῆς Ἀσίας στρατηγήσας Isoc.4.154; of things sought, ὑπέρ τοῦ νεκροῦ ὠθισμὸς ἐγένετο πολύς [[Herodotus|Hdt.]]7.225; ἀφίκετο ὑπέρ γενεᾶς, ὑπέρ φωνᾶς, ὑπέρ τοῦ θησαυροῦ, ''IG''42 (1).121.10,42, 123.11 (Epid., iv B.C.); γίνωσκέ με πεπορεῦσθαι εἰς Ἡρακλέους πόλιν ὑπέρ τῆς οἰκίας ''UPZ''68.3 (ii B. C.); sometimes even of the thing to be averted, ἱκέσιον λόχον δουλοσύνας ὕπερ, about [[slavery]], A.''Th.''111 (lyr.), cf. Aeschin.3.10.<br><span class="bld">2</span> [[for]], [[instead of]], [[in the name of]], ὑπέρ ἑαυτοῦ τι [[προϊδεῖν]] [[on]] his own [[behalf]], Th.1.141; ὑπέρ τινὸς ἀποκρίνεσθαι [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 590a; προλέγειν X.''An.''7.7.3; ἐπεὶ οὖν σὺ σιωπᾷς, ἐγὼ λέξω καὶ ὑπέρ σοῦ καὶ ὑπέρ ἡμῶν Id.''Cyr.''3.3.14, cf. S.''El.''554; ὑπέρ Ζήνωνος [[πράσσων]] = [[as]] Zeno's [[representative]], ''PSI''4.389.8 (iii B. C.); ἔγραψεν ὑπέρ αὐτῶν διὰ τὸ φάσκειν αὐτοὺς μὴ εἰδέναι γράμματα ''PGrenf.''2.17.9 (ii B. C.); θεάσασθε ὃν τρόπον ὑμεῖς ἐστρατηγηκότες πάντ' ἔσεσθ' ὑπέρ Φιλίππου as though by [[commission]] from P., D.3.6; so in other dialects c. acc., v. infr. B. v.<br><span class="bld">3</span> in adjurations, with verbs of entreaty, entreat one as [[representative]] of another, [[τῶν ὕπερ ἐνθάδ' ἐγὼ γουνάζομαι οὐ παρεόντων]], i.e. [[I entreat you as they would if they were here]], Il.15.665, cf. 660; then more metaph., [[by]], λίσσομ' ὑπέρ ψυχῆς (as you [[value]] your [[life]]) καὶ γούνων σῶν τε τοκήων 22.338, cf. 24.466; λίσσομ' ὑπέρ θυέων καὶ δαίμονος.. σῆς τ' αὐτοῦ κεφαλῆς καὶ ἑταίρων Od.15.261; λίσσου' ὑπέρ μακάρων σέο τ' αὐτῆς ἠδὲ τοκήων A.R.3.701; ὑπέρ ξενίου λίσσεται ὔμμε Διός = [[in the name of]] [[Zeus]], ''AP''7.499.2 (Theaet.); so Aeol. [[περ]] (v. [[περί]] A. V).<br><span class="bld">4</span> of the cause or motive, [[for]], [[because of]], [[by reason of]], ἀλγέων ὕπερ [[Euripides|E.]]''[[Supplices|Supp.]]''1125 (lyr.); ὑπέρ παθέων Id.''Hipp.''159 (lyr.); ἔριδος ὕπερ Id.''Andr.''490 (lyr.); of punishment or reward, [[for]], [[on account of]], τοῖσιν ἄγουσιν κλαύμαθ' ὑπάρξει βραδυτῆτος ὕπερ S.''Ant.''932 (anap.), cf. Isoc.11.39, Lys.3.43, 4.20, 13.41,42, X.''An.''1.3.4; [[ἀτῆθθαι ὑ]]. [[τῶ πατρὸς τὰ πατρώϊα]] the father's property shall pay the fine [[for]] the father, ''Leg.Gort.''11.42; ἀποτεισάτω ὁ δεσπότης ὑπέρ τοῦ δούλου ''PHal.'' 1.198 (iii B. C.); [[τοῦτον]] (viz. a [[runaway]] [[slave]]) ὃς ἂν ἀναγάγῃ, λήψεται ὅσα καὶ ὑπέρ τοῦ προγεγραμμένου ''UPZ''121.24 (ii B. C.); τὸ κατεσκευασμένον ὑπέρ τῆς ἡμετέρας σωτηρίας Ἰσιδεῖον = as a [[thank offering]] for.., Sammelb.3926.12 (i B. C.); ὑπέρ ὧν ἐτιμήσαμεν αὐτοὺς ταῖς μεγίσταις τιμαῖς Isoc.9.57; ἀποδοῦναι χάριν ὑπέρ ὧν.. ἅπαντας ἀνθρώπους εὐεργέτησεν Id.4.56; of payment, ἡμιωβέλιον ὑπέρ ἑκάστου ''IG''12.140.2; μέτρησον Ποσειδωνίῳ ὑπέρ [[Ἡρακλείδης|Ἡρακλείδου]] [[on account of]] [[Heraclides]], i.e. debiting [[Heraclides]]'s account, ''PFay.''16 (i B. C.); μετρήσω ὑπέρ σοῦ εἰς τὸ [[δημόσιον]] for the [[credit]] of your [[account]], PAmh.2.88.22 (ii A. D.); ὑπέρ [[λαογραφία]]ς ''Ostr.Bodl.'' iii 80 (i A. D.); ὑπέρ λόγου ἀννώνης ''Ostr.''1479 (iii A. D.); ὑπέρ ὧν ἔμαθεν [[καταβαλεῖν]] [[μισθό]]ν Jul.''Or.''3.126a, cf. Ael.''NA''3.39.<br><span class="bld">5</span> [[ὑπέρ τοῦ μή]] c. inf., [[for the purpose of preventing]] or [[for the purpose of avoiding]], ὑπέρ τοῦ μηδένα.. βιαίῳ θανάτῳ ἀποθνῄσκειν X.''Hier.''4.3; ὑπέρ τοῦ μὴ ποιεῖν τὸ προσταττόμενον Isoc.7.64, cf. 12.80; τὴν πόλιν ἐκλιπεῖν ὑπέμειναν.. ὑπέρ τοῦ μὴ τὸ κελευόμενον ποιῆσαι D.18.204: also without [[μή]], [[for the sake of]], ὑπέρ τοῦτοῖς ἄλλοις [[ἐπιτάττειν]] ἐθέλειν [[ἀποθνῄσκειν]] = to be [[ready]] to [[die]] [[for the sake of]]... Isoc.6.94; μὴ τοσαύτην ποιεῖσθαι σπουδὴν ὑπέρ τοῦ βλάψαι τοὺς πολεμίους ἡλίκην ὑπέρ τοῦ μηδὲν αὐτοὺς παθεῖν δεινόν Plb.3.94.9, cf. 5.32.1, 5.86.8: this constr. is found also in signf. A. 111.<br><span class="bld">III</span> [[concerning]], ὑπέρ σέθεν αῐσχε' ἀκούω Il.6.524; κᾶρυξ ἀνέειπέ νιν ἀγγέλλων Ἱέρωνος ὑπέρ καλλινίκου ἅρμασι Pi.''P.''1.32; Σκύθαι μὲν ὧδε ὑπέρ σφέων τε αὐτῶν καὶ τῆς χώρης τῆς κατύπερθε λέγουσι [[Herodotus|Hdt.]]4.8; τὰ λεγόμενα ὑπέρ ἑκάστων [[varia lectio|v.l.]] in Id.2.123; τοὺς ὑπέρ τοῦ αἰῶνος φόβους Epicur.''Sent.''20; [[διαλεχθῆναι]], [[ἀγορεύειν]] ὑπέρ τινός, Pl.''Ap.''39e, ''Lg.''776e; περὶ μὲν οὖν τούτων τοσαῦτά μοι [[εἰρήσθω]], ὑπέρ ὧν δέ μοι προσήκει [[λέγειν]].. Lys.24.4, cf. 21, 16.20; ὑπέρ οὗ.. ὁμολογῶ.. διαφέρεσθαι τούτοις D.18.31; βουλευομένων ὑπέρ τοῦ ποίαν τινὰ [εἰρήνην ποιητέον] Id.19.94; ἔγραψάς μοι ὑπέρ τῶν καμίνων ''PCair.Zen.'' 273.2 (iii B. C.); ἐνεκάλουν ὑπέρ σύκων ''PSI''6.554.24 (iii B. C.); ἐπεδώκαμέν σοι ὑπόμνημα ὑπέρ τοῦ μὴ εἰληφέναι τὴν.. ὄλυραν ''UPZ''46.4 (ii B. C.); συλλαλήσαντες ὑπέρ τοῦ τὴν πόλιν ἐνδοῦναι τοῖς Ῥωμαίοις Plb.1.43.1; [[θροῦς]] ὑπέρ τοῦ τὸν [[Λυκοῦργος|Λυκοῦργον]] [[ἐκπέμπειν]] = [[talk]] of [[send]]ing [[Lycurgus]], Id.5.18.5, cf. 6; γνώμην ὑπέρ τῆς κοινῆς [δόξης] Isoc.6.93; ὑπέρ τῶν τούτου λῃτουργιῶν.. ὡδὶ γιγνώσκω D.21.152; ἐκ τῶν ἐμφανῶν ὑπέρ τῶν ἀφανῶν πιστεύειν Jul.''Or.'' 4.138b; with vbs. expressing emotion, ποίας.. γυναικὸς ἐκφοβεῖσθ' ὕ.; [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''989; εἰ τὰ παρὰ σοὶ καλῶς ἔχει, θάρρει ὑπέρ ἐκείνων [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''7.1.17; οὐδεὶς ὑπέρ μου δαιμόνων μηνίεται κατασφαγείσης A.''Eu.''101 (approaching sense 11.1).<br><span class="bld">B</span> WITH ACCUS.,<br><span class="bld">I</span> of [[place]] in reference to [[motion]], [[over]], [[beyond]], freq. in Hom., e.g. ὑπέρ ὦμον ἤλυθ' ἀκωκή Il.5.16, cf. 851; ἀλάλησθε.. ὑπεἰρ ἅλα Od.3.73, cf. 7.135, al., A.''Eu.''250, S.''Ant.''1145 (lyr.); ὑπέρ τὸν δρύφακτον ὑπερτιθέμενοι Plb.1.22.10: without such reference, ὑπέρ Ἡρακλείας στήλας ἔξω κατοικοῦσι Pl.''Criti.''108e, cf. Jul.''Or.''1.6d; τὰς κεφαλὰς ὑπέρ τὸ ὑγρὸν ὑπερίσχον Plb.3.84.9; τῶν ὑπέρ τὸ Σαρδῷον πέλαγος τόπων Id.2.14.6; ὑπέρ Μασσαλίαν Id.2.16.1; λόφον κείμενον ὑπέρ τὴν ὁδόν Id.2.27.5, cf. 3.47.2, al.; τῶν συριῶν ὑπέρ τὴν σκηνὴν οὐσῶν ''PHib.'' 1.38.7 (iii B. C.); οὐλὴ.. ὑπέρ ὀφρὺν δεξιάν ''PCair.Zen.''76.13 (iii B. C.); τὸ ὑπέρ τὸν ἔσχατον.. σπόνδυλον Sor.1.102; ὑπέρ τὸν οὐρανόν Jul.''Or.'' 4.135a.<br><span class="bld">II</span> of Measure, [[above]], [[exceeding]], [[beyond]], ὑπέρ τὸν ἀλαθῆ λόγον Pi.''O.''1.28; ὑπέρ τὸ βέλτιστον A.''Ag.''378 (lyr.); ὑπέρ ἐλπίδα S.''Ant.''366 (lyr.); ὑπέρ δύναμιν Th.6.16; μεγέθει ὑπέρ τοὺς ἐν τῇ νηΐ [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 488b; ὑπέρ ἄνθρωπον εἶναι Id.''Lg.''839d, Luc.''Vit.Auct.''2; [[ὑπέρ ἡμᾶς]] = [[beyond our powers]], Pl.''Prm.''128b; ὑπέρ τὴν ἀξίαν E.''HF''146; ὑπέρ τὴν οὐσίαν Pl. ''R.''372b; [[ὑπέρ τὸ ὕδωρ]] (cf. [[ὕδωρ]] 1.4) Luc.''Pr.Im.''29.<br><span class="bld">b</span> after Comp., [[than]], δυνατώτεροι [[ὑπέρ]].. [[LXX]] ''Jd.''18.26: so after Posit., τοῖς ἀγαθοῖς ὑπέρ [[αὐτόν]] = [[better than]] [[he]], ib.''3 Ki.''2.32.<br><span class="bld">2</span> of [[transgression]], [[in violation of]], [[ὑπέρ αἶσαν]], opp. [[κατ' αἶσαν]], Il.3.59, al.; ὑπέρ Διὸς αἶσαν 17.321; ὑπέρ μοῖραν 20.336; [[ὑπέρ μόρον]] (or [[ὑπέρμορον]]) ib.30; ὑπέρ θεόν 17.327; ὑπέρ ὅρκια 3.299, al.<br><span class="bld">III</span> of Number, [[above]], [[upwards of]], τὰ ὑπέρ δέκα μνᾶς [ξυμβόλαια] ''IG''12.41.23, cf. 22.48, al.; ὑπέρ τεσσεράκοντα ἄνδρας [[Herodotus|Hdt.]]5.64; [[ὑπέρ τετταράκοντα]] (''[[sc.]]'' [[ἔτη]]) X.''HG''5.4.13; ὑπέρ τὰ στρατεύσιμα ἔτη γεγονόσι Id.''Cyr.''1.2.4; [[ὑπέρ ἥμισυ]] = [[more than half]], ib.3.3.47.<br><span class="bld">IV</span> of [[time]], [[beyond]], i.e. [[before]], [[earlier than]], ὁ ὑπέρ τὰ Μηδικὰ πόλεμος Th.1.41; ὑπέρ τὴν φθοράν Pl.''Ti.''23c.<br><span class="bld">V</span> in some dialects, in sense A. 11.1,2, [[on behalf of]], ὑπέρ τὰν πόλιν ''SIG''437 (Delph., iii B. C.), al., cf. ''IG''42(1).109iv113 (Epid., iii B. C.), 5(2).438-40,442 (Megalop., ii B. C.), 42(1).380,665 (Epid., i A. D.), ''IPE''4.71.10 (Cherson., ii A. D.); in sense A. 111, [[concerning]], ἐπικράνθη μοι ὑπέρ ὑμᾶς [[LXX]] ''Ru.''1.13.<br><span class="bld">C</span> WITH DAT., only Arc., μαχόμενοι ὑπέρ τᾷ τᾶς πόλιος ἐλευθερίᾳ = [[fight]]ing for.., IG5(2).16 (Tegea, iii B. C.).<br><span class="bld">D</span> POSITION: [[ὑπέρ]] may follow its Subst., but then by anastrophe becomes [[ὕπερ]], Il.5.339, Od.19.450, al., [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''1444, etc.<br><span class="bld">E</span> AS ADV., [[over-much]], [[above measure]], ὑπὲρ μὲν ἄγαν E.''Med.'' 627 (lyr.); also written [[ὑπεράγαν]], Str.3.2.9, Ael.''NA''3.38, etc.; cf. [[ὑπέρφευ]]: as a predicate, διάκονοι Χριστοῦ εἰσι; [[ὑπὲρ ἐγώ]] [[I am]] [[more]] [than they], ''2 Ep.Cor.''11.23.<br><span class="bld">F</span> IN COMPOS. [[ὑπέρ]] signifies [[over]], [[above]], in all relations, e.g.,<br><span class="bld">1</span> of [[place]], [[over]], [[beyond]], as in [[ὑπεράνω]], [[ὑπέργειος]], [[ὑπερβαίνω]], [[ὑπερπόντιος]].<br><span class="bld">2</span> of doing a thing [[for]] or [[in defence of]], as in [[ὑπερμαχέω]], [[ὑπερασπίζω]], [[ὑπεραλγέω]].<br><span class="bld">3</span> [[above measure]], as in [[ὑπερήφανος]], [[ὑπερφίαλος]]. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
Line 14: | Line 14: | ||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<i>adv. et prép.</i><br /><b>A.</b> <i>adv.</i> au-dessus : ὑπὲρ μὲν [[ἄγαν]] EUR beaucoup trop;<br /><b>B.</b> <i>prép. avec le gén. et l'acc.</i> au-dessus de, sur;<br />• GÉN. : <b>I.</b> au-dessus de :<br /><b>1</b> sur <i>sans mouv.</i> : ἕστηκε [[ξύλον]] [[αὖον]] ὑπὲρ αἴης au-dessus du sol, <i>càd</i> émergeant du sol se dresse une tige sèche ; ὑπὲρ γῆς <i>c.</i> ἐπὶ γῆς sur la terre ; Σικελοὶ οἱ ὑπὲρ | |btext=<i>adv. et prép.</i><br /><b>A.</b> <i>adv.</i> au-dessus : ὑπὲρ μὲν [[ἄγαν]] EUR beaucoup trop;<br /><b>B.</b> <i>prép. avec le gén. et l'acc.</i> au-dessus de, sur;<br />• GÉN. : <b>I.</b> au-dessus de :<br /><b>1</b> [[sur]] <i>sans mouv.</i> : ἕστηκε [[ξύλον]] [[αὖον]] ὑπὲρ αἴης au-dessus du sol, <i>càd</i> émergeant du sol se dresse une tige sèche ; ὑπὲρ γῆς <i>c.</i> ἐπὶ γῆς sur la terre ; Σικελοὶ οἱ ὑπὲρ τῶν ἄκρων THC ceux des Sicules qui occupaient les hauteurs ; [[πασάων]] δ' [[ὕπερ]] [[ἥγε]] [[κάρη]] [[ἔχει]] OD elle dépasse toutes les autres de la tête ; ὑπὲρ πόλιος [[ἦα]] [[κιών]] OD j'étais dans ma marche sur les hauteurs qui dominent la ville ; <i>avec mouv.</i> au-dessus de, par-dessus : [[κῦμα]] νηὸς ὑπὲρ τοιχῶν καταβήσεται IL le flot se précipite par-dessus les parois du vaisseau ; τοξεύειν ὑπὲρ τῶν [[πρόσθεν]] XÉN lancer des flèches par-dessus les rangs de devant;<br /><b>2</b> par-dessus, de l'autre côté, du delà de : [[τηλοῦ]] ὑπὲρ πόντου OD loin au delà de la mer (<i>cf. infra [[ὑπέρ]] avec l'acc.</i>);<br /><b>3</b> <i>en gén.</i> au delà, plus loin (dans l'intérieur d'un pays) : [[Αἰθιοπία]] ἡ ὑπὲρ Αἱγύπτου THC l'Éthiopie au-dessus (ou au delà) de l'Égypte;<br /><b>II.</b> [[pour]] :<br /><b>1</b> pour la défense de (<i>sens qui se rattache au préc., l'idée de défense impliquant celle de combattants qui couvrent de leurs bras ou de leur armure un compagnon d'armes, ou de retranchements une ville assiégée ; cf. une relation d'idées semblable pour</i> [[ἀμφί]], [[περί]], [[πρό]]) : [[τεῖχος]] τειχίσασθαι [[νεῶν]] [[ὕπερ]] IL <i>ou</i> ποιήσασθαι IL établir un retranchement pour protéger le camp, pour le camp ; ἀντιστῆναι ὑπὲρ γῆς SOPH défendre le pays ; μάχεσθαι [[ὑπέρ]] τινος PLAT combattre pour qqn <i>ou</i> qch ; <i>p. anal.</i> λέγειν [[ὑπέρ]] τινος XÉN parler en faveur de qqn, pour qqn (<i>v. ci-dessous II.2 un autre sens</i>) ; θύειν [[ὑπέρ]] τινος XÉN offrir un sacrifice en faveur de qqn;<br /><b>2</b> [[à la place de]], [[au nom de]] : λέγειν [[ὑπέρ]] τινος XÉN parler pour qqn, au nom de qqn ; προλέγειν [[ὑπέρ]] τινος XÉN annoncer au nom de qqn ; <i>chez les écriv. réc. c.</i> [[ἀντί]];<br /><b>3</b> à cause de : εὐδαιμονίζειν τινὰ [[ὑπέρ]] τι XÉN estimer qqn heureux à cause de qch ; φοβεῖσθαι <i>ou</i> δεδιέναι [[ὑπέρ]] τινος SOPH être inquiet, soucieux pour qqn <i>ou</i> qch ; θαρρεῖν [[ὑπέρ]] τινος XÉN être sans inquiétude pour qqn ; ἀγανακτεῖν [[ὑπέρ]] τινος PLAT être hors de soi à cause de qqn ; στένειν [[ὑπέρ]] τινος ESCHL gémir de qch ; [[δίκην]] [[δοῦναι]] [[ὑπέρ]] τινος ATT être puni pour qch ; [[δίκην]] [[λαβεῖν]] [[ὑπέρ]] τινος ATT punir pour qch ; [[νῦν]] ὑπὲρ πάντων [[ἀγών]] ESCHL maintenant il s'agit d'un combat pour le tout ; φιλονεικεῖν [[ὑπέρ]] τινος ISOCR aimer à se quereller pour qch ; ἀμφισβητεῖν [[ὑπέρ]] τινος ISOCR être en dissentiment pour qch;<br /><b>4</b> [[au sujet de]] : ὅθ' ὑπὲρ [[σέθεν]] αἴσχε' [[ἀκούω]] IL lorsque j'entends des diffamations sur ton compte ; διαλέγεσθαι [[ὑπέρ]] τινος PLAT discourir de qch ; βουλεύεσθαι [[ὑπέρ]] τινος ATT délibérer sur qch;<br /><b>III.</b> au delà de, par-dessus, plus loin que, plus que, mieux que;<br />• ACC. : <b>I.</b> [[au delà de]] <i>avec mouv.</i> : ὑπὲρ ὦμον ἤλυθ' ἀκωκὴ ἔγχεος IL la pointe de la javeline arriva au-dessus de l'épaule (sans l'atteindre) ; ὑπὲρ οὐδὸν [[ἐβήσετο]] δώματος [[εἴσω]] OD il franchit le seuil et entra dans la maison ; ἀποπλαγχθέντες ὑπὲρ [[μέγα]] [[λαῖτμα]] θαλάσσης OD ballottés au delà du grand gouffre de la mer ; ὑπὲρ πόντον [[ἐλθεῖν]] ESCHL aller au delà de la mer, traverser la mer ; <i>avec idée de temps</i> ὑπὲρ τὸν Τιθωνὸν [[ζῆν]] LUC vivre plus longtemps que Tithônos ; ὁ ὑπὲρ τὰ Μηδικὰ [[πόλεμος]] THC la guerre d'avant les guerres Médiques ; ὑπὲρ τὰ στρατεύσιμα ἔτη γεγονώς XÉN au delà de l'âge où l'on est soumis au service militaire;<br /><b>II.</b> au-dessus de : πρυμνὸν [[ὕπερ]] θέναρος IL au-dessus du poignet ; οὔθ' ὕπὲρ γῆν οὔθ' ὑπὸ γῆν PLUT ni sur terre, ni sous terre ; εἴ τι ὑπὲρ τὴν [[ἑαυτοῦ]] φύσιν ἀκούει THC s'il entend dire qch qui dépasse sa portée, ce qu'il est capable de faire lui-même ; ὑπὲρ δύναμιν THC au-dessus des forces ; ὑπὲρ ἐλπίδα SOPH au delà de l'attente ; ὑπὲρ ἄνθρωπον φρονεῖν XÉN avoir des sentiments qui dépassent la nature humaine, <i>càd</i> trop ambitieux ; ὑπὲρ αἶσαν IL au-dessus <i>ou</i> au delà de ce qui convient ; ὑπὲρ μοῖραν IL au-dessus du sort, <i>càd</i> contre la décision du sort ; ὑπὲρ ὅρκια IL contre le serment ; ὑπὲρ θεόν contre la volonté de la divinité;<br />REM. <b>I.</b> ὑπὲρ <i>se place qqf en poésie après son rég. ; il s'accentue alors</i> [[ὕπερ]];<br /><b>II.</b> <i>En composition</i>, [[ὑπέρ]] <i>marque</i> :<br /><b>1</b> l'idée de « au-dessus », v. [[ὑπεραίρω]], [[ὑπεράνω]];<br /><b>2</b> l'idée de « au delà », v. [[ὑπερβαίνω]], [[ὑπερβάλλω]];<br /><b>3</b> l'idée de « protection » ; v. [[ὑπερμαχέω]], [[ὑπεραπολογέομαι]];<br /><b>4</b> l'idée de « au delà de la mesure », v. [[ὑπεράγαν]], [[ὑπέραισχρος]].<br />'''Étymologie:''' cf. <i>lat.</i> [[super]]. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
Line 20: | Line 20: | ||
}} | }} | ||
{{Slater | {{Slater | ||
|sltr=<b>ῠπέρ</b> <br /> <b>1</b> prep., (anastrophe (P. 4.26), (N. 3.21), (N. 7.42), (I. 6.3), fr. 292, Δ. 4. a. 4.)<br /> <b>a</b> c. acc.,<br /> <b>I</b> [[above]], [[over]], [[across]] [[ἀβάπτιστος]] [[εἶμι]] φελλὸς ὣς [[ὑπὲρ]] [[ἕρκος]] ἅλμας (P. 2.80) πανδείματοι μὲν [[ὑπὲρ]] πόντιον Ἕλλας πόρον [[ἱερόν]] (sc. [[ἔφυγον]] simm.) fr. 189.<br /> <b>II</b> [[beyond]], [[exceeding]] βροτῶν [[φάτις]] [[ὑπὲρ]] τὸν ἀλαθῆ λόγον δεδαιδαλμένοι ψεύδεσι ποικίλοις ἐξαπατῶντι μῦθοι (O. 1.28) <br /> &nnbsp;<b>b</b> c. gen.,<br /> <b>I</b> [[over]], [[across]] [[ὑπὲρ]] πολιᾶς ἁλὸς πέμπεται (P. 2.68) “φέρομεν νώτων [[ὕπερ]] γαίας ἐρήμων ἐννάλιον [[δόρυ]]” (P. 4.26) “καὶ μέλλεις [[ὑπὲρ]] πόντου Διὸς ἔξοχον [[ποτὶ]] κᾶπον [[ἐνεῖκαι]]” (P. 9.52) ἐγὼ μὲν [[ὑπὲρ]] χθονὸς [[ὑπέρ]] τ' ὠκεανοῦ (Pae. 8.14) (ἡ δὲ [[διάνοια]] πέτεται) [[τᾶς]] τε γᾶς [[ὑπένερθε]] οὐρανοῦ θ' [[ὕπερ]] fr. 292.<br /> <b>II</b> [[above]] [[ἐπειδὴ]] τὸν [[ὑπὲρ]] [[κεφαλᾶς]] γε Ταντάλου λίθον [[παρά]] [[τις]] ἔτρεψεν [[ἄμμι]] [[θεός]] (I. 8.9) χρύσεαι δ ἓξ [[ὑπὲρ]] αἰετοῦ [[ἄειδον]] [[Κηληδόνες]] (Pae. 8.70)<br /> <b>g</b> [[beyond]] of [[distance]] [[ταί]] θ' [[ὑπὲρ]] Κύμας ἁλιερκέες ὄχθαι (i. e. Klippen vor Kyme, Fränkel: Pithecusae) (P. 1.18) ἀβάταν ἅλα κιόνων [[ὕπερ]] Ἡρακλέος [[περᾶν]] εὐμαρές (N. 3.21) ἐὼν δ' [[ἐγγὺς]] Ἀχαιὸς οὐ μέμψεταί μ ἀνὴρ Ἰονίας [[ὑπὲρ]] ἁλὸς οἰκέων (Alii cum sch. Epirotas significari credunt, opinantes [[mare]] Adriaticum dici superius, Ionium inferius, Epirum autem adiacere Adriatico mari, h. e. supra Ionium esse, Dissen) (N. 7.65) ὑπὲ]ρ [[Αὐσονία]][ς ἁλὸς (of the Epizephyrian Locrians) fr. 140b. 6.<br /> <b>IV</b> of [[superiority]], [[beyond]] [[μᾶκος]] δὲ Νικεὺς ἔδικε πέτρῳ χέρα κυκλώσαις [[ὑπὲρ]] ἁπάντων (O. 10.72) [[ὑπὲρ]] πολλῶν τε τιμαλφεῖν λόγοις νίκαν (N. 9.54) μακρὰ δισκήσαις ἀκοντίσσαιμι τοσοῦθ, [[ὅσον]] ὀργὰν λτ;γτ;εινοκράτης [[ὑπὲρ]] ἀνθρώπων γλυκεῖαν ἔσχεν (I. 2.36) τί [[ἔλπεαι]] σοφίαν [[ἔμμεν]], ἃν [[ὀλίγον]] [[τοι]] ἀνὴρ [[ὑπὲρ]] ἀνδρὸς ἴσχει fr. 61. 2.<br /> <b>V</b> on [[behalf]] of [[κάρυξ]] ἀνέειπέ νιν ἀγγέλλων Ἱέρωνος [[ὑπὲρ]] καλλινίκου ἅρμασι (P. 1.32) ἱκέτας Αἰακοῦ σεμνῶν γονάτων πόλιός θ' [[ὑπὲρ]] φίλας ἀστῶν θ [[ὑπὲρ]] τῶνδ ἅπτομαι (N. 8.13) —4. κρατῆρα Μοισαίων μελέων κίρναμεν Λάμπωνος εὐαέθλου γενεᾶς [[ὕπερ]] (I. 6.3) θύεται γὰρ ἀγλαᾶς [[ὑπὲρ]] Πανελλάδος (Pae. 6.62) Ἀλαλά ᾇ θύεται [[ἄνδρες]] [[ὑπὲρ]] πόλιος fr. 78. 3.<br /> <b>VI</b> on [[account]] of [[ἵνα]] [[κρεῶν]] νιν [[ὕπερ]] μάχας ἔλασεν ἀντιτυχόντ' ἀνὴρ μαχαίρᾳ (N. 7.42) [[ἆγε]] σὺν Τιρυνθίοισιν πρόφρονα σύμμαχον ἐς Τροίαν Λαομεδοντιᾶν [[ὑπὲρ]] ἀμπλακιᾶν (I. 6.29) <br /> <b>2</b> adv., [[above]] πατὴρ [[ὕπερ]] / κρέμασε καρτερὸν [[αὐτῷ]] λίθον (O. 1.57) καὶ σκοπιαῖσιν [ἄκρ]αις ὀρέων [[ὕπερ]] ἔστα (sc. [[Ἀπόλλων]]: cf. (Pae. 12.11) ) fr. 51a. 3.<br /> <b>3</b> frag. ]ων [[ὕπερ]] Δ. 4. a. 4. | |sltr=<b>ῠπέρ</b> <br /> <b>1</b> prep., (anastrophe (P. 4.26), (N. 3.21), (N. 7.42), (I. 6.3), fr. 292, Δ. 4. a. 4.)<br /> <b>a</b> c. acc.,<br /> <b>I</b> [[above]], [[over]], [[across]] [[ἀβάπτιστος]] [[εἶμι]] φελλὸς ὣς [[ὑπὲρ]] [[ἕρκος]] ἅλμας (P. 2.80) πανδείματοι μὲν [[ὑπὲρ]] πόντιον Ἕλλας πόρον [[ἱερόν]] (''[[sc.]]'' [[ἔφυγον]] simm.) fr. 189.<br /> <b>II</b> [[beyond]], [[exceeding]] βροτῶν [[φάτις]] [[ὑπὲρ]] τὸν ἀλαθῆ λόγον δεδαιδαλμένοι ψεύδεσι ποικίλοις ἐξαπατῶντι μῦθοι (O. 1.28) <br /> &nnbsp;<b>b</b> c. gen.,<br /> <b>I</b> [[over]], [[across]] [[ὑπὲρ]] πολιᾶς ἁλὸς πέμπεται (P. 2.68) “φέρομεν νώτων [[ὕπερ]] γαίας ἐρήμων ἐννάλιον [[δόρυ]]” (P. 4.26) “καὶ μέλλεις [[ὑπὲρ]] πόντου Διὸς ἔξοχον [[ποτὶ]] κᾶπον [[ἐνεῖκαι]]” (P. 9.52) ἐγὼ μὲν [[ὑπὲρ]] χθονὸς [[ὑπέρ]] τ' ὠκεανοῦ (Pae. 8.14) (ἡ δὲ [[διάνοια]] πέτεται) [[τᾶς]] τε γᾶς [[ὑπένερθε]] οὐρανοῦ θ' [[ὕπερ]] fr. 292.<br /> <b>II</b> [[above]] [[ἐπειδὴ]] τὸν [[ὑπὲρ]] [[κεφαλᾶς]] γε Ταντάλου λίθον [[παρά]] [[τις]] ἔτρεψεν [[ἄμμι]] [[θεός]] (I. 8.9) χρύσεαι δ ἓξ [[ὑπὲρ]] αἰετοῦ [[ἄειδον]] [[Κηληδόνες]] (Pae. 8.70)<br /> <b>g</b> [[beyond]] of [[distance]] [[ταί]] θ' [[ὑπὲρ]] Κύμας ἁλιερκέες ὄχθαι (i. e. Klippen vor Kyme, Fränkel: Pithecusae) (P. 1.18) ἀβάταν ἅλα κιόνων [[ὕπερ]] Ἡρακλέος [[περᾶν]] εὐμαρές (N. 3.21) ἐὼν δ' [[ἐγγὺς]] Ἀχαιὸς οὐ μέμψεταί μ ἀνὴρ Ἰονίας [[ὑπὲρ]] ἁλὸς οἰκέων (Alii cum sch. Epirotas significari credunt, opinantes [[mare]] Adriaticum dici superius, Ionium inferius, Epirum autem adiacere Adriatico mari, h. e. supra Ionium esse, Dissen) (N. 7.65) ὑπὲ]ρ [[Αὐσονία]][ς ἁλὸς (of the Epizephyrian Locrians) fr. 140b. 6.<br /> <b>IV</b> of [[superiority]], [[beyond]] [[μᾶκος]] δὲ Νικεὺς ἔδικε πέτρῳ χέρα κυκλώσαις [[ὑπὲρ]] ἁπάντων (O. 10.72) [[ὑπὲρ]] πολλῶν τε τιμαλφεῖν λόγοις νίκαν (N. 9.54) μακρὰ δισκήσαις ἀκοντίσσαιμι τοσοῦθ, [[ὅσον]] ὀργὰν λτ;γτ;εινοκράτης [[ὑπὲρ]] ἀνθρώπων γλυκεῖαν ἔσχεν (I. 2.36) τί [[ἔλπεαι]] σοφίαν [[ἔμμεν]], ἃν [[ὀλίγον]] [[τοι]] ἀνὴρ [[ὑπὲρ]] ἀνδρὸς ἴσχει fr. 61. 2.<br /> <b>V</b> on [[behalf]] of [[κάρυξ]] ἀνέειπέ νιν ἀγγέλλων Ἱέρωνος [[ὑπὲρ]] καλλινίκου ἅρμασι (P. 1.32) ἱκέτας Αἰακοῦ σεμνῶν γονάτων πόλιός θ' [[ὑπὲρ]] φίλας ἀστῶν θ [[ὑπὲρ]] τῶνδ ἅπτομαι (N. 8.13) —4. κρατῆρα Μοισαίων μελέων κίρναμεν Λάμπωνος εὐαέθλου γενεᾶς [[ὕπερ]] (I. 6.3) θύεται γὰρ ἀγλαᾶς [[ὑπὲρ]] Πανελλάδος (Pae. 6.62) Ἀλαλά ᾇ θύεται [[ἄνδρες]] [[ὑπὲρ]] πόλιος fr. 78. 3.<br /> <b>VI</b> on [[account]] of [[ἵνα]] [[κρεῶν]] νιν [[ὕπερ]] μάχας ἔλασεν ἀντιτυχόντ' ἀνὴρ μαχαίρᾳ (N. 7.42) [[ἆγε]] σὺν Τιρυνθίοισιν πρόφρονα σύμμαχον ἐς Τροίαν Λαομεδοντιᾶν [[ὑπὲρ]] ἀμπλακιᾶν (I. 6.29) <br /> <b>2</b> adv., [[above]] πατὴρ [[ὕπερ]] / κρέμασε καρτερὸν [[αὐτῷ]] λίθον (O. 1.57) καὶ σκοπιαῖσιν [ἄκρ]αις ὀρέων [[ὕπερ]] ἔστα (''[[sc.]]'' [[Ἀπόλλων]]: cf. (Pae. 12.11) ) fr. 51a. 3.<br /> <b>3</b> frag. ]ων [[ὕπερ]] Δ. 4. a. 4. | ||
}} | }} | ||
{{Abbott | {{Abbott | ||
Line 29: | Line 29: | ||
}} | }} | ||
{{Thayer | {{Thayer | ||
|txtha=(cf. English up, [[over]], etc.), Latin super, [[over]], a preposition, [[which]] stands [[before]] [[either]] the genitive or the accusative according as it is used to [[express]] the [[idea]] of [[state]] and [[rest]] or of [[motion]] [[over]] and [[beyond]] a [[place]]. I. [[with]] the genitive; cf. Winer's Grammar, 382 f (358f).<br /><b class="num">1.</b> [[properly]], of [[place]], i. e. of [[position]], [[situation]], [[extension]]: [[over]], [[above]], [[beyond]], [[across]]. In [[this]] [[sense]] it does [[not]] [[occur]] in the N. T.; [[but]] [[there]] it [[always]], [[though]] joined to [[other]] classes of words, has a tropical [[signification]] [[derived]] from its [[original]] [[meaning]].<br /><b class="num">2.</b> equivalent to Latin pro, for, i. e. for [[one]]'s [[safety]], for [[one]]'s [[advantage]] or [[benefit]] ([[one]] [[who]] does a [[thing]] for [[another]], is conceived of as [[standing]] or bending '[[over]]' the [[one]] whom he would [[shield]] or [[defend]] (cf. Winer's Grammar, as [[above]])): προσεύχεσθε [[ὑπέρ]] | |txtha=(cf. English up, [[over]], etc.), Latin super, [[over]], a preposition, [[which]] stands [[before]] [[either]] the genitive or the accusative according as it is used to [[express]] the [[idea]] of [[state]] and [[rest]] or of [[motion]] [[over]] and [[beyond]] a [[place]]. I. [[with]] the genitive; cf. Winer's Grammar, 382 f (358f).<br /><b class="num">1.</b> [[properly]], of [[place]], i. e. of [[position]], [[situation]], [[extension]]: [[over]], [[above]], [[beyond]], [[across]]. In [[this]] [[sense]] it does [[not]] [[occur]] in the [[NT|N.T.]]; [[but]] [[there]] it [[always]], [[though]] joined to [[other]] classes of words, has a tropical [[signification]] [[derived]] from its [[original]] [[meaning]].<br /><b class="num">2.</b> equivalent to Latin pro, for, i. e. for [[one]]'s [[safety]], for [[one]]'s [[advantage]] or [[benefit]] ([[one]] [[who]] does a [[thing]] for [[another]], is conceived of as [[standing]] or bending '[[over]]' the [[one]] whom he would [[shield]] or [[defend]] (cf. Winer's Grammar, as [[above]])): προσεύχεσθε [[ὑπέρ]] τῶν ..., T Tr marginal [[reading]] WH [[περί]] ([[see]] 6 [[below]])); L Tr WH marginal [[reading]] ([[see]] 6 [[below]]); (L Tr marginal [[reading]] WH [[text]]), 9; [[εὔχομαι]], R G T Tr [[text]] WH marginal [[reading]]); [[after]] [[δέομαι]], [[δέησις]], [[προσευχή]], L T Tr WH [[περί]] ([[see]] 6 [[below]])); [[εἶναι]] [[ὑπέρ]] τίνος (opposed to [[κατά]] τίνος), to be for [[one]] i. e. to be on [[one]]'s [[side]], to favor and [[further]] [[one]]'s [[cause]], τό [[ὑπέρ]] τίνος [[that]] [[which]] is for [[one]]'s [[advantage]], [[ἀναθάλλω]] and [[φρονέω]], at the [[end]]); [[ἐντυγχάνω]] and [[ὑπερεντυγχάνω]], R G, 27,34; [[λέγω]], R WH [[text]] ([[see]] 6 [[below]]); μερίμνω, ἀγρύπνω, [[ἀγωνίζομαι]] ἐν ταῖς προσευχαῖς, [[πρεσβεύω]], [[ζῆλος]], ); [[πόνος]], G L T Tr WH); [[σπουδή]], [[διάκονος]], ἀρχειρεα καθίστασθαι, [[τήν]] ψυχήν τιθέναι ([[ὑπέρ]] τίνος), in [[order]] to [[avert]] [[ruin]], [[death]], etc., from [[one]], τό [[αἷμα]] [[αὐτοῦ]] ἐκχύνειν, [[passive]], L T Tr WH ([[see]] 6 [[below]]); WH [[reject]] the [[passage]]); ἀπολέσθαι, ἀποθνῄσκειν, L T Tr WH); T Tr WH [[text]] [[περί]] ([[see]] 6 [[below]]); L T Tr WH [[text]]); γεύεσθαι θανάτου, σταυρωθῆναι, L [[text]] Tr marginal [[reading]] WH marginal [[reading]] [[περί]] ([[see]] 6 [[below]])); (of God giving up his Song of Solomon, παραδιδόναι τινα ἑαυτόν, διδόναι ἑαυτόν, [[ἀντίλυτρον]], τό [[σῶμα]] [[αὐτοῦ]] διδόναι, [[passive]], WH [[reject]] the [[passage]]), cf. [[τυθῆναι]] (θυθῆναι, [[see]] [[θύω]], at the [[beginning]]), [[παθεῖν]], R G WH marginal [[reading]]; 4:1 R G); ἁγιάζειν ἑαυτόν, [[ὑπέρ]], [[like]] the Latin pro and [[our]] for, comes to [[signify]]<br /><b class="num">3.</b> in the [[place]] of, [[instead]] of ([[which]] is [[more]] [[precisely]] expressed by [[ἀντί]]; [[hence]], the [[two]] prepositions are interchanged by Irenaeus, adv. haer. 5,1, τῷ ἰδίῳ αἵματι λυτρωσαμένου [[ἡμᾶς]] τοῦ κυρίου [[καί]] δόντος [[τήν]] ψυχήν [[ὑπέρ]] τῶν ἡμετέρων ψυχῶν [[καί]] [[τήν]] σάρκα [[τήν]] [[ἑαυτοῦ]] [[ἀντί]] τῶν ἡμετέρων σαρκῶν): [[ἵνα]] [[ὑπέρ]] [[σου]] μοι διακονῇ, [[ὑπέρ]] τῶν νεκρῶν βαπτίζεσθαι ([[see]] [[βαπτίζω]], at the [[end]]), L [[text]] Tr [[text]] WH [[text]]); in expressions [[concerning]] the [[death]] of Christ: [[εἷς]] [[ὑπέρ]] πάντων ἀπέθανεν (for the [[inference]] is [[drawn]] [[ἄρα]] οἱ πάντες [[ἀπέθανον]], i. e. [[all]] are reckoned as [[dead]]), [[ὑπέρ]], [[see]] Meyer and Van Hengel on Philemon, the passages cited; Wieseler on Trench, Synonyms, § lxxxii.; Winer's Grammar, 383 (358) [[note]].) Since [[anything]], [[whether]] of an [[active]] or [[passive]] [[character]] [[which]] is undertaken on [[behalf]] of a [[person]] or [[thing]], is undertaken 'on [[account]] of' [[that]] [[person]] or [[thing]], [[ὑπέρ]] is used<br /><b class="num">4.</b> of the impelling or [[moving]] [[cause]]; on [[account]] of, for the [[sake]] of, [[any]] [[person]] or [[thing]]: [[ὑπέρ]] τῆς τοῦ κόσμου ζοης, to [[procure]] (true) [[life]] for [[mankind]], to do or [[suffer]] [[anything]] [[ὑπέρ]] τοῦ ὀνόματος Θεοῦ, Ἰησοῦ, τοῦ κυρίου: πάσχειν [[ὑπέρ]] τοῦ Χριστοῦ, [[ὑπέρ]] τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, στενοχωριαι [[ὑπέρ]] τοῦ Χριστοῦ, [[ὑπέρ]] etc. [[here]] [[with]] εὐδοκῶ); ἀποθνῄσκειν [[ὑπέρ]] Θεοῦ, Ignatius ad Romans 4 [ET]. examples [[with]] a genitive of the [[thing]] are, [[ὑπέρ]] τῆς εὐδοκίας, to [[satisfy]] (his) [[good]]-[[pleasure]], δοξάζειν, εὐχαριστεῖν [[ὑπέρ]] τίνος (genitive of the [[thing]]), [[ὑπέρ]] πάντων, for [[all]] favors, ἐυηξαρίστειν [[ὑπέρ]] [[with]] a genitive of the [[person]], L T Tr WH [[περί]] ([[see]] 6 [[below]])); ἀγῶνα ἔχειν [[ὑπέρ]] [[with]] a genitive of the [[person]] L T Tr WH ([[see]] 6 [[below]]); [[ὑπέρ]] (τῶν) ἁμαρτιῶν (or ἀγνοημάτων), to [[offer]] sacrifices, L T Tr WH [[περί]] ([[see]] 6 [[below]])); ἀποθανεῖν, of Christ, ἑαυτόν [[δοῦναι]], R WH [[text]] ([[see]] 6 [[below]]).<br /><b class="num">5.</b> Like the Latin super (cf. Klotz, HWB, d. Latin Spr. ii, p. 1497b; (Harpers' Latin Dict. [[under]] the [[word]], II. B. 2b.)), it [[frequently]] refers to the [[object]] [[under]] [[consideration]], [[concerning]], of, as respects, [[with]] [[regard]] to (cf. Buttmann, § 147,21); examples from [[secular]] authors are given in Winer's Grammar, 383 (358f)); so [[after]] καυχᾶσθαι, [[καύχημα]], [[καύχησις]] (R. V. on [[behalf]] of): L T Tr WH εγ((or εν() καυχᾶσθαι); φυσιουσθαι, [[φυσιόω]], 2at the [[end]])); [[ἐλπίς]], ἀγνοεῖν, 8 ([[here]] L T Tr WH marginal [[reading]] [[περί]] ([[see]] 6 [[below]])); φρονεῖν, ἐρωτᾶν, κράζειν, to [[proclaim]] [[concerning]], παρακαλεῖν, G L T Tr WH ([[see]] 6 [[below]])); [[after]] [[εἰπεῖν]], L T Tr WH ([[see]] 6 [[below]]); (so [[after]] verbs of [[saying]], [[writing]], etc., [[εἴτε]] [[ὑπέρ]] Τίτου, [[whether]] [[inquiry]] be made [[about]] [[Titus]], [[ὑπέρ]] [[τούτου]], [[concerning]] [[this]], [[ὑπέρ]] and [[περί]] are [[confounded]] (cf. Winer's Grammar, 383 (358) [[note]]; § 50,3; Buttmann, § 147,21; Kühner, § 435, I:2e.; Meisterhans, § 49,12; [[also]] Wieseler or Ellicott on Galatians, as [[below]]; Meyer on [[περί]], the [[passage]] cited δ.)); [[this]] occurs in the [[following]] passages: [[ὑπέρ]] ἐκ περισσοῦ or [[ὑπέρ]] ἐκπερισσοῦ, [[see]] [[ὑπερεκπερισσοῦ]].) II. [[with]] the accusative (cf. Winer's Grammar, § 49, e.); [[over]], [[beyond]], [[away]] [[over]]; [[more]] [[than]];<br /><b class="num">1.</b> [[properly]], of the [[place]] '[[over]]' or '[[beyond]]' [[which]], as in the Greek writings from Homer down; [[not]] [[thus]] used in the [[NT|N.T.]], [[where]] it is [[always]]<br /><b class="num">2.</b> [[metaphorically]], of the [[measure]] or [[degree]] exceeded (cf. Buttmann, § 147,21);<br /><b class="num">a.</b> [[universally]]: [[εἶναι]] [[ὑπέρ]] τινα, to be [[above]] i. e. [[superior]] to [[one]], τό [[ὄνομα]] τό [[ὑπέρ]] [[πᾶν]] [[ὄνομα]] [[namely]], ὄν, the [[name]] [[superior]] to [[every]] ([[other]]) [[name]], κεφαλήν [[ὑπέρ]] πάντα [[namely]], οὖσαν, the [[supreme]] [[head]] or [[lord]] (A. V. [[head]] [[over]] [[all]] things), [[ὑπέρ]] [[δοῦλον]] [[ὄντα]], [[more]] [[than]] a [[servant]], [[more]] [[than]] (R. V. [[beyond]]), [[ὑπέρ]] πάντα, [[above]] (i. e. [[more]] and greater [[than]]) [[all]], [[ὑπέρ]] [[τήν]] λαμπρότητα τοῦ ἡλίου, [[above]] (i. e. [[surpassing]]) the [[brightness]] of the [[sun]], [[more]] (to a greater [[degree]]) [[than]], φιλεῖν τινα [[ὑπέρ]] τινα, [[beyond]], [[ὑπέρ]] ὁ δύνασθε, [[beyond]] [[what]] ye are [[able]], [[beyond]] [[your]] [[strength]], Winer's Grammar, 590 (549)); [[also]] [[ὑπέρ]] δύναμιν, [[κατά]] δύναμιν (as in [[Homer]], Iliad 3,59 κατ' Αισαν, ὀυδ' [[ὑπέρ]] Αισαν, cf. 6,487; 17,321. 327), L T Tr WH [[παρά]] δύναμιν).<br /><b class="num">b.</b> [[with]] words implying [[comparison]]: προκόπτειν, ή῾ττασθαι, Winer's Grammar, § 49e.), ([[πλεονάζω]], 1Esdr. 8:72; [[περισσεύω]], ὑπερβάλω, [[than]], Winer's Grammar, § 35,2; (Buttmann, § 147,21).<br /><b class="num">c.</b> [[ὑπέρ]] is used adverbially; as, [[ὑπέρ]] [[ἐγώ]] (L [[ὑπερεγώ]] (cf. Winer's Grammar, 46 (45)), WH [[ὑπέρ]] [[ἐγώ]] (cf. Winer's Grammar, § 14,2Note)), [[much]] [[more]] (or in a [[much]] greater [[degree]]) I, Kypke at the [[passage]]; Winer's Grammar, 423 (394). (For [[ὑπέρ]] [[λίαν]] [[see]] [[ὑπερλίαν]].) III. In Composition [[ὑπέρ]] denotes<br /><b class="num">1.</b> [[over]], [[above]], [[beyond]]: [[ὑπεράνω]], [[ὑπερέκεινα]], [[ὑπερεκτείνω]].<br /><b class="num">2.</b> [[excess]] of [[measure]], [[more]] [[than]]: [[ὑπερεκπερισσοῦ]], [[ὑπερνικάω]].<br /><b class="num">3.</b> [[aid]], for; in defense of: [[ὑπερεντυγχάνω]]. Cf. Viger. edition Hermann, p. 668; Fritzsche on Romans, vol. i., p. 351; (Ellicott on Ephesians 3:20). | ||
}} | }} | ||
{{elru | {{elru | ||
|elrutext='''ὑπέρ:'''<br /><b class="num">I</b> (ῠ) adv.<br /><b class="num">1 | |elrutext='''ὑπέρ:'''<br /><b class="num">I</b> (ῠ) adv.<br /><b class="num">1</b> [[сильно]], [[крайне]]: ὑ. [[ἄγαν]] Eur. с чрезмерной силой;<br /><b class="num">2</b> [[в еще большей степени]] (διάκονοί εἰσιν; ὑ. [[ἐγώ]] NT).<br /><b class="num">II</b> эп.-ион. тж. [[ὑπείρ]] (при постановке после существ. подвергается анастрофе: γουνὸς [[ὕπερ]])<br /><b class="num">1</b> praep. [[cum]] gen.; 1.1) сверху, над: ὑ. αἴης Hom. над уровнем земли; οἱ ὑ. τῶν [[ἄκρων]] Thuc. жители гор; 1.2) поверх, через: νηὸς ὑ. τοίχων Hom. через борты корабля; ὑ. τῶν [[πρόσθεν]] Xen. через головы впереди стоящих; 1.3) с другой стороны, за ([[τηλοῦ]] ὑ. πόντου Hom.; ὑ. Αἰγύπτου Thuc.); 1.4) для, ради, из-за, за (μάχεσθαι ὑ. τινος Plat.): λέγειν ὑ. τινος Soph., Xen. говорить в пользу или в защиту кого(чего)-л. (ср. 5); ὑ. τοῦ μὴ ποιεῖν τι Isocr. чтобы не делать чего-л.; βοηθεῖν ὑ. τινος Xen. идти на помощь ради (во имя) чего-л.; φοβεῖσθαι ὑ. τινος Soph. бояться за кого-л.; εὐδαιμονίζειν τινὰ ὑ. τινος Xen. считать кого-л. счастливым вследствие чего-л.; εἷς ὑ. πάντων NT один за всех; 1.5) вместо, от имени: ὑ. τινος [[εἰπεῖν]] Xen. сказать от чьего-л. имени; 1.6) о, насчет: διαλέγεσθαι ὑ. τινος Plat. рассуждать о чем-л.; θαρρεῖν ὑ. τινος Xen. быть спокойным насчет чего-л.;<br /><b class="num">2</b> praep. [[cum]] acc.; 2.1) повыше, поверх, над: ὑ. ὦμον Hom. поверх (мимо) плеча; ὑ. τὸ [[ὑγρόν]] Polyb. над поверхностью воды; 2.2) на (поверхности): ὑ. γῆν Plut. на земле; 2.3) через: ὑ. πόντον Aesch., через море, по морю; 2.4) по ту сторону, за пределами (ὑ. Ἡρακλείας στήλας Plat.); 2.5) до, перед: πρὸς τὸν ὑ. τὰ Μηδικὰ πόλεμον Thuc. во время войны, происходившей до Персидских войн; 2.6) свыше, сверх: ὑ. [[τριάκοντα]] ἔτη γεγονώς Plat. старше тридцати лет; ὑ. τὸν Τιθωνὸν [[ζῆν]] Luc. жить дольше Тифона; ὑ. τὸ [[ὕδωρ]] λέγειν Luc. говорить дольше положенного (по водяным часам) времени; ὑ. ἄνθρωπον Plat. превышать человеческие силы; ὑ. ἐλπίδα Soph. сверх ожидания, т. е. невероятно; τομώτερος ὑ. πᾶσαν μάχαιραν NT острее всякого меча; 2.7) вопреки, наперекор (ὑ. μοῖραν Hom.): ὑ. ὅρκια Hom. вопреки клятвенным обязательствам; κατ᾽ αἶσαν οὐδ᾽ ὑ. αἶσαν Hom. по праву, а не зря. | ||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
Line 38: | Line 38: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=[[ὑπέρ]], ΝΜΑ, και επικ. τ. [[ὑπείρ]] και [[λεσβιακός]] τ. ἴπερ και [[παμφυλιακός]] τ. ὐπάρ και αρκαδ. τ. [[ὁπέρ]] και βοιωτ. τ. [[οὗπερ]], Α<br />(δισύλλαβη [[πρόθεση]] που συντάσσεται με γεν., αιτ. και δοτ.) ΣΥΝΤΑΞΗ-ΣΗΜΑΣΙΑ: Ι. (με γεν.) δηλώνει: 1. (σχετικά με πρόσ. και πράγμ.) [[υπεράσπιση]], [[βοήθεια]] ή [[ωφέλεια]] (α. «[[αγώνας]] [[υπέρ]] βωμών και εστιών» β. «τελικά παραιτήθηκε [[υπέρ]] του γιου του» γ. «ἑκατόμβην ῥέξαι [[ὑπὲρ]] Δαναῶν», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />δ. «νῦν [[ὑπὲρ]] πάντων [[ἀγών]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br />II. (με αιτ., [[οπότε]] και δηλώνεται, [[είτε]] κυριολ. [[είτε]] μτφ., [[κυρίως]] το [[πράγμα]] [[πάνω]] και [[πέρα]] από το οποίο εκτείνεται [[κάτι]]) (με τοπ. σημ.) α) (στη νεοελλ. ως [[λόγιος]] τ.) [[πάνω]] από, [[υπεράνω]] (α. «οι ρωγμές εντοπίστηκαν [[υπέρ]] την θύραν» β. «[[ὑπὲρ]] Ἡρακλείας στήλας ἔξω κατοικοῦσι», <b>Πλάτ.</b>)<br />β) <b>μτφ.</b> [[παραπάνω]] από περισσότερο (α. «[[υπέρ]] το [[δέον]]» β. «ὐπὲρ τὸ βέλτιστον», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> «τα [[υπέρ]] και τα [[κατά]]» — τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, οι ευμενείς και οι δυσμενείς συνθήκες<br /><b>αρχ.</b><br />ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΗΜΑΣΙΑ: Ι. (με γεν.) Α. (με τοπ. σημ.)<br /><b>1.</b> (σχετικά με [[στάση]] και με [[κίνηση]]) [[πάνω]] από, [[υπεράνω]] (α. «[[ὑπὲρ]] κεφαλῆς στῆναί τινι», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />β. «ὅτι [[ὑπὲρ]] κεφαλῆς οἱ ἐγίνετο ὁ νεκρὸς διεξελαύνοντι», <b>Ηρόδ.</b><br />γ. «κῡμα νηὸς [[ὑπὲρ]] τοίχων καταβήσεται», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (αναφορικά με τη σχετική [[θέση]] χωρών ή τόπων) πιο [[πέρα]] από το εσωτερικό μιας χώρας, πιο [[μακριά]] από την [[ενδοχώρα]] («οἰκέοντες [[ὑπὲρ]] Ἁλικαρνησσοῦ μεσόγαιαν», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[πέρα]], [[μακριά]] («ἐν Κρήτῃ εὐρείῃ τηλοῦ [[ὑπὲρ]] πόντου», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>4.</b> έξω, στ' ανοιχτά από κάποιο [[σημείο]] της ακτής («ναυμαχίην τὴν [[ὑπὲρ]] Μιλήτου γενομένην», <b>Ηρόδ.</b>)<br />Β. <b>μτφ.</b><br /><b>1.</b> χρησιμοποιείται προκειμένου να δηλωθεί αυτό που προσπαθεί να αποφύγει ή να αποκρούσει [[κανείς]] («ἱκέσιον λόγον δουλοσύνας ὕπερ», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>2.</b> εξαιτίας, [[ένεκα]] ενός πράγματος, μιας κατάστασης («[[ὑπὲρ]] τοῦ μηδένα... βιαίῳ θανάτῳ ἀποθνήσκειν», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>3.</b> α) εν [[ονόματι]] κάποιου («[[ὑπέρ]] τινος ἀποκρίνεσθαι», <b>Πλάτ.</b>)<br />β) [[κατόπιν]] εντολής κάποιου («στρατηγῶν [[ὑπὲρ]] ἡμῶν», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>4.</b> (σε όρκους και ικεσίες) δηλώνει τον αντιπρόσωπο ενός προσώπου («τῶν ὕπερ ἐνθάδ' ἐγὼ [[γουνάζομαι]] οὐ παρεόντων», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>5.</b> δηλώνει [[επίσης]] την [[εξουσία]], την [[αρχή]] που ασκεί [[κάποιος]] [[πάνω]] σε [[κάτι]] («[[ὑπὲρ]] τῆς Ἀσίας στρατηγήσας», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>6.</b> σχετικά με κάποιον ή και [[εναντίον]] κάποιου («[[ὑπὲρ]] [[σέθεν]] αἴσχε' [[ἀκούω]]». <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>7.</b> στο όνομα ενός θεού («[[ὑπὲρ]] ξενίου λίσσεται [[ὔμμε]]», <b>Ανθ. Παλ.</b>)<br />II. (με αιτ.) Α. 1. (με τοπ. σημ.) (με ρ. κινήσεως) [[πάνω]] από [[κάτι]] («[[ὑπὲρ]] ὦμον ἤλυθ' [[ἀκωκή]]», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (με χρον. σημ.) [[πριν]] («ὁ [[ὑπὲρ]] τὰ Μηδικὰ [[πόλεμος]]», <b>Θουκ.</b>)<br />Β. <b>μτφ.</b><br /><b>1.</b> (για [[παράβαση]]) [[εναντίον]], [[κατά]] («[[ὑπέρ]] | |mltxt=[[ὑπέρ]], ΝΜΑ, και επικ. τ. [[ὑπείρ]] και [[λεσβιακός]] τ. ἴπερ και [[παμφυλιακός]] τ. ὐπάρ και αρκαδ. τ. [[ὁπέρ]] και βοιωτ. τ. [[οὗπερ]], Α<br />(δισύλλαβη [[πρόθεση]] που συντάσσεται με γεν., αιτ. και δοτ.) ΣΥΝΤΑΞΗ-ΣΗΜΑΣΙΑ: Ι. (με γεν.) δηλώνει: 1. (σχετικά με πρόσ. και πράγμ.) [[υπεράσπιση]], [[βοήθεια]] ή [[ωφέλεια]] (α. «[[αγώνας]] [[υπέρ]] βωμών και εστιών» β. «τελικά παραιτήθηκε [[υπέρ]] του γιου του» γ. «ἑκατόμβην ῥέξαι [[ὑπὲρ]] Δαναῶν», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />δ. «νῦν [[ὑπὲρ]] πάντων [[ἀγών]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br />II. (με αιτ., [[οπότε]] και δηλώνεται, [[είτε]] κυριολ. [[είτε]] μτφ., [[κυρίως]] το [[πράγμα]] [[πάνω]] και [[πέρα]] από το οποίο εκτείνεται [[κάτι]]) (με τοπ. σημ.) α) (στη νεοελλ. ως [[λόγιος]] τ.) [[πάνω]] από, [[υπεράνω]] (α. «οι ρωγμές εντοπίστηκαν [[υπέρ]] την θύραν» β. «[[ὑπὲρ]] Ἡρακλείας στήλας ἔξω κατοικοῦσι», <b>Πλάτ.</b>)<br />β) <b>μτφ.</b> [[παραπάνω]] από περισσότερο (α. «[[υπέρ]] το [[δέον]]» β. «ὐπὲρ τὸ βέλτιστον», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> «τα [[υπέρ]] και τα [[κατά]]» — τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, οι ευμενείς και οι δυσμενείς συνθήκες<br /><b>αρχ.</b><br />ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΗΜΑΣΙΑ: Ι. (με γεν.) Α. (με τοπ. σημ.)<br /><b>1.</b> (σχετικά με [[στάση]] και με [[κίνηση]]) [[πάνω]] από, [[υπεράνω]] (α. «[[ὑπὲρ]] κεφαλῆς στῆναί τινι», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />β. «ὅτι [[ὑπὲρ]] κεφαλῆς οἱ ἐγίνετο ὁ νεκρὸς διεξελαύνοντι», <b>Ηρόδ.</b><br />γ. «κῡμα νηὸς [[ὑπὲρ]] τοίχων καταβήσεται», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (αναφορικά με τη σχετική [[θέση]] χωρών ή τόπων) πιο [[πέρα]] από το εσωτερικό μιας χώρας, πιο [[μακριά]] από την [[ενδοχώρα]] («οἰκέοντες [[ὑπὲρ]] Ἁλικαρνησσοῦ μεσόγαιαν», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[πέρα]], [[μακριά]] («ἐν Κρήτῃ εὐρείῃ τηλοῦ [[ὑπὲρ]] πόντου», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>4.</b> έξω, στ' ανοιχτά από κάποιο [[σημείο]] της ακτής («ναυμαχίην τὴν [[ὑπὲρ]] Μιλήτου γενομένην», <b>Ηρόδ.</b>)<br />Β. <b>μτφ.</b><br /><b>1.</b> χρησιμοποιείται προκειμένου να δηλωθεί αυτό που προσπαθεί να αποφύγει ή να αποκρούσει [[κανείς]] («ἱκέσιον λόγον δουλοσύνας ὕπερ», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>2.</b> εξαιτίας, [[ένεκα]] ενός πράγματος, μιας κατάστασης («[[ὑπὲρ]] τοῦ μηδένα... βιαίῳ θανάτῳ ἀποθνήσκειν», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>3.</b> α) εν [[ονόματι]] κάποιου («[[ὑπέρ]] τινος ἀποκρίνεσθαι», <b>Πλάτ.</b>)<br />β) [[κατόπιν]] εντολής κάποιου («στρατηγῶν [[ὑπὲρ]] ἡμῶν», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>4.</b> (σε όρκους και ικεσίες) δηλώνει τον αντιπρόσωπο ενός προσώπου («τῶν ὕπερ ἐνθάδ' ἐγὼ [[γουνάζομαι]] οὐ παρεόντων», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>5.</b> δηλώνει [[επίσης]] την [[εξουσία]], την [[αρχή]] που ασκεί [[κάποιος]] [[πάνω]] σε [[κάτι]] («[[ὑπὲρ]] τῆς Ἀσίας στρατηγήσας», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>6.</b> σχετικά με κάποιον ή και [[εναντίον]] κάποιου («[[ὑπὲρ]] [[σέθεν]] αἴσχε' [[ἀκούω]]». <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>7.</b> στο όνομα ενός θεού («[[ὑπὲρ]] ξενίου λίσσεται [[ὔμμε]]», <b>Ανθ. Παλ.</b>)<br />II. (με αιτ.) Α. 1. (με τοπ. σημ.) (με ρ. κινήσεως) [[πάνω]] από [[κάτι]] («[[ὑπὲρ]] ὦμον ἤλυθ' [[ἀκωκή]]», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (με χρον. σημ.) [[πριν]] («ὁ [[ὑπὲρ]] τὰ Μηδικὰ [[πόλεμος]]», <b>Θουκ.</b>)<br />Β. <b>μτφ.</b><br /><b>1.</b> (για [[παράβαση]]) [[εναντίον]], [[κατά]] («[[ὑπέρ]] μοῖραν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (για αριθμούς ή για ποσά) περισσότερο από («[[ὑπὲρ]] [[τεσσεράκοντα]] ἄνδρας», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> εκ μέρους κάποιου («[[ὑπὲρ]] τὰν πόλιν», <b>επιγρ.</b>)<br />III. (με δοτ.) προστατεύοντας, υπερασπίζοντας κάποιον ή [[κάτι]] («μαχόμενοι [[ὑπὲρ]] τᾷ πόλιος ἐλευθερίᾳ», <b>επιγρ.</b>)<br />IV. διάφορες άλλες χρήσεις: 1. (<b>ως επίρρ.</b>) [[πάρα]] πολύ, υπέρμετρα, υπερβολικά («[[ὑπὲρ]] μὲν [[ἄγαν]]», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>2.</b> ως [[κατηγορούμενο]] («διάκονοι Χριστοῦ εἰσι; [[ὑπὲρ]] ἐγώ», ΚΔ)<br /><b>3.</b> (σε φρ.) α) «[[ὑπὲρ]] ἡμᾶς» — [[πέρα]] από τις δυνατοτότητές μας (<b>Πλάτ.</b>)<br />β) «τα ὐπὲρ κεφαλῆς» — τόποι που βρίσκονται σε μεγάλο ύψος (<b>Ξεν.</b>)<br />ΘΕΣΗ: συν. προτάσσεται, [[αλλά]] μπορεί και να επιτάσσεται, να υπάρχει [[δηλαδή]] [[αναστροφή]], [[οπότε]] όμως επέρχεται [[αναβιβασμός]] του τόνου («πρυμνὸν ὕπερ θέναρος», <b>Ομ. Ιλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η [[πρόθεση]] [[ὑπέρ]] ανάγεται στον ΙΕ τ. <i>uper</i>(<i>i</i>) «[[πάνω]], [[προς]] τα [[πάνω]]» και συνδέεται με: αρχ. ινδ. <i>upari</i>, λατ. <i>super</i> (<b>πρβλ.</b> γαλλ. <i>sur</i>, αγγλ. <i>super</i>-), αβεστ. <i>upairi</i>, αρμ. <i>ver</i>-, αρχ. άνω γερμ. <i>ubir</i> (<b>πρβλ.</b> γερμ. <i>uber</i>). Η [[οικογένεια]] αυτή έχει προέλθει από την [[πρόθεση]] <i>ὑπό</i> «[[κάτω]] από» μέσω μιας σημ. «από [[κάτω]] [[προς]] τα [[πάνω]]» (<b>βλ.</b> και λ. <i>υπό</i>). Η [[πρόθεση]] [[ὑπέρ]], [[τέλος]], απαντά ως πρώτο συνθετικό σε μεγάλο αριθμό λ. (<b>βλ. λ.</b> <i>υπερ</i>-)]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm |