βάπτω: Difference between revisions

|Definition=fut. βάψω (ἐμ-) Ar.''Pax''959: aor.<br><span class="bld">A</span> ἔβαψα [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''95, etc.:—Med., fut. βάψομαι Ar.''Lys.''51: aor. ἐβαψάμην Arat.951, ''AP''9.326 (Leon.):—Pass., fut. βᾰφήσομαι [[LXX]] ''Le.''11.32, M.Ant.8.51: aor. ἐβάφθην ''AP''6.254 (Myrin.), (ἀπ-) Ar.''Fr.''416; in Att. generally <b class="b3">ἐβάφην</b> [ᾰ] [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 429e, etc.: pf. βέβαμμαι [[Herodotus|Hdt.]]7.67, Ar.''Pax''1176.<br><span class="bld">I</span> trans., [[dip]], <b class="b3">ὡς δ' ὅτ' ἀνὴρ χαλκεὺς πέλεκυν… εἰν ὕδατι ψυχρῷ βάπτῃ</b> (so as to temper the red-hot steel) Od.9.392; β. εἰς ὕδωρ Pl.''Ti.''73e, cf. Emp.100.11; τἄρια θερμῷ Ar.''Ec.''216; <b class="b3">εἰς μέλι, εἰς κηρόν</b>, [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]'' 605a29, ''de An.''435a2:—Pass., <b class="b3">βαπτόμενος σίδηρος</b> iron [[in process of being tempered]], Plu.2.136a; and of coral, [[become hard]], Dsc.5.121 ([[si vera lectio|s.v.l.]]).<br><span class="bld">b</span> of slaughter in Trag, ἐν σφαγαῖσι βάψασα ξίφος [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]'' 863; ἔβαψας ἔγχος εὖ πρὸς Ἀργείων στρατῷ; [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''95; φάσγανον εἴσω σαρκὸς ἔβαψεν E.''Ph.''1578 (lyr.); in later Prose, εἰς τὰ πλευρὰ β. τὴν αἰχμήν D.H.5.15; β. τὸν δάκτυλον ἀπὸ τοῦ αἵματος [[LXX]] ''Le.''4.17.<br><span class="bld">c</span> also, [[dip in poison]], ἔβαψεν ἰούς S.''Tr.''574; <b class="b3">χιτῶνα τόνδ' ἔβαψα</b> ib.580.<br><span class="bld">2</span> [[dye]], <b class="b3">ἔβαψεν… ξίφος</b> the sword [[dyed]] [the robe] [[red]], A.''Ch.''1011; <b class="b3">β. τὰ κάλλη</b> [[dye]] the beautiful cloths, Eup.333; β. ἔρια ὥστ' εἶναι ἁλουργά [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 429d; εἵματα βεβαμμένα [[Herodotus|Hdt.]]7.67; τρίχας βάπτειν ''AP''11.68 (Lucill.): abs. in Med., [[dye the hair]], Men.363.4, Nicol.Com.1.33; [[glaze]] earthen vessels, Ath.11.480e; of [[gilding]] and [[silvering]], Ps.-Democr.Alch.p.46 B.: Com., <b class="b3">βάπτειν τινὰ βάμμα Σαρδιανικόν</b> [[dye]] one in the [red] dye of Sardes, i.e. give him a bloody coxcomb, Ar. ''Ach.''112; but <b class="b3">βέβαπται β. Κυζικηνικόν</b> [[he has been dyed in]] the dye of Cyzicus, i.e. is an arrant coward, Id.''Pax''1176 (v. Sch.).<br><span class="bld">3</span> [[draw]] water [[by dipping]] a vessel, ἀνθ' ὕδατος τᾷ κάλπιδι κηρία βάψαι Theoc. 5.127; <b class="b3">ἀρύταιναν… ἐκ μέσου βάψασα τοῦ λέβητος ζέοντος ὕδατος</b> [[draw]] water [[by dipping]] the bucket, Antiph.25, cf. [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Characters|Char.]]''9.8; <b class="b3">βάψασα ποντίας ἁλός</b> (''[[sc.]]'' <b class="b3">τὸ τεῦχος</b>) [[having dipped]] it [[so as to draw]] water from the sea, [[Euripides|E.]]''[[Hecuba|Hec.]]''610.<br><span class="bld">4</span> [[baptize]], Arr.''Epict.''2.9.20 (Pass.).<br><span class="bld">II</span> intr., <b class="b3">ναῦς ἔβαψεν</b> the ship [[dipped]], [[sank]], [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''707; <b class="b3">β. εἰς ψυχρὸν [αἱ ἐγχέλυς]</b> [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''592a18; <b class="b3">εἰ δ' ὁ μὲν</b> (''[[sc.]]'' [[ἠέλιος]]) ἀνέφελος βάπτοι ῥόου ἑσπερίοιο Arat.858 ([[ῥόον]] Sch.): c. acc., <b class="b3">νῆα… βάπτουσαν ἤδη κῦμα κυρτόν</b> [[dipping into]]... Babr.71.2:—also Med., ποταμοῖο ἐβάψατο Arat. 951.<br><span class="bld">2</span> [[βάψας]] (''[[sc.]]'' <b class="b3">τὴν κώπην</b>) Ar.''Fr.''225. (Cf. O Norse [[kuefia]] 'dip'.)

|dgtxt=<b class="num">I</b> tr.<br /><b class="num">1</b> en v. act. c. ac. [[sumergir]], [[hundir]] en un líquido εἰς ὕδατος ... τέρεν [[δέμας]] Emp.B 100.11, τἄρια βάπτουσι θερμῷ Ar.<i>Ec</i>.216<br /><b class="num">•</b>abs. μετ' ἐκεῖνο εἰς ὕδωρ βάπτει Pl.<i>Ti</i>.73e, ἐς ὀθόνιον βάπτοντα (un trapo), Hp.<i>Mul</i>.2.196, εἰς κηρὸν βάψειέ τις Arist.<i>de An</i>.435^a2<br /><b class="num">•</b>[[hundir]] el remo, e.d., [[navegar]] βάψας πρὸς ναυτοδίκας Ar.<i>Fr</i>.237<br /><b class="num">•</b>[[mojar]], [[empapar]] σπόγγους βάπτοντα Hp.<i>Epid</i>.5.58, ᾗ ... ἔβαψεν ἰοὺς θρέμμα Λερναίας ὕδρας donde la criatura de Lerna, la hidra, mojó sus flechas</i> S.<i>Tr</i>.574, τὸν χόρτον εἰς μέλι βάπτοντες Arist.<i>HA</i> 605^a29, ἵνα βάψῃ τὸ ἄκρον τοῦ δακτύλου αὐτοῦ ὕδατος <i>Eu.Luc</i>.16.24<br /><b class="num">•</b>en v. pas. σιδηρίου βαφέντος ἐς [[ἔλαιον]] Hp.<i>Coac</i>.378<br /><b class="num">•</b>en ceremonias rituales βάψει ὁ ἱερεὺς τὸν [[δάκτυλον]] ἀπὸ τοῦ αἵματος [[LXX]] <i>Le</i>.4.6, δεσμὴν ὑσσώπου ... βάψαντες ἀπὸ τοῦ αἵματος [[LXX]] <i>Ex</i>.12.22, ἔβαψεν αὐτὸ (τὸ ἄκρον τοῦ σκήπτρου) εἰς τὸ κηρίον τοῦ μέλιτος [[LXX]] 1<i>Re</i>.14.27, βάψεις τὸν ψωμόν σου ἐν τῷ ὄξει [[LXX]] <i>Ru</i>.2.14<br /><b class="num">•</b>de un metal [[sumergir]] en agua para templarlo [[templar por inmersión]] πέλεκυν ... [[εἰν]] ὕδατι βάπτῃ <i>Od</i>.9.392<br /><b class="num">•</b>en v. pas. βαπτόμενος σίδηρος hierro templado</i> Plu.2.136a, χαλκὸς ... θερμὸν ὄντα ὑπὸ ὕδατος τούτου βάπτεσθαι λέγουσιν Paus.2.3.3<br /><b class="num">•</b>por anal. [[clavar]], [[hundir]] un objeto punzante ἐν σφαγαῖσι βάψασα ξίφος A.<i>Pr</i>.863, φάσγανον [[εἴσω]] σαρκὸς ἔβαψεν E.<i>Ph</i>.1578, εἰς τὰ πλευρὰ βάψας τὴν αἰχμήν D.H.5.15, ξίφος βάπτει κατὰ τῆς καρδίας Ach.Tat.1.4.3<br /><b class="num">•</b>fig. ἔβαψας [[ἔγχος]] ... πρὸς [[Ἀργείων]] στρατῷ has hundido la lanza en el ejército de los argivos</i> S.<i>Ai</i>.95<br /><b class="num">•</b>en v. med. c. ac. βαψάμενα κοίλων ἐντὸς ἄρη λαγόνων <i>AP</i> 7.531 (Antip.).<br /><b class="num">2</b> [[colorear]], [[teñir]] φᾶρος τόδ' ὡς ἔβαψεν Αἰγίσθου ξίφος A.<i>Ch</i>.1011, χιτῶνα τόνδ' ἔβαψα S.<i>Tr</i>.580, βάψαι ἔρια Pl.<i>R</i>.429c, [[ἐάν]] τέ τις ἄλλα χρώματα βάπτῃ Pl.<i>R</i>.429d, βάπτετε τὰ κάλλη τὰ περίσεμνα τῷ θεῷ Eup.363, τὰς τρίχας ... τινὲς βάπτειν σε λέγουσι <i>AP</i> 11.68 (Lucill.), βάπτουσιν Ἀφροδίτης τὸν πέπλον Ach.Tat.2.11.4<br /><b class="num">•</b>[[manchar]] βάπτει τὸ [[αἷμα]] τὴν γένυν Ach.Tat.2.11.5, ὁ χαλκὸς πᾶν σῶμα βάπτει Ps.Democr.p.46, με τὰς χεῖρας ἐς τοῦ παιδὸς [[αἷμα]] βάψαντα Philostr.<i>VA</i> 8.7 (p.318), ἐρεῦσαι· φοινῖξαι, ἐκ τοῦ ἐρεύθω τὸ [[βάπτω]] Sch.<i>Il</i>.18.329<br /><b class="num">•</b>en v. med. c. ac. [[hacer teñir]] κροκωτὸν ... ἐγὼ βάψομαι Ar.<i>Lys</i>.51<br /><b class="num">•</b>fig. ἵνα μή σε βάψω [[βάμμα]] Σαρδιανικόν para que no tenga que teñirte con tinte de Sardes, e.d., si no quieres que te golpee hasta sangrar</i> Ar.<i>Ach</i>.112<br /><b class="num">•</b>en v. pas. [[ser teñido]] εἵματα βεβαμμένα Hdt.7.67, ἱμάτιον βεβαμμένον αἵματι <i>Apoc</i>.19.13, βεβαμμένα χλανιδία I.<i>BI</i> 4.563, δοραὶ ... βεβαμμέναι I.<i>AI</i> 3.102, σάγοι Ἀρσινοϊτικοὶ ... βεβαμμένοι <i>Peripl.M.Rubri</i> 8, τἀκ κόκκου βαφθέντα ... θέριστρα <i>AP</i> 6.254 (Myrin.), de cacharros de barro βάπτονται εἰς τὸ δοκεῖν εἶναι ἀργυραῖ Ath.480e, del agua de una fuente οὐδαμῶς βαφήσεται M.Ant.8.51.<br /><b class="num">3</b> [[coger agua]] hundiendo un objeto en ella λαβοῦσα τεῦχος ... βάψασ' ἔνεγκε [[δεῦρο]] ποντίας ἁλός E.<i>Hec</i>.610, μὴ βάπτετε πίνετ' ἀπὸ κρανᾶν Call.<i>Lau.Pall</i>.45, ἁ παῖς ἀνθ' ὕδατος τᾷ κάλπιδι κηρία βάψαι Theoc.5.127, Ῥυνδακοῦ ποτῶν κρωσσοῖσιν ὀθνείοισι βάψαντας [[γάνος]] Lyc.1365.<br /><b class="num">4</b> en sent. ritual [[bautizar]] en v. act. τὸ μὲν σῶμα ἔβαψεν ὕδατι Cyr.H.<i>Procatech</i>.2<br /><b class="num">•</b>en v. pas. [[ser bautizado]] ὁ βεβαμμένος Arr.<i>Epict</i>.2.9.20, βεβάμμεθα ἐν ὕδατι ζωῆς <i>Eu.Fr.Pap</i>.2.43.<br /><b class="num">II</b> intr.<br /><b class="num">1</b> en v. act. [[sumergirse]], [[mojarse]] ἐὰν βάπτωσιν εἰς ψυχρόν (αἱ ἐγχέλυς) Arist.<i>HA</i> 592^a18, ὁ μὲν [[ἀνέφελος]] (ἡέλιος) βάπτῃ ῥόου ἑσπερίοιο Arat.858<br /><b class="num">•</b>de barcos [[hundirse]] ναῦς ... ἔβαψεν E.<i>Or</i>.707, ἰδὼν γεωργὸς νῆα ... βάπτουσαν ... κῦμα Babr.71.2<br /><b class="num">•</b>en v. med.-pas. οἱ πόδες τῶν ἱερέων ... ἐβάφησαν εἰς μέρος τοῦ ὕδατος [[LXX]] <i>Io</i>.3.15, ποταμοῖο ἐβάψατο Arat.951.<br /><b class="num">2</b> en v. med. [[teñirse]] βαπτόμενος βατραχειοῖς tiñéndose de verde rana</i> Ar.<i>Eq</i>.523, ἐβάπτετο δ' αἵματι λίμνη <i>Batr</i>.220, βάψομαι (los cabellos), Men.<i>Fr</i>.303.4, τὸ [[αἷμα]] ἔρρει πολὺ ... ὥστε αὐτὰ βάπτεσθαι καὶ ἐρυθρὰ φαίνεσθαι Luc.<i>VH</i> 1.17<br /><b class="num">•</b>[[mancharse]] ἐπειδὰν ἐπιστάξῃ ἐπὶ τὰ ἱμάτια, βάπτεται Hp.<i>Mul</i>.2.122<br /><b class="num">•</b>fig. αὐτὸς βέβαπται [[βάμμα]] Κυζικηνικόν se queda teñido con un tinte de Cízico e.d. se caga de miedo</i> Ar.<i>Pax</i> 1176.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Quizá de una raíz *<i>g^u̯m̥bh</i>-/<i>g^u̯embh</i>- ‘[[profundo]]’, c. disim. y suf. yod, rel. antiguo nórdico <i>kuefja</i> ‘[[hundirse en el agua]]’, cf. [[βαθύς]].

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0432.png Seite 432]] aor. pass. ἐβάφην, 1) [[eintauchen]], [[untertauchen]], πέλεκυν εἰν ὕδατι, um es zu härten, Od. 9, 392; [[σίδηρος]] βαπτόμενος, gehärtetes Eisen, Plut. de san. tu. 406; Paus. 2, 3, 3; ἀκίδας βελέων [[Κύπρις]] ἔβ. Anacr. 27, 5. Auch sonst ἔν τινι; εἰς [[ὕδωρ]] Plat. Tim. 73 e. Bei Tragg. oft übertr., [[ξίφος]] ἐν σφαγαῖς Aesch. Ch. 1006; [[φάσγανον]] [[εἴσω]] σαρκός Eur. Phoen. 1594; [[ἔγχος]] πρὸς στρατῷ Soph. Ai. 95; Sp. in Prosa, αἰχμὴν εἰς πλευράς Dion. Hal. 5, 15; – ἰούς, Pfeile in Gift tauchen, Soph. Tr. 571; vgl. Gaetul. 6 (VII, 71). – 2) [[färben]], εἵματα βεβαμμένα Her. 7, 67; ἔρια, χρώματα, Plat. Rep. IV, 429 d u. sonst; βάπτειν τινὰ [[βάμμα]] Σαρδιανικόν, s. [[βάμμα]]; τρίχας Lucil. 31 (XI, 68), wofür Moer. u. Thom. M. μελαίνεσθαι als att. [[empfehten]]; doch s. Men. bei Ath. IV, 166 a; vom Glasiren irdener Gefäße Ath. XI, 480 e. – 3) [[baden]], [[waschen]], Ar. Eccl. 215; so med. βάψομαι Men. Ath. IV, 166 a. – 4) [[durch Eintauchen füllen]], [[schöpfen]], Eur. Hec. 610; Theocr. 5, 127. – Auch, doch selten, intr., ἡ [[ναῦς]] ἔβαψεν, das Schiff sank, Eur. Or. 707; ῥόου, in den Strom, Arat. 857.

|btext=<i>f.</i> βάψω, <i>ao.</i> ἔβαψα, <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. ao.</i> ἐβάφην, <i>pf.</i> [[βέβαμμαι]];<br /><b>I.</b> <i>tr.</i> plonger, immerger : [[εἰν]] ὕδατι OD dans l'eau ; [[ἐν]] σφαγαῖσι β. [[ξίφος]] ESCHL plonger une épée dans le corps d'un homme et le tuer ; β. [[ἔγχος]] πρὸς Ἀργίων στρατῷ SOPH plonger son épée dans les rangs de l'armée argienne ; <i>particul.</i><br /><b>1</b> plonger (du fer, de l'acier) dans l'eau ; tremper (du fer, de l'acier);<br /><b>2</b> [[teindre]] ; enduire d'un poison <i>en parl. de traits</i>;<br /><b>3</b> [[plonger pour puiser]] ; puiser ; β. ποντίας [[ἁλός]] EUR plonger (un vase pour puiser de l'eau) dans la mer;<br /><b>II.</b> <i>intr.</i> se plonger, s'enfoncer dans l'eau <i>en parl. d'un navire</i> ; β. [[κῦμα]] BABR s'enfoncer dans les flots <i>en parl. d'un navire</i>.<br />'''Étymologie:''' R. Βαφ, plonger.

|elnltext=[[βάπτω]], aor. act. ἔβαψα, aor. pass. ἐβάφη en ἐβάφθη; perf. med. [[βέβαμμαι]]; dopen<br /><b class="num">1.</b> dopen, (onder)dompelen, met acc. en ἐν + dat., εἰς + acc. iets in iets:; πέλεκυν... [[εἰν]] ὕδατι β. een bijl in water dopen (van een smid) Od. 9.392; spec. poët. van steekwapens in het gevecht laten zinken (in bloed):; [[φάσγανον]] [[εἴσω]] σαρκὸς ἔβαψεν zij liet het zwaard in haar vlees zinken Eur. Phoen. 1578; ἔβαψας [[ἔγχος]] εὖ πρὸς Ἀργείων στρατῷ; heb je je lans goed in bloed gedoopt bij het leger van de Grieken? Soph. Ai. 95; spec. van schepen (intrans.) water scheppen, slagzij maken:. [[ναῦς]] γὰρ ἐνταθεῖσα πρὸς βίαν ποδὶ ἔβαψεν een schip waarvan de schoot te strak is aangespannen, maakt slagzij Eur. Or. 707.<br /><b class="num">2.</b> (door)drenken, nat maken<br /><b class="num">3.</b> drenken, in bloed:; [[φᾶρος]] τόδ (ε)... ἔβαψεν Αἰγίσθου [[ξίφος]] het zwaard van Aegisthus doordrenkte dit gewaad (met bloed) Aeschl. Ch. 1011; met dat.. [[ἱμάτιον]] βεβαμμένον αἵματι een mantel gedrenkt in bloed NT Apoc. 19.13.<br /><b class="num">4.</b> verven, kleuren:; εἵματα... βεβαμμένα geverfde kleren Hdt. 7.67; ook med.. κροκωτὸν... βάψομαι ik ga mijn saffraankleurige jurk laten verven Aristoph. Lys. 51.

|txtha=Chaldean בַּר (cf. βαρ Ἰωνᾶ [[son]] of Jonah (or Jonas): L T WH [[Βαριωνᾶ]] ([[which]] [[see]]) Barjonah (or Barjonas), as if a [[surname]], [[like]] [[Βαρναβᾶς]], etc. (R. V. Baruch -Jonah. Cf. [[Ἰωνᾶς]], 2.)

|mltxt=βάφω και βάφτω (AM [[βάπτω]])<br /><b>1.</b> [[εμβαπτίζω]], [[βυθίζω]] [[κάτι]] σε [[νερό]] ή [[άλλο]] [[υγρό]] (α. «έβαψα το [[ψωμί]] μου στο [[λάδι]]» β. «[[βάπτω]] εἰς [[ὕδωρ]]» γ.»[[βάπτω]] τἄρια θερμῷ» — [[βυθίζω]] τα μαλλιά σε ζεστό [[νερό]])<br /><b>2.</b> (για σιδερένιο ή άλλα [[εργαλείο]]) [[σκληρύνω]], [[στομώνω]] («[[βάφω]] το [[σκεπάρνι]]», «ὡς δ' ὅτ' ἀνὴρ [[χαλκεύς]] πέλεκυν... εἰν ὕδατι ψυχρῷ βάπτῃ»)<br /><b>3.</b> [[χρωματίζω]], [[αλλάζω]] το [[χρώμα]] ή βυθίζοντας [[κάτι]] σε διαλυμένη [[χρωστική]] [[ουσία]] ή με [[επάλειψη]] («[[βάφω]] το [[αυτοκίνητο]]», «...τα μαλλιά μου» «...τα ρούχα»)<br /><b>νεοελλ.</b><br />Ι. 1. <b>φρ.</b> «τα [[βάφω]]» ή «τα [[βάφω]] μαύρα» <br />α) [[πενθώ]]<br />β) <b>ειρων.</b> δεν [[ενδιαφέρομαι]], [[αδιαφορώ]] [[τελείως]] για [[κάτι]]<br /><b>2.</b> (-ομαι) καλλωπίζομαι, φτιασιδώνομαι<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[βυθίζω]], [[μπήγω]] φονικό όργανο<br /><b>2.</b> [[αντλώ]] [[νερό]] ή [[κρασί]] με [[ποτήρι]]<br /><b>3.</b> [[βαφτίζω]]<br /><b>4.</b> (για [[πλοίο]]) [[βουλιάζω]]<br />ΙΙ. (η [[μετοχή]] παρακμ.) [[βαμμένος]], -<i>η</i>, -<i>ο</i><br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[μοχθηρός]], [[κακός]]<br /><b>2.</b> [[φανατικός]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «την έχουμε βαμμένη» ή «τη βάψαμε» — είμαστε σε πολύ δύσκολη [[θέση]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. [[βάπτω]] ως [[αρχαίος]] ενεστώτας με [[επίθημα]] -<i>ye</i> / <i>yo</i>- (<i>βαφ</i>-<i>yω</i>) ταυτίζεται με το αρχ. νορβ. <i>kvefja</i> «[[βουτώ]] κάποιον, [[πνίγω]]» (<span style="color: red;"><</span> (αρχ, σουηδ.) <i>Kvaf</i> «[[βάθος]]», [[κατά]] μία δε [[άποψη]] ανάγεται στην [[ίδια]] ινδοευρ, [[ρίζα]] <i>g</i>^w<i>mbh</i>- με το [[βαθύς]]. Ο τ. [[βάφω]], μεταπλασμένος τ. του [[βάπτω]], από τον αόρ. <i>έβαψα</i> [[κατά]] το [[σχήμα]]: <i>άλειψα</i>-[[αλείφω]], <i>έγλυψα</i>-[[γλύφω]], <i>έγραψα</i>-[[γράφω]]. Το ρ. [[βάπτω]] απαντά στην [[Οδύσσεια]] και στην Ιωνική-Αττική με τη [[σημασία]] του «[[βυθίζω]] ([[κυρίως]] για [[βαφή]])» (σίδηρο ή ύφασμα), ενώ στους τραγικούς χαρακτηρίζει το [[ξίφος]] το βουτηγμένο στο [[αίμα]]. Τέλος δε, από τους κλασικούς ήδη χρόνους το [[βάπτω]] χρησιμοποιείται [[κυρίως]] με την τρέχουσα [[έννοια]] του «[[χρωματίζω]]».<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[βάμμα]], [[βαφή]], [[βάψη]](-<i>ις</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[βάπτης]], [[βαπτός]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[βαπτίζω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[βαμμένος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <i>αναβάπτω</i>, [[αποβάπτω]], [[εμβάπτω]], [[μεταβάπτω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[επιβάπτω]], [[καταβάπτω]], [[παραβάπτω]], [[προβάπτω]], [[υποβάπτω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αιματοβάφω]], <i>ξαναβάφω</i>, [[ξεβάφω]], [[χρυσοβάφω]], <i>ψευτοβάφω</i>].

|lsmtext='''βάπτω:''' (√<i>ΒΑΦ</i>), μέλ. <i>βάψω</i>· αόρ. αʹ <i>ἔβαψα</i>· Παθ. μέλ. <i>βᾰφήσομαι</i>· Παθ. αόρ. αʹ <i>ἐβάφθην</i>· Παθ. αόρ. βʹ ἐβάφην [ᾰ]· Παθ. παρακ. [[βέβαμμαι]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> μτβ., [[βυθίζω]] μέσα στο [[νερό]], [[βουτώ]], Λατ. immergere, σε Ομήρ. Οδ., Πλάτ.· λέγεται για [[σφαγή]], ἐν σφαγαῖσι βάψασα [[ξίφος]], σε Αισχύλ.· ἔβαψας [[ἔγχος]], σε Σοφ.· [[φάσγανον]] [[εἴσω]] σαρκὸς ἔβαψεν, σε Ευρ.·<br /><b class="num">2.</b> [[βυθίζω]] στο [[δηλητήριο]], <i>ἰούς</i>, <i>χιτῶνα ἔβαψεν</i>, σε Σοφ.<br /><b class="num">3.</b> [[βυθίζω]] σε [[βαφή]], [[βάφω]], [[χρωματίζω]], σε Ηρόδ., Αισχύλ.· με κωμική [[σημασία]], βάπτειν τινὰ [[βάμμα]] Σαρδιανικόν, [[βάφω]] κάποιον με την κόκκινη [[βαφή]] των Σάρδεων, δηλ. του [[δίνω]] ένα «αιματηρό [[κόσμημα]]», τον [[δέρνω]] [[μέχρι]] να ματώσει, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">4.</b> [[αντλώ]] [[νερό]] μέσω της βύθισης ενός αγγείου σε αυτό, σε Θεόκρ.· <i>βάψασα ἁλὸς</i> (ενν. τὸ [[τεῦχος]]), έχοντας βυθίσει αυτό, με [[αποτέλεσμα]] να αντλείται [[νερό]] από τη [[θάλασσα]], σε Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> αμτβ., [[ναῦς]] ἔβαψεν, το [[πλοίο]] βυθίστηκε, βούλιαξε, στον ίδ.

|lstext='''βάπτω''': μέλλ. Βάψω (ἐμ-) Ἀριστοφ. Εἰρ. 959: ἀόρ. ἔβαψα Τραγ., κτλ.: - Μέσ. μέλλ. βάψομαι Ἀριστοφ. Λυσ. 51: ἀόρ. ἐβαψάμην Ἀνθ.: - Παθ. μέλλ. βᾰφήσομαι Ἑβδ., Μ. Ἀντων. 8. 51: ἀόρ. ἐβάφθην (ἀπ-) Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 366· παρ’ Ἀττ. Καθόλου, ἐβάφην [ᾰ] Πλάτ., κτλ.: πρκμ. Βέβαμμαι Ἡρόδ., Ἀριστοφ. (Ἐκ √ ΒΑΦ, ὡς φαίνεται ἐκ τοῦ ἀορ. βαφῆναι, [[βαφή]], κτλ., οὔσης πιθ. συγγενοῦς τῇ √ ΒΑΘ, [[βαθύς]], ὃ ἴδε). ΙΙ. μεταβ., [[βυθίζω]] εἰς τὸ [[ὕδωρ]], «βουτῶ», Λατ. immergere, ὡς δ’ ὅτ’ ἀνὴρ χαλκεὺς πέλεκυν … εἰν ὕδατι ψυχρῷ βάπτῃ, ἵνα καταστήσῃ ἰσχυρότερον τὸν χάλυβα αὐτοῦ ἐρυθρὸν [[ὄντα]] ἐκ τοῦ [[πυρός]], Ὀδ. Ι. 392· β. εἰς [[ὕδωρ]] Πλάτ. Τιμ. 73Ε· εἰς [[μέλι]], εἰς κηρὸν Ἀριστ. Ἱ. Ζ. 8. 26,1, κ. ἀλλ.: [[οὕτως]] ἐν τῷ παθ., βαπτόμενος [[σίδηρος]], ἐξ ὑπερθέρμου βυθιζόμενος εἰς ψυχρὸν [[ὕδωρ]], [[σκληρός]], (πρβλ. [[βαφή]]), Πλούτ. 2.136Α· καὶ ἐπὶ κοραλλίου, καθίσταμαι [[σκληρός]], Διοσκ. 5.138. β) ἐπὶ σφαγῆς, [[παρά]] Τραγ., ἐν σφαγαῖσι βάψασα [[ξίφος]] Αἰσχ. Πρ. 863· ἔβαψας [[ἔγχος]] εὖ πρὸς Ἀργείων στρατῷ; Σοφ. Αἴ. 95· [[φάσγανον]] [[εἴσω]] σαρκὸς ἔβαψεν Εὐρ. Φοιν. 1577· καὶ παρὰ μεταγεν. πεζοῖς, εἰς τὰς πλευρὰς β. τὴν αἰχμὴν Διον. Ἁλ. 5. 15, πρβλ. Ἰώσηπ. Π. Ι. 2. 18, 4. γ) [[ὡσαύτως]], [[ἐμβάπτω]] εἰς δηλητήριον, ἔβαψεν ἰοὺς Σοφ. Τρ. 574· χιτῶνα τόνδ’ ἔβαψα [[αὐτόθι]] 580. 2) [[βυθίζω]] εἰς βαφήν, «βάφω», ἔβαψεν …[[ξίφος]], τὸ [[ξίφος]] ἔβαψε [τὴν ἐσθῆτα] ἐρυθράν, Αἰσχ. Χο. 1011· β. τὰ κάλλη, [[χρωματίζω]] τὰ ὡραῖα ἐνδύματα, Εὔπολ. ἐν Ἀδήλ. 45· β. ἔρια [[ὥστε]] [[εἶναι]] ἁλουργὰ Πλάτ. Πολ. 429D· εἵματα βεβαμμένα Ἡρόδ.7. 67· τρίχας βάπτειν Ἀνθ. ΙΙ. 11. 68· ἀπολ. κατὰ μέσ. τύπ., Βάπτω τὴν κόμην, τὰς τρίχας, μελαίνομαι, Μένανδ. Ὀργ.1, Νικόλ. Ἀδήλ.1. 33, πρβλ. [[βάπτης]]· -- [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τῆς στιλβώσεως τῶν πηλίνων ἀγγείων, Ἀθήν.480Ε. - Κωμικῶς: βάπτειν τινὰ [[βάμμα]] Σαρδιανικόν, [[χρωματίζω]] τινὰ μὲ τὴν ἐρυθρὰν βαφὴν τῶν Σάρδεων, ὃ ἐ. [[παρέχω]] αἱματηρὸν [[κόσμημα]] = [[δέρω]] μέχρις αἱματώσεως, Ἐλμσλ., Ἀριστοφ. Ἀχ. 112 [[ἀλλά]], βέβαπται β. Κυζικηνικόν, [[εἶναι]] κεχρωματισμένος μὲ τὸ [[χρῶμα]] τῆς Κυζίκου, [[εἶναι]] [[τέλειος]] [[δειλός]], γνωστὸς ὡς [[δειλός]], ὁ αὐτ. Εἰρ.1176 (ἴδε Σχόλ.). 3) ἀντλῶ [[ὕδωρ]] βυθίζων εἰς αὐτὸ [[ἀγγεῖον]] (πρβλ. [[βαπτίζω]] 2), ἀνθ’ ὕδατος τᾷ κάλπιδι [[κηρία]] βάψαι Θεόκρ. 5. 127· ἀρύταιναν ., ἐκ μέσου βάψασα τοῦ λέβητος … ὕδατος, ἀντλῶ [[ὕδωρ]] βυθίζων ὀρυταιναν, Ἀντιφ. Ἀλειπτρ. 1, πρβλ. Θεόφρ. Χαρ. 9· βάψασα ποντίας ἁλὸς (ἐνν. τὸ [[τεῦχος]]), βυθίσασα αὐτὸ [[ὥστε]] νὰ ἀντλήσῃ [[ὕδωρ]] ἐκ τῆς θαλάσσης, Εὐρ. Ἑκ. 610· πρβλ. βαπτὸς ΙΙ. ΙΙ. ἀμετ., [[ναῦς]] ἔβαψεν, τὸ [[πλοῖον]] ἐβυθίσθη, Εὐρ. Ὀρ.707· β. εἰς ψυχρὸν αἱ ἐγχέλυες Ἀριστ. Ἱ.Ζ.8.2, 37 μ. συστοίχ. αἰτ., νῆα … βάπτουσαν ἤδη [[κῦμα]] κυρτόν, βυθιζομένην εἰς ταὸ …, Βάβρ. 71. 2, Ἄρατ.858. 2) βάψας [[πλεῖν]] (ἐνν. τὰς κώπας) Ἀριστοφ. Ἀποσπ.16.

|ftr='''βάπτω''': {báptō}<br />'''Forms''': Aor. βάψαι<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[tauchen]], [[eintauchen]], bes. [[durch Eintauchen härten]], [[färben]] (seit Od.).<br />'''Derivative''': Viele Ableitungen: 1. [[βαφή]] [[das Eintauchen]], [[Stählung]], [[das Färben]], [[Farbe]] (ion. att.) mit [[βαφικός]] [[zum Färben gehörend]], [[geeignet]] (Ph., Luk. usw.); 2. [[βάμμα]] [[Farbe]], [[Brühe]] (Pl., Arist., Nik. u. a.); 3. [[βάψις]] [[Stählung]], [[Färben]] (Antiph. Soph., Perikt.). — Nomina agentis: [[βαφεύς]] [[Färber]] (Pl. usw.), wohl zunächst von [[βαφή]], vgl. Boßhardt Die Nomina auf -ευς par. 133, mit [[βαφεῖον]] [[Färberei]] (Str., Pap.); [[βάπτης]] m. [[Eintaucher]], [[Bader]] (Eup.), auch N. eines Edelsteins (Plin.); fem. [[βάπτρια]] (Eup.). — Adj. [[βαπτικός]] (Sch. u. a.). — Die erweiterte Verbform [[βαπτίζω]] ‘(ein)tauchen, taufen’ (Hp., Pl., hell. u. spät) trat an die Stelle von [[βάπτω]], weil dies fast ausschließlich übertragen = [[färben]] benutzt wurde. Davon die spät belegten Nomina: [[βαπτισμός]], [[βάπτισμα]], [[βάπτισις]] [[Taufe]], [[βαπτιστής]] [[Täufer]]. Durch Metathese daraus [[βιπτάζω]] (Epich., Sophr.), vgl. Solmsen Unt. 44, Schwyzer 268.<br />'''Etymology''': [[βάπτω]] wird allgemein als altes Jotpräsens mit awno. ''kvefja'' [[niederdrücken]], [[untertauchen]], [[ersticken]] (wozu aschwed. ''kvaf'' n. [[Tiefe]] u. a.) gleichgesetzt. Die Nebenform [[βύπτειν]]· βαπτίζειν H. wird daher von Schwyzer RhM 81, 202 als eine andere Form der Schwundstufe (vgl. [[γυνή]] gegenüber [[βανά]]; s. auch zu [[βῆσσα]] und [[βαθύς]]) beurteilt. Aber abgesehen davon, daß man eher *γύπτειν erwartet hätte, erklärt sich [[βύπτειν]] unschwer als eine Neubildung nach δύπτειν (s. [[δύω]]) oder vielleicht noch besser nach dem gewöhnlichen und bedeutungsverwandten κύπτειν. — Weitere, sehr unsichere oder entschieden abzulehnende Kombinationen bei Bq, WP. 1, 674, Pok. 465f.<br />'''Page''' 1,218-219