θέα: Difference between revisions

|Definition=Ion. [[θέη]], ἡ, ([[θεάομαι]])<br><span class="bld">A</span> [[seeing]], [[looking at]], <b class="b3">θέης ἄξιος</b>, = [[ἀξιοθέητος]], [[Herodotus|Hdt.]]1.25, cf. X.''HG''6.2.34; <b class="b3">θέαν λαβεῖν</b> to take or get a [[view]], S. ''Ph.''536, 656; <b class="b3">ἐς θέαν [τινὸς] ἔρχεσθαι, ἐπὶ θέαν τἀνδρὸς ἐλθεῖν</b>, to go to [[see]], E.''IA''427, Pl.''La.''179e; κατὰ θέαν ἀναβαίνειν τοῦ χωρίου Th. 5.7, cf. 9, 6.31; <b class="b3">ἠγριωμένος ἐπὶ τῇ θέᾳ τινός</b> at the [[sight]] of... [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''1.4.24; βαδίζειν ἐπὶ κωμῳδῶν θέαν Id.''Oec.''3.7.<br><span class="bld">b</span> of the mind, [[contemplation]], ἡ τοῦ ὄντος θ. [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 582c, cf. Arist.''Ph.''209b20, etc.<br><span class="bld">2</span> [[aspect]], διαπρεπὴς τὴν θ. E.''IA''1588; αἰσχρὰν θ. παρέχειν X.''Eq.''7.2; ἀπὸ τῆς θ. εἰκάζειν Luc.''VH''1.11; <b class="b3">ὑποδῦσα θέαν ἀνθρώπου</b> having assumed the [[appearance]] of a human being, Palaeph.48.<br><span class="bld">II</span> [[that which is seen]], [[sight]], Ζηνὶ δυσκλεὴς θ. [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''243; μάλ' ἄζηλος θ. S.''El.''1455; ὡς ἴδω πικρὰν θ. E.''Hipp.''809; <b class="b3">ἀταρβὴς τῆς θ.</b> without fear [[of the sight]], S.''Tr.''23: pl., θέαι ἀμήχανοι τὸ κάλλος [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 615a.<br><span class="bld">2</span> [[spectacle]], [[performance]], in a theatre or elsewhere, [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Characters|Char.]]''5.7, etc.; ἐν ταῖς θ. καὶ ἐν ταῖς πομπαῖς ''CIG''3068 ''A'' 22 (Teos), cf. Plu.''Caes.'' 55, ''Brut.''21, Hdn.1.15.1(pl.); <b class="b3">μεγάλαι θ.</b>, = [[Ludi Magni]], Plu.''Cam.'' 5.<br><span class="bld">III</span> [[place for seeing from]], [[seat in the theatre]] (cf. [[αἴγειρος]]), θέαν εἰς τὰ Διονύσια κατανεῖμαι τοῖς πρέσβεσι Aeschin.2.55, cf. D.18.28; <b class="b3">θέαν καταλαμβάνειν</b> to occupy one, Id.21.178; προκαταλαμβάνειν Luc.''Herm.''39; ἔχειν ἐν τῷ θεάτρῳ Plu.''Flam.''19, etc.<br><span class="bld">2</span> [[auditorium]], IG22.1176.<br><span class="bld">IV</span> <b class="b3">αἴδεσσαί με θέας ὕπερ</b> revere me [[by thy countenance]], dub. in ''h.Cer.''64 codd. (prob. <b class="b3">θεὰν σύ περ</b>).

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1189.png Seite 1189]] ἡ, der Anblick, das Ansehen, Schauspiel; Aesch. Prom. 241; ὄμμασιν θέαν [[λαβεῖν]], sehen, Soph. Phil. 532; [[ὅστις]] ἦν θακῶν ἀταρβὴς τῆς θέας Tr. 23; ὡς ἴδω πικρὰν θέαν Eur. Hipp. 825; εἰς θέαν ἔρχεσθαι I. A. 427; [[ἔλαφος]] διαπρεπὴς τὴν θέαν, ausgezeichnet von Ansehen, 1588; θέης [[ἄξιος]], sehenswert, Her. 1, 25, wie sonst [[ἄξιος]] θέας, Plat. Rep. IV, 445 c Xen. Hell. 6, 2, 34 u. A.; [[ἐλθεῖν]] Lach. 179 e; ἐπὶ τῇ θέᾳ ἀγριοῦσθαι, bei dem Anblick, Xen. Cyr. 1, 4, 24; Sp. bes. vom Schauspiel, μονομάχους ἐπὶ θέᾳ Ῥωμαίων ἔτρεφε Plut. Brut. 13; αἱ τῆς θέας ἡμέραι Hdn. 1, 15, 5; dah. αἱ θέαι, Festspiele, spectacula, Plut. Caes. 55 u. öfter bei Hdn., z. B. [[δημοσίᾳ]] θέας ἐτέλεσεν 1, 15, 1; αἱ μεγάλαι θέαι, ludi magni, Plut. Brut. 21. – Geistig, Betrachtung, ἡ τοῦ ὄντος [[θέα]] Plat. Rep. IX, 582 c. – Auch der Schauplatz, Ort zum Anschauen, θέαν εἰς τὰ [[Διονύσια]] κατανεῖμαι τοῖς πρέσβεσι Aesch. 2, 55; Sp., Luc. Hermot. 39; Polyaen. 4, 6, 1; θέαν ἔχειν ἐν θεάτρῳ, einen Sitz im Theater haben, Plut. Flam. 19.

|elrutext='''θέᾱ:''' ион. θέη ἡ [[θεάομαι]]<br /><b class="num">1</b> [[смотрение]], [[глядение]], [[созерцание]]: θέης [[ἄξιος]] Her. достойный обозрения, достопримечательный; εἰς θέαν τινὸς ἔρχεσθαι Eur. прийти посмотреть что-л.; [[ἐλθεῖν]] ἐπὶ θέαν [[τἀνδρός]] Plat. пойти взглянуть на этого человека; ἐπὶ τῇ θέᾳ τῇ [[αὑτοῦ]] Xen. при виде его, взглянув на него; ἡ τοῦ ὄντος θ. Plat. созерцание чистого бытия; ὄμμασιν θέαν [[λαβεῖν]] Soph. окинуть взором, лицезреть; ἀκροτάτην ἔχειν θέαν Arst. быть крайне трудным для рассмотрения;<br /><b class="num">2</b> [[вид]], [[внешность]], [[наружность]]: [[ἔλαφος]] διαπρεπὴς τὴν θέαν Eur. лань редкой красоты; ἀπὸ τῆς θέας εἰκάζειν Luc. походить внешностью;<br /><b class="num">3</b> [[вид]], [[зрелище]]: πικρὰ θ. Eur. ужасный вид; μάλ᾽ [[ἄζηλος]] θ. Soph. печальное зрелище; ἀταρβὴς τῆς θέας Eur. не будучи потрясен этим зрелищем; θέαι ἀμήχανοι τὸ [[κάλλος]] Plat. видения неописуемой красоты;<br /><b class="num">4</b> преимущ. pl. театральное зрелище, представление (αἱ μεγάλαι θέαι Plut.);<br /><b class="num">5</b> [[место в театре]]: θέαν καταλαμβάνειν Dem. занимать место среди зрителей; θέαν ἔχειν ἐν θεάτρῳ Plut. иметь место в театре.

|mltxt=η (AM θέα, Α ιων. τ. θέη)<br /> <b>1.</b> [[παρατήρηση]] με το [[βλέμμα]], [[θέαση]], κοίταγμα («θέης [[άξιος]]» — [[αξιοθέατος]], <b>Ηρόδ.</b>)<br /> <b>2.</b> όψη, [[εμφάνιση]], [[μορφή]] (α. «η θέα του μέ φοβίζει» β. «αἰσχράν θέαν παρέχειν», <b>Ξεν.</b>)<br /> <b>3.</b> αυτό που βλέπει [[κάποιος]], [[οπτική]] [[εντύπωση]], [[θέαμα]] (α. «το [[σπίτι]] σου έχει ωραία θέα» β. «ἀταρβὴς τῆς θέας» — [[χωρίς]] να φοβάται το [[θέαμα]], <b>Σοφ.</b>·|| <b>μσν.</b> <b>φρ.</b> «διὰ θέαν» ή «εὶς θέαν» ή «ὡς θέαν» <br /> α) για να [[φαίνομαι]] σαν... θ) για να δω...<br /> <b>αρχ.</b><br /> <b>1.</b> (για τον νου) [[ενατένιση]] («ἡ τοῦ ὄντος θέα», <b>Πλάτ.</b>)<br /> <b>2.</b> [[θέαμα]] στο [[θέατρο]] ή [[αλλού]] («μεγάλαι θέαι» — μεγάλοι αγώνες, <b>Πλούτ.</b>)<br /> <b>3.</b> [[θέση]] στο [[θέατρο]], [[θέση]] από την οποία μπορεί [[κάποιος]] να δει («θέαν καταλαμβάνοντος ἥψατο, <b>Δημοσθ.</b>)<br /> <b>4.</b> [[ακροατήριο]]<br /> <b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «θέαν [[λαμβάνω]]» — [[βλέπω]]<br /> β) «αἴδεσσαί με θέας ὕπερ» — τίμησε με για την όψη μου, για το [[παρουσιαστικό]] μου.<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ουσ. <i>θέα</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θήFη</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θ</i><i>ā</i><i>F</i><i>ā</i> (το -<i>α</i>- πιθ. από το <i>θεά</i>-<i>ομαι</i> -(<i>ώμαι</i>). με [[βράχυνση]] <i>η</i> > <i>ε</i>, [[χωρίς]] όμως να [[είναι]] δυνατή η [[περαιτέρω]] [[ερμηνεία]] του. Υποστηρίχθηκε ότι ανάγεται σε ΙE <i>dhmsv</i><i>ā</i>- <span style="color: red;"><</span> ΙΕ [[ρίζα]] <i>dhem</i>- ([[πρβλ]]. [[θάμβος]], <i>ταφείν</i> του [[θάπτω]]), ενώ αργότερα ότι πρόκειται για [[δάνειο]] ανατολικής προελεύσεως (<span style="color: red;"><</span> <i>t</i><i>ā</i><i>wiya</i>-). Το ρ. <i>θᾱ</i>(<i>F</i>)<i>έομαι</i> <b>δωρ.</b>. <i>θη</i>(<i>F</i>)<i>έομαι</i> <b>ιων.</b>, μπορεί να θεωρηθεί ως μετονοματικό του <i>θέα</i> (με [[μεταβολή]] του <i>αο</i> σε <i>εο</i>), ενώ σύμφωνα με [[άλλη]] [[υπόθεση]] πρόκειται για θαμιστικό επιτατικό παράγωγο ενός αρχαίου αμάρτυρου ρήματος (<b>βλ.</b> και λ. [[θαύμα]]) και το <i>θέη</i>, <i>θέα</i> ερμηνεύεται ως [[υποχωρητικός]] σχηματισμμός. Ο αττ. τ. [[θεάομαι]] προέκυψε από το <i>θηFέομαι</i> και συγκεκριμένα από τους τύπους όπου υπήρχε [[σειρά]] αλλεπάλληλων φωνηέντων, π.χ. β' εν. ενεστ. <i>θηFέεται</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θηFέαι</i> (με [[υφαίρεση]]), > <i>θηFῆι</i> (με [[συναίρεση]]). > <i>θηῆι</i> (με [[απώλεια]] του <i>F</i>). > <i>θεῆι</i> (με [[βράχυνση]] του α' φωνήεντος). > <i>θεᾷ</i> (με [[μεταβολή]] του <i>η</i> σε <i>ᾱ</i>, [[μετά]] από -<i>ε</i>- ή -<i>ι</i>-). Αυτό έγινε σε όλους τους τ. του ρήματος όπου απαντά <i>θεη</i>-, π.χ. <i>θεᾱται</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θεῆται</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θηFεται</i>, <i>θεᾶσθαι</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θεῆσθαι</i> <span style="color: red;"><</span> <i>θηFεσθαι</i> κ.λπ. Τέλος, μ' αυτή τη λεξιλογική [[οικογένεια]] συνδέονται οι γλώσσες του Ησυχίου: <i>θήβος</i>(= <i>θῆFoς</i>)<br /> <i>θαῡμα</i>. <i>θήγεια</i> (= <i>θήFεια</i>)<br /> <i>θαυμαστά</i>, <i>ψευδή</i>. [[θηταλά]] (= <i>θηFαλά?</i>)<br /> <i>θαυμαστά</i>, <i>ψευδεσιν όμοια</i>].

|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[seeing]], [[looking at]], [[contemplation]], [[aspect]] (IA).<br />Other forms: Ion. [[θέη]] (Syrac. [[θάα]]?; s. Kaibel CGF 1,200)<br />Compounds: As 1. member in [[θεωρός]] [[spectator]], [[envoy at a feast]], s. v.<br />Derivatives: [[Θαΐς]] f. PN (D. S.). - [[θεάομαι]], Ion. [[θηέομαι]], Dor. [[θαέομαι]] (with [[θάμεθα]] [Sophr.] and other contracted forms; Bechtel Dial. 2, 191), also with prefix, e. g. <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">κατα-</b>, <b class="b3">συν-</b>, [[look at]], [[behold]] (Il.) with several verbal nouns: 1. [[θέαμα]], [[θέημα]] [[sight]], [[spectacle]] (Semon., A.); 2. [[θέασις]] [[contemplation]], [[insight]] (Gal., Porph.); 3. [[θατύς]] (Dor. < <b class="b3">*θαατύς</b>) [[ἴκριον]] (= [[bank in theater]]), [[θεωρεῖον]], <b class="b3">ἐς θατύν εἰς θεωρίαν</b> H.; 4. [[θέατρον]], [[θέητρον]] [[place for spectators]], [[theater]] (IA) with several compp. and derivv., e. g. <b class="b3">ἀμφι-θέατρος</b> prop. bahuvrihi [[with place for spectators around]] ([[ἱππόδρομος]], [[στοά]]), subst. <b class="b3">-ον</b> [[amphitheater]] (D. H., Str.), [[θεατρικός]], [[θεατρίζω]], [[θεατρισμός]]; 5. [[θεατής]], [[θεητής]] [[spectator]] (IA) with [[θεατικός]] (Arr.); 6. [[θηητήρ]] (φ 397), [[θατήρ]] (B. 9, 23) <b class="b2">id.</b>; 7. [[θεήμων]] <b class="b2">id.</b> (APl.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: As basis of [[θέα]] etc. we can assume <b class="b3">*θαϜα</b>; (the <b class="b3">-α</b> of Att. [[θέα]] from [[θεάομαι]]? s. Schwyzer 188 w. n. 2). From <b class="b3">*θάϜα</b>, <b class="b3">*θήϜη</b>, [[θέα]] (with shortening [[η]] > [[ε]]; Schwyzer 349) we can explain <b class="b3">θα(Ϝ)έομαι</b>, <b class="b3">θη(Ϝ)έομαι</b> (with [[αο]] > [[εο]]; Schwyzer 242f.), [[θεάομαι]] without difficulty as denominatives. Or it is an iterative-intensive deverbative (Schwyzer 720) with [[θέη]], [[θέα]] as back-formations; this seems indicated by the chronology. Another primary noun is prob. [[θῆβος]] (= [[θῆϜος]]) [[θαῦμα]] with [[θήγεια]] (= [[θήϜεια]]) [[θαυμαστά]], [[ψευδῆ]] and [[θηταλά]] (= [[θηϜαλά]]) [[θαυμαστά]], <b class="b3">ψεύδεσιν ὅμοια</b> H. - No cognates; wrong combinations in Bq, 832. Wrong Szemerényi Glotta 33, 256 (<b class="b3">*θάϜα</b> from IE <b class="b2">*dhm̥su̯ā</b> etc.). See on <b class="b3">θαῦ-μα</b> s.v.

|ftr='''θέα''': {théa}<br />'''Forms''': ion. θέη (syrak. θάα?; vgl. Kaibel ''CGF'' 1,200)<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Anschauen]], [[Schau]], [[Besichtigung]], [[Anblick]], [[Schauspiel]] (ion. att.).<br />'''Composita''': Als Vorderglied in [[θεωρός]] [[Zuschauer]], [[Festgesandter]], s. bes.<br />'''Derivative''': Davon [[Θαΐς]] f. PN (D. S., Plu. u. a.). — Daneben [[θεάομαι]], ion. [[θηέομαι]], dor. [[θαέομαι]] (mit θάμεθα [Sophr.] und anderen kontrahierten Formen; Bechtel Dial. 2, 191), auch mit Präfix, z. B. ἐκ-, κατα-, συν-, [[schauen]], [[betrachten]] (seit Il.) mit mehreren Verbalnomina: 1. [[θέαμα]], [[θέημα]] [[Anblick]], [[Schauspiel]], [[Augenweide]] (Semon., A. u. a.); 2. [[θέασις]] [[Betrachtung]], [[Einsicht]] (Gal., Porph.); 3. [[θατύς]] (dor. aus *θαατύς)· [[ἴκριον]] (= [[Bank im Theater]]), [[θεωρεῖον]], ἐς θατύν· εἰς θεωρίαν H.; 4. [[θέατρον]], [[θέητρον]] [[Zuschauerraum]], [[Theater]] (ion. att.) mit zahlreichen Kompp. und Ableitungen, z. B. [[ἀμφιθέατρος]] eig. Bahuvrihi [[mit Zuschauerraum rings um]] ([[ἱππόδρομος]], [[στοά]]), Subst. -ον [[Amphitheater]] (D. H., Str. usw.), [[θεατρικός]], [[θεατρίζω]], [[θεατρισμός]] u. a.; 5. [[θεατής]], [[θεητής]] [[Betrachter]], [[Zuschauer]] (ion. att.) mit [[θεατικός]] (Arr.); 6. [[θηητήρ]] (φ 397), [[θατήρ]] (B. 9, 23) ib.; 7. [[θεήμων]] ib. (''APl''.).<br />'''Etymology''': Als Grundform von [[θέα]] usw. ist *θάϝα anzusetzen; dabei könnte att. [[θέα]] sein -α aus [[θεάομαι]] bezogen haben (vgl. Schwyzer 188 m. A. 2). Aus *θάϝα, *θήϝη, [[θέα]] (mit Kürzung η > ε; Schwyzer 349) lassen sich θα(ϝ)έομαι, θη(ϝ)έομαι (mit Übergang von αο > εο; Schwyzer 242f.), [[θεάομαι]] unschwer als Denominativa verstehen. Ebenso nahe liegt es, darin ein iterativ-intensives Deverbativum zu sehen (Schwyzer 720 m. Lit.), wobei θέη, [[θέα]] als Rückbildungen zu erklären sind; für die letztere Alternative spricht die Chronologie der Belege. Als Ableger eines primären, verlorengegangenen Verbs sind jedenfalls [[θαῦμα]], [[θῶμα]] (s. d.) zu betrachten. Ein anderes primäres Nomen ist wahrscheinlich [[θῆβος]] (= θῆϝος)· [[θαῦμα]] mit θήγεια (= θήϝεια)· θαυμαστά, [[ψευδῆ]] und [[θηταλά]] (= θηϝαλά)· θαυμαστά, ψεύδεσιν ὅμοια H. — Außergriechische Verwandte sind nicht nachgewiesen; verfehlte Kombinationen sind bei Bq und WP. 1, 832 notiert. Nach Szemerényi Glotta 33, 256 wäre *θάϝα aus idg. *''dhm̥su̯ā'' entstanden, wozu noch [[θάμβος]], ταφεῖν aus *''dhm̥bh''- ([[τέθηπα]] Analogiebildung); idg. *''dhem''- mit verschiedenen Erweiterungen (?).<br />'''Page''' 1,656-657