ἡλικία: Difference between revisions

|Definition=Ion. [[ἡλικίη]], Dor. [[ἁλικία]], ἡ, ([[ἧλιξ]]) <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[time of life]], [[age]], ἤν πως ἡλικίην αἰδέσσεται ἠδ' ἐλεήσῃ [[γῆρας]] <span class="bibl">Il.22.419</span>; γηραιὸν μέρος ἁλικίας <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>4.157</span>; παρὰ τὸν ἁλικίας ἐοικότα χρόνον <span class="bibl">Id.<span class="title">O.</span>4.29</span>; τήνδ' ἡ. ἀστῶν, i.e. their old [[age]], <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>914</span>: acc. used adverbially, [[in age]], νέος ἡλικίην <span class="bibl">Hdt.3.134</span>; ἐτέων ἐὼν ἡλικίην πέντε καὶ τριήκοντα <span class="bibl">Id.1.26</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">Cyn.</span>2.3</span>: so in dat., ἡλικίᾳ ἔτι τότε ὢν νέος <span class="bibl">Th.5.43</span>; προεληλυθότες ταῖς ἡ. <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>6.1.4</span>; also [[ὑπὸ τῆς ἡλικίας]] from our [[age]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">La.</span>180d</span>; αἱ δι' ἡλικίαν ἄτοκοι <span class="bibl">Id.<span class="title">Tht.</span>149c</span>; οἱ ἐν τῇ αὐτῆ ἡ. <span class="bibl">Th.1.80</span>; τὸ ἀχρεῖον τῆς ἡλικίας <span class="bibl">Id.2.44</span>; [[ὅταν]] . . τοῦ γεννᾶν ἐκβῶσι τὴν ἡ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>461b</span>; [[πόρρω τῆς ἡλικίας]] = [[to an advanced age]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Grg.</span>484c</span>; [[προήκων]] ἐς βαθὺ τῆς ἡλικίας <span class="bibl">Ar. <span class="title">Nu.</span>514</span>; προϊούσης τῆς ἡλικίας, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>279a</span>; [[ὁ παρ' ἡλικίαν νοῦς]] = [[beyond one's age]], <span class="bibl">Men.<span class="title">Mon.</span>690</span>: in plural, [[ἐν ἁπάσαις ταῖς ἡ]]. <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>412e</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Lg.</span> 625b</span>, al. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[prime of life]], [[manhood]], ἐν ἁλικίᾳ πρώτᾳ <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>9.42</span>; αὐτὴ ἡ ἡ. τῶν νέων κατέκρινε <span class="bibl">Antipho 4.4.2</span>; ἡλικίαν [[ἔχειν]], εἰς ἡλικίαν [[ἐλθεῖν]], [[ἀφικέσθαι]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Euthd.</span>306d</span>, <span class="bibl"><span class="title">Tht.</span>142d</span>, <span class="bibl"><span class="title">Men.</span>89b</span>; ἡλικίην [[ἔχειν]] c. inf., to be of [[fit]] [[age]] for doing, <span class="bibl">Hdt.1.209</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Tht.</span>146b</span>; ἡλικίας μετέχειν <span class="bibl">Th.7.60</span>; [[οἱ ἐν τῇ ἡλικίᾳ]] = men of [[military]] [[age]], <span class="bibl">Id.8.75</span>; ἐν ἡλικίᾳ στρατεύεσθαι <span class="bibl">D.4.7</span>; ἐστρατευμένος ἁπάσας τὰς ἐν ἡλικίᾳ στρατείας <span class="bibl">Id.21.95</span>; οἱ τῆς ἡ. ἐντὸς γεγονότες <span class="bibl">Lys.2.50</span>; [[ἡ καθεστηκυῖα ἡλικία]] = [[maturity]], <span class="bibl">Th.2.36</span>, cf. <span class="title">IG</span>12(7).239.21 (Amorgos); of [[women]], [[womanhood]], [[marriageable]] [[age]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">Prorrh.</span>2.30</span>, <span class="bibl">D.59.22</span>; αἱ ἐν ἡ. γυναῖκες <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>461b</span>; τὴν ἡλικίαν τὴν ἑαντοῦ καταμεμψάμενος <span class="bibl">Is.7.14</span>: in plural, οἱ ταῖς ἡ. οὐ καλῶς κεχρημένοι <span class="bibl">Aeschin.1.194</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[youthful]] [[passion]], ἡλικίῃ καὶ θυμῷ ἐπιτρέπειν <span class="bibl">Hdt.3.36</span>; εἴκειν <span class="bibl">Id.7.18</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[maidenhood]], τὴν ἡ. οὐ καλῶς διαφυλάξασαν <span class="bibl">Aeschin.1.182</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> as collective Noun,= [[οἱ ἥλικες]], those of the [[same]] [[age]], [[comrade]]s, ὃς ἡλικίην ἐκέκαστο ἔγχεϊ <span class="bibl">Il.16.808</span>, cf. <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>1.74</span>; esp. [[those]] of [[military]] [[age]], τῆς ἡ. ἀπούσης ἐν ταῖς ναυσί <span class="bibl">Lys.2.49</span>, cf. <span class="bibl">Th.3.67</span>, <span class="bibl">8.1</span>, etc.; also, [[men of any age]], παίδων τε καὶ ἀνδρῶν καὶ πάσης ἡλικίας <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>959e</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[time]], [[ταῦτα ἡλικίην ἂν εἴη κατὰ Λάϊον]] about the [[time]] of Laius, <span class="bibl">Hdt.5.59</span>, cf. <span class="bibl">60</span>, <span class="bibl">71</span>; ἡ. τετρακοσίοισι ἔτεσι . . πρεσβυτέρους <span class="bibl">Id.2.53</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> [[age]], [[generation]], ἐπὶ τῆς νῦν ἡ. <span class="bibl">Isoc.4.167</span>; πρὸ τῆς ἡμετέρας ἡ. <span class="bibl">Din. 1.38</span>; εἰς τὴν νῦν ζῶσαν ἡ. <span class="bibl">D.60.11</span>; πολλαῖς ἔμπροσθεν ἡ. <span class="bibl">Plu.<span class="title">Per.</span> 27</span>, cf. <span class="bibl">D.L.5.37</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">V</span> of the body, [[stature]], as a sign of age, <span class="bibl">Hdt. 3.16</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Euthd.</span>271b</span>, <span class="bibl">D.40.56</span>; τῇ ἡ. μικρός <span class="bibl"><span class="title">Ev.Luc.</span>19.3</span> (but [[προσθεῖναι]] ἐπὶ τὴν ἡ. πῆχυν [[ἕνα]] [[add]] a [[cubit]] to one's [[age]] (cf. [[πήχυιος]]), <span class="bibl"><span class="title">Ev.Matt.</span>6.27</span>); ἄνδρας ἡμισταδιαίους τὰς ἡ. Luc.<span class="title">VH</span>1.40; [[height]] of a [[pillar]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Syr.D.</span>28</span>.</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1161.png Seite 1161]] ἡ, das [[Lebensalter]]; ἤν πως ἡλικίην αἰδέσσεται ἠδ' ἐλεήσῃ [[γῆρας]] Il. 22, 419, wo also das Greisenalter gemeint ist, wie ὑπὸ τῆς ἡλικίας Plat. Lach. 180 d; ληρεῖν ὑφ' ἡλικίας Luc. de laps. in salt. 1 (s. auch unten); ἁλικίας γηραιὸν [[μέρος]] Pind. P. 4, 157; aber auch ἐν ἁλικίᾳ πρώτᾳ, N. 9, 42; πολιαὶ θαμὰ καὶ παρὰ τὸν ἁλικίας ἐοικότα χρόνον Ol. 4, 29; ἐπεὶ δὲ ἔχοιεν τὴν ἡλικίαν, ἥνπερ σὺ νῦν ἔχεις [[ἤδη]] Xen. Cyr. 1, 6, 34; vgl. Her. ἐτέων ἐὼν ἡλικίην [[πέντε]] καὶ τριήκοντα, fünfunddreißig Jahre alt, 1, 26; allgemein, [[ταῦτα]] ἡλικίην ἂν εἴη κατὰ Λάϊον 5, 59, dies dürfte dem Alter nach zur Zeit des Laios geschehen sein; 5, 60; οἱ ἐν τῇ αὐτῇ ἡλικίᾳ, die in demselben Alter stehenden, Thuc. 1, 80; Folgde. Besondere Bestimmungen sind: ἡλικίαν ἔχων τὴν [[ἄρτι]] ἐκ παίδων, Xen. Hell. 5, 4, 25; τοὺς μὲν προεληλυθότας [[ἤδη]] ταῖς ἡλικίαις, τοὺς δ' [[οὔπω]] ἀκμάζοντας, 6, 1, 4; ἡλικίᾳ ἔτι [[παῖς]] ὤν, Thuc. 5, 43. Gew. das Alter männlicher Reise, das kräftigste Alter, wie ἥβη, vom 18. bis 50. Jahre, Her. 3, 36. 7, 18, οἱ ἐν τῇ ἡλικίᾳ, Thuc. 8, 75; vgl. Dem. 1, 28; Plut. Them. 10; Plat. Phaedr. 255 a; ἐντὸς τῆς πρεπούσης ἡλικίας Tim. 18 d; [[πόῤῥω]] τῆς ἡλικίας, über das Jugendalter hinaus, Gorg. 484 c; [[οὔπω]] ἐν ἡλικίᾳ ἦν Charm. 154 a; [[εἴπερ]] εἰς ἡλικίαν ἔλθοι Theaet. 142 d; ἐν ἡλικίᾳ ὄντες μέσῃ τε καὶ καθεστηκυίᾳ, im gesetzten Alter, Ep. III, 316 c; vgl. Thuc. 2, 36. Von höherem Alter, προϊούσης τῆς ἡλικίας Plat. Phaedr. 279 a; προήκων εἰς βαθὺ τῆς ἡλικίας Ar. Nubb. 513; – οἱ τῆς ἡλικίας ἐντὸς γεγονότες Lys. 2, 50; öfter bei den Rednern; allgemein, τὰ μικρὸν πρὸ τῆς ἡμετέρας ἡλικίας γεγενημένα Din. 1, 38; ἐπὶ τῆς νῦν ἡλικίας Isocr. 4, 167; [[ἕως]] εἰς τὴν νῦν ζῶσαν ἡλικίαν ὁ [[χρόνος]] προήγαγεν ἡμᾶς Dem. 60, 11, bis zu dem heutigen Menschengeschlecht, collectivisch wie die unten folgenden Beispiele; daher Menschenalter, πολλαῖς [[ἔμπροσθεν]] ἡλικίαις τοῦ πολέμου Plut. Pericl. 27; mit Bestimmungen, wie ἡλικίαν εἶχεν ἀνδρὶ συνοικεῖν Is. 2, 4, heirathsfähiges Alter, wofür Plut. Rom. 21 αἱ ἐν ἡλικίᾳ γυναῖκες sagt; Dem. 59, 22 νεωτέρα οὖσα διὰ τὸ [[μήπω]] τὴν ἡλικίαν αὐτῇ παρεῖναι; Aesch. 1, 182 τὴν θυγατέρα διεφθαρμένην καὶ τὴν ἡλικίαν οὐ [[καλῶς]] διαφυλάξασαν [[μέχρι]] γάμου, worauf §. 194 folgt ταῖς ἡλικίαις καὶ τοῖς ἑαυτῶν σώμασιν οὐ [[καλῶς]] κεχρημένοι. – Als Collectivum, die Menschen eines gewissen Alters, bes. die waffenfähige Mannschaft, ὃς ἡλικίην [[ἐκέκαστο]] Il. 16, 808; ἀστῶν Aesch. Pers. 878; Thuc. 3, 67; ἡλικίας οἵαν οὐχ ἑτέραν ἑώρων ὑπάρχουσαν 8, 1; [[πᾶσα]] [[ἡλικία]] Plat. Legg. XII, 959 e; Lys. 2, 49 u. Folgde, wie Plut. Fab. 14; dah. Zeitgenosse u. Zeitalter, s. oben. – Auch körperlich wird es von Größe, Wuchs gebraucht, wie man Dem. 40, 56 erkl.: ἧς τῇ μὲν φύσει [[πατήρ]] εἰμι, τὴν δ' ἡλικίαν αὐτῆς εἰ ἴδοιτε, οὐκ ἂν θυγατέρα μου, ἀλλ' ἀδελφὴν εἶναι αὐτὴν νομίσαιτε; eigtl. aber nur das Alter, so weit man es im Aeußern erkennen kann u. es nach dem Aeußern beurtheilt, vgl. Her. 3, 16. Aber Luc. V. Hist. 1, 40 sagt ἄνδρας μεγάλους ὅσον ἡμισταδιαίους τὰς ἡλικίας; vgl. Plut. Philop. 11; u. so im N. T. προσθεῖναι ἐπὶ τὴν ἡλικίαν πῆχυν ἕνα, Hatth. 6, 27; Hesych. erkl. [[μέγεθος]] σώμα τος, [[μέτρον]] τι. Sogar von Säulen, Luc. D. Syr. 28.

|btext=ας (ἡ) :<br /><b>I.</b> <i>propr.</i> âge, temps de la vie, <i>d'où</i><br /><b>1</b> la force de l'âge, la jeunesse : [[νέος]] ἡλικίην HDT jeune ; ἡλικίᾳ [[ἔτι]] [[τότε]] ὢν [[νέος]] THC étant alors encore jeune ; [[ἐν]] τῇ [[ἡλικία]] THC (les hommes) dans la force de l'âge ; [[εἰς]] τὴν ἡλικίαν [[ἀφικέσθαι]] PLAT être arrivé à l'adolescence ; [[ἐν]] ἡλικίᾳ γενόμενος XÉN parvenu à l'adolescence ; <i>au sens mor.</i> âge des passions, fougue de la jeunesse;<br /><b>2</b> <i>rar.</i> la vieillesse : προεληλυθὼς τῇ ἡλικίᾳ XÉN étant avancé en âge ; ληρεῖς ὑφ’ ἡλικίας LUC l'âge (<i>càd</i> la vieillesse) te fait radoter;<br /><b>3</b> [[âge]] ; <i>au sens collect. c.</i> [[ἥλικες]], ceux du même âge, <i>particul.</i> les jeunes gens <i>ou</i> les hommes qui ont l'âge du service militaire;<br /><b>II.</b> <i>p. ext.</i> période de temps, <i>d'où</i><br /><b>1</b> [[âge]], [[temps]], [[époque]] : ἡλικίην κατὰ Λάϊον HDT, [[ἡλικία]] κατὰ Οἰδίπουν HDT au temps de Laïos, d’Œdipe;<br /><b>2</b> [[siècle]], [[génération]] : ἡ [[νῦν]] ζῶσα [[ἡλικία]] DÉM la génération présente ; πολλαῖς [[ἔμπροσθεν]] ἡλικίαις PLUT beaucoup de générations <i>ou</i> de siècles auparavant;<br /><b>III.</b> croissance, développement, <i>comme signe de l'âge</i> ; grandeur, haute stature.<br />'''Étymologie:''' [[ἡλίκος]].

|mltxt=και ηλικιά και [[ελικιά]], η (AM [[ἡλικία]], Α ιων. τ. ήλικίη και δωρ. τ. [[ἁλικία]])<br /><b>1.</b> (για έμβια όντα) ο [[χρόνος]] που διανύεται από τη [[γέννηση]] ενός έμβιου όντος [[μέχρι]] τη [[στιγμή]] που γίνεται [[λόγος]] για την [[ηλικία]] του, υπολογισμένος σε έτη ή στις υποδιαιρέσεις του έτους («τὴν δὲ ἡλικίαν [[περί]] ἔτη [[εἴκοσι]]», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>2.</b> [[κάθε]] [[περίοδος]] της ζωής του ανθρώπου, βρεφική ή νηπιακή, παιδική, εφηβική, νεανική, ανδρική, γεροντική [[ηλικία]]<br /><b>3.</b> (για το [[σώμα]]) το [[ανάστημα]], το [[μπόι]], η [[κορμοστασιά]] («οι δυό σου νώμοι πύργοι 'ναι κι η [[ελικιά]] σου [[κάστρο]]», Διγεν. Ακρ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (με προσδ. [[κατά]] γεν. δηλώνει ειδική [[εποχή]]) («[[ηλικία]] γάμου», «[[ηλικία]] στρατεύσεως»)<br /><b>2.</b> η στρατολογική [[κλάση]] («διατάχθηκε [[επιστράτευση]] [[πέντε]] ηλικιών»)<br /><b>3.</b> (και για τα άψυχα) η χρονική [[διάρκεια]], ο [[χρόνος]] [[κατά]] τον οποίο υπάρχει [[κάτι]] («η [[ηλικία]] της γης»)<br /><b>4.</b> <b>γεωλ.</b> [[μονάδα]] του γεωλογικού χρόνου που αντιπροσωπεύει το [[χρονικό]] [[διάστημα]], [[κατά]] το οποίο αποτέθηκε μια [[αλληλουχία]] πετρωμάτων<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «έχω την [[ηλικία]]» — δεν [[είμαι]] πια [[νέος]]<br />β) «[[κάμνω]] κάποιον της ηλικίας» — [[ανατρέφω]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> α) «[[ἔρχομαι]] ή [[μπαίνω]] ή εἶμαι ή [[γίνομαι]] εἰς νόμον ἤ [[μέτρον]] ἡλικίας» — [[ενηλικιώνομαι]]<br />β) «τρέφομαι σε [[ηλικία]]» — [[μεγαλώνω]]<br />γ) «[[τελεία]] [[ηλικία]]» — η ώριμη [[ηλικία]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για ανθρώπους) η [[περίοδος]] της [[ακμής]] του βίου, [[κατά]] την οποία συντελείται η σωματική και [[μάλιστα]] η πνευματική [[ανάπτυξη]]<br /><b>2.</b> [[κάθε]] [[γενεά]] («πολλαῑς [[ἔμπροσθεν]] ἡλικίαις», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>3.</b> αυτοί που έχουν την [[ίδια]] [[ηλικία]], οι συνομίληκοι<br /><b>4.</b> περασμένη [[εποχή]] ή περασμένη [[περίοδος]] του χρόνου, ο [[παλαιός]] [[καιρός]] («ταῦτα ἡλικίαν ἄν εἴη [[κατά]] Λάϊον» — [[κατά]] τους χρόνους, στον καιρό του Λαΐου, <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>5.</b> νεανικό [[πάθος]], νεανική [[ορμή]] («μὴ [[πάντα]] ἡλικίῃ και θυμῷ ἐπίτραπτε», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>6.</b> για [[γυναίκα]]) [[αγνότητα]], [[παρθενία]]<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «ὁ παρ' ἡλικίαν νοῦς» — ο [[νους]] που έχει πρόωρα αναπτυχθεί<br />β) «οἱ ἐν τῇ αυτῇ ἡλικίᾳ» — οι συνομίληκοι<br />γ) «ἐς βαθὺ τῆς ἡλικίας» ή «[[πόρρω]] τῆς ἡλικίας» — σε προχωρημένα [[γεράματα]], σε γεροντική [[ηλικία]]<br />δ) «ἡλικίαν ἔχω» ή «ἡλικίας [[μετέχω]]» — βρίσκομαι στην κατάλληλη [[ηλικία]] για να [[κάνω]] [[κάτι]]<br />ε) «οἱ ἐν τῇ ἡλικίᾳ» — οι στρατεύσιμοι<br />στ) (για γυναίκες) «ἡ ἐν ἡλικίᾳ» — αυτή που [[είναι]] ώριμη για γάμο<br />ζ) «ἡ καθεστηκυῑα ἡλικίᾳ» — η [[μέση]], η ώριμη [[ηλικία]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ηλικ</i>- (<span style="color: red;"><</span> [[ήλιξ]]) <span style="color: red;">+</span> -<i>ία</i>. Σχηματίζει υποχωρητικά το <i>αφ</i>-[[ήλιξ]] «απομακρυσμένος από τη [[μέση]] [[ηλικία]]», δηλ. «ηλικιωμένος» [[αλλά]] και «[[νέος]]» μερικές φορές. Άλλο παρ. το [[ηλικιώτης]] «[[συνομήλικος]]» που στον τ. της κρητ. διαλ. <i>Fαλικιώτας</i> διατηρεί το <i>F</i>].