τότε: Difference between revisions

|Definition=Dor. [[τόκα]] ([[quod vide|q.v.]]) (both forms in Pi.<br><span class="bld">A</span> (τότε ''P.''2.89, τόκα ''O.''6.66) and Theoc. (τότε 13.23, τόκα 7.154)); Aeol. τότᾰ Alc. ''Oxy.''1789 ''Fr.''1i12 ([[τόκα]] acc. to codd. of Theoc.29.39, cf. ποτα<b class="b3">, ὄτα</b>):—Adv. [[at that time]], [[then]], corresponding to Relat. [[ὅτε]] or [[ὁπότε]] (infr. 1.5), and to interrog. [[πότε]]; mostly of some point in past time, opp. [[νῦν]], Il.15.724, etc.: c. gen., τ. τοῦ χειμῶνος Th.7.31: also of a future time, τότε κέν μιν.. πεπίθοιμεν Il. 1.100, cf. 4.182; λέξεις καὶ τότ' εἴσομαι [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''1517 (troch.) (or of imagined circumstances, [[in that case]] (cf. [[νῦν]] 1.4), [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 334c); sts., [[then]], [[next]], <b class="b3">πρῶτον μὲν... εἶτα... καὶ τ</b>… D.24.48:—in Trag. and Att. also in indef. sense, [[formerly]], καὶ νῦν θ' ὁμοίως καὶ τότ' ἐξεπίσταμαι S.''El.''907, cf. ''Ant.''391, ''Aj.''650, Ar.''Pl.''1117, ''Lys.'' 1023 (lyr.); ὃ δὴ καὶ τότε ἐλέγομεν [[just now]], [[Plato|Pl.]]''[[Theaetetus|Tht.]]''157a; <b class="b3">τ. μὲν... νῦν δὲ</b>.. [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''799 (anap.), cf. [[Euripides|E.]]''[[Alcestis|Alc.]]''915 (anap.); νῦν.. τότ' Id.''Med.''1402 (anap.); ὁμοῖοι καὶ τ. καὶ νῦν Th.1.86, cf. 3.40, D.6.12; also τότ' ἢ τόθ', ὅτε τὸ κύριον μόλῃ [[at one time or other]], [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''766 (lyr.); συμφοραὶ.. βροτοῖσιν ἢ τότ' ἦλθον ἢ τ. [[Euripides|E.]]''[[Andromache|Andr.]]''853.<br><span class="bld">2</span> joined with other Particles, <b class="b3">καὶ τ.</b> even [[then]], or (at the beginning of a clause) and [[then]], Il.16.691, Hes. ''Op.''536, etc.; καὶ τ. δή Il.1.92, Od.8.299; καὶ τότ' ἔπειτα Il.1.426; καὶ τ. μέν 21.40; δὴ τ. Hes.''Op.'' 417, Pi.''O.''3.25, A.''Th.''214 (lyr.), etc.; τ. δή ῥα Od.9.52; τ. γ' Il.3.224, Od.12.250; δὴ τ. γ' 15.228; <b class="b3">τ. δ' ἤδη</b> by [[that time]], Il.2.699; <b class="b3">ἀλλὰ τότ' ἤδη</b> when [[that time]] comes, Hes.''Op.''588, cf. [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''911, Lys. 12.66, etc.: repeated with emphasis, τότ' ἄρα τ. [[Sophocles|S.]]''[[Antigone|Ant.]]'' 1273 (lyr.); τ. δὴ τ. D.18.47.<br><span class="bld">3</span> with the Art., <b class="b3">ἄνδρες οἱ τ.</b> people [[then]] living, the men [[of that time]], Il.9.559, etc.; οἱ τότ' ἐόντες ἀοιδοί Pi. ''I.''4(3).27(45); ὁ τ. τυραννεύων [[Herodotus|Hdt.]]1.20; οἱ τ. ἄνθρωποι Id.8.8; ἡ τ. ἀρωγή [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''73 (anap.); τῇ τόθ' ἡμέρᾳ S.''El.''1134; ὁ τ. κόσμος ''2 Ep.Pet.''3.6; ἐν τῷ τ. Th.1.92, Pl.''Criti.''110d; <b class="b3">ἐν τῷ τ. χρόνῳ</b> ib. 111e ([[χρόνῳ]] om. cod. A), ''Plt.''270e; εἰς τὸν τ. χρόνον Id.''Lg.''740c.<br><span class="bld">4</span> <b class="b3">εἰς τ.</b> with fut., [[on the day]], [[then]] (v. [[εἰς]] II.2), <b class="b3">ἔμπροσθεν τοῦ ἀγῶνος ἐμανθάνομεν.. ἂν μάχεσθαι... μιμούμενοι πάντα ἐκεῖνα ὁπόσοις ἐμέλλομεν εἰς τ. χρήσεσθαι</b> ib.830b, cf. D.14.24, etc.; <b class="b3">ἐκ τ.</b> or [[ἔκτοτε]] ([[quod vide|q.v.]]) from [[that time]], Plu.''Caes.''48, Arr.''An.''1.26.4; so ἀπὸ τ. [[LXX]] ''Ps.'' 92(93).2, ''Ev.Matt.''4.17.<br><span class="bld">5</span> in apodosi, answering to [[ὅτε]], [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]'' 778, etc.; to [[ὅταν]], [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''971, [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Birds|Av.]]''1116 (troch.); to [[ὁππότε]], Il. 16.244, Od.23.257; to <b class="b3">ὁππότε κεν</b> or <b class="b3">ὁπότ' ἂν δή</b>, Il.9.702, 21.341; to <b class="b3">ἀλλ' ὅτε δή</b>, ib.451; to [[εἰ]], 4.36; to <b class="b3">ἐπεί κε</b>, 11.192; to [[ἡνίκα]], [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''773: also after a part., like [[εἶτα]], πάντα ἐάσαντες καὶ μόνον οὐχὶ συγκατασκευάσαντες αὐτῷ τ… ζητήσομεν; D.3.17, cf. 9.73 (interpol.), etc.: freq. joined with other Particles, <b class="b3">δὴ τ.</b> after <b class="b3">η ος,</b> Il.1.476; after <b class="b3">αὐτὰρ ἐπεί</b>, 12.17; after <b class="b3">ὁππότε κεν</b>, Od.10.294; also <b class="b3">καὶ τ. δή</b> after [[ἦμος]], Il.8.69, Od.9.59; after <b class="b3">ἀλλ' ὅτε δή</b>, Il.22.209, Od.4.461; <b class="b3">δή ῥα τ.</b> after <b class="b3">εὖτ' ἄν</b>, Hes.''Op.''565; <b class="b3">τότ' ἔπειτα</b> after <b class="b3">αὐτὰρ ἐπὴν δή</b>, ib.616; <b class="b3">καὶ τότ' ἔπειτα</b> after [[ἦμος]], Il. 1.478.<br><span class="bld">II</span> later for [[ὅτε]], Nic.''Al.''422,595.

|btext=<i>adv. démonstr.</i><br />alors, à ce moment, en ce temps :<br /><b>I.</b> <i>avec idée d'un temps précis</i> : οἱ [[τότε]] ἄνθρωποι <i>ou simpl.</i> οἱ [[τότε]] les hommes d'alors, de ce temps-là ; ἡ τόθ' [[ἡμέρα]] SOPH le jour d'alors ; [[τῷ]] τότ' [[ἐν]] χρόνῳ <i>ou simpl.</i> [[ἐν]] [[τῷ]] [[τότε]] dans le temps d'alors ; ἐκ [[τότε]] depuis lors, depuis ce temps;<br /><b>II.</b> <i>en gén.</i><br /><b>1</b> <i>en parl. d'un temps éloigné</i> autrefois, jadis, auparavant, anciennement : ἡ [[τότε]] [[τύχη]] SOPH la fortune d'alors ; καὶ [[τότε]] καὶ [[νῦν]] THC et alors et aujourd'hui;<br /><b>2</b> <i>en parl. d'un passé plus rapproché</i> tantôt, tout à l'heure, à ce moment-là, il y a peu de temps;<br /><b>III.</b> <i>avec idée de succession immédiate</i>;<br /><b>1</b> [[ensuite]], [[alors]], [[puis]] : λέξεις καὶ τότ' [[εἴσομαι]] SOPH tu le diras et alors je saurai;<br /><b>2</b> alors, <i>càd</i> dans ce cas-là, dans l'autre cas.<br />'''Étymologie:''' th. dém. το-, cf. [[πότε]].

|mltxt=ΝΜΑ, και (ε)τότες και (ε)[[τότενες]] Ν, και δωρ. τ. [[τόκα]] και αιολ. τ. τότα και [[τύτε]] Α<br /><b>1.</b> (συσχετικό [[προς]] το [[πότε]], [[οπότε]], ὅτε) σ' εκείνο το [[χρονικό]] [[σημείο]] του παρελθόντος ή του μέλλοντος, σ' [[εκείνη]] την [[περίσταση]] (α. «κι οι αντρειωμένοι πήρανε τότες [[χαρά]] [[μεγάλη]]», <b>Ερωτόκρ.</b><br />β. «όταν έλθει, [[τότε]] θα του μιλήσω ανοιχτά» γ. «νῦν σφε προσαυδᾷς, τότ' ἀπωσάμενος», <b>Ευρ.</b><br />δ. «λέξεις καὶ [[τότε]] [[εἴσομαι]]», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>2.</b> (ως συμπερ.) σε τέτοια [[περίπτωση]], [[λοιπόν]] (α. «[[αφού]] δεν δέχεσαι, [[τότε]] θ' αλλάξω κι εγώ [[τακτική]]» β. «αν δεν μέ χρειάζεσαι, [[τότε]] να φύγω» γ. «ἀλλ' [[ὅμως]] δίκαιον [[τότε]] τούτοις, τοὺς μὲν πονηροὺς ὠφελεῖν, τοὺς δὲ ἀγαθοὺς βλάπτειν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> (με έναρθρο ουσ.) αυτός που ήταν εκείνον τον χρόνο, αυτός που υπήρχε [[εκείνη]] τη χρονική περίοδο ή [[στιγμή]] (α. «ο [[τότε]] [[πρωθυπουργός]] αρνήθηκε κατηγορηματικά» β. «ὁ [[τότε]] [[κόσμος]]», ΚΔ<br />γ. «οἱ τότ' ἐόντες ἀοιδοί», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>4.</b> (με τις προθέσεις εκ και από) [[έκτοτε]], από [[τότε]] και [[ἔκτοτε]] ή ἐκ [[τότε]] και ἀπὸ [[τότε]]<br />από εκείνο το [[χρονικό]] [[σημείο]] και ύστερα, από [[εκείνη]] τη χρονική [[στιγμή]] και [[μετά]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>παροιμ.</b> «[[ετότες]] ήταν οι καβούροι χλωροί» — λέγεται για ευτυχισμένη [[εποχή]] που έχει [[πλέον]] περάσει<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ευθύς]] ως, [[αμέσως]] [[μόλις]] («καὶ [[τότε]] τοὺς χρόνους ἀναμείνασα τοὺς ἐκ τῶν νόμων», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>2.</b> (με άλλα μόρια ως επιδοτικό) α) καὶ [[τότε]]<br />[[ακόμη]] και [[τότε]]<br />β) [[τότε]] δ' ἤδη<br />[[τότε]] [[πλέον]]<br />γ) ἀλλὰ τότ' ἤδη<br />[[τότε]] επιτέλους<br /><b>3.</b> (σε [[απόδοση]]) ανταποκρίνεται με τα ὅτε, [[ὅταν]], [[ὁππότε]], οππότεκεν, εἰ, [[ἐπεί]] κε κ.ά. (α. «[[τότε]] δωρεῖθ', ὅτ' οὐδὲ ἡ [[χάρις]] [[χάριν]] φέροι», <b>Σοφ.</b><br />β. «[[ὅταν]] δὲ τεύχῃ [[Ζεύς]]... [[οἶνον]], τότ' ἤδη ψῡχος», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «εἰς [[τότε]]» — ώς εκείνο το [[χρονικό]] [[σημείο]] (<b>Πλάτ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το επίρρ. το-τε, συσχετικό τών ὅτε, [[ὁπότε]], [[πότε]], έχει σχηματιστεί από το θ. του οριστικού άρθρου (<b>πρβλ.</b> [[IE]] tod <span style="color: red;"><</span> [[ρίζα]] το-, τα-, τιο-, <b>βλ. λ.</b> ο, η, το) με [[επίθημα]] -te (<b>βλ. λ.</b> ότε [Ι])].

|mdlsjtxt=<b class="num">1.</b> at that [[time]], then, Lat. [[tunc]], Antec. to Relat. ὅτε or [[ὁπότε]], opp. to νῦν, Il., Hom., etc.:—also in indef. [[sense]], in those times, [[formerly]], Soph., etc.; τότ' ἢ [[τότε]] at one [[time]] or [[other]], Aesch., Eur.<br /><b class="num">2.</b> joined with [[other]] Particles, καὶ [[τότε]] δή Hom.; καὶ τότ' [[ἔπειτα]] Il.; [[τότε]] δή ῥα Od., etc.; τότ' ἤδη then at [[length]], Hes.<br /><b class="num">3.</b> with the Article, οἱ [[τότε]] the men of that [[time]], Il., etc.; οἱ [[τότε]] ἄνθρωποι Hdt.; τῇ τόθ' ἡμέρᾳ Soph.; ἐν τῷ [[τότε]] (''[[sc.]]'' χρόνῳ) Thuc.<br /><b class="num">4.</b> εἰς [[τότε]] [[until]] then, Dem.; ἐκ [[τότε]] or ἐκτότε [[since]] then, Plut.