3,274,816
edits
τρίβω: Difference between revisions
CSV import
(6) |
(CSV import) |
||
| (59 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=trivo | |Transliteration C=trivo | ||
|Beta Code=tri/bw | |Beta Code=tri/bw | ||
|Definition= | |Definition=[ῑ], Hes.''Op.''251, etc.:<br><span class="bld">A</span> Ep. impf. τρίβεσκον A.R.2.480: fut. τρίψω [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''483, ([[ἀποτρίβω]]) Od.17.232: aor. ἔτριψα Pherecr.181; inf. τρῖψαι Od.9.333, etc.: pf. τέτρῐφα M.Ant.9.10, ([[συντρίβω]]) Eub.62:—Med., fut. τρίψομαι (προσ-) Antipho 4.2.8: aor. ἐτριψάμην Call.''Lav.Pall.''25, A.D. ''Synt.''210.26:—Pass., fut. τριφθήσομαι App.''BC''4.65, etc.; τρῐβήσομαι Plu.''Dio''25, ([[ἐκτρίβω]]) [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''428, (κατα-) X.''HG''5.4.60; also [[τετρίψομαι]] ([[ἐπιτρίβω]]) Ar.''Pax''246; fut. Med. in pass. sense, Th.6.18, 7.42: aor. ἐτρίφθην Id.2.77, Hp.''Epid.''5.6, Antiph. 102; ([[διατρίβω]]) D.19.164: more freq. aor. 2 ἐτρίβην [ῐ] Arist.''Pr.''893b40; (δι-) Th.1.125; ([[ἐκτρίβω]]) [[Herodotus|Hdt.]]7.120; (ἐπ-) freq. in Ar., ''Th.''557, al.; (κατ-) [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''678d; ([[συντρίβω]]) Ar.''Pax'' 71, etc.: pf. τέτριμμαι [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]'' 116d; Ion. 3pl. τετρίφᾰται [[Herodotus|Hdt.]]2.93. [ῐ only in pf. Act. and Pass., and fut. and aor. 2 Pass.]:—[[rub]], <b class="b3">τριβέμεναι κρῖ</b>, i.e. [[thresh]], [[thresh]] it [[out]], because this was done by [[trampling]] under the [[feet]] of [[ox]]en, Il.20.496; <b class="b3">μοχλὸν τρῖψαι ἐν ὀφθαλμῷ</b> [[work round]] the [[stake]] in his [[eye]], Od.9.333; <b class="b3">χρυσὸν τριβόμενον βασάνῳ</b> [[rub]]bed on a [[touchstone]], so as to test its purity, Thgn.450; <b class="b3">τρίβω τὸ σκέλος</b> [[rub]] the leg, [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]'' 60b; τὰς τῆς ψώρας ἰάσεις τῷ τρίβειν Id.''Phlb.''46a; τὸν ὀφθαλμόν Arist.''Pr.''957a38; <b class="b3">ἀμφορέως τὸν πύνδακα</b> ib. 938a14; <b class="b3">τρίβω τὴν κεφαλήν</b>, in sign of perplexity, Aeschin.2.49; ταῖς χερσὶ [τὰς τρίχας] τρίβω X.''Eq.''5.5; τὸν πόδα μύροις τρίβω Eub.108 (hex.); of a masseur, Gal.6.151, 187; in [[blood-letting]], Id.15.784:—Med., <b class="b3">χρηστηρίοις ἐν τοῖσδε.. τρίβεσθαι μύσος</b> [[rub]] one's [[pollution]] [[upon]] the [[shrine]]s, [[pollute]] them with it, A.''Eu.''195:—Pass., τετριμμένοι τὰ ἐπ' ἀριστερὰ τῶν κεφαλέων [[Herodotus|Hdt.]]2.93; <b class="b3">ὕλη τριφθεῖσα ὑπ' ἀνέμων πρὸς αὑτήν</b>, so as to catch fire, Th.2.77; ὀδόντες τριβόμενοι πρὸς ἀλλήλους [[Aristotle|Arist.]]''[[De Partibus Animalium|PA]]''661b22.<br><span class="bld">2</span> [[bruise]], [[pound]], [[knead]], <b class="b3">κεδρίδας, [κώνειον]</b>, Ar. ''Th.''486, [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]'' 117b; ἑλλεβόρου ἅμαξαν Id.''Euthd.''299b; ποίαν ''IG'' 42(1).122.121 (Epid., iv B. C.); <b class="b3">καταπλαυτόν, [μάζας]</b>, Ar.''Pl.''717, ''Pax'' 8,16; <b class="b3">κάρυα καὶ ἀμύγδαλα εἰς θυείαν τ.</b> Chrysipp. Tyan. ap. Ath.14.648a, cf. Sor.1.62, τὸ μέλαν [[grind]], D.18.258:—Pass., θυμιήματα τετριμμένα [[Herodotus|Hdt.]]2.86; ἄρτοι σφόδρα τετριμμένοι Arist.''Pr.''929a17, cf. b8; μηδὲν τετριμμένον, ἀλλὰ τεθλας μένων ὁ χυλός Diocl.Fr.138.<br><span class="bld">3</span> [[crush]], βότρυν Arist.''Fr.''571.<br><span class="bld">II</span> [[wear out]] clothes (cf. [[τρίβων]] (A)), τῶν ὑποδημάτων τὰ τριβόμενα Plu.2.680a; τελαμῶνες μὴ λίαν τετριμμένοι Sor.1.83; of a road, [[wear]] or [[tread]] it [[smooth]], <b class="b3">ἀτραπὸς τετριμμένη ἡ διὰ θυείας</b>, with a [[play]] on [[pound]]ing in a [[mortar]], Ar.''Ra.''123; τὴν τετρ. ὥσπερ ὁδὸν ἐπὶ τὸν μακάριον βίον Phld.''Rh.''1.260 S.; <b class="b3">τρίβει οὐρανόν</b> [[go]]es his [[way]] through [[heaven]] (cf. [[τρίβος]]), Arat.231; <b class="b3">τρίβω κύματα</b>, of a [[ship]], ''AP''9.34 (Antiphil.); πόδας τρίβειν Theoc.7.123.<br><span class="bld">2</span> of [[time]], [[wear away]], [[spend]], δυστυχῆ τ. βίον S.''El.''602; νησιώτην τρίβω βίον E.''Heracl.''84; γεωργὸν βίον τρίβω Ar.''Pax'' 589 (lyr.); ὀδυνηρότερον τρίψεις βίοτον Id.''Pl.''526 (anap.); <b class="b3">τρίβω πόλεμον</b> [[prolong]] a [[war]], Plb.2.63.4: abs., [[waste time]], [[tarry]], [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''1056, D.23.173 vulg. (διατρ. cod. S):—Pass., ἐν τούτοις τρίβεται χρόνος ἐνίοτε μακρός Gal.16.578; <b class="b3">ἀμφισβήτησις.. τρειβομένη πολλῶν ἐτῶν</b> [[prolonged]], ''OGI''502.3 (Aezani, ii A. D.).<br><span class="bld">3</span> [[waste]] or [[ravage]] a [[country]], [[Euripides|E.]]''[[Hecuba|Hec.]]''1142.<br><span class="bld">III</span> of persons, [[wear out]], σκολιῇσι δίκῃσι ἀλλήλους τρίβουσι Hes.''Op.'' 251; <b class="b3">τρίβεσθαι κακοῖσι</b> to [[be worn out]] by ills, Il.23.735; ἄλλην γενεὰν τρίβειν θανάτοις [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''1573 (anap.); <b class="b3">τρίβω ἀμφοτέρους</b> [[wear]] them both [[out]], Th.8.56, cf. 7.48, Plu.''Caes.''40:—Med., <b class="b3">τρίψεσθαι αὐτὴν περὶ αὑτήν</b> [[wear]] itself [[out]] by [[internal]] [[struggle]]s, Th.6.18, cf. 7.42:—Pass., τριβόμενος [[λεώς]] = [[oppressed]], [[Herodotus|Hdt.]] 2.124; πολέμιοι τριφθησόμενοι ἐν σφίσιν App. l. c.; <b class="b3">τρίβεσθαι μάτην τερὶ</b> ([[ἐπὶ]] codd.) τὴν δίωξιν Plu.''Pomp.''41.<br><span class="bld">2</span> of [[money]] and [[property]], [[waste]], [[squander]] it, οὔτε τι τῶν οἰκηΐων τρίβουσι οὔτε δαπανῶνται [[Herodotus|Hdt.]]2.37.<br><span class="bld">3</span> [[use constantly]], κατώμοσα.. μὴ πολὺν χρόνον θεοὺς ἔτι σκῆπτρα τἀμὰ [[τρίψειν]] [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Birds|Av.]]''636 (lyr.); κοινὰ ὀνόματα καὶ τετριμμένα [[Dionysius of Halicarnassus|D.H.]]''[[De Compositione Verborum|Comp.]]'' 25; ἡ τετριμμένη καὶ κοινὴ [[διάλεκτος]] Id.''Th.''23; τετριμμένος [[σχηματισμός]] = [[in common use]], A.D.''Pron.''115.16, cf. S.E.''M.''1.229.<br><span class="bld">4</span> Pass., to [[be much busied]] or [[be engrossed]] with a thing, πολέμῳ [[Herodotus|Hdt.]]3.134; <b class="b3">ἀμφ' ἀρετῇ τρίβεσθαι</b> [[practise oneself in]], [[use oneself to]] it, Thgn.465; [[τρίβεσθαι]] περὶ τοὺς δυνατούς Philostr.''VA''4.41: especially in pf. part. Pass. [[τετριμμένος]], [[practised]], [[expert]], ἔμπειροι καὶ τετριμμένοι Phld.''Rh.''2.281 S.; οἱ ἐν ποήμασι τετριμμένοι Id.''Po.''5.21; <b class="b3">τετριμμένη ἀκοή</b> a [[trained]], [[expert]] [[ear]], ib.24; πολεμικὸς καὶ τετριμμένος δι' ὅπλων Plu.''Eum.''11; ἀνὴρ [[φιλοπόνως]] ἐπὶ τῶν ἔργων τετρ. Gal.15.585, cf. 623. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1140.png Seite 1140]] fut. τρίψω, aor. pass. ἐτρίφθην, Thuc. 2, 77, gew. ἐτρίβην [in diesem temp. mit kurzem ι], fut. pass. τρίψομαι, 6, 18. 7, 42; – | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1140.png Seite 1140]] fut. τρίψω, aor. pass. ἐτρίφθην, Thuc. 2, 77, gew. ἐτρίβην [in diesem temp. mit kurzem ι], fut. pass. τρίψομαι, 6, 18. 7, 42; – [[reiben]]; τριβέμεναι κρῖ λευκὸν ἐν ἀλωῇ, Il. 20, 496, dreschen, eigtl. ausreiben, das Korn wurde mit Walzen ausgedroschen; μοχλὸν τρῖψαι ἐν ὀφθαλμῷ, herumdrehen, Od. 9, 333; χρυσὸν βασάνῳ, Gold am Probirstein reiben, um seine Reinheit auszumitteln, Theogn. 450; sp. D., [[φάρμακον]] Strat. 11 (XII, 13); Plat. Phaed. 117 b u. öfter, ἔτριψε τῇ χειρὶ τὸ [[σκέλος]] Phaed. 60 b. – Bes. [[abreiben]], abnutzen, abtragen, τετριμμένοι τὰ ἐπ' ἀριστερὰ τῶν κεφαλέων, Her. 2, 93; bes. von Kleidern und von Wegen, [[δίκτυον]] τριβέν En. ad. 129 (VI, 24), ἀτραπὸς τετριμμένη Ar. Ran. 123. – Dah. von Personen aufreiben, entkräften, schwächen, μηδὲ τρίβεσθε κακοῖσιν, nutzt cure Kräfte nicht ab, Il. 23, 735; ἀλλήλους τρίβουσι σκολιῇσι δίκῃσι Hes. O. 251, sie reiben einander od. ihr Vermögen durch Rechtshändel auf; τριβόμενος [[λαός]], Her. 2, 124, ein gemißhandeltes Volk; auch Geld und Gut aufzehren, mit δαπανᾶσθαι vrbdn, 2, 37; [[ἄλλην]] γενεὰν τρίβειν θανάτοις αὐθένταισιν, Aesch. Ag. 1554; Thuc. a. a. O. und öfter; τῶν στρατιωτῶν τετριμμένων ὑπὸ τῆς κακοπαθείας, Pol. 10, 13, 11; τριβέντες ὑπὸ τύφου, Luc. Paras. 52. – Pass. sich verweilen, Aesch. Eum. 186; sich mit einer Sache viel beschäftigen, sich darin üben, πολέμῳ, Her. 3, 124; ἀμφ' ἀρετῇ, Theogn. 465. – Später auch so im act., τί, Etwas treiben, üben, βίον, eine Lebensart führen, z. B. δυστυχῆ, ein unglückliches Leben führen, Soph. El. 592; νησιώτην, Eur. Heracl. 86; γεωργικόν, Ar. Pax 576; λυπηρόν, D. Hal. 1, 56; aber πόλεμον τρίβειν, einen Krieg in die Länge ziehen, Pol. 2, 63, 4; Iulian. Caes. 19, 10. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{bailly | ||
| | |btext=<i>f.</i> τρίψω, <i>ao.</i> ἔτριψα, <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. f.</i> τριφθήσομαι, <i>f.2</i> τριβήσομαι, <i>ao.</i> ἐτρίφθην, <i>ao.2</i> ἐτρίβην, <i>pf.</i> [[τέτριμμαι]];<br /><b>I. 1</b> [[frotter]], acc.;<br /><b>2</b> [[triturer]], [[broyer]] ; [[μέλαν]] DÉM broyer du noir (pour écrire) ; [[ὕλη]] τριφθεῖσα THC forêt enflammée par le frottement produit par le vent ; <i>particul.</i> triturer (le blé) avec un cylindre (pour l'égrener) ; μοχλὸν τρίβειν [[ἐν]] ὀφθαλμῷ OD frotter, <i>càd</i> tourner le pieu dans l'œil (du Cyclope);<br /><b>II.</b> [[user par le frottement]] :<br /><b>1</b> <i>au propre ; Pass.</i> être usé : ἀτραπὸς τετριμμένη AR chemin battu, fréquenté;<br /><b>2</b> <i>fig. en parl. de pers.</i> user, miner, affaiblir, exténuer : τρ. ἀμφοτέρους THC épuiser les deux partis ; τρίβεσθαι κακοῖσι IL être consumé <i>ou</i> épuisé par des souffrances ; τριβόμενος [[λεώς]] HDT peuple maltraité;<br /><b>3</b> <i>en parl. de choses (argent, bien)</i> consumer, dévorer, dissiper;<br /><b>4</b> [[user par l'exercice]] ; pratiquer ; <i>Pass.</i> s'exercer, être exercé : πολέμῳ HDT à la guerre;<br /><b>5</b> [[user peu à peu]], [[exercer]] : βίον SOPH sa vie, traîner péniblement sa vie;<br /><b>6</b> [[user par des délais]], [[traîner en longueur]], [[différer]] : θυραίαν (τριβὴν) τρ. ESCHL s'arrêter, séjourner devant la porte ; τρ. τὸν πόλεμον χρόνῳ PLUT traîner la guerre en longueur ; τὸν χρόνον PLUT traîner le temps en longueur ; <i>abs.</i> différer, traîner le temps en longueur ; <i>Pass.</i> être retardé, s'arrêter;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[τρίβομαι]] séjourner : χρηστηρίοις [[ἐν]] τοῖσδε τρίβεσθαι [[μύσος]] ESCHL (il ne convient pas) que des êtres impurs séjournent dans ce temple prophétique.<br />'''Étymologie:''' R. Τερ, Τρι, frotter ; cf. [[τείρω]], <i>lat.</i> [[tero]], [[trivi]], [[tritum]]. | ||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=τρίβω [~ τείρω, τετραίνω, τρύω] perf. τέτριφα, 3 plur. Ion. τετρίφαται wrijven, fijn wrijven:; τριβέμεναι κρῖ om de gerst te dorsen Il. 20.496; τρίβειν τὸ σκέλος over zijn been wrijven Plat. Phaed. 60b; med.:; πλησίοισι τρίβεσθαι μύσος de besmetting van zich afwrijven op wie in de buurt is Aeschl. Eum. 195; μοχλὸν ἀείρας τρῖψαι ἐν ὀφθαλμῷ de paal op te tillen en in het oog te draaien Od. 9.333; φάρμακον κατάπλαστον... τρίβειν een genezende zalf klaarmaken Aristoph. Pl. 717; kneden:; τρίβε πολλάς kneed een heleboel (broden)! Aristoph. Pax. 8; ook pass.: θυμιήματα τετριμμένα fijngewreven specerijen Hdt. 2.86.4. slijten, verslijten:; πόδας τρίβειν zijn voeten slijten Theocr. Id. 7.123; pass.:; φαίνονται τετριμμένοι τὰ ἐπ’ ἀριστερὰ τῶν κεφαλέων zij vertonen schaafplekken aan de linkerkant van hun koppen Hdt. 2.93.3; ἀτραπὸς τετριμμένη uitgesleten pad Aristoph. Ran. 123; overdr.: (tijd) doorbrengen:; τρίβειν βίον zijn leven leiden Soph. El. 602; ὀδυνηρότερον τρίψεις βίοτον πολύ je zult een veel moeilijker leven slijten Aristoph. Pl. 526; talmen, tijd verliezen:. οὔτοι θυραίαι τῇδέ μοι σχολὴ πάρα τρίβειν ik mag geen tijd verdoen met hier buiten te blijven Aeschl. Ag. 1056. uitputten, afmatten:; σκολιῇσι δίκῃσι ἀλλήλους τρίβουσι zij putten elkaar uit met kromme rechtspraak Hes. Op. 251; med.:; τρίβεσθαι πολέμῳ zich afmatten door oorlog Hdt. 3.134.2; μηδὲ τρίβεσθε κακοῖσι houdt op u af te matten in ellende Il. 23.735; pass.:; τριβομένῳ τῷ λεῷ voor het beproefde volk Hdt. 2.124.3; ptc. perf. pass. τετριμμένος doorkneed, ervaren:; τετριμμένος δι’ ὅπλων gehard in de strijd Plut. Eum. 11.3; van zaken opmaken, plunderen:. οὔτε τι γὰρ τῶν οἰκηΐων τρίβουσι want zij spenderen niets uit eigen zak Hdt. 2.37.4; πεδία τρίβειν de vlakten plunderen Eur. Hec. 1142. | |||
}} | }} | ||
{{ | {{elru | ||
| | |elrutext='''τρίβω:''' (ῑ) (fut. τρίψω, aor. ἔτριψα; pass.: fut. τρῐβήσομαι и τρίψομαι, aor. ἐτρίφθην, aor. 2 ἐτρίβην с ῐ, pf. [[τέτριμμαι]] - ион. 3 л. pl. τετρίφᾰται)<br /><b class="num">1</b> [[растирать]], тж. [[толочь]], [[молоть]] ([[κρῖ]] ἐν ἀλωῇ Hom.);<br /><b class="num">2</b> [[тереть]], [[потирать]], [[поглаживать]] (τὸ [[σκέλος]] τῇ χειρί Plat.): τριβόμενοι πρὸς ἀλλήλους (ὀδόντες) Arst. [[трущиеся друг]] о [[друга зубы]]; τετριμμένοι τὰ ἐπ᾽ ἀριστερὰ τῶν κεφαλέων Her. [[со ссадинами на левой стороне головы]];<br /><b class="num">3</b> [[стирать]], [[снашивать]]: τῶν ὑποδημάτων τὰ τριβόμενα или τετριμμένα Plut. [[изношенные места обуви]];<br /><b class="num">4</b> [[утаптывать]], (плотно) [[убивать]] (ἀτραπὸς τετριμμένη Arph.);<br /><b class="num">5</b> [[уничтожать]] (τὰ σκῆπτρά τινος Arph.);<br /><b class="num">6</b> [[потреблять]], тж. [[расходовать]], [[тратить]] (τι τῶν οἰκηΐων Her.);<br /><b class="num">7</b> [[разорять]], [[опустошать]] (τὰ πεδία Θρῄκης Eur.);<br /><b class="num">8</b> (о [[времени]] и т. п.) [[проводить]]: δυστυχῆ τ. βίον Soph. [[влачить несчастное существование]]; βίον τ. [[γεωργικόν]] Arph. [[вести жизнь земледельца]];<br /><b class="num">9</b> [[медлить]], [[тянуть]]: τ. τὸν πόλεμον Polyb. [[затягивать войну]]; τριβόντων τούτων Dem. в [[то время как они медлят]]; [[οὔτοι]] ἐμοὶ σχολὴ [[πάρα]] τ. Aesch. [[некогда мне ждать]];<br /><b class="num">10</b> [[изнурять]], [[изводить]], [[мучить]] (κακοῖσι Hom.; ἀλλήλους τινί Hes.): ὑπὸ δόξης τριβέντες Luc. [[томимые жаждой славы]]; τῶν στρατιωτῶν τετριμμένων Polyb. [[когда бойцы были измучены]]; τρίβεσθαι ἐπί τι Plut. [[тратить силы на что-л.]];<br /><b class="num">11</b> [[приучать]]: τετριμμένος δι᾽ ὅπλων Plut. [[привыкший к оружию]], [[закаленный]] в боях. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
|auten=(cf. [[τείρω]]), inf. τρῖβέμεναι, aor. ἔτρῖψα, inf. τρῖψαι: [[rub]], [[hence]] [[thresh]] [[corn]] (by treading [[out]] [[with]] oxen, see [[cut]]), Il. 20.496 | |auten=(cf. [[τείρω]]), inf. τρῖβέμεναι, aor. ἔτρῖψα, inf. τρῖψαι: [[rub]], [[hence]] [[thresh]] [[corn]] (by treading [[out]] [[with]] oxen, see [[cut]]), Il. 20.496; μοχλὸν ἐν ὀφθαλμῷ, ‘[[plunge]]’ we should [[say]] (cf. ‘rubbed in’), Od. 9.333; [[pass]]. and [[fig]]., [[wear]] [[oneself]] [[out]], Il. 23.735. | ||
}} | }} | ||
{{eles | {{eles | ||
| Line 26: | Line 29: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=ΝΜΑ<br /><b>1.</b> [[σύρω]] επανειλημμένως ένα [[σώμα]] [[πάνω]] σε [[άλλο]] συμπιέζοντάς το στο [[σημείο]] [[επαφής]] τους ή [[ξύνω]] [[κάτι]] μετακινώντας με [[πίεση]] [[άλλο]] [[σώμα]] [[πάνω]] σε αυτό (α. «τρίψε καλά τα μάρμαρα» β. «[[τρίβω]] το [[ξύλο]] με το [[γυαλόχαρτο]]» γ. «[[τρίβω]] τα μαχαιροπήρουνα» δ. «τὸν [[πόδα]] μύροις τρίβειν», Εύβουλ.)<br /><b>2.</b> [[βγάζω]] με την [[τριβή]] (α. «[[τρίβω]] το [[καλαμπόκι]]» β. «ὡς δ' ὅτε τις ζεύξῃ [[βόας]] ἄρσενας... τριβέμεναι κρῑλευκὸν ἐϋκτιμένη ἐν ἀλωῇ», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>3.</b> [[μεταβάλλω]] σε [[σκόνη]], [[λειοτριβώ]], [[κονιοποιώ]] (α. «[[τρίβω]] το [[πιπέρι]]» β. «[[τρίβω]] τον [[καφέ]]»)<br /><b>4.</b> (σχετικά με ενδύματα) [[φθείρω]] από την πολλή [[χρήση]] (α. «τρίφτηκε το [[πουκάμισο]] στον γιακά» β. «τῶν ὑποδημάτων τὰ τετριμμένα», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>5.</b> <b>παθ.</b> <i>τρίβομαι</i><br />[[είμαι]] [[εύθρυπτος]] ή φθείρομαι με την [[τριβή]]<br /><b>6.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) [[τετριμμένος]], -<i>η</i>, -<i>ο</i>(<i>ν</i>)<br />ο [[χωρίς]] [[σπουδαιότητα]], [[κοινός]], [[συνηθισμένος]] (α. «τετριμμένα [[λόγια]]» β. «ἡ τετριμμένη καὶ κοινὴ [[διάλεκτος]]», Δίον. Αλ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (σχετικά με [[ζύμη]]) [[μαλάζω]] πολλές φορές<br /><b>2.</b> [[κάνω]] θεραπευτική [[εντριβή]] («τον έτριψα με [[αλοιφή]]»)<br /><b>3.</b> [[θωπεύω]] ερωτικά («τήν είχε στα γόνατά του και τήν έτριβε»)<br /><b>4.</b> [[καθαρίζω]] με την [[τριβή]] («[[τρίβω]] τον νεροχύτη»)<br /><b>5.</b> [[μετρώ]] χρηματικό [[ποσό]]<br /><b>6.</b> <b>παθ.</b> [[αποκτώ]] [[εμπειρία]] με τη συνεχή [[ενασχόληση]] με [[κάτι]] («τρίφτηκε πια στη δουλειά»)<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «[[τρίβω]] τα χέρια μου» — [[εκδηλώνω]] υπερβολική [[ευχαρίστηση]]<br />β) «[[τρίβω]] τα μάτια μου» — εκπλήσσομαι βλέποντας [[κάτι]] απροσδόκητο<br />γ) «του το 'τρίψε στη [[μούρη]]» ή «του το 'τρίψε στην [[κασίδα]]» — του το έδωσε [[πίσω]] με τον χείριστο τρόπο<br />δ) «του 'τριψε τη [[μούρη]]» — τον τιμώρησε αυστηρά<br />ε) «θα ιδεί πώς το τρίβουν το [[πιπέρι]]» — θα ιδεί πόσο δύσκολο [[είναι]] το [[έργο]]<br /><b>8.</b> <b>παροιμ.</b> «[[λαγός]] την [[φτέρη]] έτριβε [[κακό]] της κεφαλής του» — δεν [[πρέπει]] να δίνεις [[αφορμή]] να σέ προσέξουν όταν από αυτό κινδυνεύεις να πάθεις [[κακό]] ή να ζημιωθείς<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[περιστρέφω]] («μοχλὸν ἀείρας τρῖψαι ἐν ὀφθαλμῷ», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[συμπιέζω]], [[συνθλίβω]] («[[τρίβω]] βότρυν», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>3.</b> (σχετικά με δρόμο) [[πατώ]] για να τον [[κάνω]] ομαλό («ἀλλ' ἔστιν ἀτραπὸς ξύντομος τετριμμένη ἡ διὰ θυείας», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>4.</b> (σχετικά με [[χώρα]]) [[ερημώνω]] («[[κἄπειτα]] Θρῄκης [[πεδία]] τρίβοιεν [[τάδε]] λεηλατοῦντες», Ευ ρ.)<br /><b>5.</b> (σχετικά με πρόσ.) [[καταστρέφω]], [[αφανίζω]]<br /><b>6.</b> (σχετικά με χρήματα) [[κατασπαταλώ]]<br /><b>7.</b> [[μεταχειρίζομαι]] [[συνεχώς]]<br /><b>8.</b> <b>παθ.</b> [[ασχολούμαι]] πολύ με [[κάτι]] ή [[είμαι]] δοσμένος [[ολόψυχα]] σε [[κάτι]]<br /><b>9.</b> <b>φρ.</b> α) «[[τρίβω]] βίον» — [[περνώ]] τον καιρό μου<br />β) «[[τρίβω]] πόλεμον» — [[παρατείνω]] τον πόλεμο<br />γ) «χρηστηρίοις ἐν τοῖσδε... τρίβομαι [[μύσος]]» — [[μιαίνω]] τα ιερά.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. <i> | |mltxt=ΝΜΑ<br /><b>1.</b> [[σύρω]] επανειλημμένως ένα [[σώμα]] [[πάνω]] σε [[άλλο]] συμπιέζοντάς το στο [[σημείο]] [[επαφής]] τους ή [[ξύνω]] [[κάτι]] μετακινώντας με [[πίεση]] [[άλλο]] [[σώμα]] [[πάνω]] σε αυτό (α. «τρίψε καλά τα μάρμαρα» β. «[[τρίβω]] το [[ξύλο]] με το [[γυαλόχαρτο]]» γ. «[[τρίβω]] τα μαχαιροπήρουνα» δ. «τὸν [[πόδα]] μύροις τρίβειν», Εύβουλ.)<br /><b>2.</b> [[βγάζω]] με την [[τριβή]] (α. «[[τρίβω]] το [[καλαμπόκι]]» β. «ὡς δ' ὅτε τις ζεύξῃ [[βόας]] ἄρσενας... τριβέμεναι κρῑλευκὸν ἐϋκτιμένη ἐν ἀλωῇ», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>3.</b> [[μεταβάλλω]] σε [[σκόνη]], [[λειοτριβώ]], [[κονιοποιώ]] (α. «[[τρίβω]] το [[πιπέρι]]» β. «[[τρίβω]] τον [[καφέ]]»)<br /><b>4.</b> (σχετικά με ενδύματα) [[φθείρω]] από την πολλή [[χρήση]] (α. «τρίφτηκε το [[πουκάμισο]] στον γιακά» β. «τῶν ὑποδημάτων τὰ τετριμμένα», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>5.</b> <b>παθ.</b> <i>τρίβομαι</i><br />[[είμαι]] [[εύθρυπτος]] ή φθείρομαι με την [[τριβή]]<br /><b>6.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) [[τετριμμένος]], -<i>η</i>, -<i>ο</i>(<i>ν</i>)<br />ο [[χωρίς]] [[σπουδαιότητα]], [[κοινός]], [[συνηθισμένος]] (α. «τετριμμένα [[λόγια]]» β. «ἡ τετριμμένη καὶ κοινὴ [[διάλεκτος]]», Δίον. Αλ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (σχετικά με [[ζύμη]]) [[μαλάζω]] πολλές φορές<br /><b>2.</b> [[κάνω]] θεραπευτική [[εντριβή]] («τον έτριψα με [[αλοιφή]]»)<br /><b>3.</b> [[θωπεύω]] ερωτικά («τήν είχε στα γόνατά του και τήν έτριβε»)<br /><b>4.</b> [[καθαρίζω]] με την [[τριβή]] («[[τρίβω]] τον νεροχύτη»)<br /><b>5.</b> [[μετρώ]] χρηματικό [[ποσό]]<br /><b>6.</b> <b>παθ.</b> [[αποκτώ]] [[εμπειρία]] με τη συνεχή [[ενασχόληση]] με [[κάτι]] («τρίφτηκε πια στη δουλειά»)<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «[[τρίβω]] τα χέρια μου» — [[εκδηλώνω]] υπερβολική [[ευχαρίστηση]]<br />β) «[[τρίβω]] τα μάτια μου» — εκπλήσσομαι βλέποντας [[κάτι]] απροσδόκητο<br />γ) «του το 'τρίψε στη [[μούρη]]» ή «του το 'τρίψε στην [[κασίδα]]» — του το έδωσε [[πίσω]] με τον χείριστο τρόπο<br />δ) «του 'τριψε τη [[μούρη]]» — τον τιμώρησε αυστηρά<br />ε) «θα ιδεί πώς το τρίβουν το [[πιπέρι]]» — θα ιδεί πόσο δύσκολο [[είναι]] το [[έργο]]<br /><b>8.</b> <b>παροιμ.</b> «[[λαγός]] την [[φτέρη]] έτριβε [[κακό]] της κεφαλής του» — δεν [[πρέπει]] να δίνεις [[αφορμή]] να σέ προσέξουν όταν από αυτό κινδυνεύεις να πάθεις [[κακό]] ή να ζημιωθείς<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[περιστρέφω]] («μοχλὸν ἀείρας τρῖψαι ἐν ὀφθαλμῷ», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[συμπιέζω]], [[συνθλίβω]] («[[τρίβω]] βότρυν», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>3.</b> (σχετικά με δρόμο) [[πατώ]] για να τον [[κάνω]] ομαλό («ἀλλ' ἔστιν ἀτραπὸς ξύντομος τετριμμένη ἡ διὰ θυείας», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>4.</b> (σχετικά με [[χώρα]]) [[ερημώνω]] («[[κἄπειτα]] Θρῄκης [[πεδία]] τρίβοιεν [[τάδε]] λεηλατοῦντες», Ευ ρ.)<br /><b>5.</b> (σχετικά με πρόσ.) [[καταστρέφω]], [[αφανίζω]]<br /><b>6.</b> (σχετικά με χρήματα) [[κατασπαταλώ]]<br /><b>7.</b> [[μεταχειρίζομαι]] [[συνεχώς]]<br /><b>8.</b> <b>παθ.</b> [[ασχολούμαι]] πολύ με [[κάτι]] ή [[είμαι]] δοσμένος [[ολόψυχα]] σε [[κάτι]]<br /><b>9.</b> <b>φρ.</b> α) «[[τρίβω]] βίον» — [[περνώ]] τον καιρό μου<br />β) «[[τρίβω]] πόλεμον» — [[παρατείνω]] τον πόλεμο<br />γ) «χρηστηρίοις ἐν τοῖσδε... τρίβομαι [[μύσος]]» — [[μιαίνω]] τα ιερά.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. <i>τρῖβω</i> ανάγεται στην [[μορφή]] <i>tr</i>-<i>i</i><i>ә</i>-<i>bh</i>- της ΙΕ ρίζας <i>ter</i>- «[[τρυπώ]], [[διαπερνώ]]» (<b>πρβλ.</b> [[τείρω]], [[τέρετρον]], [[τετραίνω]]) με παρεκτάσεις -<i>ī</i>- και χειλικό -<i>β</i>-. Ο [[φωνηεντισμός]] -<i>ī</i>- απαντά και στον τ. <i>tr</i><i>ī</i><i>v</i><i>ī</i>, παρακμ. του ρ. <i>ter</i><i>ō</i> «[[τρίβω]]» (<b>βλ.</b> και [[τρεις]], [[τρία]]). Οι τ. του ρ. [[τρίβω]] με βραχύ -<i>ĭ</i>- [[είναι]] σχηματισμένοι αναλογικά [[προς]] αντίστοιχους τ. με θεματικό -<i>ĭ</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>τρῐβῆναι</i>: <i>ρῐφῆναι</i>, <i>τρῐβή</i>: <i>στῐχή</i>, <i>τρῐβος</i>: <i>στῐβος</i>).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[τριβάς]](-<i>άδα</i>), [[τριβεύς]](-<i>έας</i>), [[τριβή]], [[τρίβος]], [[τρίβων]], [[τριπτήρας]], [[τρίπτης]](-<i>φτης</i>), [[τριπτός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[τριβαία]], [[τρίβανον]], <i>τρίβάξ</i>, <i>τριβήδι</i>(<i>ο</i>)<i>ν</i>, [[τριψημερώ]], [[τρίψις]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[τριβακός]], <i>τριψ</i>(<i>ε</i>)[[ίδιον]]<br /><b>μσν.</b><br />[[τρίπτρον]], [[τριψεργία]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[τρίψιμο]](<i>ν</i>)<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[τριβίδα]], [[τριβίδι]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) [[αποτρίβω]], [[διατρίβω]], [[εκτρίβω]], [[ενδιατρίβω]], [[εντρίβω]], [[κατατρίβω]], [[παρατρίβω]], [[περιτρίβω]], [[συντρίβω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ανατρίβω]], <i>αντιτρίβω</i>, [[αποδιατρίβω]], <i>επανατρίβω</i>, [[επεντρίβω]], [[επιδιατρίβω]], [[επιτρίβω]], [[προανατρίβω]], [[προδιατρίβω]], [[προκατατρίβω]], [[προσανατρίβω]], [[προσαποτρίβω]], [[προσδιατρίβω]], [[προσεπιτρίβω]], [[προστρίβω]], [[προσυντρίβω]], [[προτρίβω]], [[συγκατατρίβω]], [[συνανατρίβω]], [[συνδιατρίβω]], [[συνεκτρίβω]], [[συνεπιτρίβω]], [[υποδιατρίβω]], [[υποτρίβω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κατασυντρίβω]], <i>ξανατρίβω</i>, <i>ξετρίβω</i>, [[ψιλοτρίβω]]]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''τρίβω:''' μέλ. <i>τρίψω</i>, αόρ. <i>ἔτριψα</i>, απαρ. [[τρῖψαι]], παρακ. <i>τέτρῐφα</i> — Παθ., μέλ. <i>τρῐβήσομαι</i> και <i>τετρίψομαι</i>, αόρ. <i>ἐτρίφθην</i>, αόρ. | |lsmtext='''τρίβω:''' μέλ. <i>τρίψω</i>, αόρ. <i>ἔτριψα</i>, απαρ. [[τρῖψαι]], παρακ. <i>τέτρῐφα</i> — Παθ., μέλ. <i>τρῐβήσομαι</i> και <i>τετρίψομαι</i>, αόρ. <i>ἐτρίφθην</i>, αόρ. βʹ ἐτρίβην [ῐ], παρακ. [[τέτριμμαι]], Ιων. γʹ πληθ. <i>τετρίφᾰται</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[τρίβω]], δηλ. [[αλωνίζω]] το [[σιτάρι]], σε Ομήρ. Ιλ.· μοχλὸν [[τρῖψαι]] ἐν ὀφθαλμῷ, να περιστρέψει το μοχλό μέσα στο [[μάτι]] του, σε Ομήρ. Οδ.· <i>χρυσὸν βασάνῳ τριβόμενον</i>, να το τρίψεις έτσι ώστε να ελέγξεις την καθαρότητά του (πρβλ. [[παρατρίβω]]), σε Θέογν. — Μέσ., χρηστηρίοις ἐν τοῖσδε τρίβεσθαι [[μύσος]], [[προστρίβω]] πάνω στα ιερά το μόλυσμά μου, τα [[μιαίνω]], τα [[μολύνω]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">2.</b> [[τρίβω]], [[μεταβάλλω]] σε [[σκόνη]], [[κοπανίζω]], [[ζυμώνω]], σε Αριστοφ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> [[συμπιέζω]], [[συνθλίβω]], [[συντρίβω]], <i>βότρυν</i>, στον ίδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[φθείρω]] δια της τριβής, [[καταστρέφω]] ενδύματα — Παθ., λέγεται για οδό, την [[φθείρω]] με το [[πάτημα]] ή την [[εξομαλύνω]], <i>ἀτραπὸς τετριμμένη</i>, στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για χρόνο, [[κατατρίβω]], [[διάγω]], [[δαπανώ]], Λατ. terere vitam, σε Σοφ., Ευρ.· απόλ., χάνω χρόνο, [[αναβάλλω]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">3.</b> [[ερημώνω]] [[χώρα]], σε Ευρ.<br /><b class="num">III.</b> μεταφ.,<br /><b class="num">1.</b> λέγεται για πρόσωπα, [[φθείρω]], [[καταστρέφω]], [[αφανίζω]], σε Ησίοδ.· Παθ., καταστρέφομαι, φθείρομαι, σε Ομήρ. Ιλ., Θουκ. — Μέσ., <i>τρίψεσθαι αὐτὴν περὶ αὑτήν</i>, λέγεται για εσωτερικὲς συγκρούσεις, στον ίδ. — Παθ., τριβόμενος [[λεώς]], καταπιεζόμενος [[λαός]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για χρήματα και [[περιουσία]], [[κατασπαταλώ]], [[διασκορπίζω]], [[διασπαθίζω]], στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> [[μεταχειρίζομαι]] [[συνέχεια]], σε Αριστοφ.<br /><b class="num">4.</b> Παθ., [[ασχολούμαι]] [[πολύ]] με [[κάτι]] ή είμαι δοσμένος [[ολόψυχα]] σε [[κάτι]], σε Ηρόδ. | ||
}} | |||
{{ls | |||
|lstext='''τρίβω''': [ῑ], μέλλ. τρίψω· ἀόρ. ἔτριψα, ἀπαρ. τρῖψαι Ὀδ. Ι. 333, κτλ.· πρκμ. τέτρῐφα (συν-) Εὔβουλ. ἐν «Λάκωσι» 4. - Μέσ., μέλλ. τρίψομαι (προσ-) Ἀντιφῶν 127. 2· ἀόρ. ἐτριψάμην Καλλ. Λουτρ. Παλλάδ. 25. - Παθητ., μέλλ. τριφθήσομαι Ἀππ. Ἐμφυλ. 4. 65, κλπ.· τρῐβήσομαι Πλουτ. Δίων 25, (ἐκ-) Σοφ. Ο. Τ. 428, (κατα-) Ξεν.· [[ὡσαύτως]] τετρίψομαι (ἐπι-) Ἀριστοφ. Εἰρ. 346· καὶ μέσ. μέλλ. ἐπὶ παθητ. σημασ., Θουκ. 6. 18., 7. 42· - ἀόριστ. ἐτρίφθην ὁ αὐτ. 2. 77· τριφθῆναι Κωμικ. Ἀποσπ. (Ἀντιφ.) 3, 54, (δια) Δημ. 393. 1· συχνότερον ἀόρ. β΄ ἐτρίβην [ῐ], Ἀριστ. Προβλ. 10. 27· (δι-) Ἡρόδ. 7. 120, Θουκ.· (ἐπ-) συχν. παρ’ Ἀριστοφ.· (κατ-) Πλάτ.· (συν-) Ἀριστοφάν., κλπ.· - πρκμ. τέτριμμαι Πλάτ. Φαίδων 116D· Ἰωνικ. γ΄ πληθ. τετρίφᾰται Ἡρόδ. 2. 98. Πρβλ. ἀνα-, ἀπο-, προσ-[[τρίβω]]. [ῐ μόνον ἐν τῷ πρκμ. καὶ ἐν τῷ ἀορ. β΄, ὡς καὶ ἐν συνθέτοις, ἅτινα κατὰ τὸ πλεῖστον παράγονται ἐκ τοῦ ἀορίστ. β΄]. (Περὶ τῆς ῥίζης ἴδε [[τείρω]]). Τρίβω, δηλ. [[ἁλωνίζω]] σῖτον, [[διότι]] τὸ ἁλώνισμα ἐτελεῖτο διὰ τῆς τριβῆς τῆς γινομένης διὰ τοῦ πατήματος τῶν βοῶν ἢ διὰ κυλίνδρῳν ἐπικυλιομένων, ὡς δ’ ὅτε τις ζεύξῃ βόας ἄρσενας... τριβέμεναι κρῖ λευκὸν ἐϋκτιμένῃ ἐν ἀλωῇ, [[ῥίμφα]] τε λέπτ’ ἐγένοντο βοῶν ὑπὸ πόσσ’ ἐριμύκων, ὣς Ἰλ. Υ. 496· μοχλὸν ἀείρας τρῖψαι ἐν ὀφθαλμῷ, νὰ περιστρέψῃ αὐτὸν ἐντὸς τοῦ ὀφθαλμοῦ, Ὀδ. Ι. 333· ἄπεφθον χρυσὸν ἐρυθρὸν [[ἰδεῖν]] τριβόμενον βασάνῳ δηλ. Λυδίᾳ λίθῳ (πρβλ. [[παρατρίβω]]), Θέογν. 450· τρ. μᾶζαν Ἀριστοφ. Εἰρ. 8, κλπ.· τρ. τὸ [[σκέλος]] Πλάτ. Φαίδων 60Β· τὰς τῆς ψώρας ἰάσεις τῷ τρίβειν ὁ αὐτ. ἐν Φιλήβ. 46Α· τρ. τὴν κεφαλήν, εἰς ἔνδειξιν στενοχωρίας, Αἰσχίν. 34. 26· ταῖς χερσὶ [τὰς τρίχας] τρ. Ξενοφ. Ἱππ. 5. 5· τὸν [[πόδα]] μύροις τρ. Εὔβουλος ἔνθ’ ἀνωτ. - Μέσ., χρηστηρίοις ἐν τοῖσδε... τρίβομαι [[μύσος]], [[προστρίβω]] ἐπὶ τῶν ἱερῶν τὸ μόλυσμά μου, [[μιαίνω]] αὐτὰ (πρβλ. [[προστρίβω]]), Αἰσχύλ. Εὐμ. 195. - Παθητ., τετριμμένοι τὰ ἐπ’ ἀριστερὰ τῶν κεφαλέων Ἡρόδ. 2. 93· ὕλη τριφθεῖσα ὑπ’ ἀνέμων πρὸς αὐτήν, [[ὥστε]] νὰ ἀναφθῇ, Θουκ. 2. 77· ὀδόντες τριβόμενοι πρὸς ἀλλήλους Ἀριστ. π. Ζ. Μορ. 3. 1, 5. 2) [[τρίβω]], [[μεταβάλλω]] εἰς κόνιν, [[κοπανίζω]], ζυμώνω, ἀνακατώνω, [[φάρμακον]], [[κώνειον]] Ἀριστοφ. Θεσμ. 486, Πλάτ. Φαίδων 117Β· καταπλαστόν, μᾶζαν Ἀριστοφ. Πλ. 717, Εἰρ. 816· κάρυα καὶ ἀμύγδαλα εἰς θυείαν τρ. Ἀθήν. 648Α· τὸ [[μέλαν]] Δημ. 313. 11. - Παθ., τετριμμένα θυμιήματα Ἡρόδ. 2. 86 ἄρτοι [[σφόδρα]] τετριμμένοι Ἀριστ. Προβλ. 15. 17, πρβλ. 21. 22. 3) [[συμπιέζω]], [[συνθλίβω]], [[συντρίβω]], βότρυν ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 530· τὴν [[ῥῖνα]], τὸν ὀφθαλμὸν ὁ αὐτ. ἐν Προβλ. 31. 1· ἀμφορέως τὸν πύνδακα [[αὐτόθι]] 25. 2. ΙΙ. διὰ τῆς τριβῆς [[φθείρω]], [[καταστρέφω]] ἐνδύματα (ἴδε [[τρίβων]]), τῶν ὑποδημάτων τὰ τετριμμένα Πλούτ. 2. 680Α· ἐπὶ ὁδοῦ, πατῶν [[φθείρω]] ἢ ποιῶ αὐτὴν ὁμαλήν, ἀλλ’ ἔστιν ἀτραπὸς ξύντομος τετριμμένη ἡ διὰ θυείας, μετὰ παιδιᾶς ἐπὶ σημασίας τοῦ [[κοπανίζω]] ἐν ἰγδίῳ, «τετριμμένην δὲ ἅμα μὲν ὡς ἐπὶ ὁδοῦ καθημαξευμένης, ἅμα δὲ καὶ διὰ τὸ τρίβεσθαι τὸ [[κώνειον]]» (Σχόλ.), Ἀριστοφ. Βάτρ. 123· τρίβει οὐρανόν, ἡ [[τρίβος]] [[αὐτοῦ]] διέρχεται τὸν οὐρανὸν (π. βλ. [[τρίβος]]), Ἄρατ. 231· τρ. κύματα, ἐπὶ πλοίου, Ἀνθολ. ΙΙ. 9. 34. 2) ἐπὶ χρόνου, [[κατατρίβω]], [[διάγω]], Λατ. terere vitam δυστυχῆ τρ. βίον Σοφ. Ἠλ. 602· νησιώτην τρ. βίον Εὐρ. Ἡρακλ. 86· βίον τρ. γεωργικὸν Ἀριστοφ. Εἰρ. 590· ὀδυνηρὸν τρ. βίοτον ὁ αὐτ. ἐν Πλ. 526· τρ. πόλεμον, [[ἐπιμηκύνω]] τὸν πόλεμον, Πολύβ. 2. 63, 4· - ἀπολ., χάνω καιρόν, [[βραδύνω]], [[ἀναβάλλω]], Αἰσχύλ. Ἀγ. 1056, Δημ. 678. 10. 3) ἐρημώνω χώραν, Εὐρ. Ἑκ. 1142. ΙΙΙ. μεταφορ., 1) ἐπὶ προσώπων, [[φθείρω]], [[καταστρέφω]], [[ἀφανίζω]], σκολιῇσι δίκῃσι ἀλλήλους τρίβουσι Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 249· [[μηδὲ]] τρίβεσθε κακοῖσι, [[μηδὲ]] καταπονεῖτε ἑαυτοὺς κακοῖς, Ἰλ. Ψ. 735· [[ἄλλην]] γενεὰν τρίβειν θανάτοις Αἰσχύλ. Ἀγ. 1573· τρ. ἀμφοτέρους, φθείρειν, καταστρέφειν, Θουκ. 8. 56, πρβλ. 7. 48· [[οὕτως]] ἐν τῷ μέσ. τύπῳ, τρίψεσθαι αὐτὴν περὶ αὐτήν, δι’ ἐσωτερικῶν συγκρούσεων, ὁ αὐτ. 6. 18, πρβλ. 7. 42. - Παθητ., τριβόμενος [[ληός]], καταπιεζόμενος [[λαός]], Ἡρόδ. 2. 124. 2) ἐπὶ χρημάτων καὶ περιουσίας, κατασπαταλῶ, [[διασκορπίζω]], ἀσωτεύω, [[οὔτε]] τι τῶν οἰκηίων τρίβουσι [[οὔτε]] δαπανέονται [[αὐτόθι]] 37. 3) συνεχῶς μεταχειρίζομαι, κατώμοσα... μὴ πολὺν χρόνον θεοὺς ἔτι σκῆπτρα τἀμὰ τρίψειν Ἀριστοφ. Ὄρν. 636 ὀνόματα κοινὰ καὶ τετριμμένα Διον. Ἁλ. π. Συνθ. 25· ἡ τετρ. καὶ κοινὴ [[διάλεκτος]] ὁ αὐτ. π. Θουκ. 23. 4) Παθ., πολὺ ἀσχολοῦμαι [[περί]] τι ἢ εἶμαι δεδομένος ὁλοψύχως εἴς τι, πολέμῳ Ἡρόδ. 3. 134· ἀμφ’ ἀρετῇ τρίβου, ἀσκῶ ἀρετήν, γυμνάζομαι εἰς αὐτήν, Θέογν. 465· πολεμικὸς καὶ τετρ. δι’ ὅπλων Πλουτ. Εὐμ. 11· ἐπί τι ὁ αὐτ. ἐν Πομπ. 41· [[περί]] τι Ἀρρ. Ἐπίκτ. 2. 24. 12. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=<b class="num">I.</b> to rub: to rub or [[thresh]] [[corn]], Il.; μοχλὸν [[τρῖψαι]] ἐν ὀφθαλμῶι to [[work]] [[round]] the [[stake]] in his eye, Od.; χρυσὸν βασάνωι τρ. to rub it on a touchstone, so as to [[test]] its [[purity]] (cf. [[παρατρίβω]]), Theogn.:—Mid., χρηστηρίοις ἐν τοῖσδε τρίβεσθαι [[μύσος]] to rub one's [[pollution]] [[upon]] these shrines, [[pollute]] them with it, Aesch.<br /><b class="num">2.</b> to rub [[down]], [[grind]], [[pound]], Ar., etc.<br /><b class="num">3.</b> to [[crush]], βότρυν Ar.<br /><b class="num">II.</b> to [[wear]] out by [[rubbing]]: Pass., of a [[road]], to [[wear]] or [[tread]] it [[smooth]], ἀτραπὸς τετριμμένη Ar.<br /><b class="num">2.</b> of [[time]], to [[wear]] [[away]], [[spend]], Lat. terere vitam, Soph., Eur.:— absol. to [[waste]] [[time]], [[tarry]], Aesch.<br /><b class="num">3.</b> to [[waste]] or [[ravage]] a [[country]], Eur.<br /><b class="num">III.</b> metaph.,<br /><b class="num">1.</b> of persons, to [[wear]] out, Hes.: Pass. to be [[worn]] out, Il., Thuc.:—Mid., τρίψεσθαι αὐτὴν περὶ αὑτήν to [[wear]] itself out by [[internal]] struggles, Thuc.:—Pass., τριβόμενος [[ληός]] an oppressed [[people]], Hdt.<br /><b class="num">2.</b> of [[money]] and [[property]], to [[waste]], [[squander]] it, Hdt.<br /><b class="num">3.</b> to use [[constantly]], Ar.<br /><b class="num">4.</b> Pass. to be [[much]] busied or engrossed with a [[thing]], Hdt. | |||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''τρίβω''': -ομαι<br />{tríbō}<br />'''Forms''': Aor. τρῖψαι, -ασθαι (seit Il.), Fut. τρίψω, -ομαι (seit Od.), Pass. Aor. τριβῆναι, τριφθῆναι, Perf. [[τέτριμμαι]] (ion. att.), 3. pl. ion. τετρίφαται, Akt. τέτριφα (hell. u. sp.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘(zer)reiben, aufreiben, erschöpfen, verbrauchen, abnutzen’; Med. ‘sich mit etwas beschäftigen’.<br />'''Composita''': sehr oft m. Präfix, z.B. ἀπο-, δια-, ἐκ-, ἐπι-, κατα-, συν-,<br />'''Derivative''': Zahlreiche Ableitungen. 1. [[τριβή]] (δια-, ἀπο- usw.) f. [[das Zerreiben]], [[Abnutzung]], [[Übung]], [[Beschäftigung]], [[Zeitvertreib]], [[Aufschub]] (ion. att.); dazu mehrere Bildungen: 2. [[τρίβων]], -ωνος m. (f.) a. ‘(abgenutzter) einfacher Mantel' (att.) mit den Dentin. -ώνιον (att.), -ωνάριον (hell. u. sp.); -ωνικῶς [[wie ein abgenutzter Mantel]] (Ar. ''V''. 1132 mit Anspielung auf Bed. b; Chantraine Études 99); b. ‘verschmitzt(er Mensch), geübt, kundig’ (Hdt., E., Kom. u.a.) mit -ωνεύομαι Bed. unklar (Antipho). 3. [[τριβάς]] f. [[unzüchtiges Weib]] (sp.). 4. -εύς m. [[Reiber]], [[Masseur]], [[Mörserkeule]] (hell. u. sp.). 5. -ακός [[abgerieben]], [[verschlagen]], [[geübt]] (hell. u. sp.; wohl zu [[τρίβων]], Schwyzer 497). 6. -αξ m. f. [[verschmitzter Mensch]] (sp.; wie [[μεῖραξ]] u.a.). 7. -ικός [[auf Übung gegründet]] (sp.). 8. -ίδι(ο)ν H. als Erkl. von δ<ο>ῖδυξ. 9. -αία f. [[Mörser]] (Suid., Zonar.). 10. -ανον n. Bez. eines Hohlmaßes (Gal., Pap.), = [[λήκυθος]] H. — Weitere Ableitungen: 11. [[τρίβος]] f. m. [[abgetretener Weg]], [[Pfad]] (Hdt., E., X. usw.), auch = [[τριβή]] [[Übung]], [[Abnutzung]] (''h''. ''Merc''., A. in lyr. u.a.), [[Reibung]], [[Reibungsfläche]] (Hp.); vgl. Porzig Satzinhalte 318. 12. [[τρῖμμα]] sekund. -ί-) n. [[Geriebenes]], [[Schabsel]], [[Bruchstück]] (Hp., Inschr., Gal.), [[Trank aus geriebenen Gewürzen]] (Kom., Pap. u.a.), [[geriebener Mensch]] (Ar.); Demin. -[[μάτιον]] (Kom., Mediz.); oft von den präfigierten Verben, z.B. [[περίτριμμα]] [[abgefeimter Mensch]] (Ar., D.), [[Einreibung]] (Mediz.), [[ἐπίτριμμα]] [[Putz]], [[Schminke]] (Joh. Chrys.; Cadiou REGr. 72, 110); [[τριμμός]] m. [[abgetretener Weg]] (X. u.a.), ἐπι-, [[συντριμμός]] ‘Auf- reibung’ (LXX). 13. [[τρῖψις]] ([[ἀνά]]-, ἔν-, [[σύν]]- u.a.) f. [[Reibung]], [[Abnutzung]], [[Massage]] (ion. att.). — Als Hinterglied: 14. -τριψ, z.B. [[ἀμφίτριψ]] [[durchtrieben]], [[verschätzt]] (Archil.), [[οἰκότριψ]] [[Haussklave]] (Ar. u.a.), eher = ὁ οἶκον [[τρίβων]] als ὁ ἐν οἴκῳ τριβόμενος, somit trans. wie [[πορνότριψ]], [[σκευότριψ]], [[πεδότριψ]] u.a. (dagegen αἰγότριβες ἀτραποί [[von Ziegen abgetretene Pfade]] [D. H.]); anders, schwerlich richtig, Fraenkel Nom. ag. 2, 162. Mit Umbildung nach den σ-Stämmen: 15. -τριβής, z.B. [[ἐντριβής]] [[geübt erfahren]], [[ἀτριβής]] [[ungerieben]], [[ungebahnt]], [[ungeübt]], [[unbeschädigt]] (att.); daneben [[ἀτρίβαστος]] vom Pferd [[untrainiert]] (X. ''Eq''. ''Mag''. 8, 3: Gegensatz οἱ τοὺς πόδας ἐκπεπονημένοι), wie von *τριβάζω ([[διατριβάζομαι]] Achmes ''Oneiro''-''krit''.; vgl. E.Ekman Zu Xenophons Hipparchikos [Diss. Uppsala 1933] 78), wenn nicht analogisch nach den zahllosen Privativa auf -αστος. 16. Nach den α-Stämmen: -τρίβης, z.B. [[παιδοτρίβης]], -ου m. = ὁ παῖδας [[τρίβων]] [[Turnmeister]] mit -ία, -ίη, -έω, -ικός (ion. att.). — Zu [[ἀλετρίβανος]] s. bes.<br />'''Etymology''': Das ganze Formensystem ist auf dem langvokaligen Präsens τρί̄βω aufgebaut; dazu analogisch die kurzvokaligen τριβῆναι (nach ῥιφῆναι, τυπῆναι u.a.), [[τρίβος]], -ή (: [[στίβος]], [[στίχος]] u.a.) usw. — Ohne genaue außergriech. Entsprechung. Am nächsten kommen lateinische Formen wie Pf. ''trī''-''vī'' mit ''trī''-''tus'', ''dē''-''trī''-''mentum'' usw. Toch. AB ''triw''- [[sich vermischen]] (nicht [[zermalmen]]) weicht dagegen in der Bed. stark ab. Ein labialer Auslaut erscheint auch im Slav., z.B. ksl. ''trěbiti'', russ. ''terebítь'' [[roden]], [[reinigen]], die aber auf idg. *''terb''(''h'')- zurückweisen und somit höchstens indirekt mit [[τρίβω]] zusammenhängen können; s. Vasmer s. ''téreb'' und W.-Hofmann s. ''terō''. Lautlich und semantisch mehrdeutig ist heth. ''te''-''ri''-''ip''-''zi'' Aufdruck des Ackerbaus (neben ''ḫarš''- [[aufreißen]], [[beackern]]), s. [[τρέπω]]. —Weiteres s. [[τείρω]], [[τετραίνω]], [[τιτρώσκω]], [[τρύω]] m. Lit.<br />'''Page''' 2,930-932 | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=Ἀπό ρίζα τερ- τοῦ [[τείρω]]. Θέματα: α) ἀσθενές τρῐβκαί β) τρῑβ-. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[τριβή]] καί τά σύνθ. (ἀπο, δια, [[ἐν]], προσ, συν) [[τριβή]], [[ἀτριβής]] (=[[ἀπάτητος]], [[σπάνιος]]), [[ἐντριβής]] (=[[ἔμπειρος]]), [[παιδοτρίβης]] (=δάσκαλος τῆς γυμναστικῆς), [[τρίβος]], ὁ, ἡ (=[[μονοπάτι]]), [[τρίβων]], ὁ (=τριμμένο ροῦχο), [[τρίβων]], ὁ, ἡ (ἐπίθ. = [[ἔμπειρος]], [[πανοῦργος]]), [[τριβωνεύομαι]], [[τριβώνιον]], [[τριβωνάριον]], [[τριβωνικῶς]], [[ἀτρίβαστος]] (ἐνν. [[ἵππος]] = [[ἀγύμναστος]] νά βαδίζει σέ ἀνώμαλο δρόμο), [[τρῖμμα]], [[ἔντριμμα]], [[ἐπίτριμμα]] (=[[φτιασίδι]]), [[παράτριμμα]] (=[[σύγκαμμα]]), [[περίτριμμα]] (=τιποτένιος [[ἄνθρωπος]]), [[σύντριμμα]], [[τριμμός]] (=[[δρόμος]] ὅπου συχνάζουν πολλοί ἄνθρωποι), [[συντριμμός]], [[τριπτέον]], [[τριπτήρ]] -ῆρος, ὀ (=[[γουδοχέρι]]), [[τριπτήριον]] (=[[τρίφτης]]), [[τρίπτης]], [[συντριπτικός]], [[συντριπτέον]], [[τριπτός]], [[ἄτριπτος]], [[ἐπίτριπτος]] (=[[πανοῦργος]]), [[τρῖψις]] (=[[τρίψιμο]]), [[ἀπότριψις]], [[χρονοτριβῶ]]. | |||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=1 [[triturar]], [[machacar]] gener. plantas y partes de animales λαβὼν κλάδον δάφνης καὶ κύμινον Αἰθιοπικὸν καὶ στρύχνον βοτάνην ὁμοῦ τρίψον <b class="b3">toma una rama de laurel, comino etíope y una planta de adormidera y tritúralo todo junto</b> P II 36 τρίψας τὴν καρδίαν τῇ αʹ τῆς θεοῦ σύμμιξον τῷ μέλιτι <b class="b3">tritura el corazón en el día primero de la diosa y mézclalo con miel</b> P III 427 λαβὼν ᾠὸν κορώνης καὶ κορωνοποδίου βοτάνης χυλὸν καὶ χολὴν νάρκας ποταμίας τρῖψον μετὰ μέλιτος <b class="b3">toma un huevo de corneja, jugo de la planta «cuerno de ciervo» y la hiel de un torpedo de río y machácalo con miel</b> P XXXVI 284 ταῦτα τρίψας σὺν ἐλαίῳ σουσίνῳ <b class="b3">triturándolo todo con aceite de lilas</b> P I 248 ὁμοῦ πάντα τρίψας ἐπίχυννε εἰς τὸ ἔλαιον, ἄχρι οὗ ὡς ἔλαιον γένηται <b class="b3">tritúralo todo junto y viértelo en el aceite, hasta que se haga como aceite</b> P LXI 3 λαβὼν τὸν κάνθαρον τρίψον μετὰ κατανάγκης βοτάνης καὶ βάλε εἰς βησίον ὑελοῦν <b class="b3">toma un escarabajo, tritúralo con planta de arveja y échalo en una taza de cristal</b> P VII 975 τοῦ πιπερίου βʹ τρίψας μῖξον μετὰ ὀποπάνακος <b class="b3">tritura dos (granos) de pimienta y mézclalos con opopánax</b> SM 96A 67 τρῖψον τῷ τραπεζίῳ μετὰ κηροῦ <b class="b3">tritura (la estatuilla) en una mesa con cera</b> SM 96A 61 para ungirse λαβὼν βοτάνην ἀρτεμισίαν, ἡλιοπάλιον ..., τρίψας ὁμοῦ πάντα ... καὶ χρῖέ σου τὰ χείλη <b class="b3">toma una planta de artemisa, un heliópalo, tritúralo todo junto y úngete los labios</b> P II 19 λαβὼν μυῖαν καὶ στίμιν Kοπτικὸν τρῖψον, ἔγχριε τοὺς ὀφθαλμούς σου <b class="b3">toma una mosca y antimonio cóptico, tritúralos y úngete los ojos</b> P VII 336 λέγε τὸν λόγον, ὅταν τρίβῃς καὶ ὅταν συνχρίῃ τὸ αἰδοῖον σου <b class="b3">pronuncia la fórmula al triturar y al ungir tu sexo</b> P XXXVI 285 πέπερι μετὰ μέλιτος τρίψας χρῖέ σου τὸ πρᾶγμα <b class="b3">tritura pimienta con miel y unta tu cosa</b> P VII 185 P VII 192 para hacer aspersiones ῥοδοδάφνην μετ' ἅλμης βρέξας καὶ τρίψας ῥᾶνον <b class="b3">humedece adelfa con agua de mar, tritúralo y haz aspersiones</b> P VII 153 ῥοδοδάφνας τρῖψον μετὰ ὄξους καὶ ῥάντισον τὰ πρόθυρα τοῦ μνημείου <b class="b3">tritura hojas de adelfa con vinagre y rocía la entrada de la tumba</b> SM 97re 1 para beber στροβίλια πεντήκοντα μετὰ δύο κυάθων γλυκέος καὶ κόκκους πεπέρεως τρίψας πίε <b class="b3">machaca cincuenta piñones y granos de pimienta con dos tazas de vino dulce y bébelo</b> P VII 184 εὐζώμου σπέρμα μετὰ στροβιλίων σὺν οἴνῳ τρίψας νήστης πίε <b class="b3">machaca semilla de roqueta y piñones con vino y bebe en ayunas</b> SM 83 8 2 en v. med. [[frotarse]] la cabeza τρίψον σου τὴν κεφαλὴν καὶ καταβὰ<ς> κοιμῶ <b class="b3">frota tu cabeza, baja y ve a dormir</b> P VII 1010 | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[atterere]]'', to [[wear away]], [[waste]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.48.6/ 7.48.6], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.49.2/ 7.49.2], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:8.46.4/ 8.46.4],<br><i>item</i> <i>likewise</i> [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:Thuc.%208.56.2/ 8.56.2].<br>PASS. ''[[teri]]'', to [[be rubbed]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:2.77.4/ 2.77.4],<br><i>Transl.</i> <i>translate</i> ''[[atteri]]'', to [[be worn away]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.18.6/ 6.18.6], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.42.5/ 7.42.5], [<i>vulgo</i> <i>commonly</i> τρίβεσθαι] | |||
}} | }} | ||