τέρπω: Difference between revisions

|Definition=Od.1.347, etc.; Ep. subj.<br><span class="bld">A</span> τέρπῃσι 17.385: Ion. impf. τέρπεσκον Q.S.7.378, ''AP''9.136 (Cyrus): fut. τέρψω S.''Tr.''1246, etc.: aor. ἔτερψα ''h.Pan.''47, E.''Heracl.''433, [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''658b:—the Pass. and Med. have a fivefold aor.,<br><span class="bld">1</span> ἐτέρφθην Od.5.74, 8.131, 17.174, [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''1140, [[Euripides|E.]]''[[Ion]]''541 (troch.); rare in Prose, [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''2.1.24.<br><span class="bld">2</span> Ep. [[ἐτάρφθην]], τάρφθην, Od.6.99, 19.213,251, 21.57.<br><span class="bld">3</span> Ep. [[ἐτάρπην]], τάρπην, 23.300, Il.11.780, al.; inf. ταρπῆναι Od.23.212, and ταρπήμεναι ib.346, Il.24.3; subj. τρᾰπείω, Ep. 1pl. τρᾰπείομεν (v. infr. 11.2).<br><span class="bld">4</span> Ep. also [[ἐταρπόμην]], only in 1pl. subj. ταρπώμεθα Od.4.295, al.; also redupl. through all moods, τετάρπετο Il.19.19, 24.513; τεταρπώμεσθα Od.11.212, Il.23.10,98; τεταρπόμενος Od. 1.310, al.<br><span class="bld">5</span> aor. 1 ἐτερψάμην, in Ep. subj. [[τέρψομαι]] 16.26 (but [[τέρψομαι]] is fut. Med. in Il.20.23, [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''677); opt. τέρψαιτο ''h.Ap.'' 153; part. τερψάμενος Od.12.188:—[[delight]], [[gladden]], [[cheer]], ὅ κεν τέρπῃσιν ἀείδων 17.385; τῇ [φόρμιγγι] ὅ γε θυμὸν ἔτερπεν Il.9.189, al.; πεσσοῖσι.. θυμὸν ἔτερπον Od.1.107; καὶ τὸν ἔτερπε λόγοις Il. 15.393; τοὐμὸν.. τ. κέαρ S.''Tr.''1246; <b class="b3">θοίνῃ σε τ.</b> Achae.17; <b class="b3">ἡ ἀγγελίη.. ἔτερψε [αὐτούς]</b> [[Herodotus|Hdt.]]8.99; sometimes in Att. Prose, <b class="b3">ἔπεσι.. τὸ αὐτίκα τέρψει</b> [[will]] [[give]] [[momentary]] [[pleasure]], Th.2.41, cf. [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]'' 658b, 658e, etc.; <b class="b3">τ. τὴν ἀκοήν, τὰς ἀκοάς</b>, Phld.''Po.''5.26,28; <b class="b3">ἧλιξ τέρπει τὸν ἥλικα</b>, [[proverb|prov.]] in [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''240c, etc.: abs., [[give delight]], Od.1.347, 8.45, [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''475; <b class="b3">τὰ τέρποντα</b> [[delight]]s, Id.''OC''1217 (lyr.); <b class="b3">ῥήματα τέρψαντά τι</b> ib. 1281; οἱ τέρποντες λόγῳ ῥήτορες Th.3.40; τὰ τέρψοντα X.''Ages.''9.4.<br><span class="bld">II</span> more freq. in Pass. and Med.,<br><span class="bld">1</span> in Ep. the aor. Pass. is used, c. gen. rei, [[have full enjoyment of]], [[enjoy to one's heart's content]], ἐπεὶ τάρπημεν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος Il.11.780; ἐπεὶ τάρπησαν ἐδωδῆς Od.3.70; σίτου τάρφθεν 6.99; τεταρπόμενοι φίλον ἦτορ σίτου καὶ οἴνοιο Il.9.705; <b class="b3">ὕπνου, εὐνῆς ταρπήμεναι</b>, 24.3, Od.23.346; <b class="b3">φιλότητος ἐταρπήτην</b> ib.300; <b class="b3">ἥβης ταρπῆναι</b> ib.212: metaph., [[take one's fill]] of [[lamentation]], τεταρπώμεσθα γόοιο Il.23.10,98, Od. 11.212, cf. 19.213, 21.57.<br><span class="bld">2</span> [[enjoy]] or [[delight oneself]], c. dat. instr., φρένα τ. φόρμιγγι Il.9.186; μύθοισι Od.23.301; δαιτί 1.26; γόῳ φρένα 4.102; δίσκοισιν Il.2.774; ἐν θαλίῃς Od.11.603, Hes.''Op.''115; [[φιλότητι]] (or <b class="b3">ἐν φιλότητι</b>) τραπείομεν εὐνηθέντε Il.3.441, 14.314 (whereas in the phrase <b class="b3">λέκτρονδε τραπείομεν εὐνηθέντες</b> ([[varia lectio|v.l.]] -θέντε), Od.8.292, the form [[τραπείομεν]] seems to be taken by the poet as belonging to [[τρέπω]], though others retain the usually sense by connecting [[λέκτρονδε]] with [[εὐνηθέντες]] or by punctuating after [[λέκτρονδε]]); so in Trag., λαμπάδι τερπόμεναι A.''Eu.''1042 (lyr.), cf. [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''1140, etc.; [[delight in]], τῇ τῶν πυραμίδων μεγαλειότητι ''OGI''666.26 (Egypt, i A.D.); τοῖς εὐώδεσι Sor. 2.29; ἐπί τισι E.''Rh.''194: c. part., λόγοις.. οἷς σὺ μὴ τέρψῃ κλύων [[Sophocles|S.]]''[[Antigone|Ant.]]''691; τέρπεται τιμώμενος E.''Ba.''321; <b class="b3">τί ἂν.. ἀκούσας τερφθείης</b>; [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''2.1.24: abs., <b class="b3">πῖνε καὶ τέρπευ</b> [[drink]] and [[be merry]], [[Herodotus|Hdt.]]2.78.<br><span class="bld">3</span> with internal acc., <b class="b3">οἴην μοῖραν δέκα μοιρέων τέρπεται ἀνήρ</b> [[has]] only one [[tenth]] [[part]] of the [[enjoyment]], Hes.''Fr.''162; κενὴν ἐτερπόμην.. τέρψιν [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''577; τέρπου κενὴν ὄνησιν [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''1043.<br><span class="bld">4</span> freq. with words which limit its sense, θυμῷ Il.19.313, Od.16.26; θυμόν Il.21.45; κατὰ θυμόν Hes.''Op.''58,358; φρένα Il.1.474, Od.4.102, etc.; φρεσὶν ᾗσι τετάρπετο Il.19.19, cf. Od.5.74; ἐνὶ φρεσίν 8.368; τεταρπόμενος φίλον κῆρ 1.310; ἀπάταισι θυμὸν τέρπεται Pi.''P.''2.74. (Cf. Skt. trpnoti '[[take one's fill]]', Causative tarpáyati '[[delight]] (trans.)', Opruss. ka enterpo..? 'what is the use of..?', Goth. paurfts, OE. pearf '[[benefit]]', Goth. parf 'I [[need]]'.)

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1094.png Seite 1094]] aor. ἔτερψα, pass. τέρπομαι, aor. ἐτάρφθην, Od. 6, 99. 19, 213, u. ἐτέρφθην, 8, 131, wie ἐτάρπ ην, [[ταρπῆναι]] u. ταρπήμεναι, Hom. oft, davon conj. τραπείω statt ταρπῶ, im plur. [[τραπείομεν]], Il. 3, 441. 14, 314 Od. 8, 292, u. med. mit Reduplikation τεταρπόμην, τεταρπώμεσθα u. s. w., häufig bei Hom., u. ἐτερψάμην, τερψάμενος Od. 12, 188, τέρψαιτο h. Apoll. 153, gew. aor. II. med. ἐταρπόμην, alle in derselben Bdtg; – [[sättigen]], befriedigen, laben, erquicken, auch vergnügen, [[ergötzen]]; vom Sänger, ὅ κεν τέρπῃσιν ἀείδων, Od. 17, 385; πεσσοῖσι θυμὸν ἔτερπον, 1, 107; τῇ (φόρμιγγι) ὅγε θυμὸν ἔτερπεν, Il. 9, 189; καὶ τὸν ἔτερπε λόγοις, 15, 393, erheitern, trösten; τὰ τέρποντα, Soph. O. C. 1219; ῥήματα τέρψαντα, 1283; τοὐμὸν εἰ τέρψεις [[κέαρ]], Trach. 1236; αἱ 'ρεταὶ τέρπουσι τοὺς ξυνευνέτας, Eur. Andr. 207; τέρψαι φρένα, Heracl. 663, u. öfter; ἥτις [[μοῦσα]] τοὺς βελτίστους τέρπει, Plat. Legg. II, 658 e; ἥλικα τέρπειν τὸν ἥλικα, sprichwörtlich, gleich u. gleich gesellt sich gern, Phaedr. 240 c. – Häufiger im pass. od. med. sich sättigen, reichlich, bis zur Befriedigung genießen, τινός, ἐπεὶ τάρπημεν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος, Il. 11, 780; τεταρπόμενος φίλον [[ἦτορ]] σίτου καὶ οἴνοιο, 9, 705, vgl. Od. 6, 99; ἐδωδῆς, 3, 70. 201; ὕπνου ταρπήμεναι, Il. 24, 3; εὐνῆς, Od. 23, 346; φιλότητος, 23, 300; ἥβης [[ταρπῆναι]], der Jugend genießen, 23, 212; auch γόοιο, sich der Wehklage ersättigen, sich satt klagen, Il. 23, 10. 98. 24, 513 Od. 11, 212 u. öfter; übh. sich erfreuen, vergnügen, sich erquicken, τινί, woran, wie φόρμιγγι, μύθοισιν, αὐδῇ, δαιτί, δίσκοισιν, γόῳ u. dgl.; auch ἐν θαλίῃς, 11, 603; Hes. O. 119; selten c. acc., οἴην μοῖραν τέρπεσθαι, [[einen]] Teil genießen, frg. 56, 6; τέρπεσθαι ὄνησιν, Eur. Med. 1041; Hom. setzt als bes. Bestimmungen hinzu: τέρπεσθαι θυμῷ, Il. 19, 313 Od. 16, 26. 21, 105; θυμόν, Il. 21, 45, wie φρένα, 1, 474 Od. 4, 102. 8, 131 u. öfter; φρεσὶν ᾗσιν, Il. 19, 19 Od. 5, 74; ἐνὶ φρεσίν, 8, 368; τεταρπόμενος φίλον κῆρ, 1, 310; κατὰ θυμόν, Hes. O. 58. 360; ἀπάταισι θυμὸν τέρπεται, Pind. P. 2, 74; Tragg. λαμπάδι τερπόμεναι, Aesch. Eum. 994; τέρπεσθαι δόμῳ, Soph. Phil. 458; τέκνοις τερφθεὶς τοῖσδε, Soph. O. C. 1142; τιμαῖς, Eur. Alc. 54; oft auch mit partic., τέρπεται τιμώμενος, Bacch. 321 Phoen. 917 Andr. 1181; in Prosa: πῖνε καὶ τέρπου, Her. 2, 78; ταύταις ταῖς ἡδοναῖς τερπόμενος, Plat. Phil. 47 b; σκοπῶν, τί ἂν ἰδὼν ἢ τί ἀκούσας τερφθείης, Xen. Mem. 2, 1, 24; Sp.

|btext=<i>f.</i> τέρψω, <i>ao.</i> ἔτερψα, <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. f. rare</i> τερφθήσομαι, <i>ao.</i> ἐτέρφθην <i>ou</i> ἐτάρφθην, <i>ao.2</i> ἐτάρπην, <i>pf. inus.</i><br /><b>I.</b> <i>primit.</i> rassasier <i>seul. au Pass.</i> : [[ταρπῆναι]] ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος IL être rassasié de nourriture et de boisson ; ἐδωδῆς OD, σίτου OD se rassasier de nourriture ; ὕπνου IL, εὐνῆς OD jouir du sommeil, du lit ; <i>fig.</i> γόοιο IL, OD se rassasier de gémissements ; ἥβης OD jouir de la jeunesse;<br /><b>II.</b> [[réjouir]], [[charmer]] : τινα qqn ; τινα λόγοις IL qqn par ses discours ; τινι θυμόν IL, OD le cœur de qqn au moyen de qch ; <i>Pass.</i> être charmé, être réjoui, se réjouir : τινι, ἔν τινι de qch ; θυμῷ IL, OD, θυμόν IL, φρένα IL, OD, φρεσὶν ᾗσιν IL, OD, ἐνὶ φρεσίν OD se réjouir dans son cœur;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[τέρπομαι]] (<i>f.</i> [[τέρψομαι]], <i>ao.</i> ἐτερψάμην, <i>ao.2</i> ἐταρπόμην) être charmé, être réjoui, se réjouir ; [[οὐ]] μὴ τέρψει κλύων SOPH il n'y a pas à penser que tu seras charmé d'entendre.<br />'''Étymologie:''' R. Ταρπ <i>ou</i> Τερπ, satisfaire.

|mltxt=ΝΜΑ<br />[[παρέχω]] [[τέρψη]], [[δίνω]] [[ευχαρίστηση]], [[προξενώ]] [[ηδονή]], [[χαροποιώ]], [[ευαρεστώ]], [[διασκεδάζω]] (α. «τον τέρπει να παίζει με τα [[παιδιά]] του» β. «ἡ [[ἀγγελίη]]... ἔτερψε... [αὐτούς]», <b>Ηρόδ.</b><br />γ. «τί τ' ἄρα φθονέεις ἐρίηρον ἀοιδὸν τέρπειν», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (στους επικ. συγγραφείς συν. μέσ. και παθ.) <i>τέρπομαι</i><br />α) (με γεν. πράγματος) [[απολαμβάνω]] [[κάτι]] με [[πληρότητα]], το [[χορταίνω]] («φιλότητος ἐταρπήτην», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br />β) (με δοτ. οργανική) [[παρέχω]] [[τέρψη]] στον ευατό μου, ευφραίνομαι, ευαρεστούμαι («τὸν δ' [[εὗρον]] φρένα τερπόμενον φόρμιγγι λιγείῃ», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />γ) (με μτχ.) ευχαριστιέμαι με [[κάτι]] («τέρπεται τιμώμενος», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «πῖνε καὶ τέρπου» — πίνε και διασκέδαζε, γλέντα (<b>Ηρόδ.</b>)<br />β) «τέρπομαι γόου» — [[χορταίνω]] κλάματα (<b>Ομ. Ιλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. [[τέρπω]], -<i>ομαι</i> ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>terp</i>- /<i>trep</i>- «[[χορταίνω]], ευχαριστιέμαι» και αντιστοιχεί ακριβώς με το αρχ. ινδ. <i>tarpati</i> «ευχαριστιέμαι, τέρπομαι» και το λιθουαν. <i>t</i><i>ā</i><i>rpti</i> «[[ευτυχώ]]». Η Αρχαία Ινδική, [[ωστόσο]], είχε αρχαιότερους ενεστωτικούς τ., σχηματισμένους από τη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας, <i>tŕpyati</i>, <i>trmpati</i>, <i>trpnoti</i>, [[καθώς]] και θεματικό αόρ. <i>a</i>-<i>trp</i>-<i>at</i>, που αντιστοιχεί στον σπάνιο ομηρικό αόρ. <i>ταρπώμεθα</i> (από όπου ο μτγν. παθ. αόρ. β' <i>ἐτάρπην</i>). Εκτός από τον τ. <i>ταρπώμεθα</i>, εξάλλου, στον Όμηρο μαρτυρούνται και οι [[εξής]] τ. αορίστου: ο τ. <i>τε</i>-<i>τάρπετο</i> (με αναδιπλασιασμό), ο τ. <i>ταρπ</i>-<i>ή</i>-<i>μεναι</i>, ο παθ. αόρ. [[τάρφθη]], με φωνηεντισμό -<i>ε</i>-, ο τ. <i>ἐ</i>-<i>τέρφθητε</i> και, [[τέλος]], ο σιγματικός αόρ. τ. <i>τερψάμενος</i> / <i>ἐτερψάμην</i>, ο [[οποίος]] διατηρήθηκε στη μτγν. Ελληνική. Το ρ. [[τέρπω]] εμφανίζεται ως α' συνθετικό με τη [[μορφή]] <i>τερπι</i>- στο σύνθ. <i>τερπι</i>-<i>κέραυνος</i>, η οποία θα μπορούσε να ενταχθεί στις μορφολογικές εναλλαγές του νόμου του Caland [[μαζί]] με τα σύνθ. σε -<i>τερπής</i> (με σιγμόληκτο θ., [[πρβλ]]. [[ἀτερπής]], [[εὐτερπής]]), <b>βλ.</b> και λ. <i>αργι</i>-. Σε μεγαλύτερο αριθμό ονοματικών σύνθ. το ρ. [[τέρπω]] εμφανίζεται ως α' συνθετικό με σιγματική [[μορφή]] και φωνηεντισμό -<i>ι</i>-: <i>τερψι</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>τερψί</i>-<i>μβροτος</i>, <i>τερψί</i>-<i>φρων</i>, <i>τερψί</i>-<i>χορος</i> και τα νεοελλ. <i>τερψι</i>-<i>κάρδιος</i>, <i>τερψι</i>-<i>λαρύγγιος</i>). Κατά το [[μοντέλο]] του <i>τερψί</i>-<i>μβροτος</i>, [[μάλιστα]], έχει σχηματιστεί [[μεγάλος]] [[αριθμός]] σύνθ. (<b>πρβλ.</b> <i>κλεψι</i>-, <i>βλαψι</i>-, <i>δηξι</i>-, <i>καμψι</i>-, <i>αναξι</i>-, <i>φθερσι</i>-, <i>δεξι</i>-, <i>θελξι</i>-, <i>χαραξι</i>-, <i>τηξι</i>-, <i>ζευξι</i>-, <i>στρεψι</i>-, <i>μεμψι</i>-, <i>ληξι</i>-, <i>πηξι</i>-, <i>πραξι</i>-, [[ταξί]]-, <i>μειξι</i>-, <i>λυσι</i>-, <i>μνησι</i>-, <i>στησι</i>-, <i>μελησι</i>-, <i>φιλησι</i>-, <i>δαμασι</i>-, <i>τελεσι</i>-, <i>τανυσι</i>-, <i>παυσι</i>- <b>κ.ά.</b>), τών οποίων το σιγμόληκτο θ. του α' συνθετικού αντιστοιχεί με τους σιγματικούς μέλλ. και αορ. τών ρημάτων από τα οποία παράγονται, [[καθώς]] και με τα ουσ. σε -<i>σις</i>. Το [[φαινόμενο]] αυτό τών σύνθ. της Ελληνικής με α' συνθετικό που λήγει σε -<i>ι</i>- [[αντί]] -<i>ο</i>- (<b>πρβλ.</b> και τα σύνθ. σε <i>αργι</i>-, <i>λαθι</i>-, <i>πυκι</i>-, <i>πυρι</i>-, <i>ορεσι</i>-, <i>τελεσι</i>-, με α' συνθετικό ένα όνομα, <b>βλ. λ.</b> <i>αργι</i>-), αποτελεί [[εφαρμογή]] μιας αποδεδειγμένης στις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες τάσης, η οποία αποτελούσε πιθ. γενικό νόμο της Ινδοευρωπαϊκής (<b>πρβλ.</b> αρχ. ινδ. <i>d</i><i>ā</i><i>ti</i>-<i>v</i><i>ā</i><i>ra</i> «αυτός που δίνει πλούτη»). Κατά μία [[άποψη]], [[μάλιστα]], η αρχική [[μορφή]] τών -<i>σι</i>- ήταν -<i>τι</i>-. Από το θ. του ρ. [[τέρπω]], [[τέλος]], έχει σχηματιστεί [[μεγάλος]] [[αριθμός]] ανθρωπωνυμίων (<b>πρβλ.</b> <i>Τέρπ</i>-<i>ανδρος</i>, <i>Τερψι</i>-<i>χόρη</i>, <i>Τερψι</i>-<i>κλῆς</i>, <i>Πολύ</i>-<i>τερπος</i>, <i>Εὐ</i>-<i>τέρπη</i>, <i>Τέρπης</i>, <i>Τερπώ</i>, <i>Τερψίων</i>)].

|mdlsjtxt=[[τέρπω]],<br /><b class="num">I.</b> to [[satisfy]], [[delight]], [[gladden]], [[cheer]], Hom., Hdt., Attic:—absol. to [[give]] [[delight]], Od.; τὰ τέρποντα delights, Soph.<br /><b class="num">II.</b> Pass. and Mid.,<br /><b class="num">1.</b> c. gen. rei, to [[have]] [[full]] [[enjoyment]] of a [[thing]], [[have]] [[enough]] of it, Hom.; metaph., τεταρπώμεσθα γόοιο let us [[take]] our [[fill]] of [[lamentation]], Hom.<br /><b class="num">2.</b> to [[enjoy]] [[oneself]], make [[merry]], c. dat. modi, φόρμιγγι, μύθοισι, etc., Hom., etc.; so, τ. ἐν θαλίῃς Od., etc.:— also c. [[part]]., τέρψει κλύων Soph.; τέρπεται τιμώμενος Eur.:—absol., πῖνε καὶ τέρπου [[drink]] and be [[merry]], Hdt.<br /><b class="num">3.</b> c. acc. cogn. to [[enjoy]], τ. ὄνησιν Eur.