ἀκέραιος: Difference between revisions

|Definition=ἀκέραιον (fem. <b class="b3">ἀκεραία</b> Sch.Ar.''Pl.''593), Prose word (used by E., v. infr.) for ''poet.'' [[ἀκήρατος]],<br><span class="bld">A</span> [[pure]], [[unmixed]], [[ὕδωρ]] [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''605a15; [[οἶνος]] Dsc.5.6; [[ἀργύριον]] Poll.3.86, etc.; [[untouched]], [[γῆ]], [[νομή]], Pl.''Criti.''111b, [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]'' 575b3; [[unalloyed]], ἡδοναί Epicur.''Sent.''12.<br><span class="bld">2</span> of persons, [[pure in blood]], E.''Ph.''943.<br><span class="bld">II</span> [[unharmed]], [[unravaged]], ἀ. [[ἀπολαμβάνειν]] τὴν πόλιν [[Herodotus|Hdt.]]3.146; γῆ Th.2.18; [[χώρα]] D.1.28; [[δύναμις]], of an army, [[in full force]], Th.3.3; of troops, [[fresh]], X.''An.''6.5.9, Plb.1.40.12, etc.; of property, [[untouched]], οὐσία D.44.23; <b class="b3">ἐᾶν τι ἀσινὲς καὶ ἀ.</b> ''IG''3.1418f; of a person, Persae.''Stoic.''1.99.<br><span class="bld">2</span> metaph., [[pure]], [[inviolate]], ἀκέραιον ὡς σῴσαιμι Μενέλεῳ λέχος E.''Hel.''48; [τέχνη] ἀβλαβὴς καὶ ἀκεραία Pl. ''R.''342b; [[complete]], [[perfect]], φαντασίαι Phld.''D.''3.8; ἐλπίς Plb.6.9.3; ὁρμαί Id.1.45.2.<br><span class="bld">3</span> of persons, [[uncontaminated]], [[guileless]], [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''922; [[incorruptible]], [[κριτής]] D.H.7.4: c. gen., ἀ. κακῶν ἠθῶν [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 409a, cf. Men.''Epit.''489; [[unprejudiced]], [[with an open mind]], Plb.21.31.12.<br><span class="bld">4</span> [[ἐξ ἀκεραίου]] = [[anew]], Id.23.4.10; [[while matters are undecided]], Idd.6.24.9; <b class="b3">ἀκέραιον ἐᾶν</b> [[leave]] [[alone]], Id.2.2.10; [[εἰς ἀκέραιον ἀποκαθιστάναι]] = Lat. [[in integrum restituere]], IG14.951. Adv. [[ἀκεραίως]], of [[payment]], [[in full]], Cic. ''Att.''15.21.2; [[unreservedly]], Phld.''Lib.'' p.57O.

{{DGE

|dgtxt=-ον<br /><b class="num">• Morfología:</b> [fem. -α E.<i>Ph</i>.94, Ptol.<i>Iudic</i>.10.18, <i>Dig</i>.31.88.15]<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[puro]] de pers. [[sin mezcla de sangre]] e.e. [[hijo de padre y madre ciudadanos]] σὺ ... γένους [[ἀκέραιος]] ἔκ τε μητρὸς ἀρσένων τ' ἄπο E.<i>Ph</i>.943, cf. <i>Or</i>.922<br /><b class="num">•</b>de cosas [[puro]], [[limpio]] ὕδωρ Arist.<i>HA</i> 605^a15<br /><b class="num">•</b>[[sin mezcla]], [[no adulterado]] οἶνος Dsc.5.6.10, [[ἀργύριον]] Poll.3.86.<br /><b class="num">2</b> fig. [[puro]], [[íntegro]], [[no corrompido]] en sent. moral (ψυχή) [[ἀκέραιος]] κακῶν ἠθῶν Pl.<i>R</i>.409a, [[βίος]] E.<i>Or</i>.922, [[ἀνεπίπληκτος]] αὐτὸς τῷ βίῳ Men.<i>Epit</i>.590, ἀ. ὡς αἱ περιστεραί <i>Eu.Matt</i>.10.16, [[κριτής]] ἀ. juez incorruptible</i> D.H.7.4, Origenes <i>Princ</i>.4.3.3, del hombre en la [[resurrección]], Gr.Nyss.<i>Or.Catech</i>.88.17, τέχνη Pl.<i>R</i>.342b<br /><b class="num">•</b>[[claro]], [[preciso]] λόγος ὀρθὸς ... καὶ ἀ. Pl.<i>Plt</i>.268b<br /><b class="num">•</b>[[limpio]] [[διαψήφισις]] D.C.52.31.4<br /><b class="num">•</b>[[cándido]], [[sencillo]], [[inocente]] ψυχαί Gr.Naz.<i>Ep</i>.101.6<br /><b class="num">•</b>sent. peyor. [[ingenuo]], [[ignorante]] en maldiciones ἔστω [[κωφὸς]], [[ἄλαλος]], [[ἄνους]], [[ἀκέραιος]] <i>SEG</i> 35.214.16, cf. 215.3, 218.32 (todas Atenas III d.C.)<br /><b class="num">•</b>[[στρατιώτης]] ἀκέραιος = [[grado]] en la [[jerarquía]] del [[culto]] de [[Mitra]] <i>EDE</i> 7-8.857 (III d.C.).<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[no dañado]], [[no destruido]], [[intacto]] frec. tras una [[guerra]] o un [[desastre]] [[πόλις]] Hdt.3.146, γῆ Th.2.18, del Ática antes del diluvio, Pl.<i>Criti</i>.111b, χώρα D.1.28, σκηναί X.<i>Cyr</i>.4.5.2, νομή Arist.<i>HA</i> 575^b4, νῆες Plb.2.10.2, de la propiedad οὐσία D.44.23, τὰ ... ἐπιθέματα τῶν μορφῶν <i>IG</i> 2².13194.30 (II d.C.), [[βούλομαι]] τὰς ἐμὰς οἰκίας ... μένειν ... ἀκεραίας <i>Dig</i>.l.c.<br /><b class="num">•</b>[[no violado]] λέχος E.<i>Hel</i>.48<br /><b class="num">•</b>de pers. [[no molestado]] Plb.21.31.12.<br /><b class="num">2</b> [[completo]], [[que no sufre mengua]], [[no debilitado]] [[δύναμις]] Th.3.3, cf. X.<i>An</i>.6.5.9, Plb.1.40.12, διαμένοντες ἀκέραιοι τοῖς τε σώμασι καὶ ταῖς ψυχαῖς Plb.15.16.4, ἡδοναί Epicur.<i>Sent</i>.[5] 12.4, [[ἐλπίς]] Plb.6.9.3, δεσποτία <i>POxy</i>.1890.14 (VI d.C.)<br /><b class="num">•</b>ac. adverb. [[sin reservas]], [[incondicionalmente]] ὁμολογῶν ... [ἐγγυᾶσθαι Ἀ] υρήλιον ... ἀκέραιον καὶ ἐκτὸς φυλακῆς <i>PSI</i> 86.8 (IV d.C.)<br /><b class="num">•</b>en locuciones adverb. ἐξ ἀκεραίου por completo</i>, desde el principio</i> Plb.23.4.10, 6.24.9, [[ἐπ' ἀκεραίῳ]] = [[en pleno]]</i>, [[completamente]]</i> Iust.<i>Nou</i>.120.9.1<br /><b class="num">•</b>jur. [[εἰς ἀκέραιον ἀποκαθιστάναι]] lat. [[in integrum restituere]]</i>, <i>IUrb.Rom</i>.1.14 (I a.C.), cf. Iust.<i>Nou</i>.119.6.<br /><b class="num">3</b> jur. [[ἐν ἀκεραίῳ]] = [[que está en suspenso]], [[pendiente de resolución]] μὴ [[προδιαλαμβάνω|προδιαλαμβάνειν]] ἀλλ' [[ἐν ἀκεραίῳ]] ἐᾶν no [[decidir]] (el [[asunto]]), sino dejarlo en [[suspenso]]</i> Plb.2.2.10, jur. [[ἔκκλητος]] γέγονεν ἡ δίκη, ὥστε ἐν ἀκεραίῳ εἶναι <i>SB</i> 5693.16, cf. 7 (II d.C.), <i>PEuphr</i>.1.15 (III d.C.).<br /><b class="num">III</b> adv. [[ἀκεραίως]]<br /><b class="num">1</b> [[de manera pura]], [[saludable]], <i>Tz.Comm</i>.Ar.3.816.5.<br /><b class="num">2</b> de pagos en una suma [[totalmente]] Cic.<i>Att</i>.398.2.<br /><b class="num">3</b> [[sin reservas]], [[honrada]], [[sinceramente]] ἀ. λέγουσι Phld.<i>Lib</i>.18a.10, cf. Ath.Al.<i>Apol.Sec</i>.77.3.

|btext=ος, ον :<br />non mélangé, non entamé, entier, intact : [[ἀκέραιος]] [[πόλις]] HDT, [[ἀκέραιος]] [[γῆ]] THC ville, territoire qui n'a pas souffert ; [[ἀκέραιος]] [[δύναμις]] THC troupe fraîche, armée dans toute sa force ; [[οὐσία]] [[ἀκέραιος]] DÉM fortune intacte ; <i>en parl. de pers.</i> non souillé;<br />[[NT]]: [[innocent]].<br />'''Étymologie:''' [[ἀ]], [[κεράννυμι]].

|ptext=([[κεράννυμι]]), <i>[[ungemischt]], rein</i>, [[οἶνος]] Diosc.; οἴνου [[δύναμις]] Ath. II.45e; [[χρυσός]] Plut.; <i>in ursprünglicher [[Reinheit]] und [[Vollständigkeit]], [[unversehrt]], [[integer]]</i> ([[ὁλόκληρος]], [[σῶος]], [[ἀβλαβής]], <i>Vetera Lexica</i>), [[πόλις]] Her. 3.146; Isocr. 4.98; γῆ, <i>nicht [[verwüstet]]</i>, Thuc. 2.18; Plat. <i>Critia</i> 111b; [[χώρα]] Dem. 1.28; [[δύναμις]] Thuc. 3.3; σκηναὶ ἀκ. καὶ σῶαι Xen. <i>Cyr</i>. 4.5.2; <i>noch nicht [[ermüdet]], An</i>. 6.3.9; mit dem gen., ἄπειρον καὶ ἀκέραιον κακῶν ἠθῶν Plat. <i>Rep</i>. III.409a; vgl. Eur. <i>Or</i>. 920; πάθους ἀκέραιον [[ἦθος]] καὶ ἄθικτον Plut. <i>virt. doc. posse</i> 1; ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί Matth. 10.16. Häufig braucht das Wort Polyb.: [[νῆες]], [[φάλαγξ]], <i>[[frisch]], die noch nicht im [[Kampf]] [[gewesen]]</i>, 1.28, 1.34; ἐξ ἀκεραίου, <i>von frischem, de integro</i>, 24.4.10; βουλεύεσθαι, προσπίπτειν, 9.31, 6.24; ἐν ἀκεραίῳ [[ἐᾶν]] 2.2.10.<br><b class="num">• Adv.</b> [[ἀκεραίως]], <i>[[unversehrt]]</i>, Cic. <i>Att</i>. 13.21.

{{elru

|elrutext='''ἀκέραιος:'''<br /><b class="num">1</b> [[беспримесный]], [[чистый]] ([[ὕδωρ]] Arst.; [[χρυσός]] Plut.);<br /><b class="num">2</b> [[чистокровный]]: ἀ. ἐκ μητρὸς ἀρσένων τ᾽ [[ἄπο]] Eur. сохранивший чистоту рода как по материнской, так и по мужской линии;<br /><b class="num">3</b> [[нетронутый]], [[неповрежденный]], [[невредимый]], [[не пострадавший]] ([[πόλις]] Her., Isocr.; γῆ Thuc.; σκηναί Xen.; [[χώρα]] Dem.): ἐξ ἀκεραίου Polyb. сызнова, со свежими силами; ἐν ἀκεραίῳ [[ἐᾶν]] Polyb. оставить в прежнем положении;<br /><b class="num">4</b> [[свежий]], [[не изнуренный]] ([[δύναμις]] Thuc.; λόχοι Xen.: [[φάλαγξ]] Polyb.);<br /><b class="num">5</b> [[не оскверненный]], [[непорочный]] ([[λέχος]] Eur.): ἀ. κακῶν ήθῶν Plat. не испорченный дурными нравами.

|lstext='''ἀκέραιος''': -ον, [[λέξις]] πεζογραφ. (ἐν χρήσει καὶ παρ’ Εὐρ.) ἀντὶ τῆς ποιητ. [[ἀκήρατος]] = [[ἀμιγής]]· [[ὕδωρ]], Ἀριστ. Ἱ. Ζ. 8. 24, ἐν τέλ. πρβλ. 6. 21, 4. 2) ἐπὶ προσώπων, καθαρὸς κατὰ τὸ γένος, Εὐρ. Φοίν. 943. ΙΙ. [[ὁλόκληρος]], [[ἀβλαβής]], [[σῶος]], ἀκ. ἀπολαμβάνειν τὴν πόλιν, Ἡρόδ. 3. 146· γῆ, Θουκ. 2. 18, ([[ἴσως]] ἐν ἀναφορᾷ πρὸς τὸ [[κεραΐζω]])· ἀκ. [[δύναμις]], ἐπὶ στρατιᾶς, ἐν πλήρει δυνάμει, ζωηρά, ὁ αὐτ. 3. 3· ἐᾶν τι ἀσινὲς καὶ ἀκ., Συλλ. Ἐπιγρ. 989b, 991b. 2) κατὰ διαφόρους σχέσεις, ἀκέραιον ὡς σώσαιμι Μενέλεω [[λέχος]], ἀκήρατον, ἀπαραβίαστον, Εὐρ. Ἑλ. 48· ([[τέχνη]]) ἀβλαβὴς καὶ ἀκ., Πλάτ. Πολ. 342Β· φύλακες τῆς οἰκείας ἀκεραίου [χώρας], Δημ. 17. 13· [[οὐσία]] ἀκ., ὁ αὐτ. 1087. 24· ἐλπίδες, [[ὁρμή]], Πολύβ. 6. 9, 3., 1. 45, 2, κτλ.: ― ἐξ ἀκεραίου, ἐκ νέου, Λατ. de integro, ὁ αὐτ. 24. 4, 10. ἢ ἐν ἀνθηρᾷ, ἀκεραίῳ καταστάσει, Λατ. re adhuc integra, ὁ αὐτ. 6. 24, 9· ἐν ἀκεραίῳ ἐᾶν, ἀφίνω τι κατὰ [[μέρος]] ἀπείρακτον, ὁ αὐτ. 2. 2, 10. ― Ἐπίρρ. -ως, Κικ. πρὸς Ἀττ. 15. 21. 3) ἐπὶ προσώπου, [[ἀμόλυντος]], [[ἄδολος]], Εὐρ. Ὀρ. 922: μ. γεν. ἀκ. κακῶν ἠθῶν, [[ἀμόλυντος]], μὴ μιανθείς, ὑπὸ ..., Πλάτ. Πολ. 409A.

|txtha=([[κεράννυμι]]);<br /><b class="num">a.</b> [[unmixed]], [[pure]], as [[wine]], metals,<br /><b class="num">b.</b> of the [[mind]], [[without]] [[admixture]] of [[evil]], [[free]] from [[guile]], [[innocent]], [[simple]]: Philippians, the [[passage]] cited; Trench, § lvi.; Tittmann 1:27f.)

|mltxt=-αία και -αια και -αιη, -αιο και ακαίριος, -ια, -ιο (Α [[ἀκέραιος]], -ον και -αία, -ον)<br /><b>1.</b> [[απείραχτος]], [[άθικτος]], [[ανέπαφος]]<br />«και τον [[σκύλο]] χορτάτο και την [[πίτα]] ακέρια», «ἀκέραιον ἀπολαμβάνειν τὴν πόλιν» (<b>Ηρόδ.</b> Γ, 146)<br /><b>2.</b> [[ολόκληρος]], [[πλήρης]], ατόφιος<br />«[[περιουσία]] ἀκεραία», «[[ἀκέραιος]] γῆ» (<b>Πλάτ.</b> <i>Κριτ</i>. 3b)<br /><b>3.</b> [[άδολος]], [[έντιμος]]<br />«[[ακέραιος]] [[χαρακτήρας]]», «[[ἀκέραιος]] [[κριτής]]» (Διον. Αλ. 7, 4)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> ακέραιοι αριθμοί <b>Μαθημ.</b><br />οι φυσικοί αριθμοί 1, 2, 3..., οι αρνητικοί τους -1, -2, -3... και ο [[μηδέν]].<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που δεν περιέχει ξένες ουσίες, ο [[αμιγής]]<br />«[[ἀκέραιος]] [[οἶνος]]» (<b>Διοσκ.</b> 5, 6)<br /><b>2.</b> [[καθαρός]] στο [[γένος]], στην [[καταγωγή]] «σπαρτῶν γένους [[ἀκέραιος]]» (<b>Ευρ.</b> <i>Φοίν</i>. 943)<br /><b>3.</b> αυτός που δεν έχει κακίες και [[πάθη]], ο [[άσπιλος]], ο [[αγνός]]<br />«ἀκέραιον ὡς σώσαιμι Μενέλεῳ [[λέχος]]» (<b>Ευρ.</b> <i>Ελ</i>. 48), «ἄπειρον καὶ ἀκέραιον δεῖ κακῶν ἠθῶν γεγονέναι» (<b>Πλάτ.</b> <i>Πολιτ</i>. 409a)<br /><b>4.</b> «ἐξ ἀκεραίου» — εκ νέου, από την [[αρχή]] (Πολύβ. 24, 4, 10) ή σε καλή [[κατάσταση]] (Πολύβ. 6, 24, 9), «ἐν ἀκεραίω ἐᾱν» — [[αφήνω]] [[κάτι]] απείραχτο, [[κατά]] [[μέρος]] (Πολύβ. 2, 2, 10).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ἀ</i>-<i>κέρα</i>-<i>ιος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>ἀ</i>- στερητ. <span style="color: red;">+</span> [[ρίζα]] <i>κερα</i>- ([[πρβλ]]. <i>κερα</i>-<i>ΐζω</i> «[[καταστρέφω]], [[ερημώνω]]») <span style="color: red;">+</span> [[επίθημα]] -<i>ιος</i>. Η [[σύνδεση]] με τη [[ρίζα]] <i>κερα</i>- ερμηνεύει σημασιολογικά την [[προέλευση]] της λ. ([[ακέραιος]] θα σήμαινε αρχικά «τον αβλαβή, απείραχτο, άθικτο», από όπου [[μετά]] η σημ. «[[ολόκληρος]], [[πλήρης]]») και τή συνδέει με τη συνώνυμη και ομόρριζη λ. [[ἀκήρατος]]. Συγκεκριμένως, η διτυπία [[ἀκέραιος]]-[[ἀκήρατος]] αντιστοιχεί [[πρός]] τη διτυπία τών [[γεραιός]]-[[ἀγήρατος]] (από [[ρίζα]] <i>γερα</i>), όπου η [[μακρότητα]] (η) στο [[ἀκήρατος]] ([[αντί]] <i>ἀ</i>-<i>κέρατος</i>) πιθ. να οφείλεται στον βραχυντικό νόμο του Saussure για την [[αποφυγή]] των αλλεπάλληλων βραχέων ή σε ετυμολογική [[επίδραση]] της λ. <i>κήρ</i> (<b>βλ.</b> [[ἀκήρατος]]). Η σημ. «[[καθαρός]], [[αμιγής]]» αποτελεί σημασιολογική [[εξέλιξη]], στην οποία μπορούσε να οδηγήσει η [[ίδια]] η αρχική σημ. της λ. («[[άθικτος]], [[ανέπαφος]]») με πιθανή αναλογική (παρετυμολογική) [[επίδραση]] του [[κεράννυμι]] «[[αναμειγνύω]]» ([[ἄκρατος]] / [[ἄκρητος]]). Ο νεοελλ. τ. [[ακέριος]] προήλθε από το [[ἀκέραιος]] με [[συνίζηση]] ([[πρβλ]]. [[παλαιός]] > [[παλιός]]). Ομοίως από τη [[σύνθεση]] του [[ακέριος]] με το όλος ( <i>ολοακέριος</i> > <i>ολάκεριος</i>) προήλθε το [[ολάκερος]] ([[πρβλ]]. [[καθάριοςολοκάθαρος]], [[όρθιοςολόρθος]] <b>κ.τ.ό.</b>).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.-νεοελλ.</b> <i>ακεραιότης</i>, [[ακεραιότητα]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ἀκεραιοσύνη]]<br /><b>μσν.</b><br /><i>ἀκεραιοῦμαι</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>νεοελλ.</b> [[ολάκερος]]].