σώφρων: Difference between revisions

|Definition=Ep. and ''poet.'' [[σαόφρων|σᾰόφρων]] (as in Hom., v. infr., Pi.''Pae.''9.46), ονος, ὁ, ἡ: neut. [[σῶφρον]]:—prop.<br><span class="bld">A</span> [[of sound mind]] (from [[σῶς]], [[φρήν]], cf. [[Plato|Pl.]]''[[Cratylus|Cra.]]''411e, [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]''1140b11): hence, [[discreet]], [[prudent]], οὐκ ἄν με σαόφρονα μυθήσαιο ἔμμεναι Il.21.462, cf. Od.4.158; opp. [[ἄφρων]], Thgn.431, 454, 497; opp. [[νήπιος]], Id.483; opp. [[ἀνόητος]], [[Herodotus|Hdt.]]1.4; σώφρονες περὶ θεούς [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''4.3.2; σωφρονέστατος ἐν τῇ τέχνῃ Hp.''Prorrh.'' 2.2.<br><span class="bld">2</span> of things, τοῖσι λόγοις σῶφρον ἔπεστιν [[ἄνθος]] Ar.''Nu.''1025 (lyr.); σώφρων [[οἶκτος]] = [[reasonable]] [[compassion]], Th.3.59; σωφρονέστατον κήρυγμα Aeschin.3.4; σώφρον' εἶπας E.''IA''1024; ἄλλο τι σωφρονέστερον γνώσεσθε Th.5.111; [[σῶφρόν ἐστι]] = [[it is wise]] c. inf., Id.1.42.<br><span class="bld">II</span> in Att., esp. [[having control over the sensual desires]], [[temperate]], [[self-controlled]], [[chaste]] (σώφρων ὁ μετρίας [[ἐπιθυμία]]ς ἔχων Pl.''Def.''415d, cf. [[σωφροσύνη]] ''1''), μοι δὸς σωφρονεστέραν πολὺ μητρὸς γενέσθαι A.''Ch.''140, cf. [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''132; [[γυνή|γυνὴ]] σώφρων And. 4.14, cf. [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''682; σώφρων καὶ [[ἐγκρατής|ἐγκρατὴς]] ἑαυτοῦ Pl.''Grg.''491d, cf. ''1 Ep.Ti.'' 3.2, etc.<br><span class="bld">2</span> of things, σ. γνώμη [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''1664 (troch.); εὐχαί Id.''Supp.''710; <b class="b3">σ. ὑμέναιοι, λέχη</b>, [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''558, ''El.''1099; [[τράπεζα]], [[δίαιτα]], Id.''Fr.''893 (lyr.), Pl.''Ep.''336c; [[ἀριστοκρατία]] [[moderate]], Th.3.82; [[χάρις]] ib. 58; βίος [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''733e; [[φρονεῖν]] σώφρονα [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''64.<br><span class="bld">3</span> [[τὸ σῶφρον]] = [[σωφροσύνη]] ([[prudence]], [[moderation]], [[temperance]]), Id.''Fr.''786, E.''Hipp.''431, Th.1.37, 3.82; <b class="b3">σοῦ τὸ σῶφρον</b> [[Euripides|E.]]''[[Andromache|Andr.]]''365, cf. 346, etc.; ἐπὶ τὸ σωφρονέστερον λαμβάνειν τι [[Herodotus|Hdt.]]3.71; τὸ σωφρονέστατον Th.3.62; τὰ σώφρονα λάγδην πατεῖται [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''683.<br><span class="bld">III</span> Adv. [[σωφρόνως]] = [[in a wise manner]], [[in a prudent manner]], [[in a moderate manner]], [[cautiously]] A.''Th.'' 645, ''Eu.''44, [[Herodotus|Hdt.]]4.77; σ. τραφῆναι [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''334 (lyr.); σωφρόνως τε καὶ [[μετρίως]] Pl.''R.''399b; <b class="b3">δικαίως πράττοντες καὶ σωφρόνως</b> Id.''Alc.''1.134d; [[σωφρόνως]] [[ἐφέπομαι|ἐφέπεσθαι]] = [[cautiously]], X.''Ages.''2.3: Comp., <b class="b3">σωφρονέστερον πολιτεύειν</b> [[adopt]] a [[more]] [[moderate]] [[constitution]], Th.8.53, cf. 1.84, X.''Eq.Mag.''1.14, etc.; but σωφρονεστέρως E.''IA''379 (troch.): Sup. σωφρονέστατα Isoc.7.13, [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''728e.

|elnltext=σώφρων -ον, gen. -ονος, ep. en poët. σαόφρων &#91;[[σῶς]], [[φρήν]]] comp. σωφρονέστερος, superl. σωφρονέστατος [[verstandig]], [[bij zinnen]], [[nuchter]], [[redelijk]]:. ἁρπασθεισέων... τιμωρέειν ἀνοήτων,... μηδεμίαν ὤρην ἔχειν... σωφρόνων (zij menen) dat wraak nemen voor ontvoerde vrouwen iets voor dwazen (is), (maar) er geen aandacht aan besteden iets voor redelijke mensen Hdt. 1.4.2; ἐπιχείρησιν... μὴ... συντάχυνε ἀβούλως, ἀλλ’ ἐπὶ τὸ σωφρονέστερον αὐτὴν λάμβανε maak met die onderneming geen haast zonder beleid, maar begin er aan op een verstandiger manier Hdt. 3.71.13. [[beheerst]], [[fatsoenlijk]], [[gematigd]], [[ingetogen]], [[bescheiden]]:; σώφρων... καὶ ἐγκρατὴς αὐτὸς ἑαυτοῦ gematigd en zichzelf in de hand hebbend Plat. Grg. 491d; σωφρόνως τε καὶ μετρίως πράττων beheerst en fatsoenlijk handelend Plat. Resp. 399b; seks., m. n. van vrouwen en jongens fatsoenlijk, kuis:; μοι δὸς σωφρονεστέραν... μητρὸς γενέσθαι gun me dat ik mezelf meer in de hand heb dan mijn moeder Aeschl. Ch. 140; ook van mannen. δείξω πρῶτα μὲν σοφὸς γεγώς, ἔπειτα σώφρων ik (Jason) zal aantonen dat ik om te beginnen wijs ben, en verder beheerst (nl. niet ten prooi aan Eros) Eur. Med. 549. politiek gematigd (soms als slogan van oligarchische politiek gebruikt, i.t.t. radicale democratie). ἀριστοκρατία σ. gematigde aristocratie Thuc. 3.82.8; εἰ μὴ πολιτεύσομέν τε σωφρονέστερον καὶ ἐς ὀλίγους μᾶλλον τὰς ἀρχὰς ποιήσομεν als we geen gematigdere politiek gaan bedrijven en de ambten meer gaan toevertrouwen aan beperkt aantal mensen Thuc. 8.53.3. subst. [[τὸ σῶφρον]] = [[σωφροσύνη]]:. φασὶ δὲ ξυμμαχίαν διὰ τὸ σῶφρον οὐδενός πω δέξασθαι ze zeggen dat ze vanwege hun behoedzaamheid nog nooit een bondgenootschap met iemand hebben geaccepteerd Thuc. 1.37.2.

|sltr=[[σώφρων]] ([[σώφρων]], σώφρονος, σᾰόφρονος, σώφρονες.) [[sagacious]] σώρφων Χίρων (P. 3.63) σώφρονές τ' ἐγένοντο πινυτοί τε θυμόν (''[[sc.]]'' Αἰακίδαι) (I. 8.26) σώφρονος ἄνθεσιν εὐνομίας (Pae. 1.10) ἀνορέας [[ἕκατι]] σαόφρονος (Pae. 9.46) λος τῶνδ' [[ἀνδρῶν]] ἕνεκεν μερίμνας σώφρονος Παρθ. 2. 62.

|mltxt=ο / [[σώφρων]], ὁ, ἡ, ΝΜΑ, θηλ. [[σώφρων]] Ν, και [[σαόφρων]] Α<br /><b>1.</b> (<b>για πρόσ.</b>) [[συνετός]], [[μυαλωμένος]] (α. «[[μετριοπαθής]] και σώφρωνας [[πολιτικός]]» β. «[[ὅστις]] σώφρον' ἔθηκε τὸν ἄφρονα», <b>Θέογν.</b><br />γ. «οὐκ ἄν με σαόφρονα μυθήσαιο ἔμμεναι», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (για λόγους, διαθέσεις ή ενέργειες και πράξεις) [[φρόνιμος]], [[συνετός]] (α. «τα σώφρονα διδάγματά του» β. «φείσασθαι καὶ ἐπικλασθῆναι οἴκτω σώφρονι», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[εγκρατής]] (α. «δεῖ τὸν ἐπίσκοπον ἀνεπίληπτον [[εἶναι]]... νηφάλιον, σώφρονα, [[κόσμιον]]», ΚΔ<br />β. «[[σώφρων]] ὁ μετρίας ἐπιθυμίας ἔχων», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ σῶφρον</i><br />α) [[σωφροσύνη]], [[φρονιμάδα]]<br />β) [[εγκράτεια]], [[κοσμιότητα]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[σωφρόνως]] ΝΜΑ<br /><b>1.</b> με [[σύνεση]], με [[φρόνηση]]<br /><b>2.</b> με [[εγκράτεια]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>σῶς</i> / [[σάος]] (<b>βλ. λ.</b> [[σώος]]) <span style="color: red;">+</span> -<i>φρων</i> (<span style="color: red;"><</span> [[φρήν]], <i>φρενός</i>), <b>πρβλ.</b> [[μεγαλόφρων]].

|lsmtext='''σώφρων:''' Επικ. σᾰόφρων, <i>-ονος</i>, <i>ὁ</i>, <i>ἡ</i>· ουδ. <i>σῶφρον</i> ([[σῶς]], [[φρήν]]),<br /><b class="num">I. 1.</b> αυτός που έχει [[σώες]] τις [[φρένες]], που έχει υγιείς τις διανοητικές και πνευματικές του λειτουργίες, Λατ. [[sanae mentis]]· απ' όπου, [[συνετός]], [[λογικός]], [[διακριτικός]], [[φρόνιμος]], σε Όμηρ., Ηρόδ., Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για πράγματα, σώφρονα [[εἰπεῖν]], σε Ευρ.· [[ἄλλο]] τι σωφρονέστερον γιγνώσκειν, σε Θουκ.· <i>σῶφρόν ἐστι</i>, με απαρ., στον ίδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> αυτός που έχει υπό έλεγχο τις σαρκικές του επιθυμίες, [[εγκρατής]], [[μετριοπαθής]], [[αγνός]], [[νηφάλιος]], σε Τραγ., Πλάτ. κ.λπ.· ομοίως, [[σώφρων]] [[γνώμη]], σε Αισχύλ.· [[σώφρων]] [[ἀριστοκρατία]], σε Θουκ.<br /><b class="num">2.</b> τὸ σῶφρον = [[σωφροσύνη]], σε Ευρ., Θουκ. κ.λπ.<br /><b class="num">III.</b> επίρρ. <i>-όνως</i>, σε Ηρόδ.· συγκρ. <i>σωφρονέστερον</i>, σε Θουκ.· ομοίως, <i>ἐπὶ τὸ σωφρονέστερον</i>, σε Ηρόδ.· [[αλλά]] <i>-εστέρως</i>, σε Ευρ.· υπερθ. <i>-έστατα</i>, σε Ισοκρ.

|lstext='''σώφρων''': Ἐπικ. σᾰόφρων (ὡς παρ’ Ὁμ.), ονος, ὁ, ἡ, οὐδ. σῶφρον. Κυρίως ὁ ἔχων σώας τὰς φρένας, [[ὑγιὴς]] τὸν νοῦν, Λατ. [[sanae mentis]], (ἐκ τοῦ σῶς, [[φρήν]], πρβλ. Ἀριστ. Ἠθικ. Νικ. 6. 5, 6, Πλάτ. Κρατ. 411Ε)· - [[ὅθεν]], [[φρόνιμος]], [[συνετός]], «[[διακριτικός]]», οὐκ ἄν με σαόφρονα μυθήσαιο ἔμμεναι Ἰλ. Φ. 462, πρβλ. Ὀδ. Δ. 158· ἀντίθετον τῷ [[ἄφρων]], Θέογν. 431, 454, 497· τῷ [[νήπιος]], ὁ αὐτ. 483· τῷ [[ἀνόητος]], Ἡρόδ. 1. 4· [[σώφρων]] περὶ θεοὺς Ξεν. Ἀπομν. 4. 3, 2· σωφρονέστατος ἐν τῇ τέχνῃ Ἱππ. 84Α. 2) ἐπὶ πραγμάτων, σ. [[μῦθος]] Θέογν. 754, πρβλ. Ἀριστοφ. Νεφ. 1025 σ. [[οἶκτος]], [[εὔλογος]], [[πρέπων]], προσήκων, Θουκ. 3. 59· σ. [[κήρυγμα]] Αἰσχίν. 54. 14· σώφρονα εἰπεῖν Εὐρ. Ι. Α. 1024· [[ἄλλο]] τι σωφρονέστερον γινώσκειν Θουκ. 5. 111· σῶφρόν ἐστι μετ’ ἀπαρ. ὁ αὐτ. 1. 42. ΙΙ. παρ’ Ἀττ., [[μάλιστα]], ὁ ἀσκῶν ἐγκράτειαν, [[ἐγκρατής]], [[μέτριος]], [[ἁγνός]], [[νηφάλιος]], ([[σώφρων]] ὁ μετρίας ἐπιθυμίας ἔχων Πλάτ. Ὅροι 415D. πρβλ. Πλάτ. Πολ. 430Ε, Ἀριστ. Ἠθικ. Νικ. 3 . 10), δός μοι σωφρονεστέραν πολὺ μητρὸς γενέσθαι Αἰσχύλ. Χο. 140· πρβλ. Σοφ. Αἴ. 132, Ἀποσπ. 608· γυνὴ σ. Ἀνδοκ. 30. 43 σ. καὶ ἐγκρατὴς [[ἑαυτοῦ]] Πλάτ. Γοργ. 491D. 2) ἐπὶ πραγμάτων, σ. γνώμη Αἰσχύλ. Ἀγ. 1664· σ. εὐχαὶ ὁ αὐτ. ἐν Ἱκέτ. 710· σ. ὑμέναιοι, λέχη Εὐρ. Ὀρ. 558, Ἐλ. 1099· [[τράπεζα]], [[δίαιτα]] ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 885. Πλάτ. Ἐπιστ. 336C· [[ἀριστοκρατία]] Θουκ. 3. 82· [[χάρις]] ὁ αὐτ. 58· [[βίος]] Πλάτ. Νόμ. 733Ε· φρονεῖν σώφρονα Σοφ. Ἀποσπ. 62. 3) τὸ σῶφρον = [[σωφροσύνη]], Εὐρ. Ἱππ. 431, Θουκ. 1. 37., 3. 82, κτλ.· τὸ σ. ἥβης Σοφ. Ἀποσπ. 705· σοῦ τὸ σ. Εὐρ. Ἀνδρ. 365, πρβλ. 346, κτλ.· ἐπὶ τὸ σωφρονέστερον λαμβάνειν τι Ἡρόδ. 3. 71, τὸ σωφρονέστατον Θουκ. 3. 92· οὕτω, τὰ σώφρονα [[λάγδην]] πατεῖται Σοφ. Ἀποσπ. 606. ΙΙΙ. Ἐπίρρ. -όνως, Ἡρόδ. 4. 77, Αἰσχύλ. Θήβ. 645, Εὐμ. 44· τραφῆναι Ἀριστοφ. Ἱππ. 334· σ. τε καὶ μετρίως Πλάτ. Πολ. 399Β· δικαίως... καὶ σ. ὁ αὐτ. ἐν Ἀλκ. 1. 134D· σ. ἐφέπεσθαι, μετὰ προσοχῆς, Ξεν. Ἀγησ. 2, 3. - Συγκρ. σωφρονέστερον, Θουκ. 1. 84, Ξεν., κτλ.· ἀλλὰ -εστέρως, Εὐρ. Ι. Α. 379· - ὑπερθετ. -έστατα, Ἱσοκρ. 142C, Πλάτ. Νόμ. 728Ε.

|mdlsjtxt=σώ-φρων, επιξ σᾰό-φρων, ονος, ὁ, ἡ, [σῶς, [[φρήν]]<br /><b class="num">I.</b> of [[sound]] [[mind]], Lat. [[sanae mentis]]:— [[hence]] [[sensible]], [[discreet]], [[wise]], Hom., Hdt., Xen.<br /><b class="num">2.</b> of things, σώφρονα [[εἰπεῖν]] Eur.; [[ἄλλο]] τι σωφρονέστερον γιγνώσκειν Thuc.:— σῶφρόν ἐστι, c. inf., Thuc.<br /><b class="num">II.</b> having [[control]] [[over]] the [[sensual]] desires, [[temperate]], [[self]]-controlled, [[moderate]], [[chaste]], [[sober]], Trag., Plat., etc.:—so, ς. [[γνώμη]] Aesch.; ς. [[ἀριστοκρατία]] Thuc.<br /><b class="num">2.</b> τὸ σῶφρον = [[σωφροσύνη]], Eur., Thuc., etc.<br /><b class="num">III.</b> adv. -όνως, Hdt.—comp. σωφρονέστερον, Thuc.; so, ἐπὶ τὸ σωφρονέστερον Hdt.:—but -εστέρως, Eur.:—Sup. -έστατα, Isocr.