3,274,216
edits
ὑπηρέτης: Difference between revisions
m
Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1"
m (Text replacement - "<span class="sense"><p>" to "<span class="sense">") |
m (Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1") |
||
| (46 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=ypiretis | |Transliteration C=ypiretis | ||
|Beta Code=u(phre/ths | |Beta Code=u(phre/ths | ||
|Definition= | |Definition=ὑπηρέτου, ὁ, ([[ἐρέτης]]) Dor. [[ὑπηρέτας]] ''IG''42(1).122.40,112 (Epid., iv B. C.), ''SIG''1000.31 (Cos, i B. C.):—<br><span class="bld">A</span> [[rower]], <b class="b3">τοὶ ὑ. τᾶν μακρᾶν ναῶν</b> ''SIG'' l. c. (dub. sens.).<br><span class="bld">II</span> [[underling]], [[servant]], [[attendant]], [[Herodotus|Hdt.]]3.63, 5.111; δοῦλοι καὶ πάντες ὑ. [[Plato|Pl.]]''[[Politicus|Plt.]]'' 289c; <b class="b3">ὑπηρέτης [τῆς πόλεως]</b>, opp. [[ἄρχων]], Id.''R.''552b; ἡ πόλις εἰς ὑπηρέτου σχῆμα.. προελήλυθεν D.23.210; <b class="b3">τῶν ἰατρῶν, τῶν δικαστῶν ὑ.</b>, [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''720a, 873b; used in Trag. and Att. to express all kinds of [[subordinate]] relations, as Hermes is <b class="b3">ὑ. θεῶν</b>, [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''954, cf. 983; the Delphians are <b class="b3">Φοίβου ὑπηρέται</b>, [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''712; [[Neoptolemus]] is [[ὑπηρέτης]] to [[Odysseus]], Id.''Ph.''53; the [[αὐλός]] is [[ὑπηρέτης]] to the Chorus, Pratin.Lyr.1.7: sometimes c. dat., τῷ θεῷ ὑ. [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''773e; <b class="b3">ὑπηρέτης τοῖς νόμοις</b> ib.715c, Arist.''Pol.'' 1287a21; also οἱ περὶ τυράννους καὶ πόλεις ὑ. E.''Tr.''426; opp. [[οἰκέτης]], [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''2.10.3: c. gen. objecti, <b class="b3">ὑπηρέτης παντὸς ἔργου</b> a [[helper]] in every work, Id.''An.''1.9.18.<br><span class="bld">2</span> at Athens,<br><span class="bld">a</span> the [[servant]] who [[attend]]ed each [[man-at-arms]] ([[ὁπλίτης]]) to [[carry]] his [[baggage]], [[ration]]s, and [[shield]], Th.3.17; sometimes light-armed as slingers or bowmen, [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Birds|Av.]]'' 1186.<br><span class="bld">b</span> <b class="b3">ὁ τῶν ἕνδεκα ὑπηρέτης</b> the [[assistant]] of the Eleven, employed in executions of state-criminals, [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]'' 116b, cf. X.''HG''2.3.54, 2.4.8.<br><span class="bld">c</span> a [[petty officer]] of the Council, ''IG''12.879 (pl.), ''Hesperia'' 3.63 (iv B. C.).<br><span class="bld">3</span> pl., [[staff-officer]]s in [[immediate]] [[attendance]] on the [[general]], [[aides-de-camp]], [[adjutant]]s, [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''2.4.4, 6.2.13, etc.: sg., D. 50.31; also, [[officer]] attached to [[τάξις]], [[σύνταγμα]], or [[ἑκατονταρχία]], Ascl. ''Tact.''2.9, 6.3, Ael.''Tact.''9.4, 16.2, Arr.''Tact.''10.4,14.4.<br><span class="bld">4</span> [[servitor]] in the [[cult]] of [[Mithras]], ''Rev.Hist.Rel.''109.64 (Rome). | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1206.png Seite 1206]] ὁ, der Ruderer, Matrose, übh. die ganze Schiffsmannschaft im | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1206.png Seite 1206]] ὁ, der Ruderer, Matrose, übh. die ganze Schiffsmannschaft im <span class="ggns">Gegensatz</span> zu den Seesoldaten. – Jeder, der schwere Handarbeit verrichtet, übh. Diener, Aufwärter; θεῶν Aesch. Prom. 956; Soph. O. R. 712 Phil. 53; Eur. oft, auch οἱ περὶ τυράννους καὶ πόλεις ὑπ., Troad. 426. – Bes. in Athen der Diener des Schwerbewaffneten, [[ὁπλίτης]], der ihn in's Feld begleitet, ihm Gepäck, Proviant, auch den Schild trägt, = [[σκευοφόρος]], Böckh Ath. Staatshh. I p. 292; und Diener der ἀρχαί, der Besoldung erhält (s. [[ὑπηρεσία]]), Dem. 24, 162; ὁ τῶν [[ἕνδεκα]] [[ὑπηρέτης]] Plat. Phaed. 116 c; <span class="ggns">Gegensatz</span> [[ἄρχων]], Rep. VIII, 552 b, vgl. Polit. 290 b. – Bei Xen. eine Anzahl von Soldaten zum unmittelbaren Dienste des Feldherrn, Ordonnanzen u. Adjutanten, vgl. Cyr. 6, 2, 13. 3, 14. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ου (ὁ) :<br /><b>I.</b> rameur, matelot, tout homme d'équipage (autre que les soldats de marine) sous les ordres d'un chef <i>ou</i> patron;<br /><b>II.</b> <i>p. ext.</i> tout homme sous les ordres d'un autre, serviteur ; <i>p. anal.</i> [[ὑπηρέτης]] [[θεῶν]] ESCHL serviteur des dieux ; <i>particul. à Athènes</i> :<br /><b>1</b> [[serviteur]] <i>qui accompagnait l'hoplite en campagne et vaquait à ses menus soins, sorte d'</i>ordonnance de l'hoplite;<br /><b>2</b> [[exécuteur public]] <i>aux ordres des Onze, chargé de l'exécution des criminels d'État</i>;<br /><b>3</b> <i>au plur.</i> οἱ ὑπηρέται sorte d'aides de camp <i>ou</i> d'adjudants auprès du général.<br />'''Étymologie:''' [[ὑπό]], [[ἐρέσσω]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ὑπηρέτης:''' ου ὁ<br /><b class="num">1</b> [[помощник]], [[исполнитель]]: ὑ. τινός Aesch., Soph., Plat. etc., τινί Plat. и περί τινα Eur. помощник кого-л., исполнитель чьей-л. воли; ὑ. παντὸς ἔργου Xen. помощник во всех делах; ὁ τῶν Ἓνδεκα ὑ. Plat. агент коллегии Одиннадцати, т. е. исполнитель судебных приговоров (в Афинах);<br /><b class="num">2</b> [[служитель]], [[слуга]] (δοῦλοι καὶ πάντες ὑπηρέται Plat.): ὑ. [[θεῶν]] Aesch. = [[Ἑρμῆς]];<br /><b class="num">3</b> [[ординарец]], [[адъютант]] Xen. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''ὑπηρέτης''': -ου, ὁ, ([[ἐρέτης]]) [[κυρίως]], ὁ ὑπὸ ἄλλον ἐρέτην [[κωπηλάτης]], ὁ ὑπηρετῶν ἐν πλοίῳ, διεκρίνοντο δὲ οὗτοι ἀπὸ τῶν ναυτῶν καὶ τῶν ἐρετῶν (ἴδε ἐν λέξ. [[ὑπηρεσία]] ΙΙ), Böckh P. E. 1. 373· - [[ἐντεῦθεν]], ΙΙ. [[καθόλου]], ὁ ὑποτεταγμένος εἴς τινα, ὑπό τινα διατελῶν καὶ ἐργαζόμενος [[ὑπὲρ]] [[αὐτοῦ]], [[ὑπηρέτης]], [[θεράπων]], βοηθός, [[διάκονος]], Λατ. appavilor, Ἡρόδ. 3. 63., 5. 111· δοῦλοι καὶ πάντες ὑπ. Πλάτ. Πολιτικ. 289C· ὑπ. τῆς πόλεως ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ ἄρχων, ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 552Β ἡ [[πόλις]] εἰς ὑπηρέτου [[σχῆμα]]... προελήλυθε Δημ. 690. 21· τῶν ἰατρῶν, τῶν δικαστῶν ὑπ. Πλάτ. Νόμ. 720Α, 873Β· - παρ’ Ἀττ. κεῖται εἰς δήλωσιν παντὸς εἴδους ὑπηρετικῆς σχέσεως, ὡς ὁ [[Ἑρμῆς]] καλεῖται ὑπ. θεῶν, Αἰσχύλ. Προμ. 954, πρβλ. 983· οἱ τῶν Δελφῶν κάτοικοι λέγονται Φοίβου ὑπηρέται Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 712· ὁ [[Νεοπτόλεμος]] [[ὑπηρέτης]] τοῦ Ὀδυσσέως, ὁ αὐτ. ἐν Φιλ. 53· ὁ [[αὐλός]], [[ὑπηρέτης]] τοῦ χοροῦ Πρατίνας 1. 9· [[ἐνίοτε]] | |lstext='''ὑπηρέτης''': -ου, ὁ, ([[ἐρέτης]]) [[κυρίως]], ὁ ὑπὸ ἄλλον ἐρέτην [[κωπηλάτης]], ὁ ὑπηρετῶν ἐν πλοίῳ, διεκρίνοντο δὲ οὗτοι ἀπὸ τῶν ναυτῶν καὶ τῶν ἐρετῶν (ἴδε ἐν λέξ. [[ὑπηρεσία]] ΙΙ), Böckh P. E. 1. 373· - [[ἐντεῦθεν]], ΙΙ. [[καθόλου]], ὁ ὑποτεταγμένος εἴς τινα, ὑπό τινα διατελῶν καὶ ἐργαζόμενος [[ὑπὲρ]] [[αὐτοῦ]], [[ὑπηρέτης]], [[θεράπων]], βοηθός, [[διάκονος]], Λατ. appavilor, Ἡρόδ. 3. 63., 5. 111· δοῦλοι καὶ πάντες ὑπ. Πλάτ. Πολιτικ. 289C· ὑπ. τῆς πόλεως ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ ἄρχων, ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 552Β ἡ [[πόλις]] εἰς ὑπηρέτου [[σχῆμα]]... προελήλυθε Δημ. 690. 21· τῶν ἰατρῶν, τῶν δικαστῶν ὑπ. Πλάτ. Νόμ. 720Α, 873Β· - παρ’ Ἀττ. κεῖται εἰς δήλωσιν παντὸς εἴδους ὑπηρετικῆς σχέσεως, ὡς ὁ [[Ἑρμῆς]] καλεῖται ὑπ. θεῶν, Αἰσχύλ. Προμ. 954, πρβλ. 983· οἱ τῶν Δελφῶν κάτοικοι λέγονται Φοίβου ὑπηρέται Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 712· ὁ [[Νεοπτόλεμος]] [[ὑπηρέτης]] τοῦ Ὀδυσσέως, ὁ αὐτ. ἐν Φιλ. 53· ὁ [[αὐλός]], [[ὑπηρέτης]] τοῦ χοροῦ Πρατίνας 1. 9· [[ἐνίοτε]] μετὰ δοτ., ὑπ. τῷ θεῷ Πλάτ. Νόμ. 773Ε· τοῖς νόμοις ὑπ. [[αὐτόθι]] 715C, Ἀριστ. Πολιτικ. 3. 16, 4· [[ὡσαύτως]], οἱ περὶ τυράννους... ὑπ. Εὐρ. Τρῳ. 426· πρβλ. Ξεν. Ἀτομ. 2. 10, 3· - μετὰ γενικ. τοῦ ἀντικειμ., ὑπ. ἔργου, βοηθὸς ἐν ἔργῳ, ὁ αὐτ. ἐν Ἀναβ. 1. 9, 18. 2) ἐν Ἀθήναις, α) ὁ [[ὑπηρέτης]] παρακολουθῶν ἕκαστον ὁπλίτην καὶ φέρων τὴν ἀποσκευὴν [[αὐτοῦ]], τὰς τροφὰς καὶ τὴν ἀσπίδα, [[σκευοφόρος]], Θουκ. 3. 17· [[ἐνίοτε]] ἦσαν οὗτοι ἐλαφρῶς ὡπλισμένοι ὡς σφενδονῆται καὶ τοξόται, πρβλ. Ἀριστοφ. Ὄρν. 1186. β) ὁ τῶν [[ἕνδεκα]] ὑπ., ὁ βοηθὸς τῶν [[ἕνδεκα]] ὑπηρετῶν κατὰ τὴν ἐκτέλεσιν τῆς ποινῆς τῶν πολιτικῶν καταδίκων, Πλάτ. Φαίδ. 116Β, πρβλ. Ξεν. Ἑλλ. 2. 3, 54., 4. 8. γ) παρὰ Ξεν., ὑπηρέται καλοῦνται ἀξιωματικοί τινες ὑπὸ τὰς ἀμέσους διαταγὰς τοῦ στρατηγοῦ ἐνεργοῦντες ὡς ὑπασπισταὶ [[αὐτοῦ]] καὶ βοηθοί, Κύρου Παιδ. 2. 4, 4., 6. 2, 13, κλπ. 3) παρὰ τοῖς Ἐκκλ. = [[ὑποδιάκονος]]. | ||
}} | }} | ||
{{eles | {{eles | ||
| Line 26: | Line 29: | ||
}} | }} | ||
{{Thayer | {{Thayer | ||
|txtha=ὑπηρετου, ὁ (from [[ὑπό]], and [[ἐρέτης]] from [[ἐρέσσω]] to [[row]]), from [[Aeschylus]] and [[Herodotus]] | |txtha=ὑπηρετου, ὁ (from [[ὑπό]], and [[ἐρέτης]] from [[ἐρέσσω]] to [[row]]), from [[Aeschylus]] and [[Herodotus]] down;<br /><b class="num">a.</b> [[properly]], an [[under]] [[rower]], [[subordinate]] [[rower]].<br /><b class="num">b.</b> anyone [[who]] serves [[with]] his hands; a [[servant]]; in the [[NT|N.T.]] of the officers and attendants of magistrates as — of the [[officer]] [[who]] executes penalties, οἱ ὑπηρετοι οἱ [[ἐμοί]], my servants, [[retinue]], the soldiers I should [[have]] if I were a [[king]], [[δοῦλος]] ([[Plato]], polit., p. 289c.), anyone [[who]] aids [[another]] in [[any]] [[work]]; an [[assistant]]: of a preacher of the gospel (A. V. [[minister]], [[which]] [[see]] in B. D.), ὑπηρέται λόγου, Χριστοῦ, [[διάκονος]], at the [[end]].) | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=ο / [[ὑπηρέτης]], ΝΜΑ, θηλ. [[υπηρέτρια]] Ν, και δωρ. τ. ὑπηρέτας, θηλ. [[ὑπηρέτις]], -ιδος, Α<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που προσφέρει χειρωνακτική [[εργασία]] σε [[σπίτι]] ή σε [[κατάστημα]]<br /><b>2.</b> <b>στρατ.</b> (παλ. όρος) [[στρατιώτης]] που χειριζόταν [[πυροβόλο]], όλμο ή [[πολυβόλο]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «δημόσιοι υπηρέτες»<br />(παλ. όρος) i) [[κατηγορία]] δημόσιων υπαλλήλων με κατώτερο βαθμό<br />ii) το [[σύνολο]] τών δημοσίων υπαλλήλων<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[υποδιάκονος]], [[υπηρέτης]] διακόνου, πρεσβυτέρου ή επισκόπου<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που υπηρετούσε στο [[πλοίο]] ως [[κωπηλάτης]] με κατώτερο βαθμό<br /><b>2.</b> [[δούλος]] που ακολουθούσε στην [[εκστρατεία]] τον κύριό του<br /><b>3.</b> [[αξιωματικός]] υπό τις διαταγές στρατηγού, [[υπασπιστής]] ή [[ακόλουθος]]<br /><b>4.</b> [[λειτουργός]] της λατρείας του Μίθρα<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «Φοίβου ὑπηρέται» — οι κάτοικοι τών Δελφών (<b>Σοφ.</b>)<br />β) «[[ὑπηρέτης]] | |mltxt=ο / [[ὑπηρέτης]], ΝΜΑ, θηλ. [[υπηρέτρια]] Ν, και δωρ. τ. ὑπηρέτας, θηλ. [[ὑπηρέτις]], -ιδος, Α<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που προσφέρει χειρωνακτική [[εργασία]] σε [[σπίτι]] ή σε [[κατάστημα]]<br /><b>2.</b> <b>στρατ.</b> (παλ. όρος) [[στρατιώτης]] που χειριζόταν [[πυροβόλο]], όλμο ή [[πολυβόλο]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «δημόσιοι υπηρέτες»<br />(παλ. όρος) i) [[κατηγορία]] δημόσιων υπαλλήλων με κατώτερο βαθμό<br />ii) το [[σύνολο]] τών δημοσίων υπαλλήλων<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[υποδιάκονος]], [[υπηρέτης]] διακόνου, πρεσβυτέρου ή επισκόπου<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που υπηρετούσε στο [[πλοίο]] ως [[κωπηλάτης]] με κατώτερο βαθμό<br /><b>2.</b> [[δούλος]] που ακολουθούσε στην [[εκστρατεία]] τον κύριό του<br /><b>3.</b> [[αξιωματικός]] υπό τις διαταγές στρατηγού, [[υπασπιστής]] ή [[ακόλουθος]]<br /><b>4.</b> [[λειτουργός]] της λατρείας του Μίθρα<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «Φοίβου ὑπηρέται» — οι κάτοικοι τών Δελφών (<b>Σοφ.</b>)<br />β) «[[ὑπηρέτης]] τοῦ χοροῦ» — ο [[αυλός]] <b>(Πρατίν.)</b><br />γ) «ὁ τῶν [[ἕνδεκα]] [[ὑπηρέτης]]» — ο [[βοηθός]] τών [[ένδεκα]] στην αρχαία Αθήνα, ο [[δήμιος]] τών πολιτικών καταδίκων (<b>Πλάτ.</b>)<br />δ) «[[ὑπηρέτης]] ἔργου» — [[άτομο]] που είχε μια οποιαδήποτε υπηρετική [[σχέση]] (<b>Ξεν.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[υπηρέτης]], σύνθ. από την [[πρόθεση]] <i>ὑπό</i> και το ουσ. [[ἐρέτης]] «[[κωπηλάτης]]» (το -<i>η</i>- του τ. οφείλεται σε [[έκταση]] λόγω συνθέσεως), αποτελούσε αρχικά όρο του ναυτικού λεξιλογίου και δήλωνε τον κωπηλάτη που βρισκόταν υπό τις διαταγές του κελευστή (για τη [[χρήση]] αυτή της πρόθεσης <i>ὑπό</i> <b>βλ. λ.</b> <i>υπ</i>[[ο]]-). Στη [[συνέχεια]] η λ. χρησιμοποιήθηκε κατ' [[επέκταση]] με τις γενικότερες σημ. «[[βοηθός]], [[διάκονος]], [[δούλος]]», οι οποίες [[είναι]] οι μόνες που διατηρήθηκαν και στη Νέα Ελληνική]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''ὑπηρέτης:''' -ου, ὁ ([[ἐρέτης]]),<br /><b class="num">I.</b> [[κυρίως]] υποκωπηλάτης, υποναυτικός, βλ. [[ὑπηρεσία]].<br /><b class="num">II. 1.</b> γενικά υποταγμένος, [[υπηρέτης]], [[ακόλουθος]], [[συνοδός]], [[βοηθός]], [[αρωγός]], επικούρος, Λατ. apparῐtor, σε Ηρόδ., Αττ.· με γεν. αντικειμενική, [[ὑπηρέτης]] ἔργου, [[βοηθός]] στην [[εκτέλεση]] έργου, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> στην Αθήνα: <b>α)</b> [[υπηρέτης]] που ακολουθούσε [[κάθε]] οπλίτη ([[ὁπλίτης]]) προκειμένου να μεταφέρει την [[αποσκευή]] και την [[ασπίδα]] του, σε Θουκ. <b>β)</b> ὁ | |lsmtext='''ὑπηρέτης:''' -ου, ὁ ([[ἐρέτης]]),<br /><b class="num">I.</b> [[κυρίως]] υποκωπηλάτης, υποναυτικός, βλ. [[ὑπηρεσία]].<br /><b class="num">II. 1.</b> γενικά υποταγμένος, [[υπηρέτης]], [[ακόλουθος]], [[συνοδός]], [[βοηθός]], [[αρωγός]], επικούρος, Λατ. apparῐtor, σε Ηρόδ., Αττ.· με γεν. αντικειμενική, [[ὑπηρέτης]] ἔργου, [[βοηθός]] στην [[εκτέλεση]] έργου, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> στην Αθήνα: <b>α)</b> [[υπηρέτης]] που ακολουθούσε [[κάθε]] οπλίτη ([[ὁπλίτης]]) προκειμένου να μεταφέρει την [[αποσκευή]] και την [[ασπίδα]] του, σε Θουκ. <b>β)</b> ὁ τῶν [[ἕνδεκα]] ὑπηρετῶν, ο [[βοηθός]] των Έντεκα, που ήταν επιφορτισμένοι με την [[εκτέλεση]] της ποινής των πολιτικών καταδίκων, σε Πλάτ. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt=ὑπ-ηρέτης, ου, ὁ, [[ἐρέτης]]<br /><b class="num">I.</b> [[properly]] an under-[[rower]], under-[[seaman]], v. [[ὑπηρεσία]].<br /><b class="num">II.</b> [[generally]] an [[underling]], [[servant]], [[attendant]], [[assistant]], Lat. [[apparitor]], Hdt., | |mdlsjtxt=ὑπ-ηρέτης, ου, ὁ, [[ἐρέτης]]<br /><b class="num">I.</b> [[properly]] an under-[[rower]], under-[[seaman]], v. [[ὑπηρεσία]].<br /><b class="num">II.</b> [[generally]] an [[underling]], [[servant]], [[attendant]], [[assistant]], Lat. [[apparitor]], Hdt., Attic:—c. gen. objecti, ὑπ. ἔργου a [[helper]] in a [[work]], Xen.<br /><b class="num">2.</b> at [[Athens]],<br />a. the [[servant]] who attended [[each]] man-at-[[arms]] (ὁπλίτησ) to [[carry]] his [[baggage]] and [[shield]], Thuc.<br />b. ὁ τῶν [[ἕνδεκα]] ὑπ. the [[assistant]] of the Eleven, employed in executions, Plat. | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''ὑπηρέτης''': {hupērétēs}<br />'''Forms''': dor. (seit IV<sup>a</sup>) -τας<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Diener]], [[Gehilfe]], [[Genosse]], [[Adjutant]] (att., Hdt. usw.);<br />'''Composita''' : ἀρχ(ι)-υπηρέτης m. [[oberster Minister]] (sp. Inschr. u. Pap.).<br />'''Derivative''': Davon 1. [[ὑπηρέτις]] f. [[Dienerin]] (E., Pl. u.a.). 2. -ετικός [[zum Diener gehörig dienend]], [[behilflich]], [[untergeordnet]]; -όν (sc. [[πλοῖον]]), -ὸς [[κέλης]] [[kleines Schiffsboot]], [[Eilboot]] (att. usw.). 3. -εσία, oft pl. -εσίαι f. [[Schiffsmannschaft]], [[Dienerschaft]], [[Dienstleistung]] (att. hell. u. sp.). 4. -έσιον n. = -ετικὸν [[πλοῖον]] (Eratosth. ap. Str.). 5. -ετέω, auch m. συν-, ἐξ- u.a., ’[[ὑπηρέτης]] sein, (be)dienen, beistehen, willfahren’ (ion. att.) mit -έτημα n. [[Dienstleistung]] (att.), -έτησις (ἐξ-) f. [[Bedienung]] (Arist., Pap. u.a.). 6. -ετεύω ib. (Messen., Kos) mit -ετεία f. (''App''. ''Anth''.).<br />'''Etymology''' : Für sich steht [[ὑπηρέσιον]] im Sinn von [[Ruderkissen]], übertr. [[Reitkissen]] (att. hell. u. sp.), wohl Hypostase ("was unter dem [[ἐρέτης]] liegt"). Urspr. Ausdruck der Seemannsprache. Die wörtliche Bed. [[Unterruderer]] läßt sich sachlich nicht begründen, s. Richardson Class Quart. 37, 55ff., der in ὑπ- mit Recht ein hypercharakterisierendes Präfix sieht, zunächst um den Gegensatz zum übergeordneten [[κελευστής]] hervorzuheben; vgl. [[ὑποδμώς]] = [[δμώς]] und Schw.-Debrunner 524 A. 1. Zur Bed. und Verbreitung von [[ὑπηρέτης]] u. Verw. noch E. Kretschmer Glotta 18, 77f. und Fraenkel Nom. ag. 1, 190 (im Einzelnen etwas abweichend). — Weiteres s. [[ἐρέτης]].<br />'''Page''' 2,969-970 | |ftr='''ὑπηρέτης''': {hupērétēs}<br />'''Forms''': dor. (seit IV<sup>a</sup>) -τας<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Diener]], [[Gehilfe]], [[Genosse]], [[Adjutant]] (att., Hdt. usw.);<br />'''Composita''' : ἀρχ(ι)-υπηρέτης m. [[oberster Minister]] (sp. Inschr. u. Pap.).<br />'''Derivative''': Davon 1. [[ὑπηρέτις]] f. [[Dienerin]] (E., Pl. u.a.). 2. -ετικός [[zum Diener gehörig dienend]], [[behilflich]], [[untergeordnet]]; -όν (''[[sc.]]'' [[πλοῖον]]), -ὸς [[κέλης]] [[kleines Schiffsboot]], [[Eilboot]] (att. usw.). 3. -εσία, oft pl. -εσίαι f. [[Schiffsmannschaft]], [[Dienerschaft]], [[Dienstleistung]] (att. hell. u. sp.). 4. -έσιον n. = -ετικὸν [[πλοῖον]] (Eratosth. ap. Str.). 5. -ετέω, auch m. συν-, ἐξ- u.a., ’[[ὑπηρέτης]] sein, (be)dienen, beistehen, willfahren’ (ion. att.) mit -έτημα n. [[Dienstleistung]] (att.), -έτησις (ἐξ-) f. [[Bedienung]] (Arist., Pap. u.a.). 6. -ετεύω ib. (Messen., Kos) mit -ετεία f. (''App''. ''Anth''.).<br />'''Etymology''' : Für sich steht [[ὑπηρέσιον]] im Sinn von [[Ruderkissen]], übertr. [[Reitkissen]] (att. hell. u. sp.), wohl Hypostase ("was unter dem [[ἐρέτης]] liegt"). Urspr. Ausdruck der Seemannsprache. Die wörtliche Bed. [[Unterruderer]] läßt sich sachlich nicht begründen, s. Richardson Class Quart. 37, 55ff., der in ὑπ- mit Recht ein hypercharakterisierendes Präfix sieht, zunächst um den Gegensatz zum übergeordneten [[κελευστής]] hervorzuheben; vgl. [[ὑποδμώς]] = [[δμώς]] und Schw.-Debrunner 524 A. 1. Zur Bed. und Verbreitung von [[ὑπηρέτης]] u. Verw. noch E. Kretschmer Glotta 18, 77f. und Fraenkel Nom. ag. 1, 190 (im Einzelnen etwas abweichend). — Weiteres s. [[ἐρέτης]].<br />'''Page''' 2,969-970 | ||
}} | }} | ||
{{Chinese | {{Chinese | ||
| Line 48: | Line 48: | ||
{{WoodhouseReversedUncategorized | {{WoodhouseReversedUncategorized | ||
|woodrun=[[attendant]], [[minister]], [[servant]], [[squire]], [[attendant on a knight]] | |woodrun=[[attendant]], [[minister]], [[servant]], [[squire]], [[attendant on a knight]] | ||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=[[κωπηλάτης]], [[βοηθός]]). Ἀπό τό [[ὑπό]] + [[ἐρέτης]], ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα. | |||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=ὁ [[servidor]] c. suj. dioses κύριε θεέ, θεοῦ ὑπηρέτα, ... παράστα μοι <b class="b3">señor dios, servidor de dios, ven a mi lado</b> P II 79 τὸν Ἄνουβιν, τὸν πάντων θεῶν ὑπηρέτην <b class="b3">Anubis, el servidor de todos los dioses</b> P VII 548 c. suj. seres indefinidos ὁ δεῖνα, ἀπεσταλμένος μοι ἦς ὑπηρέτης <b class="b3">fulano, tu has sido enviado a mí como servidor</b> P X 4 σύ, ὁ ὑπηρέτης τῶν δʹ καλῶν θεῶν καὶ ἐνδόξων <b class="b3">tú, el servidor de los cuatro dioses hermosos y gloriosos</b> P LIX 5 | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[famulus]]'', [[attendant]], [[servant]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:3.17.3/ 3.17.3], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.102.2/ 6.102.2]. | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx====[[rower]]=== | |||
Azerbaijani: avarçı, avarçəkən, kürəkçi; Bulgarian: гребец; Catalan: remador, remer; Chinese Mandarin: 划手; Czech: veslař; Esperanto: remisto sg; Finnish: soutaja; French: [[rameur]]; Galician: remador, remeiro; Georgian: მენიჩბე; German: [[Ruderer]]; Greek: [[κωπηλάτης]]; Ancient Greek: [[ἐλατήρ]], [[ἐπίκωπος]], [[ἐρέτης]], [[κωπηλάτης]], [[νεηλάτης]], [[πρόπολος]], [[πρόσκωπος]], [[ὑπηρέτας]], [[ὑπηρέτης]]; Hebrew: חוֹתֵר, מְשׁוֹטָאי; Hungarian: evezős; Irish: iomróir; Italian: [[rematore]], [[rematrice]]; Latin: [[remex]]; Maori: kaihoe; Norwegian Bokmål: roer; Old English: rōwend; Ottoman Turkish: كوركجی; Polish: wioślarz, wioślarka, bębniarz; Portuguese: [[remador]], [[remeiro]]; Romanian: vâslaș, vâslitor, canotor; Russian: [[гребец]]; Spanish: [[remero]], [[remador]], [[boga]], [[bogador]]; Tagalog: manggagaod; Turkish: kürekçi | |||
===[[servant]]=== | |||
Aghwan: 𐔱𐔰𐕅𐔱𐔰𐕍𐔰𐔾; Albanian: shërbyes, shërbyese; Amharic: ሎሌ; Arabic: خَادِم, خَادِمَة, خَدَم; Egyptian Arabic: خدام, خدامة; Armenian: ծառա, սպասավոր; Aromanian: dul, huzmichear, shcljau; Azerbaijani: qulluqçu, nökər, xidmətçi; Bashkir: хеҙмәтсе; Belarusian: слуга, служанка, прыслужнік, прыслужніца, служка; Bengali: নোকর, চাকর; Bole: buda; Breton: servijour, servijourez; Bulgarian: слуга, прислужник, прислужница, служител, служителка; Burmese: အစေအပါး; Catalan: servent, criat; Chinese Mandarin: 僕人, 仆人, 傭人, 佣人, 奴僕, 奴仆, 奴役; Cimbrian: diinar, diinaren; Czech: sluha, služebný, služka; Danish: tjener; Dutch: [[hulp]], [[hulpje]], [[huishoudhulp]], [[bediende]], [[knecht]], meid, dienaar; Erzya: вардо, варданка; Estonian: teenija, sulane; Finnish: palvelija; French: [[serviteur]], [[domestique]], [[servante]]; Friulian: sierf, famei, servidôr; Galician: servente, criado; Georgian: მსახური; German: [[Diener]], [[Dienerin]], [[Lakai]], [[Kammerdiener]], [[Zofe]], Bediensteter, Bediener, Dienstbote; Knecht, Magd; Gothic: 𐌰𐌽𐌳𐌱𐌰𐌷𐍄𐍃; Greek: [[υπηρέτης]]; Ancient Greek: [[θεράπων]], [[θεράπαινα]]; Hausa: yaro; Hebrew: מְשָׁרֵת; Higaonon: kabulig; Hindi: नौकर, चाकर, नौकरानी, सेवक, भृत्य, मुलाज़िम; Hungarian: szolga, cseléd; Icelandic: þjónn; Indonesian: pembantu; Irish: seirbhíseach, searbhónta; Italian: [[servo]], [[servitore]], [[domestico]], [[famiglio]]; Japanese: 使用人, 召使い; Javanese: réwang, réncang; Kazakh: даяшы, малай, қызметші; Khmer: អ្នកបំរើ, សេវកៈ, បាវ, ព្រាវ; Korean: 하인(下人), 머슴, 사용인(使用人); Kurdish Northern Kurdish: benî, kole, noker; Kyrgyz: кызматчы, кул, малай; Lao: ຂະຍົມ, ຂ້າ, ບ່າວ; Latin: [[minister]], [[ministra]], [[famulus]], [[famula]]; Latvian: kalps, kalpone, sulains; Lithuanian: tarnas; Macedonian: слуга, служител, служителка; Malay: hamba, khadam; Maltese: ħaddiem; Maore Comorian: mutru wa hazi; Maori: hāwini, tūmau; Middle English: serjaunt, servaunt; Mongolian Cyrillic: зарц; Mongolian: ᠵᠠᠷᠤᠴᠠ; Navajo: naalʼaʼí; Norwegian Bokmål: tjener; Old Church Slavonic Cyrillic: слоуга, слоужитель; Old East Slavic: слуга; Old English: þeġn; Pali: sevaka; Pashto: خدمتګار, نوکر, خادم; Persian: خدمتکار, نوکر, خادم; Plautdietsch: Deena; Polish: służący pers, służąca, sługa; Portuguese: [[empregado]], [[criado]], [[serviçal]]; Romanian: servitor, slugă, slujitor; Russian: [[слуга]], [[служанка]]; Sanskrit: सेवक, सेविका, भृत्य; Scottish Gaelic: searbhanta, seirbhiseach; Serbo-Croatian Cyrillic: слуга, слу̀жа̄вка, слу̏шкиња; Roman: slúga, slùžāvka, slȕškinja; Sicilian: criatu, servu; Slovak: sluha, slúžka; Slovene: služabnik, služabnica, sluga, služkinja; Spanish: [[sirviente]], [[criado]], [[mozo]], [[doméstico]], [[empleado]]; Swahili: mtumishi; Swedish: betjänt, tjänare; Tajik: хизматгор, пешхизмат, чокар, навкар; Tatar: хезмәтче; Thai: ข้า, บ่าว, ภัจ, คนรับใช้, เสวก, คนใช้, ภฤตย์; Tibetan: བྲན་གཡོག; Tigrinya: ከዳሚ; Tocharian B: mañiye, mañiya; Turkish: hizmetçi, uşak, kul; Turkmen: gullukçy, hyzmatkär; Ukrainian: слуга, служниця; Urdu: نوکر, چاکر, نوکرانی, خادم, ملازم; Uyghur: خىزمەتچى, مالاي; Uzbek: xizmatkor, malay; Venetian: servidór, famegio, besariòl; Vietnamese: đầy tớ, người hầu; Yiddish: דינסט, קנעכט, באַדינער, באַדינערטע | |||
===[[helper]]=== | |||
Albanian: ndihmës; Arabic: مُسَاعِد; Aramaic Classical Syriac: ܥܕܘܪܐ, ܥܕܘܪܬܐ, ܡܥܕܪܢܐ, ܡܥܕܪܢܝܬܐ; Armenian: օգնական; Azerbaijani: köməkçi, yardımçı; Bashkir: ярҙамсы; Belarusian: памочнік, памочніца; Bengali: সহায়ক; Bulgarian: помощник, помощничка, помощница, помагач, помагачка; Burmese: အကူ; Catalan: ajudant, ajudador; Chinese Mandarin: 幫手, 帮手, 助手; Czech: pomocník, pomocnice; Danish: hjælper; Dutch: [[helper]], [[helpster]]; Estonian: aitaja, abiline; Finnish: auttaja, avustaja, apuri, apulainen; French: [[assistant]], [[assistante]]; Georgian: დამხმარე, მშველელი; German: [[Helfer]], [[Helferin]]; Greek: [[βοηθός]]; Ancient Greek: [[ἀμύντωρ]], [[ἀντιλήμπτωρ]], [[ἀντιλήπτωρ]], [[ἀοσσητήρ]], [[ἀρωγός]], [[βοαθόος]], [[βοηδρόμιος]], [[βοηδρόμος]], [[βοηθόος]], [[βοηθός]], [[ἐπαμύντωρ]], [[ἐπαρηγών]], [[ἐπαρωγός]], [[ἔπεργος]], [[ἐπίκουρος]], [[ἐπίρροθος]], [[ἐπιτάρροθος]], [[ξυνεργός]], [[παράκλητος]], [[παράσειρος]], [[παρασπιστής]], [[παραστάτις]], [[πάρεδρος]], [[ποδηγός]], [[συλλήπτωρ]], [[συμπαραστάτης]], [[ξυμπαραστάτης]], [[συμπράκτωρ]], [[συναρωγός]], [[συνέντης]], [[συνεργάτης]], [[συνεργάτις]], [[συνεργός]], [[συνέριθος]], [[τιμάορος]], [[τιμωρός]], [[ὑπηρέτας]], [[ὑπηρέτης]], [[ὑπουργός]]; Hebrew: עוֹזֵר; Hindi: सहायक; Hungarian: segítő, segéd; Ido: helpanto, helpero, helpisto; Indonesian: penolong; Irish: cúntóir; Italian: [[aiutante]], [[assistente]], [[supporto]], [[apprendista]]; Japanese: 助手, 手伝い, ヘルパー; Kazakh: көмекші; Khmer: អ្នកជំនួយ; Korean: 조수; Kurdish Northern Kurdish: alîkar; Kyrgyz: жардамчы; Ladino Latin: ayudador; Lao: ຜູ້ຊ່ວຍ; Latin: [[adiutor]], [[optio]], [[administer]]; Low German: Hölper, Hölpersche, Hölperin; Macedonian: помагач, помагачка, помошник, помошничка; Maori: uruora; Mongolian: туслагч; Ngazidja Comorian: mpveshezi; Pashto: مرستونی; Persian: دستیار, آسیستان; Plautdietsch: Halpa; Polish: pomocnik, pomocnica; Portuguese: [[ajudante]]; Romanian: ajutor, ajutoare; Russian: [[помощник]], [[помощница]], [[ассистент]], [[ассистентка]], [[подручный]]; Serbo-Croatian Cyrillic: помо̀ћнӣк, асѝстент; Roman: pomòćnīk, asìstent; Slovak: pomocník, pomocníca; Slovene: pomočnik, pomočnica; Spanish: [[ayudante]], [[ayudador]]; Swahili: msaidizi; Swedish: medhjälpare; Tajik: ёрдамчӣ; Tatar: ярдәмче; Telugu: సహాయకుడు; Thai: ผู้ช่วย; Turkish: yardımcı; Turkmen: kömekçi; Ukrainian: помічник, помічниця; Uyghur: ياردەمچى; Uzbek: yordamchi; Vietnamese: phó thủ; Volapük: yufan, hiyufan, jiyufan | |||
}} | }} | ||