ἀμείβω: Difference between revisions

|btext=<i>f.</i> ἀμείψω, <i>ao.</i> [[ἤμειψα]], <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. f.</i> ἀμειφθήσομαι, <i>ao.</i> [[ἠμείφθην]], <i>pf.</i> [[ἤμειμμαι]];<br /><b>A.]] <i>tr.</i> <b>I.</b> [[échanger]] :<br /><b>1</b> [[prendre en échange]], acc. ; πόρον [[ἀμ]]. EUR passer par un endroit;<br /><b>2</b> donner en échange : [[πρός]] τινά τι ἀμείβειν τινός IL donner à qqn une chose en échange d'une autre ; <i>fig.</i> ἀμείβειν χάριν ESCHL témoigner en retour sa reconnaissance;<br /><b>3</b> prendre et donner tout à tour, quitter et reprendre : τέκν’ [[ἐν]] [[χεροῖν]] διαδοχαῖς ἀμείβουσαι EUR prenant et faisant passer les enfants l'un après l'autre de main en main;<br /><b>II.</b> changer, altérer : χρῶτα πορφυρᾷ βαφῇ ESCHL se teindre la peau avec de la couleur pourpre;<br /><b>B.</b> <i>intr.</i> prendre la place de, succéder à : οἱ ἀμείβοντες IL poutres qui se soutiennent mutuellement;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[ἀμείβομαι]] (<i>f.</i> ἀμείψομαι, <i>ao.</i> ἠμειψάμην <i>ou</i> [[ἠμείφθην]] <i>au sens actif</i>);<br />échanger, <i>càd</i> :<br /><b>1</b> [[prendre]] <i>ou</i> obtenir en échange : λῴους φρένας τῶν [[νῦν]] παρουσιῶν τῶνδ’ ἀμείψασθαί ποθεν SOPH <i>litt.</i> (puisses-tu) prendre de qqe part des sentiments meilleurs que ceux dont tu fais preuve en ce moment;<br /><b>2</b> donner en échange : [[τι]] πρὸς [[νόμισμα]] PLUT échanger qch à soi contre de l'argent ; <i>particul.</i> donner en échange par compensation, compenser : δώροισιν ἀ. τινά OD donner à qqn des présents en échange ; ἀ. ὁμοίοις DÉM rendre la pareille ; ἀ. εὐεργεσίας χάρισιν XÉN donner des marques de reconnaissance en retour de bienfaits <i>litt.</i> compenser des bienfaits par) ; φόνον [[φόνος]] ἀμείβεται EUR le meurtre suit et venge le meurtre ; <i>rar. avec le gén. de chose</i> : ἀ. τινα τῆς δικαιοσύνης LUC récompenser qqn de son équité;<br /><b>3</b> prendre la place de, remplacer, succéder : ἀμειβόμενοι [[φύλακας]] [[ἔχον]] IL ils faisaient sentinelle tout à tour ; ἀμείβεσθαι [[ἐπέεσσι]] OD répondre à qqn ; ἀμειβόμενος δὲ προσηύδα IL à son tour, il répondit ; τὸν δ’ ἠμείβετ’ [[ἔπειτα]] IL il lui répondit alors ; πρὸς [[ταῦτα]] [[ἀμ]]. HDT répondre à ces paroles ; [[ταῦτα]] τοὺς φίλους ἀμείψατο HDT il fit cette réponse à ses amis ; <i>abs.</i> répondre;<br /><b>4</b> [[changer de place pour entrer]] <i>ou</i> pour sortir ; ἀ. [[ἕρκος]] ὀδόντων franchir la barrière des dents ; γῆν οὐρανοῦ ἀ. PLUT quitter la terre pour le ciel ; πόλιν ἐκ πόλεως ἀ. PLAT aller de ville en ville.<br />'''Étymologie:''' ἀ- prosth. et R. Μυ, ΜεϜ changer de place ; cf. ἀμεύομαι ; <i>lat.</i> [[moveo]].

|sltr=<b>ᾰμείβω</b> (ἀμείβοντι coni.: aor. μειψεν, -ψαντες: med. ἀμείβεται; -όμενοι, -όμεναι, -ομένοις: fut. ἀμείψομαι: impf. ᾰμείβετο: aor. [[pass]]. pro med. ᾰμείφθη. <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[exchange]] “ἀντὶ δελφίνων ἐλαχυπτερύγων ἵππους ἀμείψαντες [[θοάς]]” (P. 4.17) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[pass]] Κρισαῖον λόφον ἄμειψεν ἐν [[κοιλόπεδον]] [[νάπος]] θεοῦ (P. 5.38) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b> med. c. aor. [[pass]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[exchange]] τι [[ἀντί]] τινος, ]νιν Βαβυλῶνος ἀμείψομαι[ (Pae. 4.15) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[answer]] ἀγανοῖσι λόγοις ὧδ' ἀμείφθη (P. 4.102) c. acc. dupl., τὸν δὲ [[Κένταυρος]] ζαμενὴς μῆτιν ἑὰν εὐθὺς ἀμείβετο (P. 9.39) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> [[requite]] τὸ δἄχνυμαι, φθόνον ἀμειβόμενον τὰ καλὰ ἔργα (P. 7.19) [[ἄμμι]] δ' ἔοικε Κρόνου σεισίχθον υἱὸν γείτον ἀμειβομένοις εὐεργέταν ἁρμάτων [[ἱπποδρόμιον]] κελαδῆσαι (i. e. ἀντιδίδοντας τῷ θεῷ τὸν ὕμνον ἀντὶ τῶν [[εἰς]] τὸν νικηφόρον εὐεργεσιῶν Σ.) (I. 1.53) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> [[surpass]] [[γλυκεῖα]] δὲ φρὴν καὶ συμπόταισιν ὁμιλεῖν μελισσᾶν ἀμείβεται τρητὸν πόνον (P. 6.54) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>e</b> [[part]]. in [[turn]], by [[turn]] τοὶ μὲν ἀλλάλοισιν ἀμειβόμενοι γάρυον τοιαῦτ (P. 4.93) χαλκέαις δ' ὁπλαῖς ἀράσσεσκον χθόν ἀμειβόμενοι of oxen (τοὺς πόδας ἐναλλάσσοντες Σ.) (P. 4.226) καρποφόροις ἁρούραισιν, αἵτ' ἀμειβόμεναι, [[τόκα]] μὲν ὦν βίον ἀνδράσιν ἐπηετανὸν ἐκ πεδίων ἔδοσαν, [[τόκα]] δ αὖτ ἀναπαυσάμεναι [[σθένος]] ἔμαρψαν (N. 6.9) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b> dub., ἀλλ' ἐν ἀμείβοντι (Musurus: ἐναμείβοντι codd.) (N. 11.42)

|lsmtext='''ἀμείβω:''' [ᾰ]· Επικ. παρατ. <i>ἄμειβον</i>, μέλ. <i>-ψω</i>, αόρ. αʹ [[ἤμειψα]] (από τη √<i>ΜΕΙΒ</i> ή <i>ΜΕΥ</i> με <i>α</i> ως [[πρόθεμα]], πρβλ. [[ἀμεύομαι]], Λατ. MOV-eo).<br /><b class="num">Α.</b> [[αλλάζω]], [[ανταλλάσσω]], [[ἔντε]]' ἄμειβεν, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἀμ τί τινος</i>, όπως το [[γόνυ]] γουνὸς ἀμείβων, αλλάζοντας το ένα [[γόνατο]] με το [[άλλο]], δηλ. [[περπατώ]] [[αργά]], σε Ομήρ. Ιλ.· και ομοίως, [[είτε]]: <b>I.1.</b> [[δίνω]] εις [[αντάλλαγμα]], <i>τεύχε' ἄμειβε χρύσεα χαλκείων</i>, αντήλλαξε τη [[χρυσή]] [[πανοπλία]] για μια χάλκινη, στο ίδ. [[είτε]]:<br /><b class="num">2.</b> [[παίρνω]] σε [[αντάλλαγμα]], <i>πόσιν ἀντὶ σᾶς ἀμεῖψαι ψυχᾶς</i>, να τον εξαγοράσεις με [[αντίτιμο]] την [[ίδια]] [[σου]] την [[ζωή]], σε Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για [[τόπο]], [[εναλλάσσω]] και [[επομένως]] [[διέρχομαι]], [[διασχίζω]], σε Αισχύλ., Ευρ.· [[έπειτα]], [[είτε]] περνώ από έναν [[τόπο]], τον [[αφήνω]], ή περνώ μέσα σ' αυτόν, [[μπαίνω]] μέσα του, σε Ηρόδ., Αττ.<br /><b class="num">4.</b> [[αλλά]], [[μεταβάλλω]], [[μεταλλάσσω]], <i>χρῶτα</i>, το [[χρώμα]] μου, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">5.</b> Ενεργ. μτβ., κάνω τους άλλους να αλλάξουν, <i>τεῦχε ἄμειβον</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· [[παραδίδω]], [[μεταδίδω]] από [[χέρι]] σε [[χέρι]], σε Ευρ.<br /><b class="num">6.</b> όπως το Μέσ. I. 3, [[ξεπληρώνω]], [[ανταποδίδω]], [[επιστρέφω]], ἀμ. [[χάριν]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II. 1.</b> αμτβ. στη μτχ., [[ἀμείβοντες]], <i>οἱ</i>, τα δοκάρια που συναντιούνται σταυροειδώς, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐν ἀμείβοντι = ἀμοιβάδις</i>, σε Πίνδ.<br /><b class="num">2.</b> <i>ἀμείβει καινὸν ἐκ καινῶν</i>, [[κάτι]] καινούριο έρχεται [[μετά]] από τα υπόλοιπα, σε Ευρ. <b>Β. I.1.</b> Μέσ., [[ανταλλάσσω]] [[κάτι]] με [[κάτι]] [[άλλο]], <i>ἀμειβόμενοι</i>, διαδοχικά, [[εναλλάξ]], σε Όμηρ.· [[έρχομαι]] ως [[ακολουθία]], σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> [[συχνά]] χρησιμοποιείται για το διάλογο, [[αποκρίνομαι]] επάλληλα, σε Ομήρ. Οδ.· [[συχνά]] στη μτχ. <i>ἀμειβόμενος</i>, αυτός που αποκρίνεται, βρίσκεται σε [[θέση]] να απαντήσει, σε Όμηρ.· με αιτ., <i>ἀμ. τινα μύθῳ</i>, μύθοις [[ἐπέεσσι]], στον ίδ.· [[ακόμα]], [[ταῦτα]] τοὺς φίλους ἠμείψατο, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> [[ανταποδίδω]], [[ξεπληρώνω]], <i>δώροισιν ἀμ. τινα</i>, σε Ομήρ. Οδ.· <i>χρηστοῖσι</i>, σε Ηρόδ.· επίσης με αιτ. και δοτ. πράγμ., <i>ἁμ.εὐεργεσίας χάρισιν</i>, σε Ξεν.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[λαμβάνω]], [[δέχομαι]] ως [[αντάλλαγμα]], λῴους φρένας τῶν [[νῦν]] παρουσιῶν, σε Σοφ.<br /><b class="num">2.</b> όπως το Ενεργ., [[εναλλάσσω]] έναν [[τόπο]], τον [[διέρχομαι]], [[είτε]] βγαίνοντας [[είτε]] μπαίνοντας σ' αυτόν, σε Όμηρ. κ.λπ.