κέδρος: Difference between revisions

|Definition=ἡ, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[cedar-tree]], ὀδμὴ κέδρου… θύου τ' ἀνὰ νῆσον ὀδώδει δαιομένων <span class="bibl">Od.5.60</span>; τὸ ἀπὸ κ. ἄλειφαρ γινόμενον <span class="bibl">Hdt.2.87</span>, cf.<span class="bibl">4.75</span>; applied to [[prickly cedar]], [[Juniperus Oxycedrus]], Od.l.c., <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>3.12.3</span>; <b class="b2">Syrian cedar, J. excelsa</b>, ib.<span class="bibl">3.2.6</span>, Dsc.1.77; <b class="b2">Phoenician cedar, J. phoenicea</b>, <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>9.2.3</span>; <b class="b2">Himalayan cedar, J. macropoda</b>, <span class="bibl">Str.15.1.29</span>; <b class="b3">κ. μικρά</b> <b class="b2">juniper, J. communis</b>, Dsc.l.c. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> <b class="b2">anything made of cedar- wood: cedar coffin</b>, <span class="bibl">E.<span class="title">Alc.</span>365</span> (pl.), <span class="bibl"><span class="title">Tr.</span>1141</span>; [[cedar box]], for a bee- hive, <span class="bibl">Theoc.7.81</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[cedar-oil]], τῇ κ. ἀλείφειν <span class="bibl">Luc.<span class="title">Ind.</span>16</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> v. [[κέδρον]]''1''.</span>

|mltxt=ο και [[κέδρος]], η και [[κέδρο]], το (ΑΜ [[κέδρος]], ἡ και ὁ και [[κέδρον]], το)<br /><b>βοτ.</b><br /><b>1.</b> [[γένος]] γυμνόσπερμων κωνοφόρων δέντρων που, σύμφωνα με τη σημερινή [[ταξινόμηση]], ανήκει στην [[οικογένεια]] πευκίδες<br /><b>2.</b> [[κοινή]] [[ονομασία]] διαφόρων κωνοφόρων δέντρων που μοιάζουν με το ομώνυμο [[δέντρο]] στο ότι [[είναι]] αειθαλή και έχουν αρωματική κόκκινη ή κοκκινωπή [[ξυλεία]]<br /><b>μσν.</b><br />(<b>το ουδ.</b>) <i>τo [[κέδρον]]<br />[[θυμίαμα]], [[λιβανωτό]], [[λιβάνι]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> <b>συνεκδ.</b> ο [[καρπός]] του κωνοφόρου δέντρου [[κέδρος]]<br /><b>2.</b> [[καθετί]] κατασκευασμένο από [[ξύλο]] κέδρου<br /><b>3.</b> κέδρινο [[φέρετρο]], κέδρινο [[κιβούρι]]<br /><b>4.</b> κέδρινο [[κιβώτιο]] ως [[κυψέλη]] τών [[μελισσών]]<br /><b>5.</b> το αρωματικό [[έλαιο]] που παράγεται από τη [[ρητίνη]] του κέδρου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Ανάγεται πιθ. σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>ked</i>- «[[καπνίζω]], [[μαυρίζω]] με [[καπνιά]]» και συνδέεται με αρχ. ινδ. <i>kadru</i>- «[[καστανός]], αρχ. σλαβ. <i>kaditi</i> «[[καπνίζω]], [[λιβανίζω]]», ρωσ. <i>čad</i>, λιθουαν. <i>kadag</i><i>ӯ</i><i>s</i> «[[κέδρος]]». Το λατ. <i>cedrus</i> [[είναι]] [[δάνειο]] από το ελλ. [[κέδρος]] και συνδέεται [[επίσης]] με ελλ. [[κίτρον]] (<span style="color: red;"><</span> λατ. <i>citrum</i>). Συνδέεται [[επίσης]] με ιταλ. <i>cedro</i>, αγγλ. <i>cedar</i>, γερμ. <i>zeder</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κεδρέα]], [[κεδρία]], [[κέδρινος]], [[κέδρο]](<i>ν</i>), [[κεδρώνω]](-<i>ώ</i>), [[κέδρωστις]], [[κεδρωτός]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>κεδρεάτις</i>, [[κεδρίνεος]], <i>κεδρύς</i>, [[κεδρίον]], [[κεδρίτης]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κεδρί]], [[κεδρώνας]], [[κέδρωση]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[κεδρέλαιο]](<i>ν</i>)), [[κεδρόμηλο]](<i>ν</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[κεδρελάτη]], [[κεδροπαγής]], [[κεδροχαρής]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κεδροκούκουτσο]]. (Β' συνθετικό) [[οξύκεδρος]]].

|elnltext=κέδρος -ου, ἡ ceder (boom). wat van de ceder komt doodskist; doos; cederolie.

|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[cedar-tree]] (ε 60).<br />Compounds: Few compp., e. g. <b class="b3">κεδρ-έλαιον</b> [[cedar-oil]] (Aët.), <b class="b3">ὀξύ-κεδρος</b> f. [[prickly cedar]] (Thphr.; cf. Strömberg Pflanzennamen 35). -<br />Derivatives: [[κεδρίς]] f. [[juniper-berry]] (Hp., Ar.); [[κέδρον]] n. <b class="b2">id.</b> (inscr., EM, H.); [[κεδρία]] [[cedar-oil]] (Hdt., D. S.), also [[κεδρέα]] (pap., medic.; after [[μηλέα]], [[συκέα]] etc.). [[κεδρίτης]] ([[οἶνος]]) [[wine with juniper-aroma]] (cf. Redard Les noms grecs en <b class="b3">-της</b> 97 m. n. 6). [[κέδρινος]] [[of cedar-wood]] (Hp., E., Arist.), also [[κεδρίνεος]] <b class="b2">id.</b> (Nic.; metr. reshaping), [[κεδρωτός]] [[made of cedar-wood]] (E. in lyr.), [[Κεδρεᾶτις]], <b class="b3">-ιδος</b> f. name of Artemis in Orchomenos in Arcadia (Paus. 8, 13, 2; after [[Τεγεᾶτις]] a. o.). [[κέδρωστις]], <b class="b3">-εως</b> f. [[bryony]] (Dsc. 4, 182; after [[ἄγρωστις]], s. v.). Denominative verb [[κεδρόω]] [[lay in cedar-resin]], [[embalm]] (Posidon., Str.).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Unknown. The similarity with the Baltic names of the juniper, e. g. Lith. <b class="b2">kadagỹs</b> (Schrader-Nehring Reallex. 2, 612, Lidén IF 18, 491), is limited to the first syllable (IE interpretation by H. Petersson Heteroklisie 104f., Specht Ursprung 147); the further connection with Russ. [[čad]] [[vapour]], OCS [[kaditi]] [[smoke]] (IE. <b class="b2">*kēd-</b>: <b class="b2">*kōd-</b>; Schrader-Nehring l. c.) is also quite hypothetical. Endzelin in Mühlenbach-E.: to Latv. <b class="b2">cedrin̥š</b> [[heath]]. Lat. LW [loanword] [[cedrus]]. - Acc. to Fohalle Mélanges Vendryes 157ff. a Mediterranean word for [[cedar]], Lat. [[citrus]] [[Thuia articulata]] and Gr. [[κέδρος]] would have been adapted to each other (?). - Further Schrader-Nehring l. c., Fraenkel Lit. et. Wb. s. <b class="b2">kadagỹs</b>, W.-Hofmann s. [[cedrus]] und [[citrus]], Pok. 537. S. also [[κίτρον]], <b class="b3">-κίτριον</b>.