Λητῷον

Wikipedia EN

The Letoon (Ancient Greek: Λητῶον), sometimes Latinized as Letoum, was a sanctuary of Leto near the ancient city Xanthos in Lycia. It was one of the most important religious centres in the region. The site is located south of the village Kumluova in the Fethiye district of Muğla Province, Turkey. It lies approximately four kilometres south of Xanthos along the Xanthos River.

Archaeological finds at the site, which was never a fully-occupied settlement, but remained essentially a religious centre, date back to the late sixth century BCE. This was before the Greek cultural hegemony in Lycia, which began in the early fourth century. In earlier times, the site was probably already sacred to the cult of an earlier mother goddess — she is Eni Mahanahi in Lycia — which was superseded by the worship of Leto, joined by her twin offspring.

In Greek mythology, a claim for an early cult of Apollo in the valley of the Xanthus, unsupported by history or archaeology, was provided by two myths, each connected to an eponymous "Lycus". One sprang from the autochthonous Telchines of Rhodes and would have colonized the region at the time of Deucalion's flood; the other Lycus was an Athenian brother of Aegeus driven from Athens, a seer who introduced the cult of Lycaean Apollo, which a folk etymology connected with Lycia and therefore made him its Athenian colonizer: see Lycus (mythology).

The foundations of the Hellenistic temple dedicated to Leto, and her children, Artemis and Apollo, have been excavated under the direction of H. Metzger from 1962. Archæologists have excavated much of the ruins; discoveries include the Letoon trilingual, bearing inscriptions in Greek, Lycian and Aramaic, which has provided crucial keys in the deciphering of the Lycian language; it is conserved in the Fethiye Museum.

The sacrosanctity of the site is the purport of an anecdote related by Appian concerning Mithridates, who was planning to cut down the trees in the sacred grove for his own purposes in his siege of the Lycian coastal city of Patara, but was warned against the sacrilegious action in a nightmare. The site remained active through the Roman period. The site was Christianised by the construction of an early church, which reused cut stone from the sanctuary, but was abandoned from the seventh century CE.

Wikipedia EL

Το Λητώον ήταν ιερό της Λητούς κοντά στην αρχαία πόλη Ξάνθο, ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά κέντρα της Λυκίας στην Ανατολία. Ο αρχαιολογικός χώρος του ιερού βρίσκεται μεταξύ των πόλεων Κας και Φετίγιε στην τουρκική Επαρχία Αττάλειας, περίπου 4χιλιόμετρα νότια της Ξάνθου, κατά μήκος του ομώνυμου ποταμού.

Οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις στο χώρο, ο οποίος δεν αποτέλεσε ποτέ πλήρως κατοικημένο οικισμό αλλά παρέμεινε κυρίως θρησκευτικό κέντρο, χρονολογούνται στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ., πριν την ελληνική πολιτιστική ηγεμονία στη Λυκία, ή οποία ξεκίνησε στις αρχές του 4ου αιώνα. Σε παλαιότερους χρόνους ο χώρος αποτέλεσε ιερό της πρότερης μητέρας θεότητας, της Ένι Μαχανάχι (Eni Mahanahi) στη Λυκία, την οποία αντικατέστησε η λατρεία της Λητούς, μαζί με τα δύο παιδιά της.

Στην ελληνική μυθολογία ένας ισχυρισμός για την πρότερη λατρεία του Απόλλωνα στην κοιλάδα της Ξάνθου, χωρίς να υποστηρίζεται από την ιστορία ή την αρχαιολογία, αποδεικνύεται από δύο μύθους, που είναι αμφότεροι συνδεδεμένοι με το όνομα «Λύκος». Ο ένας προερχόταν από τους αυτόχθονες Τελχίνες της Ρόδου και πιθανόν αποίκησε την περιοχή την περίοδο του κατακλυσμού του Δευκαλίωνα. Ο άλλος Λύκος ήταν ο Αθηναίος αδελφός του Αιγέα ο οποίος, εξόριστος από την Αθήνα εισήγαγε την λατρεία του Λυκαίου Απόλλωνα, την οποία η λαϊκή ετυμολογία συνέδεσε με τη Λυκία και έτσι τον κατέστησε Αθηναίο άποικο.

Τα θεμέλια του ναού, ελληνιστικής εποχής, αφιερωμένου στη Λητώ και τα παιδιά της, Άρτεμις και Απόλλωνα, ανεσκάφησαν υπό την επίβλεψη του Χ. Μέτζγκερ το 1962. Οι αρχαιολόγοι ανέσκαψαν πολλά από τα ερείπια. Ανάμεσα στα ευρύματα περιλαμβάνονται το Τρίγλωσσο του Λητώου, το οποίο φέρει επιγραφές στα Ελληνικά, Λυκιακά και Αραμαϊκά και αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα στην αποκρυπτογράφηση της Λυκιακής γλώσσας. Σήμερα εκτίθεται στο μουσείο της Φετίγιε.

Η ιερότητα του χώρου αποτελεί συστατικό ενός ανεκδότου το οποίο αναφέρει ο Αππιανός σχετικά με τον Μιθριδάτη, ο οποίος σχεδίαζε να κόψει δένδρα σε ένα ιερό δάσος προκειμένου να χρησιμοποιήσει την ξυλεία στην πολιορκία της παραλιακής πόλης Πάταρα, όμως ένας εφιάλτης τον προειδοποίησε για το ανίερο της πράξης του. Το ιερό παρέμεινε ενεργό καθόλη τη διάρκεια της Ρωμαϊκής περιόδου. Ο χώρος εκχριστιανίστηκε με την κατασκευή μίας εκκλησίας, χρησιμοποιώντας πέτρες από το ιερό, όμως εγκαταλείφτηκε τον έβδομο αιώνα μ.Χ.

Russian (Dvoretsky)

Λητῷον: τό (sc. ἱερόν) храм богини Лето Arst.

Translations

ar: ليتاؤون; be: Летаон; ca: Letoon; de: Letoon; el: Λητώον; en: Letoon; es: Letoon; eu: Letoon; fr: Létoon; gl: Letoon; he: לטואון; hr: Letoon; hu: Letoon; hy: Լետոն; it: Letoon; ja: レトーン; ka: ლეტოონი; ko: 레툰; lt: Letonas; nl: Letoon; pl: Letoon; pt: Letoon; ru: Летоон; sh: Letoon; sv: Letoon; tr: Letoon; uk: Летоон; ur: لیتون; vi: Letoon