3,270,682
edits
Ποσειδῶν: Difference between revisions
33
(Bailly1_4) |
(33) |
||
| Line 15: | Line 15: | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=ῶνος (ὁ) :<br />Poséidon, dieu des eaux, mers, fleuves, sources, <i>etc.</i><br />'''Étymologie:''' DELG Πόσις Δᾶς « maître de la terre ». | |btext=ῶνος (ὁ) :<br />Poséidon, dieu des eaux, mers, fleuves, sources, <i>etc.</i><br />'''Étymologie:''' DELG Πόσις Δᾶς « maître de la terre ». | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=ο / [[Ποσειδῶν]], ΝΜΑ, και Ποσειδώνας Ν, Ποσειδάων και Ποσειδέων και Ποσείδαν και Ποσειδάν και [[Ποτειδάν]] και ΠοτειδάFων και Ποτειδάων και Ποτιδᾱς ή Ποτειδᾱς και λακων. τ. Ποhοιδᾱν και [[αρκαδικός]] τ. Ποσοιδᾱν, Α<br />([[κατά]] την <b>ελλ. μυθ.</b>) ο [[θεός]] της θάλασσας και του υγρού στοιχείου, γενικότερα, [[γιος]] του Κρόνου και της Ρέας, [[αδελφός]] του [[Διός]] και του Πλούτωνος<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ονομασία]] ενός από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, ο όγδοος σε [[απόσταση]] από τον Ήλιο.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Θεωνύμιο αβέβαιης ετυμολ. που εμφανίζει πολλές μορφές στις διάφορες διαλέκτους. Αρχικός [[πρέπει]] να θεωρηθεί ο δωρ. τ. <i>Ποτειδάων</i> (<b>πρβλ.</b> [[Μαχάων]]) ενώ ο κορινθ. τ. <i>ΠοτειδάFων</i> [[πρέπει]] να [[είναι]] [[δευτερογενής]], πιθ. αναλογικός [[προς]] τον αμάρτυρο τ. <i>ΠαιᾱFων</i> (<span style="color: red;"><</span> [[Παιάν]]), [[αφού]] στη Μυκηναϊκή δεν μαρτυρείται τ. με δίγαμα. Οι μορφές του τύπου <i>Ποτοιδάν</i> / [[Ποσοιδάν]] (απ' όπου το λακων. <i>Ποhοιδάν</i>) παραμένουν δυσερμήνευτες. Αντίθετα ο τ. [[Ποσιδήϊος]] (<b>πρβλ.</b> <i>Νηλ</i>-<i>ηϊος</i>), με συριστικοποίηση του -<i>τ</i>- προ του -<i>ι</i>- που μαρτυρείται και στη Μυκηναϊκή (<b>πρβλ.</b> μυκην. <i>posĭdaijo</i>) εμφανίζει πιθ. τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] του <i>Ποτειδάων</i>. Οι τ. <i>Ποτειδᾶς</i> / [[Ποτιδᾶς]], αν δεν προέρχονται από [[συναίρεση]] αμάρτυρου τ. <i>Ποτειδᾶσας</i> (> <i>Ποτειδᾱhᾱς</i> > <i>Ποτειδᾶς</i>), θα μπορούσαν να θεωρηθούν τ. της καθομιλουμένης σχηματισμένοι [[κατά]] τα παρωνύμια σε -<i>ᾶς</i>. Την [[υπόθεση]] αυτή ενισχύει η [[χρήση]] του τ. <i>Ποτειδᾶς</i> από τους κωμικούς ποιητές. Οι τ., [[τέλος]], [[Ποσειδών]]/ <i>Ποσειδάν</i> [[είναι]] προϊόντα συναίρεσης (<b>πρβλ.</b> [[Ἑρμάων]], -<i>άν</i>, -<i>έας</i>, -<i>ῆς</i>), ενώ το -<i>σ</i>- στους τ. αυτούς [[είναι]] πιθανότατα [[προϊόν]] αναλογικής επίδρασης από τον τ. [[Ποσιδήϊος]]. Όσον αφορά στην [[ετυμολογία]] του θεωνυμίου, έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις, από τις οποίες η επικρατέστερη [[είναι]] ότι πρόκειται για συνθ. «εκ συναρπαγής» από την [[κλητική]] [[προσφώνηση]] «<i>Ποτει Δᾶς</i>», όπου ο τ. <i>ποτει</i> [[είναι]] [[αμάρτυρος]] τ. κλητικής της λ. [[πόσις]] «[[κύριος]] [[σύζυγος]]», ενώ ο τ. <i>Δᾶς</i> αρχαϊκό όνομα της γης (<b>πρβλ.</b> δᾶ και <i>Δήμητηρ</i>). Παρ' όλα αυτά, η ύπαρξη της κλητικής <i>ποτει</i> παραμένει αβέβαιη και υποθετική. Έχει προταθεί, [[τέλος]], η [[παραγωγή]] του τ. <span style="color: red;"><</span> [[ποταμός]] <span style="color: red;">+</span> [[οἶδμα]] και <span style="color: red;"><</span> [[πόντος]] <span style="color: red;">+</span> [[δαῆναι]] (<span style="color: red;"><</span> άχρηστο ενεστ. <i>δάω</i> «[[ερευνώ]], [[εξετάζω]], [[γνωρίζω]]»), ενώ κατ' άλλους πρόκειται για πελασγικό [[δάνειο]]]. | |||
}} | }} | ||