πέπων: Difference between revisions

{{grml

|mltxt=ο / [[πέπων]], -ον, ΝΑ<br /><b>νεοελλ.</b><br />η [[πεπονιά]] και ο [[καρπός]] της, δηλ. το [[πεπόνι]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> ([[ιδίως]] για καρπούς) αυτός που κατέστη [[μαλακός]] από τον ήλιο, ώριμος, [[γινωμένος]]<br /><b>2.</b> ([[ιδίως]] για το [[κρασί]]) [[εύγευστος]], [[γλυκός]]<br /><b>3.</b> (για αποστήματα) [[έτοιμος]] για [[εμπύηση]]<br /><b>4.</b> [[ήπιος]], μετριασμένος («πεπαίτερα ῥεύματα», Ιπποκρ.)<br /><b>5.</b> <b>μτφ.</b> α) (<b>για πρόσ.</b>) i) [[πράος]], [[ανεξίκακος]]<br />ii) [[μαλθακός]], [[νωθρός]]<br />β) (για πράγματα) [[ελαφρός]], [[μικρός]] («ὅτ' ἤδη πᾱς ὁ [[μόχθος]] ἦν [[πέπων]]», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>6.</b> (η κλητ. εν. ως [[προσφώνηση]] αγαπημένου προσώπου ή ζώου) <i>πέπον</i><br />[[καλέ]] μου, γλυκέ μου (α. «πέπον Καπανηϊάδη», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />β) «κριὲ πέπον», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «[[πέπων]] [[σίκυος]]» ή «[[πέπων]] σικυός» — ο [[καρπός]] του φυτού πέπονος του κοινού, το [[πεπόνι]], το οποίο τρώγεται μόνο όταν [[είναι]] ώριμο, σε [[αντιδιαστολή]] [[προς]] τον [[σίκυον]], δηλ. το [[αγγούρι]], το οποίο τρώγεται μόνον όταν [[είναι]] άγουρο<br />β) «πέπονα ποιῶ τινα»<br /><b>μτφ.</b> [[μαλακώνω]] τα [[πλευρά]] κάποιου με [[μαστίγωμα]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αρχαίος τ. που ανάγεται στη [[ρίζα]] <i>pek</i>^w του [[πέσσω]] «[[ωριμάζω]]» με [[επίθημα]] -<i>ων</i>- (<b>πρβλ.</b> [[κώδων]]) και συνδέεται με: αρχ. ινδ. <i>pak</i>-<i>va</i>- και ιραν. <i>pašto</i>, pox «ώριμος» Τη λ. δανείστηκε η Λατινική (<b>πρβλ.</b> λατ. <i>pep</i><i>ō</i>), ενώ το υποκορ. του [[πέπων]], <i>πεπόν</i>-<i>ιον</i> έδωσε στη Νέα Ελληνική τον τ. [[πεπόνι]]].

}}