ἀρετή: Difference between revisions

|auten=([[root]] ἀρ, cf. [[ἀρείων]], [[ἄριστος]]): subst. ([[answering]] to the adj. [[ἀγαθός]]), [[excellence]] (of [[whatever]] [[sort]]), [[merit]]; ἐκ πατρὸς πολὺ χείρονος υἱὸς [[ἀμείνων]] | παντοίᾶς ἀρετάς, ἠμὲν πόδας ἠδὲ μάχεσθαι, [[all]] kinds of ‘[[prowess]],’ Il. 15.642, cf. Il. 22.268; [[intellectual]], ἐμῇ ἀρετῇ (βουλῇ τε νόῳ τε) | ἐκφύγομεν, Od. 12.212; of a [[woman]], ἐμὴν ἀρετὴν ([[εἶδος]] τε [[δέμας]] τε) | ὤλεσαν άθάνατοι, my ‘attractions’ (said by [[Penelope]]), Od. 18.251 ; τῆς ἀρετῆς (Od. 2.206) includes [[more]]. The signif. [[well]]-[[being]], [[prosperity]] (Il. 20.242, Od. 13.45) answers to εὖ [[rather]] [[than]] to [[ἀγαθός]].

|dgtxt=-ῆς, ἡ<br /><br /><b class="num">• Alolema(s):</b> dór. ἀρετά Pi.<i>O</i>.7.89, B.10.13, E.<i>Or</i>.807, <i>AP</i> 7.145 (Asclep.); lesb. ἀρέτα Sapph.148<br /><br /><b class="num">• Prosodia:</b> [ᾰ-]<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>gener. [[excelencia]], [[mérito]] de los dioses τῶν περ καὶ μείζων ἀ. τιμή τε βίη τε <i>Il</i>.9.498<br /><b class="num">•</b>de pers. de Penélope [[εἵνεκα]] τῆς ἀρετῆς ἐριδαίνομεν <i>Od</i>.2.206, τῆς δ' ἀρετῆς ἱδρῶτα θεοὶ ... ἔθηκαν Hes.<i>Op</i>.289, πλούτῳ δ' ἀ. καὶ κῦδος ὀπηδεῖ Hes.<i>Op</i>.313, ἀγῶνα νέμειν ἀνδρῶν τ' ἀρετᾶς πέρι Pi.<i>O</i>.3.37, φάρμακον κάλλιστον ἑᾶς ἀρετᾶς ... εὑρέσθαι Pi.<i>P</i>.4.187, ἀνδρῶν δ' ἀρετὰν σύμφυτον οὐ κατελέγχει Pi.<i>I</i>.3.13, [[ἄγει]] τ' ἀρετὰν οὐκ αἴσχιον φυᾶς Pi.<i>I</i>.7.22, παντὶ δ' ἐπὶ φθόνος ἀνδρὶ κεῖται ἀρετᾶς Pi.<i>Fr</i>.94a.9, τεὰν ἀρετὰν μανῦον ἐπιχθονίοισιν B.l.c., ὁ πλοῦτος [[ἄνευ]] ἀρέτας οὐκ ἀσίνης πάροικος Sapph.l.c., [[ἀθάνατος]] ἀ. S.<i>Ph</i>.1420, cf. E.l.c., [[ἀθάνατος]] μνήμη ἀρετῆς Pl.<i>Smp</i>.208d, ἀπ' ἀρετῆς προτιμᾶται accede a los honores por mérito</i> Th.2.37, τὰ χρήματ' ἔλαβεν οὐ κατὰ γένος ἀλλὰ δι' ἀρετήν Isoc.19.45, οἱ μεγίστας ἐπ' ἀρετῇ δόξας ἔχοντες Isoc.3.50, μνημεῖα τῆς αὐτῶν ἀρετῆς Is.5.41, [[ἐλευθερία]] καὶ ἀ. Lycurg.49, de Dios [[δόξα]] καὶ ἀ. 2<i>Ep.Petr</i>.1.3, ἐκάλυψεν οὐρανοῦς ἡ ἀ. [[αὐτοῦ]] LXX <i>Hb</i>.3.3, αὐτὸς λήμψεται ἀρετήν LXX <i>Za</i>.6.13<br /><b class="num">•</b>como trat. en pap. ἡ σὴ ἀ. su Excelencia</i>, <i>PCair.Isidor</i>.67.5 (III d.C.), 73.16 (IV d.C.), <i>POxy</i>.2718.10 (V d.C.), 2732.14 (VI d.C.), <i>CPR</i> 9.26.5, 6 (VI d.C.), ἡ ἀ. σου <i>PLips</i>.40.2.20 (IV/V d.C.), ἡ ὑμῶν ἀ. vuestra Excelencia</i>, <i>PMich</i>.612.10 (VI d.C.), ἵνα ... ἀπηντήσω πρὸς τὴν ἀρετὴν τοῦ κυρίου μου τοῦ λαμπροτάτου ἐπάρχου para que vaya al encuentro de su Excelencia, mi señor, el muy ilustre prefecto</i>, <i>POxy</i>.3398.15 (IV d.C.)<br /><b class="num">•</b>de anim. [[excelencia]], [[calidad]] ἀρετῇ τῶν (εἰρίων) ἀπὸ τῶν ὀίων Hdt.3.106, τοῦ ἵππου Hdt.3.88, τῶν κυνῶν ... ἢ ... τῶν ἵππων Pl.<i>R</i>.335b, σκεύους Pl.<i>R</i>.601d, (ἀστακοῦ) Archestr.<i>SHell</i>.155.4, τῶν αἰγῶν Str.9.5.16<br /><b class="num">•</b>de la tierra [[productividad]] οὐδ' ἀρετὴν εἶναί τις ἡ Λιβύη σπουδαίη Hdt.4.198, χώρη ... ἀρετήν τε ἄκρη Hdt.7.5, γῆς Th.1.2, ἡ ἐν ἀρετῇ κειμένη ... γῆ <i>PTeb</i>.5.165 (II a.C.), χώρας D.C.<i>Epit</i>.8.8.1<br /><b class="num">•</b>de partes del cuerpo ποδῶν ἀρετὴν ἀναφαίνων mostrando la fuerza de sus pies</i>, <i>Il</i>.20.411, ἡ τοῦ ὀφθαλμοῦ ἀ. Arist.<i>EN</i> 1106^a17.<br /><b class="num">2</b> de virtudes específicas [[excelencia]] demostrada en el combate, [[valor guerrero]] ἠγαγόμην δὲ γυναῖκα ... εἵνεκ' ... ἀρετῆς, ἐπεὶ οὐκ [[ἀποφώλιος]] ἦα οὐδὲ φυγοπτόλεμος <i>Od</i>.14.212, ἥδ' [[ἀρετή]] esta es la verdadera excelencia</i> Tyrt.8.13, ἀρετῆς [[εἵνεκα]] Hdt.8.92, ἀρετὰς ἀπεδείκνυντο Hdt.1.176, 9.40, ἐκείνων (los muertos en Maratón) δὲ διαπρεπῆ τὴν ἀρετὴν κρίναντες Th.2.34, τὴν γὰρ χώραν ... ἐλευθέραν δι' ἀρετὴν παρέδοσαν Th.2.36, ἀ. προγόνων Isoc.4.73<br /><b class="num">•</b>de las diferentes [[virtudes]] o [[cualidades]] ὕπατος ἀμφὶ τοκεῦσιν [[ἔμμεν]] πρὸς ἀρετάν que fue entre los hijos el más alto ejemplo de amor filial</i> Pi.<i>P</i>.6.42, σωφρονεῖν ἀ. μεγίστη Heraclit.B 112, δικαστοῦ ... αὕτη ἀ. Pl.<i>Ap</i>.18a, ἀ. βίου Pl.<i>R</i>.618c, δημοτικὴ ἀ. Pl.<i>R</i>.500d, ἀρετὴ πολιτείας Pl.<i>Lg</i>.886b, πολιτικὴ ἀ. Pl.<i>Prt</i>.322e<br /><b class="num">•</b>en plu. [[virtudes]] de Hierón de Siracusa δρέπων μὲν κορυφὰς ἀρεταν ἄπο πασᾶν Pi.<i>O</i>.1.13, ἀκίνδυνοι δ' ἀρεταὶ οὔτε παρ' ἀνδράσιν οὔτ' ἐν ναυσὶ κοίλαις τίμιαι Pi.<i>O</i>.6.9, ἐκ θεῶν γὰρ μαχαναὶ πᾶσαι βροτέαις ἀρεταῖς Pi.<i>P</i>.1.41, γενναίων δ' ἀρεταὶ πόνων E.<i>HF</i> 357, [[ἀμείνων]] παντοίας ἀρετάς superior en todas las cualidades</i>, <i>Il</i>.15.642, πλοῦτόν τε καὶ χάριν ἄγων γνησίαις ἐπ' ἀρεταῖς Pi.<i>O</i>.2.11, [[Ἄργος]] ... φλέγεται δ' ἀρεταῖς μυρίαις Pi.<i>N</i>.10.2, μυρίαι δ' ἀνδρῶν ἀρεταί B.14.8, διττῶν δὲ ἀρετῶν δεῖται, τόλμης καὶ σοφίας Gorg.B 8, ἐπὶ γένεσιν καὶ προγόνων ἀρεταῖς Pl.<i>R</i>.618b, ἀρεταὶ διανοητικαί cualidades noéticas</i> Arist.<i>EN</i> 1103^a4, ἀρεταὶ ἠθικαί cualidades del carácter</i> Arist.<i>EN</i> 1103^a5, ἐξ ἧς (φρόνησις) αἱ λοιπαὶ πᾶσαι πεφύκασιν ἀρεταί Epicur.<i>Ep</i>.[4] 132, ἀρετὰς δὲ τὰς γενικωτάτας τρεῖς φυσικὴν ἠθικὴν λογικήν Chrysipp.<i>Stoic</i>.2.15<br /><b class="num">•</b>c. gen. subjet. ἐγὼ κύριος ὁ θεὸς ... τὴν δόξαν μου ἑτέρῳ οὐ δώσω οὐδὲ τὰς ἀρετὰς μου τοῖς γλυπτοῖς LXX <i>Is</i>.42.8, c. gen. obj. ὃν (λαόν) περιεποιησάμην τὰς ἀρετάς μου διηγεῖσθαι LXX <i>Is</i>.43.21, ἐμνήσθην τὰς ἀρετὰς κυρίου LXX <i>Is</i>.63.7<br /><b class="num">•</b>gram. ἀρεταὶ δὲ λόγου εἰσι πέντε, Ἑλληνισμός, σαφήνεια, συντομία, πρέπον, κατασκευή las cualidades de la dicción son cinco, purismo y casticismo en el uso del griego, claridad, concisión, exactitud, elegancia</i> D.L.7.59, αἱ ποιητῶν ἀρεταί D.T.629.22, cf. I 4.<br /><b class="num">3</b> [[comportamiento beneficioso]] c. giro prep. τοὺς Ἕλληνας Th.3.58, περὶ ἐμέ X.<i>An</i>.1.4.8, τὰς ἀρετὰς ὑπὲρ αὐτῶν ... παρέσχοντο D.19.312<br /><b class="num">•</b>abs. τὰ ἐς ἀρετὴν ἐνηντιώμεθα τοῖς πολλοῖς con respecto a un comportamiento generoso actuamos al revés de la mayoría</i> Th.2.40, ἀνταποδοῦναι ἀρετήν devolver un servicio</i> Th.4.19<br /><b class="num">•</b>en inscr. honoríficas ἀρετῆς [[ἕνεκα]] <i>IG</i> 2².107.14 (IV a.C.), <i>CRIA</i> 12 (II/I a.C.).<br /><b class="num">4</b> en sent. moral [[virtud]] ἀνδρῶν δ' αἰνεῖν τοῦτον, ὃς ἐσθλὰ πιὼν ἀναφαίνει ὥς οἱ μνημοσύνη καὶ πόνος ἀμφ' ἀρετῆς de entre los hombres alaba al que después de beber deja ver su buen natural, que su pensamiento y su esfuerzo están puestos en la virtud</i> Xenoph.1.20, ὅπερ μάλιστα τὴν ἀρετὴν συνέχει Democr.B 179, δίκης καὶ ἀρετῆς ... μετέχει Democr.B 263, op. κακία Prodic.B 1, 2, Isoc.6.36, ἀρετῆς δὲ καὶ κακίας οὐδὲν εἶναι μεταξύ Zeno <i>Stoic</i>.1.129, cf. Aristid.Quint.60.25, ταῦτα [[δρῶσα]] τῇ ἀρετῇ προσηγόμην πόσιν E.<i>Andr</i>.226, ἔστιν γὰρ, ἔστιν ἁπάσης ἀρετῆς ἀρχὴ μὲν σύνεσις, πέρας δ' [[ἀνδρεία]] D.60.17, ταμιεῖον ἀρετῆς ἐστιν ἡ σώφρων [[γυνή]] Men.<i>Mon</i>.744, φυόμενον ἄνθρωπον εἰς ἀρετὴν ὀρθὸν ἐλθεῖν Plu.2.757f, οἱ μετ' ἀρετῆς πόνοι Porph.<i>Marc</i>.12<br /><b class="num">•</b>considerada primero como algo que concede la divinidad o bien como algo heredado, pero poco a poco como algo que adquiere el hombre οὗτοι γὰρ ἐκέκτηντο ἔνθεον μὲν τὴν ἀρετήν Gorg.B 6, [[ἆρα]] διδακτὸν ἡ ἀ.; Pl.<i>Men</i>.70a, ἐγὼ μὲν λέγων ὡς οὐ διδακτὸν ἀ., σὺ δ' ὡς διδακτόν Pl.<i>Prt</i>.361a, διδακτήν τε εἶναι αὐτήν (λέγω δὲ τὴν ἀρετήν) Zeno <i>Stoic</i>.1.129, ὁ θεὸς ἀρετὴν μὲν οὐ δίδωσιν ἀνθρώποις Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.51<br /><b class="num">•</b>definiciones de [[virtud]]: πρὸς γὰρ ἓν ἔφαμεν δεῖν ἀεὶ πάνθ' ἡμῖν τὰ τῶν νόμων βλέποντ' εἶναι, τοῦτο δ' ἀρετήν ... Pl.<i>Lg</i>.963a, cf. c, d, ἡ ἀ. τελείωσίς τις Arist.<i>Metaph</i>.1021^b20, ἕξις προαιρετική, ἐν μεσότητι οὖσα τῇ πρὸς ἡμᾶς, ὡρισμένη λόγῳ καὶ ὡς ἂν ὁ φρόνιμος ὁρίσειε la virtud es un hábito relativo a la elección, que consiste en un término medio que se refiere a nosotros y que se define por la razón tal como un hombre prudente la determinaría</i> Arist.<i>EN</i> 1106^b36, ἡ τέλεια ἀ. la virtud completa e.d. acompañada de razón</i> Arist.<i>MM</i> 1200^a3, cf. <i>EN</i> 1102^a6, <i>Pol</i>.1295^a37, οὕτω καὶ ἡ ἀ. πρὸς τὴν κυρίαν así la virtud natural se opone a la virtud en sentido estricto</i> Arist.<i>EN</i> 1144^b3, ἀ. δέ τοι ἡ μὲν κοινῶς παντὶ τελείωσις, ὥσπερ ἀνδριάντος· καὶ ἡ [[ἀθεώρητος]], ὥσπερ ὑγίεια· καὶ ἡ θεωρηματική, ὡς φρόνησις la virtud es una perfección de algo en general como de una estatua, por una parte no intelectual como la salud y por otra intelectual como la prudencia</i> Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.48, τῶν δ' ἀρετῶν τὰς μὲν ἐπιστήμας τινῶν καὶ τέχνας, τὰς δ' οὔ Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.23, οὕτως ἔχει καὶ ἐπὶ τῶν ἀρετῶν· ἑκάστῃ γὰρ συμβέβηκεν εἶναι καὶ ἀρχὴν καὶ τέλος Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.53, διὰ δὲ τὴν ἡδονὴν καὶ τὰς ἀρετὰς αἱρεῖσθαι Epicur.[1] 138, cf. Diog.Oen.32.1.4, 33.8.10<br /><b class="num">•</b>en lit. crist. ἐπιχορηγήσατε ἐν τῇ πίστει ὑμῶν τὴν ἀρετήν, ἐν δὲ τῇ ἀρετῇ τὴν γνῶσιν 2<i>Ep.Petr</i>.1.5, βλέπεις πῶς πᾶσα ἡ ἕως θανάτου ἐπιτελουμένη ἀ., οὐδὲν ἕτερον ἢ ἁμαρτίας ἐστὶν [[ἀποχή]]; Marc.Er.<i>Opusc</i>.M.65.933C<br /><b class="num">•</b>[[virtud cardinal]] Clem.Al.<i>Strom</i>.7.3.17.3<br /><b class="num">•</b>[[virtud teologal]] Procl.CP.<i>Arm</i>.3 (p.188)<br /><b class="num">•</b>personif. [[Virtud]] B.13.176, Arist.<i>Fr</i>.675, τὸ τῆς Ἀρετῆς [[ἄγαλμα]] Callix.2 (p.174), ἁ τλάμων Ἀ. <i>AP</i> 7.145 (Asclep.), cf. <i>CIG</i> 2786.26 (Afrodisias, imper.), <i>SIG</i> 985.10 (Filadelfia I a.C.) ἐν τῷ κήπῳ τοῦ τῆς Ἀρετῆς ἱεροῦ Philostr.<i>VS</i> 543.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[prosperidad]] θεοὶ δ' ἀρετὴν ὀπάσειαν παντοίην <i>Od</i>.13.45.<br /><b class="num">2</b> [[recompensa]], [[premio]] al triunfo, de un atleta ἑλεῖν ... διπλόαν νικῶντ' ἀρετάν Pi.<i>N</i>.5.53, ἄνδρα τε πὺξ ἀρετὰν εὑρόντα Pi.<i>O</i>.7.89, τιμὰς μὴδ' ἀρετὰς ἕλκεο Thgn.30, δίδου δ' ἀρετὴν τ' ἄφενός τε ... δίδου δ' ἀρετήν τε καὶ ὄλβον Call.<i>Iou</i>.94.<br /><b class="num">III</b> sólo de los dioses<br /><b class="num">1</b> [[capacidad de obrar milagros o prodigios]] (pero cf. I 1) τόδε σῆς ἀρετῆς, Ἀσκληπιέ, [τ] οὖργον ἔδειξας Isyll.62.<br /><b class="num">2</b> [[milagro]] τῆς θεοῦ <i>IG</i> 2².24326 (IV a.C.), anón. en <i>POxy</i>.1382.23<br /><b class="num">•</b>esp. en plu., <i>ICr</i>.1.17.19.10 (Lebena II/I a.C.), ζῶσαι ἀρεταί <i>IUrb.Rom</i>.148.5 (II d.C.), ἀρετὰς τῶν [[ἐνταῦθα]] λογίων Str.17.1.17, de Dios ὅπως τὰς ἀρετὰς ἐξαγγείλητε 1<i>Ep.Petr</i>.2.9.<br /><b class="num">3</b> [[narración de un milagro]], <i>POxy</i>.1382.19 (II d.C.).<br /><b class="num">IV</b> cierta máquina de guerra ἔστι δὲ ἀ. οἷα χελώνη σφηνοειδὴς καὶ περιστρόγγυλος [[ἄνωθεν]] ἐξ ἡμικυκλίου Ath.Mech.38.11.<br /><b class="num">V</b> cierto ungüento Androm. en Gal.13.531.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Dud., quizá rel. c. [[ἀρείων]] q.u. y c. [[ἄρος]] q.u.