δῆλος: Difference between revisions

|mltxt=-η, -ον (AM [[δῆλος]], -η, -ον<br />Α και [[δῆλος]], -ον και [[δέελος]], -ον)<br /><b>1.</b> [[φανερός]] στα μάτια, [[ορατός]]<br /><b>2.</b> [[φανερός]] στον νου, [[σαφής]], [[κατανοητός]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[είμαι]] [[φανερός]] ή [[είναι]] φανερό ότι («[[δῆλος]] δὲ καὶ νῡν ἐστιν ἀλγεινῶς φέρων» — φαίνεται ότι υποφέρει, <b>Σοφ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «δῆλον ποιῶ» — [[δείχνω]] [[καθαρά]], [[κάνω]] [[σαφώς]] γνωστό<br />β) (<b>το ουδ.</b>) <i>δῆλον</i> (ενν. <i>ἐστι</i>)<br />[[είναι]] προφανές, φανερό, [[δηλαδή]]<br />γ) «δῆλον ὅτι» — [[είναι]] φανερό ότι<br />δ) «δῆλα δή» — [[είναι]] [[φανερά]], δεν δέχονται [[αμφισβήτηση]]<br /><b>4.</b> (<b>το αρσ. στον πληθ.</b>) <i>δήλοι</i>, οι<br />(Urim) ψήφοι ή αγαλμάτια ή γράμματα από πολύτιμους λίθους, με τα οποία οι Εβραίοι μάντευαν («καὶ ἐπηρώτησε Σαοὺλ διὰ κυρίου, καὶ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῷ Κύριος ἐν τοῑς ἐνυπνίοις καὶ ἐν τοῑς δήλοις καὶ ἐν τοῑς προφήταις», ΠΔ).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Με [[βάση]] τις γλώσσες του Ησυχίου «[[δίαλον]]<br />φανερόν» και «<i>διάλας</i><br />τας δήλας και φανεράς» (όπου <i>δια</i>- [[διαλεκτική]] [[μορφή]] του <i>δεα-</i>) υποστηρίχθηκε ότι [[δήλος]] <span style="color: red;"><</span> <i>δέαλος</i>, ρηματικό [[επίθετο]] του [[δέατο]] «φαινόταν», πρτ. του άχρηστου ενεστ. [[δέαμαι]] (<span style="color: red;"><</span> <i>dey</i>-<i>∂</i>₂- «[[λάμπω]]»). Ο τ. [[δέελος]] σχηματίστηκε με [[επίθημα]] -<i>ελο</i> (<b>[[πρβλ]].</b> [[ίκελος]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) [[άδηλος]], [[αυτόδηλος]], [[διάδηλος]], [[έκδηλος]], [[ένδηλος]], [[κατάδηλος]], [[πασίδηλος]], [[πρόδηλος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ανάδηλος]], [[αΐδηλος]], <i>ανεπίδηλος</i>, [[αρίδηλος]]. [[επίδηλος]], [[ερίδηλος]], [[περίδηλος]], <i>αμφίδηλος</i>, [[σύνδηλος]], [[ασύνδηλος]], [[μεγαλόδηλος]], [[υπόδηλος]], [[εύδηλος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πάνδηλος]].