δῆλος: Difference between revisions

|Definition=(also Dor., <span class="bibl">Archyt.1</span>, <span class="bibl">Theoc.11.79</span>, etc., and Aeol., cf. [[πρόδηλος]]), η, ον, also ος, ον <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>1197</span>: Ep. δέελος: <span class="sense"><span class="bld">I</span> prop. [[visible]], [[conspicuous]], δέελον δ' ἐπὶ σῆμά τ' ἔθηκε <span class="bibl">Il.10.466</span>, but: </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> commonly, [[clear]] to the mind, [[manifest]], νῦν δ' ἤδη τόδε δ. <span class="bibl">Od.20.333</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> <b class="b3">δ. εἰμι</b> is freq. used c. part., <b class="b3">δ. ἐστιν ἀλγεινῶς φέρων</b> i.e. [[it is clear]] that he takes it ill, <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>1011</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">OT</span>673</span>,<span class="bibl">1008</span>, etc.; <b class="b3">οἳ ἂν δ. ὦσι μὴ ἐπιτρέψοντες</b> who are [[clearly]] not going to permit, <span class="bibl">Th. 1.71</span>; with ὡς, δ. ἐστιν ὥς τι δρασείων κακόν <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>326</span>; δ. ἔσεσθε ὡς ὀργιζόμενοι <span class="bibl">Lys.12.90</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.5.9</span>; <b class="b3">δ. ὁρᾶσθαι… ὤν</b> being as was [[plainly]] to be seen, <span class="bibl">E.<span class="title">Or.</span>350</span>: with [[ὅτι]] and a Verb, δ. ἐστιν ὅτι… ἀκήκοεν <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pl.</span>333</span>; δ. ἡ οἰκοδομία ὅτι κατὰ σπουδὴν ἐγένετο <span class="bibl">Th.1.9</span><abbr title="Illegible text in print source">†</abbr>; δ. ἔσται ὅτι… <span class="bibl">Lys.12.50</span>: sts. the part. or relat. clause must be supplied, <b class="b3">καταγελᾷς μου, δ. εἶ</b> (sc. [[καταγελῶν]]) <span class="bibl">Ar.<span class="title">Av.</span>1407</span>, cf. <span class="bibl">Id.<span class="title">Lys.</span> 919</span>; <b class="b3">δῆλοι δέ</b> (sc. <b class="b3">οὐ μένοντες</b>) <span class="bibl">Th.5.10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> <b class="b3">δῆλον ποιεῖν</b> [[show plainly]], τινὶ ὅτι… <span class="bibl">Id.6.34</span>, etc.: c. part., δῆλον ἐποιήσατε… μηδίσαντες <span class="bibl">Id.3.64</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[δῆλον]] (sc. [[ἐστί]]) [[it is manifest]], αὐτὸς πρὸς αὑτοῦ· δῆλον <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>906</span>; ἀλγεινά, Πρόκνη, δῆλον <span class="bibl">Id.<span class="title">Fr.</span>585</span>; ἐκ πίθω ἀντλεῖς, δῆλον <span class="bibl">Theoc.10.13</span>; <b class="b3">δῆλον δέ</b>, to introduce a proof, folld. by [[γάρ]], <span class="bibl">Th.1.11</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Col.</span>799a5</span>, etc.; δῆλον γάρ <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>63</span>; δῆλον ὅτι <span class="bibl">Th.3.38</span>, etc.; τὰ Κύρου δῆλον ὅτι οὕτως ἔχει <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.3.9</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Cyr.</span>2.4.24</span>, etc., v. [[δηλονότι]]: in pl., δῆλα δή, δ. δ. καὶ ταῦτα <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cri.</span>48b</span>; ἢ δ. δ. ὅτι…; <span class="bibl">Id.<span class="title">Prt.</span>309a</span>, etc.: hence as Adv., usu. written [[δηλαδή]] ([[quod vide|q.v.]]). </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> Adv. [[δήλως]] is rejected by Att., <span class="bibl">Poll.6.207</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> <b class="b3">δῆλοι, οἱ,</b> [[Urim]], <span class="bibl">LXX <span class="title">1 Ki.</span>28.6</span>,al. (Cf. [[δέατο]].) </span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0560.png Seite 560]] bei Eur. Mad. 11972 Endungen, [[einleuchtend]], [[offenbar]]; Wurzel διF, verwandt [[δέατο]], [[δοάσσατο]], Ζεὺς [[Διός]], [[δῖος]], [[ἔνδιος]], [[εὐδία]], δάελος, δίαλος, [[δέελος]], aus welchem letzteren [[δῆλος]] wohl durch Contraction entstanden; Latein. dies, sub divo, deus, divus; Sanskrit. divjami glänzen, div das Leuchten, der Himmel, divjas himmlisch, divam der Tag, dêvas der Gott; Litthauisch devas der Gott; Altnord. tîvar Götter; Althochdeutsch Zio; vgl. Curtius Grundz. der Griech. Etymol. 1, 201. 2, 163. Bei Homer [[δῆλος]] einmal, Odyss. 20, 333 νῦν δ' [[ἤδη]] [[τόδε]] δῆλον, ὅτ' [[οὐκέτι]] νόστιμός ἐστιν. Die uncontrahirte Form [[δέελος]] einmal, Iliad. 10, 466, das Compositum [[ἔκδηλος]] einmal, Iliad. 5, 2; außerdem vgl. [[ἀρίδηλος]], [[ἀρίζηλος]], [[εὐδείελος]]. – Folgende: Batrachom. 25 [[τίπτε]] [[γένος]] τοὐμὸν ζητεῖς, φίλε; δῆλον ἅπασιν ἀνθρώποις τε θεοῖς τε καὶ οὐρανίοις πετεηνοῖς; δῆλον (sc. ἐστίἱ, ὅτι od. ὡς, Her. 1, 117 u. Folgde; δῆλον [[ἐμοί]], ὡς Soph. Phil. 162; δῆλον τοῦτο καὶ παιδί, ὅτι Plat. Conv. 204 a. Gew. wird es im Attischen auf das Subject des abhängigen Satzes bezogen u. das Verbum im partic. hinzugesetzt; theils mit ὡς, δῆλός ἐστιν ὥς τι δρασείων κακόν Soph. Ai. 319, es ist offenbar, daß er thun will; vgl. Xen. An. 1, 5, 9; theils ohne ὡς, δῆλός ἐστιν ἀλγεινῶς φέρων Soph. Phil. 999; [[δῆλος]] εἶ καταφρονῶν μου Plat. Theaet. 189 c, u. öfter; vgl. z. B. Thuc. 1, 71. 93; auch [[δῆλος]] ὤν, ὅτι ἀμυνεῖται Plat. Conv. 221 b; δῆἱοι [[ἦσαν]], ὅτι ἐπικείσονται Xen. An. 5, 2, 26; vgl. Cyr. 1, 4, 2; Ar. Plut. 333; anch c. inf., δῆλοι ὁρᾶσθαι Eur. Or. 544. – Wodurch etwas klar ist od. wird, das wird durch den dat. ausgedrückt; ᾡ καὶ δῆλον, Xen. öfter; ἔκ τινος, Mem. 1, 2, 16; ἀπὸ τούτων, Dem. 34, 11; [[πανταχόθεν]], ibd. 10. – Δῆλον ποιεῖν, = δηλοῦν, Histor., was auch mit dem partic. verbunden wird, δῆλον ἐποιήσατε μόνοι οὐ μηδίσαντες, ihr habt gezeigt, daß ihr, Thuc. 3, 64. Bei Plat. Crit. 44 d, αὐτὰ δὲ δῆλα τὰ παρόντα, ὅτι οἷοί τ' εἰσὶν οἱ πολλοί, ist es fälschlich activ. genommen; es steht so auch absol., δῆλον δέ, das geht aber aus folgendem hervor, z. B. Thuc. 1, 11, wo ein Satz mit γάρ folgt. – Bei den LXX. sind οἱ δῆλοι Erscheinungen, wie Suid. erkl.: ὁράσεις, ἐνύπνια. – Das adv. δήλως verwirft Poll. 6, 207.

|btext=η, <i>poét.</i> ος, ον :<br /><b>1</b> visible ; qui est sous nos yeux, devant nous;<br /><b>2</b> <i>fig.</i> clair, manifeste, évident : δῆλον ([[ἐστί]]) [[ὅτι]] <i>ou</i> [[ὡς]], il est évident que ; δῆλός ἐστιν [[ἀλγεινῶς]] φέρων SOPH il est visible qu’il supporte avec peine ; δῆλοι [[ἦσαν]] [[ὅτι]] ἐπικλείσονται XÉN il était évident qu’ils allaient se jeter sur ; δῆλον ἐποιήσατε [[οὐ]] μηδίσαντες THC vous avez montré clairement que vous ne vous êtes pas ralliés au parti des Mèdes ; <i>abs.</i> αὐτὸς πρὸς [[αὐτοῦ]], δῆλον SOPH lui-même par lui-même, <i>càd</i> lui tout seul, cela est évident ; δῆλον [[δέ]], et en voici la preuve, et en effet.<br />'''Étymologie:''' R. ΔιϜ, briller.

|txtha=δηλη, δῆλον (from [[Homer]] [[down]]), [[clear]], [[evident]], [[manifest]]: δῆλον [[namely]], ἐστιν it is [[manifest]], [[evident]], followed by [[ὅτι]] ([[Xenophon]], an. 1,3, 9; others): [[δηλονότι]], [[manifestly]], cf. Winer's Grammar, § 64,2a.); L T Tr WH [[omit]] δῆλον). [ SYNONYMS: [[δῆλος]], [[φανερός]]: [[δῆλος]], [[evident]], [[what]] is [[known]] and understood, [[φανερός]], [[manifest]], as opposed to [[what]] is [[concealed]] or [[invisible]]; [[δῆλος]] points [[rather]] to [[inner]] [[perception]], [[φανερός]] to [[outward]] [[appearance]]. Cf. Schmidt, [[chapter]] 129.]

|mltxt=-η, -ον (AM [[δῆλος]], -η, -ον<br />Α και [[δῆλος]], -ον και [[δέελος]], -ον)<br /><b>1.</b> [[φανερός]] στα μάτια, [[ορατός]]<br /><b>2.</b> [[φανερός]] στον νου, [[σαφής]], [[κατανοητός]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[είμαι]] [[φανερός]] ή [[είναι]] φανερό ότι («[[δῆλος]] δὲ καὶ νῡν ἐστιν ἀλγεινῶς φέρων» — φαίνεται ότι υποφέρει, <b>Σοφ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «δῆλον ποιῶ» — [[δείχνω]] [[καθαρά]], [[κάνω]] [[σαφώς]] γνωστό<br />β) (<b>το ουδ.</b>) <i>δῆλον</i> (ενν. <i>ἐστι</i>)<br />[[είναι]] προφανές, φανερό, [[δηλαδή]]<br />γ) «δῆλον ὅτι» — [[είναι]] φανερό ότι<br />δ) «δῆλα δή» — [[είναι]] [[φανερά]], δεν δέχονται [[αμφισβήτηση]]<br /><b>4.</b> (<b>το αρσ. στον πληθ.</b>) <i>δήλοι</i>, οι<br />(Urim) ψήφοι ή αγαλμάτια ή γράμματα από πολύτιμους λίθους, με τα οποία οι Εβραίοι μάντευαν («καὶ ἐπηρώτησε Σαοὺλ διὰ κυρίου, καὶ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῷ Κύριος ἐν τοῖς ἐνυπνίοις καὶ ἐν τοῖς δήλοις καὶ ἐν τοῖς προφήταις», ΠΔ).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Με [[βάση]] τις γλώσσες του Ησυχίου «[[δίαλον]]<br />φανερόν» και «<i>διάλας</i><br />τας δήλας και φανεράς» (όπου <i>δια</i>- [[διαλεκτική]] [[μορφή]] του <i>δεα-</i>) υποστηρίχθηκε ότι [[δήλος]] <span style="color: red;"><</span> <i>δέαλος</i>, ρηματικό [[επίθετο]] του [[δέατο]] «φαινόταν», πρτ. του άχρηστου ενεστ. [[δέαμαι]] (<span style="color: red;"><</span> <i>dey</i>-<i>∂</i>₂- «[[λάμπω]]»). Ο τ. [[δέελος]] σχηματίστηκε με [[επίθημα]] -<i>ελο</i> (<b>[[πρβλ]].</b> [[ίκελος]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) [[άδηλος]], [[αυτόδηλος]], [[διάδηλος]], [[έκδηλος]], [[ένδηλος]], [[κατάδηλος]], [[πασίδηλος]], [[πρόδηλος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ανάδηλος]], [[αΐδηλος]], <i>ανεπίδηλος</i>, [[αρίδηλος]]. [[επίδηλος]], [[ερίδηλος]], [[περίδηλος]], <i>αμφίδηλος</i>, [[σύνδηλος]], [[ασύνδηλος]], [[μεγαλόδηλος]], [[υπόδηλος]], [[εύδηλος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πάνδηλος]].

|lsmtext='''δῆλος:''' -η, -ον και -ος, -ον, Επικ. [[δέελος]]·<br /><b class="num">I.</b> [[κυρίως]], [[ορατός]], [[ευκρινής]], [[εμφανής]], [[φανερός]], σε Ομήρ. Ιλ.·<br /><b class="num">II.</b> [[διαυγής]] νοητικά, [[σαφής]], [[πασιφανής]], [[εμφανής]], [[πασίδηλος]], [[κατάδηλος]], σε Ομήρ. Οδ.· <i>δῆλός εἰμι</i>, με μτχ.· δῆλός ἐστιν [[ἀλγεινῶς]] φέρων, δηλ. είναι φανερό, ότι δυσαρεστήθηκε, σε Σοφ.· <i>δῆλοίεἰσι μὴ επιτρέψοντες</i>, είναι σαφές ότι δεν θα επιτρέψουν, σε Θουκ.· επίσης, με αιτ. στην ιδιωματική [[φράση]], <i>δῆλόν</i> (<i>ἐστιν</i>) [[ὅτι]]..., βλ. [[δηλονότι]].<br /><b class="num">III.</b> το <i>δῆλον</i> μόνο του, χρησιμ. όπως το [[δηλαδή]]· αὐτὸς πρὸς [[αὐτοῦ]]· <i>δῆλον..</i>., [[μόνος]] του, είναι φανερό, σε Σοφ.· επίσης, <i>δῆλονδέ</i>, εισάγει [[απόδειξη]], σε Θουκ. (αμφίβ. προέλ.).

|elrutext='''δῆλος:''' эп. [[δέελος]] 3, редко<br /><b class="num">1)</b> видимый, заметный ([[σῆμα]] Hom.; ἴχνη Xen.);<br /><b class="num">2)</b> ясный, явный, очевидный: [[δῆλον]] ποιεῖν Thuc., Arst. делать очевидным, доказывать; δ. ἐστιν [[ἀλγεινῶς]] φέρων Soph. ясно, что ему больно; δ. ὁρᾶσθαι τῶν Τανταλιδῶν ἐξ αἵματος ὤν Eur. ясно видно, что он из рода Танталидов; δ. ἦν πᾶσιν ὅτι … Xen. для всех было очевидно, что он ….

|elnltext=δῆλος -η -ον [~ δέατος] ep. ook δέελος; f. ook - ος duidelijk (zichtbaar):. δέελον δ ’ ἐπὶ σῆμα τ ’ ἔθηκε hij zette er een duidelijk zichtbaar teken op Il. 10.466. overdr. evident, duidelijk:; νῦν δ ’ ἤδη τόδε δῆλον nu is dit eindelijk duidelijk Od. 20.333; δῆλον ποιεῖν ὅτι duidelijk aantonen dat Thuc. 3.64.1; in pers. constr. met ptc..; δῆλος... ἐστιν ἀλγεινῶς φέρων het is duidelijk dat hij dit pijnlijk vindt Soph. Ph. 1011; met ὡς:; δῆλος ἦν Κῦρος ὡς σπεύδων het was duidelijk dat Cyrus haast had Xen. An. 1.5.9; onpers. δῆλον het is duidelijk:; τὰ μὲν δὴ Κύρου δῆλον ὅτι οὕτως ἔχει het is duidelijk dat de positie van Cyrus zo is Xen. An. 1.3.9; δῆλον δέ·... γάρ om bewijs of argument in te leiden;: δῆλον δέ· τὸ γὰρ ἔρυμα... οὐκ ἂν ἐτειχίσαντο dat blijkt: want anders hadden zij geen versterking gebouwd Thuc. 1.11.1; als interjectie: δῆλα δή (δηλαδή) natuurlijk; δῆλον ὅτι (δηλονότι) natuurlijk.

|mdlsjtxt=[deriv. uncertain]<br /><b class="num">I.</b> [[properly]], [[visible]], [[conspicuous]], Il.<br /><b class="num">II.</b> [[clear]] to the [[mind]], [[manifest]], [[evident]], Od.: —δῆλός εἰμι with partic., δῆλός ἐστιν [[ἀλγεινῶς]] φέρων i. e. it is [[clear]] that he takes it ill, Soph.; δῆλοί εἰσι μὴ ἐπιτρέψοντες it is [[clear]] that they [[will]] not [[permit]], Thuc.; also, acc. to our idiom, δῆλόν [ἐστιν] ὅτι… , v. [[δηλονότι]].<br /><b class="num">3.</b> δῆλον itself is used like [[δηλαδή]], as αὐτὸς πρὸς [[αὑτοῦ]]: δῆλον, all by [[himself]], 'tis [[manifest]], Soph.:—also, δῆλον δέ to [[introduce]] a [[proof]], Thuc.

|ftr='''δῆλος''': {dē̃los}<br />'''Forms''': daneben [[δέελος]] [[sichtbar]] (Κ 466).<br />'''Meaning''': [[offenbar]], [[deutlich]] (seit Od.: [[ἔκδηλος]] Ε 2),<br />'''Derivative''': Denominatives Verb [[δηλόω]] [[offenbaren]], [[klar machen]], [[kundtun]] (ion. att.) mit [[δήλωσις]], [[δήλωμα]] (att. usw.), [[δηλωτικός]] (Hp., Arist. usw.). — Oft mit Präfix: [[ἀρίδηλος]] (woneben, wahrscheinlich durch invertierte Schreibung [vgl. ζα- = δα-], [[ἀρίζηλος]]), ἔκ-, ἔν-, [[ἐπί]]-, [[κατάδηλος]] usw. mit [[ἐκδηλόω]] usw.; zur Bildung und Bedeutung Strömberg Greek Prefix Studies (s. Index s. vv.).<br />'''Etymology''' : Aus [[δίαλον]]· φανερόν und διάλας· [[τὰς]] δήλας καὶ φανεράς H., die als dialektisch für δεα- stehen können, erhellt, daß für [[δῆλος]] eine Grundform *δέαλος anzusetzen ist, die als Verbaladjektiv zu [[δέατο]] (s. d.) unmittelbar verständlich ist. Sie läßt sich auch für [[ἔκδηλος]] in Ε 2 einsetzen (Bechtel Lex. 98). Anders Schulze Q. 244 A. 2, Chantraine Formation 242 u. A., s. Bq s. v. — Das einmalige, in der Bedeutung etwas abweichende [[δέελος]], aus dem das geläufigere [[εὐδείελος]] (s. d.) metrisch gedehnt sein kann, zeigt die Suffixvariante -ελο- (vgl. z. B. [[ἴκελος]]).<br />'''Page''' 1,378-379