δάκρυ: Difference between revisions

|Definition=τό, used by Poets metri gr. for [[δάκρυον]] in sg. [[δάκρυ]] and dat. pl. <span class="sense"><span class="bld">A</span> δάκρυσι <span class="bibl">Il.9.570</span>, etc.: dat. pl. sts. in Prose, <span class="bibl">Th.7.75</span>, <span class="bibl">D.30.32</span>, <b class="b2">Eu/.Luc</b>.<span class="bibl">7.38</span>: pl., δάκρη <span class="title">An.Ox.</span>1.121 (cj. Bgk. in <span class="bibl">Pi.<span class="title">Fr.</span>122.3</span>, cf. δάκρυον <span class="bibl">2</span>):—[[tear]], <span class="bibl">Il.2.266</span>, <span class="bibl">Od.4.114</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>638</span>, etc.; τοῦ ὅ γε δ. χέων <span class="bibl">Od.2.24</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> generally, [[drop]], λιβάνου Pi. l.c.; δ. πεύκινον <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>1200</span>. (Cf.Lat. [[lacruma]], Goth. [[tagr]], OE. [[tear]].) </span>

|dgtxt=-υος, τό<br /><br /><b class="num">• Alolema(s):</b> beoc. δάκρου Corinn.1.3.50<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [dat. δάκρεϊ <i>Trag.Adesp</i>.566f; plu. ac. δάκρη Pi.<i>Fr</i>.122.3]<br /><b class="num">1</b> [[lágrima]] frec. en sg. colect. [[llanto]] uso no numerativo θαλερὸν δέ οἱ ἔκπεσε δ. y le cayó abundante llanto</i>, <i>Il</i>.2.266, δ. χαμαὶ βάλεν ἐκ βλεφάροιϊν <i>Od</i>.17.490, cf. 11.5, κατὰ δ. χέουσα Hes.<i>Fr</i>.116.6, cf. B.17.95, δάκρεϊ χειμαινομένῳ <i>Trag.Adesp</i>.l.c., cf. Luc.<i>Trag</i>.317, Q.S.5.627, οἴσεσθαι δ. obtener lágrimas e.d. compasión</i> A.<i>Pr</i>.638, γόου δὲ μηδὲν εἰσίτω δ. que no sobrevenga ni una lágrima de lamento</i> S.<i>Tr</i>.1199, δ. παιδός Call.<i>Fr</i>.202.38, ὡς ἂν ... γλυκὺ δ. βάλω Rhian.73.6, τὸ πᾶσιν ἀνθρώποις [διδόμε] νον δ. <i>A.Al</i>.9A.3.2<br /><b class="num">•</b>tb. en plu., uso numerativo (ὀιστοί) δάκρυσι μῦρον (los dardos) destilaban gotas de veneno</i> Hes.<i>Sc</i>.132, κόνις ... δάκρυσι μυδαλέη Hes.<i>Sc</i>.270, ἢ τίνα μοῦσαν ἐπέλθω δάκρυσιν ἢ θρήνοις ἢ πένθεσιν; ¿qué canto entonaré con lágrimas, trenos y gemidos?</i> E.<i>Hel</i>.166, δάκρυσι πᾶν τὸ στράτευμα πλησθέν Th.7.75, cf. Hp.<i>Epid</i>.1.23, ἐξέλιπον ἐν δάκρυσιν οἱ ὀφθαλμοί μου LXX <i>La</i>.2.11, cf. <i>Ps</i>.6.7, 125.5, δάκρυσιν ἤρξατο βρέχειν τοὺς πόδας [[αὐτοῦ]] <i>Eu.Luc</i>.7.38, τὸν δ' ἀποιχόμενον μνήμῃ τιμᾶτε, μὴ δάκρυσιν D.Chr.29.22, δακρύων ὄμβρους χευόμενος κατὰ γῆς <i>ISmyrna</i> 544a.2 (III d.C.), δάκρυσι κλαύσας D.C.59.27.5, cf. LXX <i>Mi</i>.2.6, ῥεομένων δάκρυσι διὰ τὸν ... φόβον Ph.2.530, cf. 77, I.<i>AI</i> 1.275, 2.166.<br /><b class="num">2</b> bot. [[gota]] dicho de la [[savia de plantas]] λιβάνου ξανθὰ δάκρη θυμιᾶτε quemáis rubias gotas de incienso</i> Pi.l.c., πεύκινον δ. gota de resina</i> E.<i>Med</i>.1200, δ. κάμωνος savia de la escamonea</i> Nic.<i>Al</i>.484.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Antiguo tema en -<i>u</i>-, cf. arm. <i>artasuk‘</i> ‘lágrimas’ < *<i>drakuu̯a</i>. equiv., c. metát., de δάκρυα (lat. <i>dacruma</i>, <i>lacrima</i> es prob. un prést.); de una r. similar, prob. no emparentada *<i>H2ekru</i>- derivan ai. <i>áśru</i>-, toc. B <i>akrūna</i>, etc.

|mltxt=και [[δάκρυο]] (AM [[δάκρυ]] και [[δάκρυον]])<br /><b>1.</b> το διαυγές υφάλμυρο [[υγρό]] το οποίο εκκρίνεται από τους δακρυϊκούς αδένες, [[κυρίως]] εξαιτίας κάποιας ισχυρής συγκινήσεως (λύπης, πόνου, χαράς <b>κ.λπ.</b>)<br /><b>2.</b> [[κάθε]] τι που στάζει, όπως το [[δάκρυ]] («[[δάκρυ]] πεύκινον», «το [[δάκρυ]] του πεύκου»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> πολύ μικρή [[ποσότητα]] υγρού, [[σταγόνα]], [[σταλαγματιά]]<br /><b>2.</b> <b>ως επίθ.</b> [[δάκρυ]]<br />ο [[καθαρός]], ο [[διαυγής]] («[[κρασί]] [[δάκρυ]]»)<br /><b>3.</b> <b>αρχιτ.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>δάκρυα</i> (ή σταγόνες)<br />έξι μικροί κόλουροι κώνοι, που βρίσκονται [[κάτω]] από το δωρικό [[τρίγλυφο]]<br /><b>4.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>δάκρυα</i><br />υποτυπώδεις, ατροφικές παραγναθίδες που φτάνουν [[μέχρι]] τον λοβό του αφτιού, ειρωνικά «ιπποτικά δάκρυα»<br /><b>5.</b> «δάκρυα της Παναγίας» — το [[φυτό]] [[ελίχρυσο]] το σικελικό<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «χύνει μαύρο [[δάκρυ]]» — [[είναι]] υπερβολικά [[θλιμμένος]]<br />β) «δεν βγάζει [[δάκρυ]]» — δεν συγκινείται, δεν δακρύζει<br />γ) «έχει τα δάκρυα στην [[τσέπη]]» — για τον ευσυγκίνητο<br />δ) «κροκοδείλια δάκρυα» — ψεύτικα, υποκριτικά κλάματα<br />ε) «δάκρυα της αυγής» — η πρωινή [[δροσιά]]<br /><b>7.</b> <b>παροιμ.</b> α) «τα δάκρυα [[είναι]] [[φωτιά]]» — μεταδίδονται εύκολα απ' τον ένα στον [[άλλο]]<br />β) «βγάνει κι ο [[σκύλος]] δάκρυα» — για όσους συμπονούν υποκριτικά<br /><b>αρχ.</b><br />η [[αφορμή]] τών δακρύων, το [[δάκρυμα]] («Θεύδοτε, κηδεμόνων μέγα [[δάκρυον]]»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται για αρχαία λ. που ανάγεται σε IE <i>dakreu</i>- «[[δάκρυ]]» και απαντά [[επίσης]] σε άλλες γλώσσες ινδοευρωπαϊκές (<b>[[πρβλ]].</b> αρχ. ινδ. <i>asru</i>- και <i>aśra</i>-<i>n</i>-, αβεστ. <i>asr</i><i>ū</i>, τύποι [[χωρίς]] αρχικό [[σύμφωνο]], αρμ. <i>artasu</i>-<i>k’</i>, αρχ. άνω γερμανικό <i>trahan</i>, γοτθ. <i>tagr</i>). Τέλος, σχηματίζονται [[σύνθετα]] με α' συνθετικό <i>δακρυο</i>- [[αλλά]] και [[δάκρυ]]- (<b>[[πρβλ]].</b> [[δακρυοειδής]], [[δακρυγόνος]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[δακρύδιο]], [[δακρυώδης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δακρυόεις]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[δακρύω]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[δακρύζω]], [[δακρυώνω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[δακρυακός]], [[δακρυϊκός]], [[δακρυούλι]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[δακρυγόνος]], [[δακρυοποιός]], [[δακρυρροή]], [[δακρυχέω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δακρυοπετής]], [[δακρυότιμος]], [[δακρυπλώω]], [[δακρυσίστακτος]], [[δακρυσταγής]], [[δακρυχαρής]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[δακρύρροος]]<br /><b>μσν.</b><br /><i>δακρυοχυσία</i>, <i>δακρυδρυσοπόταμος [[δακρυοεξηρημένος]], [[δακρυστάλακτος]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[δακρυστάλαχτος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[δακρυαγωγός]], <i>δακρυβολώ</i>, <i>δακρύδρεκτος</i>, [[δακρύγελως]], [[δακρυδόχος]], [[δακρυλογώ]], [[δακρυοειδής]], <i>δακρυοκρούσταλλος</i>, [[δακρυόμορφος]], [[δακρυοπότιστος]], [[δακρυόπτωση]], [[δακρυοσταλάζω]], [[δακρυφόρος]]. (Β' συνθετικό) [[άδακρυς]], [[ένδακρυς]], [[περίδακρυς]], [[πολύδακρυς]], [[υπόδακρυς]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>αινόδακρυς</i>, [[αιολόδακρυς]], [[ακριτόδακρυς]], [[αναγκόδακρυς]], [[απειρόδακρυς]], <i>αρίδακρυς</i>, [[αρτίδακρυς]], <i>δαρύδακρυς</i>, [[γλυκύδακρυς]], [[επίδακρυς]], [[ετοιμόδακρυς]], [[ιερόδακρυς]], [[ποικιλόδακρυς]], [[ταχύδακρυς]], [[φιλόδακρυς]].

|elnltext=δάκρυ, τό traan, meestal plur.; overdr.: πεύκινον δάκρυ traan van een pijnboom (d.w.z. hars) Eur. Med. 1200.

|etymtx=Grammatical information: n.<br />Meaning: [[tear]], [[drop]] (Il., also Peripl. M. Rubr. 30 = [[resin]], cf. s. [[βράθυ]]),<br />Other forms: Dat. pl. [[δάκρυσι]]; [[δάκρυον]] n. (Il., from [[δάκρυα]], Debrunner Mélanges Pedersen 202ff.)<br />Compounds: <b class="b3">παρά- δακρυ</b> plant name (Ps.-Dsc.); many bahuvrihi's in <b class="b3">-δακρυς</b>.<br />Derivatives: Demin. [[δακρύδιον]] as plant name (Ps.-Dsc.); - <b class="b3">δακρυ-όεις</b> [[rich in tears]] (Il.) on which Risch, Museum Helv. 3 (1946) 255; [[δακρυώδης]] [[with tears]] (of wounds, Hp.); denomin. [[δακρύω]] <b class="b2">weep (over)</b> (Il.) with [[δάκρυμα]] [[wept over]] (Orac. ap. Hdt. 7, 169), [[tear]] (A.); hell. <b class="b3">*δάκρυμα</b> to Lat. [[dacruma]], [[lacrima]], s. Leumann Sprache 1, 206.<br />Origin: IE [Indo-European] [179] <b class="b2">*drḱ-h₂ḱru</b> [[eye-bitter]] > [[tear]]<br />Etymology: Old word for [[tear]]. Arm. [[artasu-k]] pl. (< <b class="b2">*draḱu-</b>, s. below), sg. [[artawsr]] (< <b class="b2">*draḱu-r</b>); Germ., e. g. OHG [[zahar]], Goth. [[tagr]] (with grammat. change); Celt., e. g. OBret. [[dacr]], OIr. [[dēr]], < <b class="b2">*daḱr(o</b>)-. - Beside it OHG [[trahan]], < PGm. <b class="b2">*trahnu-</b>, < <b class="b2">*draḱnu-</b>. One started from <b class="b2">*draḱru-</b> with dissimilation. - The eastern languages have no initial consonants: Skt. <b class="b2">áśru-</b>, Av. <b class="b2">asrū-</b>, Balt., e. g. Lith. <b class="b2">ašarà</b>, Toch. A [[ākär]]. "Eine befriedigende Erklärung ist noch nicht gefunden; vielleicht liegt alte Kreuzung mit einem anderen Wort vor." (Frisk) - Kortlandt assumes a compound from <b class="b2">*dr̥ḱ-h₂ḱru</b> [[eye-bitter]], the first element from <b class="b2">*derḱ-</b> [[to see]], the second element being [[bitter]]. Cf. Pinault FS Beekes 1997, 291-233. - Note Hitt. <b class="b2">išḫaḫru-</b> n. [[tears]]. Kortlandt supposes <b class="b2">*skʷ-h₂ḱru</b> (from <b class="b2">*sekʷ-</b> [[see]]). - See W.-Hofmann s. [[lacrima]]; further Sapir Lang. 15, 180ff..