ιδρώτας: Difference between revisions

|mltxt=και [[ίδρωτας]] και [[ίδρος]], ο (ΑΜ [[ἱδρώς]], -ῶτος, Μ και ἵδρος, Α αιολ. τ. και [[ἱδρώς]], ἡ)<br /> <b>1.</b> άχρωμο [[υγρό]] με αλμυρή [[γεύση]] και δυσάρεστη [[οσμή]] που εκκρίνεται από τους ιδρωτοποιούς αδένες του δέρματος («ῥέεσθαι ἱδρῶτι», <b>Πλούτ.</b>)<br /> <b>2.</b> [[κόπος]], [[μόχθος]] (α. «με τον [[ιδρώτα]] του προσώπου μου» ή «με τον [[ιδρώτα]] μου» — με τον μόχθο μου, με τον κόπο μου<br /> β. «τῆς δ' ἀρετῆς ἱδρῶτα θεοὶ προπάροιθεν ἔθηκαν», <b>Ησίοδ.</b>)<br /> <b>νεοελλ.</b><br /> «τόν έκοψε [[κρύος]] [[ιδρώτας]]» ή «τόν περιέλουσε [[κρύος]] [[ιδρώτας]]» — ταράχθηκε ή φοβήθηκε πολύ<br /> <b>αρχ.</b><br /> <b>1.</b> [[καθετί]] που αποκτάται με κόπο, με μόχθο<br /> <b>2.</b> ο [[χυμός]] που εκβάλλει το [[δένδρο]], η [[ρητίνη]].<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Σιγμόληκτος τ. που ανάγεται σε IE <i>swid</i>-<i>r</i>- «[[ιδρώτας]]» (μηδενισμένη [[βαθμίδα]] του <i>sweid</i>- «[[ιδρώνω]]», απ' όπου το ρ. [[ιδίω]]), [[πρβλ]]. λατ. <i>sudor</i>, αλβ. <i>dirse</i><br /> το [[θέμα]] σε -<i>s</i> του τ. μαρτυρείται στον επικό τ. αιτιατικής [[ιδρώ]], όπως και σε παρ.: [[ιδρώω]], <i>ίδρώεις</i>. Στην αττική διάλεκτο διαμορφώθηκε η [[κλίση]] της λ. αναλογικά [[προς]] τα οδοντικόληκτα [[γέλως]], -<i>ωτος</i>, [[έρως]], -<i>ωτος</i>. Ο νεοελλ. τ. [[ίδρωτας]] ερμηνεύεται αναλογικά [[προς]] άλλα τριτόκλιτα ουσ. που μεταπλάστηκαν σε -<i>ας</i> [[κατά]] τα ουσ. της α' κλίσεως<br /> [[πρβλ]]. [[έρωτας]] <span style="color: red;"><</span> [[έρως]], [[μάρτυρας]] <span style="color: red;"><</span> [[μάρτυς]], [[άρχοντας]] <span style="color: red;"><</span> [[άρχων]]. Ο τ., [[τέλος]], [[ίδρος]] αποτελεί μεταπλασμένο τ. του [[ιδρώς]], -<i>ώτος</i>, [[κατά]] τα ουσ. σε -<i>ος</i><br /> [[πρβλ]]. [[άρχος]] <span style="color: red;"><</span> [[άρχων]], [[γέρος]] <span style="color: red;"><</span> [[γέρων]], [[δράκος]] <span style="color: red;"><</span> [[δράκων]].<br /> <b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ιδρώα]], [[ιδρώνω]] (-<i>όω</i>, -<i>ώ</i>), [[ιδρωτικός]]<br /> <b>αρχ.</b><br /> [[ιδροσύνη]], [[ιδρώδης]], [[ιδρώεις]], [[ιδρώιον]], [[ιδρώτιον]], <i>ιδρώττω</i>, [[ιδρώω]]<br /> <b>νεοελλ.</b><br /> [[ιδρωτάρι]].<br /> <b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[ιδρωτοποιός]]<br /> <b>μσν.</b><br /> [[ιδρωτοειδώς]]<br /> <b>νεοελλ.</b><br /> [[ιδρωμάκτρα]], [[ιδρωταδενίτιδα]], [[ιδρωτοθεραπεία]]. (Β' συνθετικό) [[άνιδρος]], [[κάθιδρος]]<br /> <b>αρχ.</b><br /> [[ανίδρως]], [[δίιδρος]], [[δυσίδρως]], [[ευίδρως]], [[λυσίδρως]], [[φιλίδρως]]<br /> <b>νεοελλ.</b><br /> [[έφιδρος]]].