πονέω: Difference between revisions

|Definition=πονέομαι, <span class="sense"><span class="bld">A</span> in early Greek only Med. [[πονέομαι]], inf. -έεσθαι <span class="bibl">Il.10.116</span>: impf. [[ἐπονεῖτο]], Ep. πονεῖτο <span class="bibl">9.12</span>: fut. πονήσομαι <span class="bibl">23.159</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Mul.</span>1.4</span>, later πονέσομαι <span class="bibl">Luc.<span class="title">Asin.</span>9</span>: aor. [[ἐπονησάμην]], Ep. πονήσατο <span class="bibl">Il.9.348</span>, (δια-) <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>966c</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Eq.</span>5.10</span>; [[ἐπονήθην]] [[falsa lectio|f.l.]] in <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>1509</span> (lyr.), (δια-) <span class="bibl">Isoc.15.267</span>: pf. [[πεπόνημαι]], Ion.3pl.—-έαται <span class="bibl">Hdt.2.63</span>, Ep.-ήαται <span class="bibl">Arat.82</span>, Att. -ηνται <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span>58e</span>: plpf. πεπόνητο <span class="bibl">Il.15.447</span>, Ep.3pl. -ήατο <span class="bibl">A.R.2.263</span>: </span><span class="sense"><span class="bld">I</span> abs., [[work hard]], ὡς ἐπονεῖτο <span class="bibl">Il.2.409</span>; <b class="b3">ὄφελεν πονέεσθαι λισσόμενος</b> he ought [[to suffer toil]] in praying, <span class="bibl">10.117</span>; <b class="b3">ὅπλα... τοῖς ἐπονεῖτο</b> with which [[he did his work]], of Hephaestus, <span class="bibl">18.413</span>, cf. <span class="bibl">Od.16.13</span>; <b class="b3">περὶ δόρπα… πονέοντο</b> [[were busied]] about their supper, <span class="bibl">Il.24.444</span>, cf. <span class="bibl">Hdt.2.63</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span>58e</span>; so <b class="b3">πεπόνητο καθ' ἵππους</b> [[was busy]] with the horses, of a charioteer, <span class="bibl">Il.15.447</span>; <b class="b3">πονέοντο κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην</b> [[were toiling]] in the fight, <span class="bibl">5.84</span>, etc.; hence [[πονεῖσθαι]] alone = [[μάχεσθαι]], <span class="bibl">4.374</span>, <span class="bibl">13.288</span>; <b class="b3">π. τινός</b> to [[be busy]] with... <span class="bibl">Arat.82</span>, cf. <span class="bibl">758</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[suffer]] from illness, [[be sick]], <span class="bibl">Th.2.51</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> c. acc., [[work hard at]], [[make]] or [[do with pains]] or [[care]], τύμβον <span class="bibl">Il.23.245</span>; ταῦτ' ἐπονεῖτο ἰδυίῃσι πραπίδεσσι <span class="bibl">18.380</span>; ὅπλα… πονησάμενοι κατὰ νῆα <span class="bibl">Od.11.9</span>; πονησάμενος τὰ ἃ ἔργα <span class="bibl">9.250</span>, cf. <span class="bibl">Il.9.348</span>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>432</span> (sc. [[ἄροτρα]]) ; πονεύμενος ἕρκος ἀλωῆς <span class="bibl">Mosch.4.100</span>; πεπονήατο δαῖτα γέροντι <span class="bibl">A.R.2.263</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">B</span> after Hom., the act. form [[πονέω]] prevails: fut. πονήσω <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span> 344</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>410b</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Mul.</span>1.2</span>,<span class="bibl">5</span>; later πονέσω <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mech.</span>856b9</span>, <b class="b2">Lyr. Alex.Adesp</b>.<span class="bibl">37.3</span>, <span class="bibl">LXX<span class="title">Is.</span>19.10</span>, al., and in codd. of <span class="bibl">Hp.<span class="title">Aph.</span>4.32</span>: aor. [[ἐπόνησα]], Dor. <b class="b3">-ᾱσα</b>, <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>1369</span> (anap.), <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>462d</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Acut.</span>46</span>, <span class="bibl">Theoc.15.80</span>; poet. πόνησα <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>7.36</span>; later ἐπόνεσα <span class="bibl">LXX <span class="title">1 Ki.</span>23.21</span>, al., <span class="bibl">Ph.<span class="title">Bel.</span>58.1</span>, al., <span class="bibl">Polyaen.3.10.6</span>, etc., and in codd. of <span class="bibl">Hp.<span class="title">Coac.</span> 489</span>, <span class="bibl"><span class="title">Morb.</span>1.4</span>,<span class="bibl">14</span>: pf. πεπόνηκα <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pax</span>820</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>4.5.22</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Vict.</span> 2.66</span>; later πεπόνεκα <span class="bibl"><span class="title">PMich.Zen.</span>104.3</span> (iii B.C.): plpf. ἐπεπονήκει <span class="bibl">Th. 7.38</span>:—Pass., aor. [[ἐπονήθην]] (ἐξ-) <span class="bibl">Id.6.31</span>; Dor. subj. πονᾱθῇ <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>6.11</span>: pf. πεπόνημαι <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>985</span> (anap.), <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>232a</span> (v. infr. <span class="bibl">1.3</span>): </span><span class="sense"><span class="bld">I</span> intr., [[toil]], [[labour]], περὶ λήϊον <span class="bibl">Hdt.2.14</span>; ἐς ἄκαιρα πονεῖν <span class="bibl">Thgn.919</span>; <b class="b3">πόνει μετ' εὐκλείας</b> Anon ap.Stob.3.1.173 = <span class="title">JHS</span>27.63 (Cyzicus, iv/iii B.C.); <b class="b3">ἄλλως, μάτην π</b>., [[labour]] in vain, <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>1151</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">HF</span>501</span>: c.acc., <b class="b3">τὰ μηδὲν ὠφελοῦντα μὴ πόνει μάτην</b> [[do]] not <b class="b2">labour at</b>…, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>44</span>; ἀνήνυτα π. <span class="bibl">Pl. <span class="title">R.</span>531a</span>: rarely of things, τίς… αἶνος ἐπ' ἀνδρὶ θείῳ… πονήσει; <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span> 1550</span> (lyr., dub., leg. [[αἶνον]]). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. acc. cogn., <b class="b3">π. πόνον</b> [[go through]], [[suffer]] toil, <span class="bibl">Id.<span class="title">Pers.</span>682</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>779</span>, cf. <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>1419</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>1369</span> (anap.), <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>410b</span>, etc.; περὶ τῶν παθημάτων ὧν νοσέουσί τε καὶ πονέουσι <span class="bibl">Hp. <span class="title">VM</span>2</span>, etc.; ἅμιλλαν ποδοῖν <span class="bibl">E.<span class="title">IA</span>212</span> (lyr.); π. πολλά <span class="bibl">Id.<span class="title">Supp.</span>577</span>: with modal words, <b class="b3">π. τινί</b> [[suffer in]] or [[by]] a thing, <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>7.36</span>; δίψῃ <span class="bibl">A. <span class="title">Pers.</span>484</span>; ὑπὸ χειμῶνος <span class="bibl">Antipho 2.2.1</span>; τῇ κυήσει <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>570b3</span>; [[εἰρεσίᾳ]] Polyaen.l.c.: c.acc. partis, <b class="b3">πεπόνηκα… τὼ σκέλει</b> mylegs [[ache]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pax</span>820</span>; <b class="b3">π. τὰς κεφαλάς, τοὺς ὀφθαλμούς, τὰ γόνατα</b>, [[have a pain]] in... <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>557a10</span>, <span class="bibl"><span class="title">Pr.</span>959b21</span>, <span class="bibl">882b25</span>: with modal dat. added, π. πλευρὰν πικρᾷ γλωχῖνι <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>681</span>: abs., [[labour under sickness]], [[suffer]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">VM</span>8</span>; [[suffer damage]], ἅπαν ἂν συμπαθὲς ἦν ἑνὸς μορίου πονήσαντος <span class="bibl">Arist.<span class="title">PA</span>690b4</span>; also, [[suffer pain]], <b class="b3">ἀεὶ π. τὸ ζῷον</b> Anaxag.ap eund.<span class="bibl"><span class="title">EN</span> 1154b7</span>; of an army, <b class="b2">to be hard-pressed, suffer</b>, <span class="bibl">Th.5.73</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>1.4.21</span>, etc.; of ships, <span class="bibl">Th.7.38</span>; of implements, arms, etc., to [[be worn out]], [[spoilt]], or [[damaged]], <span class="bibl">D.18.194</span>, <span class="bibl">Plb.3.49.11</span>, <span class="title">Inscr.Délos</span>442 <span class="title">B</span>204, al. (ii B.C.); τὰ σπαρτία ἧττον πονέσει Arist.<span class="title">Mech.</span>l.c.; ῥίζαι πεπονηκυῖαι <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>3.7.1</span>; of buildings, to [[be dilapidated]], PEnteux.6.3 (iii B.C.), etc. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> Pass., impers., <b class="b3">οὐκ ἄλλως αὐτοῖς πεπόνηται</b>, = [[πεπονήκασι]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>232a</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> trans., </span><span class="sense"><span class="bld">1</span> c.acc. pers., [[afflict]], [[distress]], <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span> 4.151</span>, cj. in <span class="title">Anacreont.</span>33.14:—Pass., to [[be afflicted]] or [[worn out]], [[suffer greatly]], πεπονημένος ὀδύναις <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>985</span> (anap.); πόλεως πονουμένης τῷ πολέμῳ <span class="bibl">Th.4.59</span>; τόν τε θνῄσκοντα καὶ τὸν πονούμενον <span class="bibl">Id.2.51</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> Pass., to [[be trained]] or [[educated]], <b class="b3">δοκεῖ ὁ κατ' ἀλήθειαν πολιτικὸς πεπονῆσθαι περὶ [τὴν ἀρετήν</b>] <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1102a8</span>; πεπονημένην ἔχειν τὴν ἕξιν <span class="bibl">Id.<span class="title">Pol.</span>1335b8</span>, cf. <span class="bibl">Theoc.13.14</span>; <b class="b3">πεπονημένον ὑπό μου</b> though he [[owes his training]] to me, <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>378.16</span> (iii B.C.). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. acc. rei, [[gain by toil]] or [[labour]], ([[χρήματα]]) <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>7.6.41</span>:—Pass., to [[be won]] or [[achieved by toil]], καλὸν εἴ τι ποναθῇ <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>6.11</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">P.</span>9.93</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> Pass., of meats, to [[be dressed]], [[cooked]], <span class="bibl">Ptol.Euerg.9J.</span>, <span class="bibl">Phld.<span class="title">Mort.</span>24</span>; ἄρτος πεπονημένος [[specially prepared]], <span class="bibl">Sor.1.94</span>.—The rule of <span class="bibl">Choerob. <span class="title">in Theod.</span>2.137</span> H., <span class="bibl"><span class="title">EM</span>130.3</span>, that when [[πονέω]] means [[toil]], the fut. and aor. are [[πονήσω]], [[ἐπόνησα]], when [[suffer pain]], [[πονέσω]], [[ἐπόνεσα]], is not borne out by the examples (v. supr.).—The fut. Med. <b class="b3">κατα-πονήσομαι</b> is used as trans. by <span class="bibl">D.S.11.15</span>; so aor. Pass. [[πονήθη]] in <span class="title">IG</span>9(1).867.6 (Corc., vii/vi B.C.); and the intr. and trans. senses are united in <span class="title">Anacreont.</span> 33.14 (cj.), 15.</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0679.png Seite 679]] u. in der ältesten Sprache nur dep. med. πονέομαι (vgl. [[πένομαι]]), 1) [[arbeiten]]; abs., sich anstrengen, sich's sauer werden lassen, Il. 2, 409, körperlich u. geistig, sich bekümmern, wie αὐτὸς μετὰ πρώτοισι πονεῖτο, 9, 12; ὄφελεν πονέεσθαι λισσόμενος, sich als Bittender es sauer werden lassen, sich viel Mühe geben mit Bitten, 10, 117; – mit Präpositionen bestimmt, [[περί]] τι, um Etwas, Il. 24, 444; πεπονέαται περὶ [[τὤγαλμα]], Her. 2, 63; vgl. ὅσαι περὶ ταῦτα πεπόνηνται, Plat. Phil. 58 e; οἱ περὶ λόγον πονούμενοι, S. Emp. adv. phys. 2, 249; πεπόνητο καθ' ἵππους, Il. 15, 447; πονεῖσθαι κατὰ ὑσμίνην, sich's in der Schlacht sauer werden lassen, mit Anstrengung kämpfen, 5, 84. 627 u. sonst; auch ohne Zusatz = μάχεσθαι, Il. 4, 374. 13, 288; – τινί, sich mit Etwas beschäftigen, ὅπλα, τοῖς ἐπονεῖτο, Il. 18, 413 Od. 16, 13; – trans., durch Anstrengung zu Stande dringen, mit Mühe oder Sorgfalt verrichten, betreiben, bewerkstelligen, τύμβον, Il. 23, 245, ὄφρ' ὅγε ταῦτ' ἐπονεῖτο, 18, 380; ὄφρ' ἂν ἐγὼ κατὰ [[δῶμα]] πονήσομαι, ὅττεό με χρή, Od. 22, 377; πολλὰ πονήσατο, Il. 9, 348; πονησάμενος τὰ ἃ ἔργα, Od. 9, 250. 310; ὅπλα ἕκαστα πονησάμενοι κατὰ νῆα, 11, 9, u. öfter; Hes. O. 434; πονεύμενος [[ἕρκος]] ἀλωῆς, Mosch. 4, 100. So auch pass., εἰ καλόν τι ποναθῇ, Pind. Ol. 6, 11; τὸ ἐν ξυνῷ πεποναμένον εὖ, P. 9, 93; aber [[κεῖμαι]] πεπονημένος ἀλλήκτοις ὀδύναις ist = erschöpft, Soph. Trach. 981; τὰ μηδὲν ὠφελοῦντα μὴ πόνει [[μάτην]], Aesch. Prom. 44. So auch im act., οὓς εἰκὸς πονεῖν τάδε, Soph. O. C. 343; oft τινί, für Einen, vgl. Ai. 1345. 1359. 1394; [[οὐκοῦν]] πονεῖν με χρή· πονοῦντα δ' ἄξιον μισθὸν φέρεσθαι, Eur. Rhes. 161; ἅμιλλαν ἐπόνει ποδοῖν, I. A. 213; ἀνήνυτα πονοῦσι, Plat. Rep. VII, 531 a; οὐκ [[ἄλλως]] αὐτοῖς πεπόνηται, Phaedr. 232 a; ἃ ἂν πονήσωσιν εἰς ἀδυνάτους, Arist. oec. 1, 8; vgl. πονεῖν [[ἡδέως]] εἰς τὰ τοιαῦτα, Xen. Mem. 2, 1, 19; καὶ κινδυνεύειν, Hell. 5, 1, 16; χρήματα, ἃ [[ἡμεῖς]] ἐπονήσαμεν, die wir erarbeitet, erworben haben, An. 7, 6, 41. – 2) im act., τινά, Einem Mühe und Noth, Schmerz machen, οὔ με πονεῖ τεὸν οἶκον [[ταῦτα]] πορσύνοντ' [[ἄγαν]], Pind. P. 4, 151; u. so im pass., πόλεως πονουμένης [[μάλιστα]] τῷ πολέμῳ, Thuc. 4, 59; οἱ πονούμενοι, die Kranken, 2, 51. Auch intrans., <b class="b2">Schmerzempfinden, leiden (in</b> welcher Bdtg fut. πονέσω bei Sp. lautete, B. A. 1411), τᾷ πόνησαν [[Δαναοί]], Pind. N. 7, 36; ὁ πονήσαις, I. 1, 40; beide Bedeutungen scheint Anacr. 33, 15 zu verbinden, εἰ τὸ [[κέντρον]] πονεῖ μελίσσης, πόσον πονοῦσιν, ὅσους βάλλεις, wenn man nicht das zweite auch von den Pfeilen des Eros verstehen will; δίψει πονοῦντες, Aesch. Pers. 476; auch [[τίνα]] [[πόλις]] πονεῖ πόνον, welche Noth leidet sie, 668; πόνους, Soph. Phil. 1405, wie Eur. Or. 1615; von einer Wunde, πονῶν πλευρὰν πικρᾷ γλωχῖνι, Soph. Tr. 667; πονεῖν τὼ σκέλη, Ar. Pax 786; πονεῖν πόνους, Nubb. 1032, wie in Prosa öfter, z. B. Plat. Conv. 208 c Rep. III, 410 b; οἱ τοῦ σώματος πόνοι βίᾳ πονούμενοι, VII, 536 e; πονεῖν ὑπὸ χειμῶνος, Antiph. 2 β 1; οἱ πονήσαντες, absolut, Dem. Lpt. 87; πονησάντων αὐτῷ τῶν σκευῶν ἢ καὶ συντριβέντων ὅλως, von Schiffen im Sturme, 18, 194; und so nennt Pol. πεπονηκότα ὅπλα abgenutzte Waffen, 3, 49, 11, wie πονοῦντα ξύλα, schadhaftes Holz, Plut., vgl. ad princ. inerud. 7: τῶν κενῶν ἀγγείων οὐκ ἂν διαγνοίης τὸ ἀκέραιον καὶ πεπονηκός; a. Sp., wie Luc. πεπονηκέναι αὐτοῖς τὰ σώματα, Merced. cond. 6; [[δίκελλα]] πεπονηκυῖα, Tim. 58; τὰς πεπονηκυίας ναῦς κατεσκεύασε, D. Sic. 13, 47. – Vom Heere, bedrängt werden von den Feinden, leiden, Xen. Cyr. 1, 4, 21; vgl. Thuc. 5, 73, u. öfter; Plut. u. A.

|btext=-ῶ :<br /><i>f.</i> πονήσω, <i>ao.</i> ἐπόνησα, <i>pf.</i> πεπόνηκα;<br /><b>I.</b> <i>intr.</i> avoir du mal, de la peine, <i>d’où</i><br /><b>1</b> se fatiguer, supporter des fatigues : [[περί]] [[τι]], [[τι]] se donner de la peine pour qch ; [[μάτην]] πονεῖν ESCHL, [[ἄλλως]] πονεῖν SOPH se donner une peine inutile;<br /><b>2</b> souffrir <i>au propre</i> : πονεῖν πόνους ESCHL, μόχθους EUR éprouver des maux, des peines ; πονεῖν τινι souffrir de qch (de la faim, du froid, <i>etc.</i>);<br /><b>3</b> être fatigué, usé, avarié, délabré;<br /><b>4</b> être en détresse, en péril, dans une situation désespérée;<br /><b>II.</b> <i>tr.</i> <b>1</b> <i>avec un rég. de chose</i> accomplir avec effort, venir à bout à force de travail : χρήματα πονεῖν XÉN amasser péniblement de la fortune, des ressources;<br /><b>2</b> <i>avec un rég. de pers.</i> causer de la peine à, affliger ; <i>Pass.</i> être affligé, souffrir;<br /><i><b>Moy.</b></i> πονέομαι-οῦμαι;<br /><b>I.</b> <i>intr.</i> <b>1</b> se donner de la peine, faire effort : πονεῖν τινι, [[περί]] [[τι]] se donner de la peine pour qch ; avec un part., se donner du mal pour, prendre de la peine à;<br /><b>2</b> se débattre, se démener : κατὰ ὑσμίνην IL dans un combat, lutter péniblement ; <i>abs.</i> lutter avec effort;<br /><b>II.</b> <i>tr., avec un rég. de chose</i> venir à bout à force de travail : [[τι]] de qch.<br />'''Étymologie:''' [[πόνος]].

|sltr=[[πονέω]], πονάω</b> ? (πονεῖ: aor. πόνησαν; -ήσαις: aor. πονᾶθῇ; πεπονᾶμένον: v. Forssman, 70ff.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[perform]] by [[toil]] c. acc. πολλοὶ δὲ μέμνανται, καλὸν εἴ τι ποναθῇ (πονηθῇ [[varia lectio|v.l.]]) (O. 6.11) τό γ' ἐν ξυνῷ πεποναμἐνον εὖ μὴ κρυπτέτω (πεπονημένον coni. Schr.) (P. 9.93) ὁ δὲ [[καλόν]] τι πονήσαις εὐαγορίαισι φλέγει (Pae. 2.66) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[endure]] [[trouble]] ὁ πονήσαις δὲ νόῳ καὶ προμάθειαν φέρει (I. 1.40) c. dat. Πριάμου πόλιν τᾷ καὶ Δαναοὶ πόνησαν (N. 7.36) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> [[trouble]], [[irk]] “κοὔ με πονεῖ τεὸν οἶκον [[ταῦτα]] πορσύνοντ' [[ἄγαν]]” (P. 4.151)

|lsmtext='''πονέω:''' πονέομαι·<br /><b class="num">Α.</b> στα αρχ. ελλ., μόνο ως αποθ. <i>πονέομαι</i>, Επικ. απαρ. <i>-έεσθαι</i>, παρατ. <i>ἐπονεῖτο</i>, Επικ. <i>πονεῖτο</i>· μέλ. [[πονήσομαι]], αόρ. αʹ <i>ἐπονησάμην</i>, Επικ. γʹ ενικ. <i>πονήσατο</i>, επίσης <i>ἐπονήθην</i>· παρακ. <i>πεπόνημαι</i>, Ιων. γʹ πληθ. <i>-έαται</i>· γʹ ενικ. υπερσ. <i>πεπόνητο</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> απόλ., [[δουλεύω]] σκληρά, [[κοπιάζω]], [[μοχθώ]], σε Όμηρ.· <i>περὶ δόρπα πονέοντο</i>, ασχολούνταν με το [[δείπνο]], σε Ομήρ. Ιλ.· ομοίως, <i>πεπόνητο καθ' ἵππους</i>, ήταν απασχολημένος με τα άλογα, λέγεται για τον ηνίοχο, στο ίδ.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., είμαι [[λυπημένος]], θλίβομαι, στον ίδ.· [[υποφέρω]], είμαι [[ασθενής]], σε Θουκ.<br /><b class="num">II.</b> με αιτ., [[εργάζομαι]] σκληρά, κάνω [[κάτι]] με κόπο ή [[φροντίδα]], σε Όμηρ., Ησίοδ. <b>Β.</b> μεταγεν. του Ομήρ. επικρατεί ο Ενεργ. [[τύπος]]· μέλ. <i>πονήσω</i>, αόρ. αʹ <i>ἐπόνησα</i>, Δωρ. <i>-ᾱσα</i>, παρακ. <i>πεπόνηκα</i>· γʹ ενικ. υπερσ. <i>ἐπεπονήκει</i> — Παθ., αόρ. αʹ <i>ἐπονήθην</i>, Δωρ. υποτ. <i>ποναθῇ</i> (<i>ᾱ</i>), παρακ. <i>πεπόνημαι</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> αμτβ., [[εργάζομαι]], [[κοπιάζω]], σε Θέογν., Ηρόδ., Αττ.· [[μάτην]] [[πονέω]], [[κοπιάζω]] [[μάταια]], σε Σοφ.· με αιτ., <i>τὰ μηδὲν ὠφελοῦντα μὴ πόνει</i>, μην κοπιάζεις [[μάταια]] για πράγματα που δεν ωφελούν, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">2.</b> με σύστ. αιτ., [[πονέω]] πόνον, <i>μόχθους</i>, [[αντέχω]], [[αντιμετωπίζω]], σε Τραγ.· επίσης με αιτ. πράγμ., <i>πονεῖν τὰ σκέλη</i>, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> απόλ., [[μοχθώ]], πιέζομαι, [[υποφέρω]], σε Θουκ., Ξεν.· φθείρομαι, συντρίβομαι, σε Δημ.<br /><b class="num">4.</b> Παθ. απρόσ., οὐκ [[ἄλλως]] αὐτοῖς πεπόνηται = πεπονήκασι, σε Πλάτ.<br /><b class="num">II.</b> μτβ., <b>1. α)</b> με αιτ. προσ., [[θλίβω]], λυπώ (κάποιον), σε Πίνδ. — Παθ., φθείρομαι, [[υποφέρω]] φοβερά, σε Σοφ., Θουκ. <b>β)</b> Παθ. επίσης, παιδεύομαι, εκπαιδεύομαι, σε Αριστ., Θεόκρ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ. πράγμ., όπως <i>ἐκπονεῖν</i>, [[κερδίζω]] με [[εργασία]] ή κόπο, <i>χρήματα</i>, σε Ξεν.· Παθ., κερδίζομαι ή κατορθώνομαι με κόπο, σε Πίνδ.

|elnltext=πονέω [πόνος, πένομαι] ep. inf. πονέεσθαι; ep. imperf. med. 3 sing. πονεῖτο; poët. aor. πόνησα, Dor. 3 plur. ἐπόνᾱσαν, ep. med. 3 sing. πονήσατο, ep. conj. πονήσομαι; Dor. conj. aor. pass. 3 sing. πονᾱθῇ; perf. med. 3 plur. πεπόνηνται, Ion. πεπονέαται, Dor. ptc. med.-pass. πεπονᾱμένος, ep. en later plqperf. med.-pass. πεπονήμην; fut. med. 2 sing. πονέσῃ intrans. zich inspannen, zwoegen, met adv.:; ἄλλως vergeefse moeite doen Soph. OT 1151; met acc. v. h. inw. obj.:; ἅμιλλαν δ ’ ἐπόνει ποδῶν hij zwoegde in een hardloopwedstrijd Eur. IA 212; onpers. pass..; οὐκ ἄλλως αὐτοῖς πεπόνηται hun moeite is niet voor niets geweest Plat. Phaedr. 232a; bij Hom. steeds med..; αἱ δ ’ αὐτοῦ κατὰ δώματ ( α )... πονέοντο zij waren daar in het paleis druk in de weer Od. 20.159; met ptc..; νῦν ὄφελεν κατὰ πάντας ἀριστῆας πονέεσθαι λισσόμενος nu had hij zich bij alle aanvoerders met smeekbeden moeten inspannen Il. 10.117; spec. van gevechten. ὣς οἱ μὲν πονέοντο κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην zo zwoegden zij in de hevige strijd Il. 5.84. pijn hebben (aan), met acc. resp.:; πονῶν πλευράν met hevige pijn in zijn zijde Soph. Tr. 681; πεπόνηκα... τὼ σκέλει ik heb vreselijke pijn aan mijn benen Aristoph. Pax 820; met dat.:; δίψῃ πονοῦντες stervend van de dorst Aeschl. Pers. 484; in slechte toestand verkeren, lijden:. οἱ δὲ πολέμιοι ὡς ἑώρων πονοῦντας τοὺς σφετέρους toen de vijanden zagen dat hun manschappen in de problemen zaten Xen. Cyr. 1.4.21; πονησάντων αὐτῷ τῶν σκευῶν toen de touwen van zijn schip het niet meer konden houden Dem. 18.194; οἱ διαπεφευγότες τόν τε θνῄσκοντα καὶ τὸν πονούμενον ᾠκτίζοντο degenen die het hadden overleefd hadden medelijden met de stervenden en de zieken Thuc. 2.51.6. met acc. door arbeid tot stand brengen, bij Hom. steeds med..; ὅπλα ἕκαστα πονησάμενοι toen we alle tuigage in orde hadden gebracht Od. 11.9; door inspanning winnen; τὰ χρήματα ἃ ἡμεῖς ἐπονήσαμεν de rijke buit wij moeizaam hebben gewonnen Xen. An. 7.6.41; intensief trainen:. τὸν... Χείρων ἐξεπόνησεν die (Achilles) Chiron intensief heeft getraind Eur. IA 209; πεπονημένη ἕξις een getrainde conditie Aristot. Pol. 1335b8. pijn doen, kwellen, meestal pass.: πεπονημένος ἀλλήκτοις ὀδύναις gepijnigd door onophoudelijke pijnen Soph. Tr. 985.