πολιτεία: Difference between revisions

|mltxt=η, ΝΜΑ, ιων. τ. πολητηΐη, Α [[πολιτεύομαι]]<br /><b>1.</b> (στην [[αρχαιότητα]]) α) η [[μορφή]] της κρατικής οργάνωσης που υιοθετούν οι πολίτες μιας χώρας, ο [[τύπος]] του πολιτεύματος (α. «ὁμολογοῦνται τρεῑς [[εἶναι]] πολιτεῑαι, [[τυραννίς]] καὶ [[ὀλιγαρχία]] καὶ [[δημοκρατία]]», Αισχίν.<br />β. «[[πολιτεία]] ἐστὶ [[τάξις]] ταῖς πόλεσιν ἡ περὶ τὰς ἀρχάς», <b>Αριστοτ.</b>)<br />γ) η [[ίδια]] η [[πολιτική]] [[κοινότητα]], που νοείται ως [[σύνολο]] πολιτών<br />δ) τα [[πολιτικά]] δικαιώματα<br /><b>2.</b> ([[κατά]] τους ρωμαϊκούς χρόνους) διοικητική [[περιοχή]] μιας πόλης<br /><b>3.</b> <b>ως κύριο όν.</b> <i>Πολιτεία</i><br />[[τίτλος]] διαλόγου του Πλάτωνος από 10 βιβλία ο [[οποίος]] φέρει τον [[υπότιτλο]] «Περί δικαίου, [[πολιτικός]]» και ο [[οποίος]] αναφέρεται στον τρόπο [[κατά]] τον οποίο [[πρέπει]] να οργανωθεί η [[πόλη]] προκειμένου να εξασφαλίσει την [[ευδαιμονία]] του ανθρώπου<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «Πολιτεία του Θεού» — ένα από τα αξιολογότερα έργα του ιερού Αυγουστίνου<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> οργανωμένος σε [[διάρκεια]] [[μόνιμος]] [[λαός]] σε ορισμένη εδαφική [[περιοχή]], υπό ενιαία [[πολιτική]] [[εξουσία]] εξ ιδίου Δικαίου, το [[κράτος]]<br /><b>2.</b> [[πόλη]] (α. «τρισκότεινοι ουρανοί [[πάνω]] απ' την [[πολιτεία]] την κοιμισμένη», Γρυπ. β. «Ακυβέρνητες πολιτείες», Τσίρκ.)<br /><b>3.</b> η [[κυβέρνηση]] και η νομοθετική [[εξουσία]] («η [[πολιτεία]] ευθύνεται για την [[αύξηση]] της εγκληματικότητας»)<br /><b>4.</b> [[χώρα]], [[τόπος]] («έφυγε για άλλες πολιτείες»)<br /><b>5.</b> [[τρόπος]], [[συμπεριφορά]], [[δράση]] («[[βίος]] και [[πολιτεία]] του αγίου Αθανασίου»)<br /><b>6.</b> διοικητική [[υποδιαίρεση]] σε ορισμένα κράτη ή ομόσπονδη κρατική [[μονάδα]] σε άλλα («Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής»)<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «[[είναι]] [[βίος]] και [[πολιτεία]]» — έχει ζωή περιπετειώδη, επιλήψιμη ή ύποπτη<br />β) «προσωπική [[ένωση]] πολιτειών»<br /><b>διεθν. δίκ.</b> [[μορφή]] ένωσης κρατών [[κατά]] την οποία τα συμμετέχοντα κράτη έχουν τον ίδιο ανώτατο άρχοντα [[αλλά]] καθένα από αυτά διατηρεί τη διεθνή του [[προσωπικότητα]]<br />γ) «πραγματική [[ένωση]] πολιτειών»<br /><b>διεθν. δίκ.</b> [[μορφή]] ένωσης κρατών [[κατά]] την οποία ο [[βαθμός]] συγχώνευσης τών επιμέρους πολιτειών [[είναι]] ιδιαίτερα [[έντονος]], τα κύρια κρατικά όργανα [[είναι]] κοινά και τα συμμετέχοντα κράτη εμφανίζονται με ενιαία διεθνή [[προσωπικότητα]]<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br />ο [[τρόπος]] διαχείρισης τών [[κοινών]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />ζωή, [[βίος]] («ἡ ἐν Βοιωτίᾳ [[πολιτεία]]», <b>Πολ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> ο [[τρόπος]] με τον οποίο ζει [[κάποιος]] («οἷς γὰρ ἐστ' ἐν λόγοις ἡ [[πολιτεία]], πῶς ἂν οὗτοι μὴ ἀληθεῑς ὦσιν», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>2.</b> [[διοίκηση]], [[διακυβέρνηση]] («ἔχεις ἅπαντα πρὸς πολιτείαν ἃ δεῖ», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>3.</b> <b>(περιλπτ.)</b> τα [[μέτρα]] που εφαρμόζει μια [[κυβέρνηση]] («ἡ Κλεοφῶντος [[πολιτεία]]», Αισχίν.)<br /><b>4.</b> η [[κατοχή]] δημόσιου αξιώματος<br /><b>5.</b> δημοκρατικό [[πολίτευμα]], [[δημοκρατία]] («ταῖς μὲν πολιτείαις πολεμοῦσι τὰς δὲ μοναρχίας συγκαθιστᾱσι», Ισοκρ.)<br /><b>7.</b> [[κάθε]] [[είδος]] διοίκησης, ολιγαρχικής ή δημοκρατικής<br /><b>8.</b> ελεύθερη [[κοινότητα]] («ὄλως ἄπιστον [[οἶμαι]] ταῖς πολιτείαις ἡ [[τυραννίς]]», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>9.</b> <b>στον πληθ.</b> αἱ <i>πολιτεῑαι</i><br />[[παραχώρηση]] πολιτικών δικαιωμάτων («ἐν ταῖς στήλαις πρὸς ταῖς συμμαχίαις καὶ προξενίαις καὶ πολιτείαις [[οὗτος]] ἀναγράφεται», <b>Αριστοτ.</b>).