3,274,216
edits
ἀείρω: Difference between revisions
m
Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1") |
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1") |
||
| Line 19: | Line 19: | ||
|btext=<i>f.</i> [[ἀερῶ]] <i>et</i> [[ἀέρσω]];<br /><i>épq. c.</i> [[αἴρω]]. | |btext=<i>f.</i> [[ἀερῶ]] <i>et</i> [[ἀέρσω]];<br /><i>épq. c.</i> [[αἴρω]]. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{elnl | ||
| | |elnltext=[[ἀείρω]] ep. Ion. poët. voor [[αἴρω]]. | ||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ἀείρω:''' эп.-ион. = [[αἴρω]]. | |||
}} | |||
{{etym | |||
|etymtx=1.<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">raise (up)</b> (Il.).<br />Other forms: [[ἄωρτο]] Il. s. Tichy Onomatop. 364f. ([[ἄορτο]] < <b class="b2">h₂u̯r̥-to</b>).<br />Dialectal forms: Att. [[αἴρω]] (Perhaps made to the fut. Att. [[ἀρῶ]] < <b class="b3">*ἀερω</b>. Improbable Heubeck Orbis 13 (1964) 264-7: <b class="b2">*sr̥-</b>. Convincingly Taillardat, CEG 1, assumes a zero grade verb <b class="b3">*ἀϜαρ-yω</b> > [[αἴρω]]. For the phenomenon cf. [[τέμνω]] / [[τάμνω]].)<br />Compounds: <b class="b3">ἀερσί-ποδες</b> [[lifting their feet]] (Il.); [[μετήορος]] <b class="b2">(being) in the air</b>, Att. [[μετέωρος]], Aeol. [[πεδάορος]] (or from [[ἀήρ]]?).<br />Derivatives: [[ἄρσις]] f. [[raising]] (Arist.); [[ἀρτήρ]]?<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [1150] <b class="b2">*h₂uer-</b>? [[raise]]?<br />Etymology: Not from [[ἀήρ]] [[air]] (which has long [[a-]]). No cognates known, but the form requires <b class="b2">*h₂uer-</b>. S. also [[ἀείρω]] 2.<br />See also: [[ἀρτήρ]], [[αἰώρα]], [[αἰωρέω]]; cf. also 2. [[ἄρμα]], [[ἠερέθονται]], [[αἰωρέω]].<br />2.<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">bind together, up, hang (up)</b> (Il.); mostly with [[συν]].<br />Other forms: Note [[ἄωρτο]] [[was hanging]]; [[παρηέρθη]] [[was made to hang beside]] Π 341.<br />Dialectal forms: Myc. [[opawota]] /[[op-aworta]]/?<br />Compounds: <b class="b3">-αορ-</b> in <b class="b3">*τετρ(α)-άορος</b>, [[τετράορος]], contr. [[τέτρωρος]] [[yokes four together]] (Od.); [[τετραορία]] [[four-horse chariot]] (Pi.). To [[συναείρω]] also [[συνάορος]], [[συνήορος]] <b class="b2">couples together, spouse,</b> Att. [[συνωρίς]], <b class="b3">-ίδος</b> f. [[two-horse team]]; as contrast [[παρήορος]], [[παράοσρος]] (Il.) <b class="b2">(horse) joined beside</b>, also [[outstretched]] and [[reckless]] (s. Leumann Hom. Wörter 222ff.)<br />Derivatives: [[ἀορτήρ]], <b class="b3">-ῆρος</b> m. *`what is bound (together)', [[sword-belt]]; the [[o-]]vocalism unclear:' (Od.); [[ἀορτή]] <b class="b2">artery (from the heart), aorta</b> (Hp.). On [[ἄορ]] s.v..<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [1150] <b class="b2">*h₂uer-</b>? [[bind]]<br />Etymology: Mostly connected with a root for [[to bind]], [[hang on]], [[strick]] in Balto-Slavic, e. g. Lith. <b class="b2">virvė̃</b> [[strick]], OCS [[obora]] (< [[ob-vora]]) [[strick]]. The best connection is Alb. [[vjer]] [[hang up]]. [Note that in Dutch [[ophangen]] is a very frequent combination.] With <b class="b2">su̯-</b> Lith. [[sveriú]], <b class="b2">sver̃ti</b> [[to weigh]] etc. - Solmsen Untersuchungen 289ff. separated it from [[ἀείρω]] 1. [[raise]], DELG tends to consider the second as a specialization of the first (extensive discussion).<br />See also: [[ἀρτήρ]], [[ὰρτάω]], [[ἄορ]], [[ὄαρ]]. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=[[attic]] [[αἴρω]] [Root ΑΕΡ] [ἀ¯ρῶ contr. as if from [[ἀερῶ]], [[which]] is not in use. Compare the morphological problems of [[ἀείδω]].]<br /><b class="num">I.</b> to [[lift]], [[heave]], [[raise]] up, Hom., etc.; [[ἱστία]] στεῖλαν ἀείραντες furled the sails by brailing them up, Od.:—esp. to [[lift]] for the [[purpose]] of [[carrying]], to [[bear]] [[away]], [[carry]], Il.; [[ἄχθος]] ἀείρειν, of ships of [[burden]], Od.; μή μοι [[οἶνον]] ἄειρε [[offer]] me not [[wine]], Il.<br /><b class="num">2.</b> to [[raise]], [[levy]], λεκτὸν ἀροῦμεν στόλον Aesch.<br /><b class="num">II.</b> Mid. to [[lift]] up for [[oneself]], i. e. [[bear]] off, c. acc. rei, Il.<br /><b class="num">2.</b> to [[raise]] or [[stir]] up, ἀείρασθαι πόλεμον to [[undertake]] a [[long]] war, Hdt.; βαρὺς ἀείρεσθαι [[slow]] to [[undertake]], Hdt.<br /><b class="num">3.</b> ἀείρασθαι τὰ [[ἱστία]] to [[hoist]] [[sail]], with or without [[ἱστία]], Hdt.<br /><b class="num">III.</b> Pass. to be lifted or carried up, Od.; ἀείρεσθαι εἰς . . to [[rise]] up and go to a [[place]], Hdt.;—[[mostly]] of seamen, but also of [[land]]-journeys, Od.<br /><b class="num">2.</b> to be suspended, πὰρ κουλεὸν αἰὲν [[ἄωρτο]] [the [[dagger]] hung [[always]] by the [[sword]]-[[sheath]], Il.<br /><b class="num">3.</b> metaph. to be lifted up, [[excited]], Soph. | |||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 31: | Line 40: | ||
|lsmtext='''ἀείρω:''' (√<i>ΑΕΡ</i>), Ιων. και ποιητ. [[ρήμα]] (πρβλ. [[ἀείδω]]), σε Αττ. [[αἴρω]] (βλ. αυτ.), σε Αιολ. [[ἀέρρω]]· παρατ. [[ἤειρον]], Επικ. <i>ἄειρον</i>, μέλ. [[ἀρῶ]] [ᾱ], συνηρ. από το [[ἀερῶ]] (που δεν απαντά [[πουθενά]])· αόρ. αʹ [[ἤειρα]], Επικ. <i>ἄειρα</i> — Μέσ., μέλ. [[ἀροῦμαι]] [ᾱ], απαρ. αορ. αʹ <i>ἀείρασθαι</i>, μτχ. <i>-άμενος</i> — Παθ., αόρ. αʹ [[ἠέρθην]], Επικ. <i>ἀέρθην</i>, γʹ πληθ. [[ἄερθεν]], παρακ. [[ἤερμαι]], γʹ ενικ. Επικ. υπερσ. [[ἄωρτο]], Ιων. [[ἄορτο]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[υψώνω]], [[εγείρω]], [[σηκώνω]], σε Όμηρ. κ.λπ.· [[ἱστία]] στεῖλαν ἀείραντες, μάζεψαν τα [[ιστία]] τυλίγοντάς τα, σε Ομήρ. Οδ.· [[ιδίως]], [[σηκώνω]] με σκοπό να [[μεταφέρω]], [[απάγω]], [[κουβαλώ]], [[μεταβιβάζω]], [[μεταφέρω]], σε Ομήρ. Ιλ.· [[ἄχθος]] ἀείρειν, λέγεται για φορτηγά πλοία, σε Ομήρ. Οδ.· μή μοι [[οἶνον]] ἄειρε, μη μου προσφέρεις [[κρασί]], σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> [[αθροίζω]], [[συναθροίζω]], [[συλλέγω]]· <i>λεκτὸν ἀροῦμεν στόλον</i>, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II. 1.</b> Μέσ., [[αποκομίζω]] για τον εαυτό μου, δηλ. [[κερδίζω]], [[λαμβάνω]]· με αιτ. πράγμ., σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> [[εγείρω]], [[προκαλώ]] ή [[εξάπτω]], [[ερεθίζω]], [[διεγείρω]]· <i>ἀείρασθαι πόλεμον</i>, [[επιχειρώ]] μακροχρόνια πολεμική [[σύγκρουση]], σε Ηρόδ.· <i>βαρὺς ἀείρεσθαι</i>, αυτός που είναι [[αργός]] στην [[εκτέλεση]] ενός πράγματος, [[βραδύς]] στο να επιχειρήσει [[κάτι]], στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> ἀείρασθαι τὰ [[ἱστία]], [[σηκώνω]] τα πανιά, [[ξεκινώ]] τον πλουν· ή [[χωρίς]] τη [[λέξη]] [[ἱστία]], στον ίδ.<br /><b class="num">III. 1.</b> Παθ., σηκώνομαι ή μεταφέρομαι, σε Ομήρ. Οδ.· <i>ἀείρεσθαι εἰς..</i>., σηκώνομαι και [[αποχωρώ]] προς ένα [[άλλο]] [[μέρος]], [[μεταναστεύω]], σε Ηρόδ.· λέγεται [[κυρίως]] για ναυτικούς, [[αλλά]] επίσης και για ταξίδια ξηράς, στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> [[κρέμομαι]], εξαρτώμαι· πὰρ κουλεὸν αἰὲν [[ἄωρτο]], (το [[εγχειρίδιο]], το [[στιλέτο]]) ήταν κρεμασμένο πάντα δίπλα στο [[θηκάρι]] του ξίφους, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">3.</b> μεταφ., ξεσηκώνομαι, βρίσκομαι σε [[διέγερση]], σε [[έξαψη]], σε Σοφ. | |lsmtext='''ἀείρω:''' (√<i>ΑΕΡ</i>), Ιων. και ποιητ. [[ρήμα]] (πρβλ. [[ἀείδω]]), σε Αττ. [[αἴρω]] (βλ. αυτ.), σε Αιολ. [[ἀέρρω]]· παρατ. [[ἤειρον]], Επικ. <i>ἄειρον</i>, μέλ. [[ἀρῶ]] [ᾱ], συνηρ. από το [[ἀερῶ]] (που δεν απαντά [[πουθενά]])· αόρ. αʹ [[ἤειρα]], Επικ. <i>ἄειρα</i> — Μέσ., μέλ. [[ἀροῦμαι]] [ᾱ], απαρ. αορ. αʹ <i>ἀείρασθαι</i>, μτχ. <i>-άμενος</i> — Παθ., αόρ. αʹ [[ἠέρθην]], Επικ. <i>ἀέρθην</i>, γʹ πληθ. [[ἄερθεν]], παρακ. [[ἤερμαι]], γʹ ενικ. Επικ. υπερσ. [[ἄωρτο]], Ιων. [[ἄορτο]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[υψώνω]], [[εγείρω]], [[σηκώνω]], σε Όμηρ. κ.λπ.· [[ἱστία]] στεῖλαν ἀείραντες, μάζεψαν τα [[ιστία]] τυλίγοντάς τα, σε Ομήρ. Οδ.· [[ιδίως]], [[σηκώνω]] με σκοπό να [[μεταφέρω]], [[απάγω]], [[κουβαλώ]], [[μεταβιβάζω]], [[μεταφέρω]], σε Ομήρ. Ιλ.· [[ἄχθος]] ἀείρειν, λέγεται για φορτηγά πλοία, σε Ομήρ. Οδ.· μή μοι [[οἶνον]] ἄειρε, μη μου προσφέρεις [[κρασί]], σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> [[αθροίζω]], [[συναθροίζω]], [[συλλέγω]]· <i>λεκτὸν ἀροῦμεν στόλον</i>, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II. 1.</b> Μέσ., [[αποκομίζω]] για τον εαυτό μου, δηλ. [[κερδίζω]], [[λαμβάνω]]· με αιτ. πράγμ., σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> [[εγείρω]], [[προκαλώ]] ή [[εξάπτω]], [[ερεθίζω]], [[διεγείρω]]· <i>ἀείρασθαι πόλεμον</i>, [[επιχειρώ]] μακροχρόνια πολεμική [[σύγκρουση]], σε Ηρόδ.· <i>βαρὺς ἀείρεσθαι</i>, αυτός που είναι [[αργός]] στην [[εκτέλεση]] ενός πράγματος, [[βραδύς]] στο να επιχειρήσει [[κάτι]], στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> ἀείρασθαι τὰ [[ἱστία]], [[σηκώνω]] τα πανιά, [[ξεκινώ]] τον πλουν· ή [[χωρίς]] τη [[λέξη]] [[ἱστία]], στον ίδ.<br /><b class="num">III. 1.</b> Παθ., σηκώνομαι ή μεταφέρομαι, σε Ομήρ. Οδ.· <i>ἀείρεσθαι εἰς..</i>., σηκώνομαι και [[αποχωρώ]] προς ένα [[άλλο]] [[μέρος]], [[μεταναστεύω]], σε Ηρόδ.· λέγεται [[κυρίως]] για ναυτικούς, [[αλλά]] επίσης και για ταξίδια ξηράς, στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> [[κρέμομαι]], εξαρτώμαι· πὰρ κουλεὸν αἰὲν [[ἄωρτο]], (το [[εγχειρίδιο]], το [[στιλέτο]]) ήταν κρεμασμένο πάντα δίπλα στο [[θηκάρι]] του ξίφους, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">3.</b> μεταφ., ξεσηκώνομαι, βρίσκομαι σε [[διέγερση]], σε [[έξαψη]], σε Σοφ. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{ls | ||
| | |lstext='''ἀείρω''': Ἰων. καὶ ποιητ. [[ῥῆμα]] (πρβλ. [[ἀείδω]]), ἐν χρήσει παρ’ Ἡροδ. καὶ παρ’ Αἰσχύλ. Θ. 759, Πέρσ. 660· (ἀμφ. λυρικά), ἀλλ ὁ [[τύπος]] [[εἶναι]] [[αἴρω]] (ὃ ἴδε), Αἰολ. [[ἀέρρω]] (ὃ ἴδε): - παρατατ. ἤειρον, (συν-), Ἰλ. Κ. 499, Ἡρόδ. Ἐπ. ἄειρον, Ἰλ.: - μέλλ. ἀρῶ, [ᾱ], συνῃρ. ἐκ τοῦ ἀερῶ, ([[ὅπερ]] [[οὐδαμοῦ]] εὕρηται), Αἰσχύλ. Πέρσ. 795, Εὐρ. Ἡρακλεῖδ. 322, Τρῳ. 1148. (πρβλ. [[ἐξεπαίρω]]): - ἀόρ. α΄ ἤειρα, (συν-), Ἰλ. Ω. 590. Ἐπ. ἄειρα, Ψ. 730: - μετοχ. ἀείρας, Σοφ. Ἀντ. 418 (ἐν τῷ λόγῳ τοῦ [[φύλακος]]): - μέσ. Ὅμ., καὶ παρὰ Σοφ. Τρ. 216 (λυρ.), μέλλ. ἀροῦμαι (ἴδε ἐν λ. [[αἴρω]]): - ἀόρ., προστακτ. ἀείραο, Ἀπολλ. Ρόδ.· ἀπαρέμφ. ἀείρασθαι (ἀντ-), Ἡρόδ. 7. 212, μετοχ. -άμενος, Ὅμ. - Παθ. ἀόρ. ἠέρθην, Ἀπολλ. Ρόδ. (παρ-), Ἰλ. Π. 341, Ἐπ. ἀέρθην, Ὀδ. τρίτ. πληθυντ. [[ἄερθεν]], Ἰλ. Θ. 74· ὑποτακτ. ἀερθῶ, Εὐρ. Ἀνδρ. 848, μετοχ. ἀερθείς, Ὅμ., Πίνδ., Ἡρόδ., Αἰσχύλ. Ἀγ. 1525· παρακ. ἤερμαι, Ἀπολλ. Ρόδ. 2. 171. Ἐπ. ὑπερσυντέλ. γ΄ ἑνικὸν [[ἄωρτο]], Ἰλ., Θεόκριτ., Ἰων. [[ἄορτο]] (ὃ ἴδε) ἀντὶ τοῦ ἤορτο. Ὁ [[τύπος]] [[ἀείρω]] [[εἶναι]] Ἰων. καὶ συνήθως [[εἶναι]] ἐν χρήσει παρ’ Ἡροδότῳ καὶ Ἱππ., ὡς παρ’ Ὁμήρῳ, πλὴν ἐν Ἰλ. Ρ. 724· [[ὡσαύτως]] παρὰ Πινδάρῳ καὶ παρὰ τοῖς Τραγ. ἔν τισι λυρ. χωρίοις, [[οὐδέποτε]] δὲ παρὰ τοῖς πεζοῖς τῶν Ἀττικῶν· ὁ [[Ὅμηρος]] ἐν τούτοις προτιμᾷ τὸν ἀόρ. β΄ ἀρέσθαι τοῦ ἀείρασθαι· πρβλ. [[αἴρω]]. - Σύνθετ. ἀν-, ἀπ-, εἰς-, ἐπ-, παρ-, συναείρω. (Ἡ [[ῥίζα]] φαίνεται ἐκ συγκρίσεως τῆς Σανσκρ. καὶ Λατιν. ὅτι ἦτο ἐξ ἀρχῆς ΣΕΡ ἢ ΕΡ μετὰ προθεματικοῦ α ὡς ἐν [[ἀείρω]], [[ἀέξω]]. - Ἐκ τῆς √ΣΕΡ ἔχομεν τὴν λέξιν [[σειρά]], πρβλ. Σανσκρ. sarat, sarit (linum), Λατ. sero (serui), sera· ἐκ τῆς √ΕΡ: [[ὅρμος]] (monile), [[ὁρμαθός]], [[ὁρμιά]], καὶ [[εἴρω]], [[ἐερμένος]], ἡ [[ἔννοια]] τῆς συναφῆς, τῆς ἑνώσεως, ἥτις ἀπώλετο ἐν τῷ [[ἀείρω]], ἀναφαίνεται ἐν τοῖς παραγώγοις, [[συναείρω]], [[παρήορος]], [[συνήορος]], [[συνωρίς]], καὶ κατά τινα βαθμὸν καὶ εἰς τὰς κατωτέρω (ΙΙΙ, 2. ἀναφερομένας λέξεις). [ᾰ, [[ὁπότε]] τὸ [[ῥῆμα]] [[εἶναι]] ἀναύξητον· ἀλλὰ ᾱ ἐν ἄρσει παρὰ μεταγεν. Ἐπ., ὡς ὁ Ὀππ. κλπ. - πρβλ. Συλλ. Ἐπιγρ. 177, 347]. = Ὑψώνω, [[ἐγείρω]], σηκώνω· ὑψόσ’ ἀείρας θῆκεν [κυνέην κτλ.] Ἰλ. Κ. 465· ἱστία … στεῖλαν ἀείραντες, συνέστειλαν τὰ ἱστ. ἐγείραντες αὐτὰ καὶ τυλίξαντες, Ὀδ. Γ. 11: - ἰδίως σηκώνω ἵνα φορτωθῶ καὶ [[φέρω]] = [[κομίζω]], [[μεταφέρω]]: ἐκ βελέων Σαρπηδόνα [[δῖον]] ἀείρας, Ἰλ. Π. 678· νόσφιν ἀειράσας, Ω. 583· [[ἄχθος]] ἀείρειν, ἐπὶ φορτηγῶν πλοίων, Ὀδ. Γ. 312· μῆλα γὰρ ἐξ Ἰθάκης … ἄειραν νηυσί, τὰ ἔλαβον καὶ τὰ ἐκόμισαν, Φ. 18· μή μοι [[οἶνον]] ἄειρε = μή μοι πρόσφερε [[οἶνον]], Ἰλ. Ζ. 264· [[συχνάκις]] κατὰ μετοχὴν μετὰ ῥημάτων κινήσεως σημαντικῶν, ἐπὶ στεφάνην κεφαλῆφιν ἀείρας θήκατο, Κ. 30· πίνακας παρέθηκεν ἀείρας, Ὀδ. Α. 141· εὔμαριν ἀείρων, Αἰσχύλ. Πέρσ. 660. 2) [[ἀθροίζω]], [[συλλέγω]]· λεκτὸν ἀροῦμεν στόλον, [[αὐτόθι]] 795. ΙΙ. Μέσ. ὑψῶ τι δι’ ἐμαυτόν, [[ἀποκομίζω]], νικῶ, [[κερδαίνω]], [[λαμβάνω]]· συχν. μετὰ αἰτ. πράγμ. πάντας ἀειράμενος πελέκεας, Ἰλ. Ψ. 856, κτλ.· ἀλλὰ καὶ ὡς τὸ ἐνεργ. [πέπλων], ἓν’ ἀειραμένη, Ἰλ. Ζ. 293. πρβλ. [[αἴρω]]. 2) [[ἐγείρω]], [[διεγείρω]], [[ἐρεθίζω]], [[νεῖκος]] ἀειράμενος, Θεόγν. 90· ἀείρασθαι πόλεμον = ἐπιχειρῶ (μακρὸν) πόλεμον, Ἡρόδ. 7. 132. 156· βαρὺς ἀ., βραδὺς εἰς τὸ ἐπιχειρῆσαί τι, ὁ αὐτ. 4. 150. 3) ἀείρασθαι τὰ ἱστία = σηκώνω τὰ ἱστία, ὁ αὐτ. 8. 56, 94· καὶ [[ἄνευ]] τοῦ ἱστία, 1. 27· οὕτω παρ’ Ἀπολλ. Ροδ. ἀείρειν ἱστία, κατ’ ἐνεργ. τύπον 2. 1229. ΙΙΙ. παθ. = ὑψοῦμαι ἢ φέρομαι, μεταφέρομαι· ἐς αἰθέρα δῖαν ἀέρθη, Ὀδ. Τ. 540 πρβλ. Ἰλ. Θ. 74· ὑψόσ’ ἀερθείς … ἐχόμην, Ὀδ. Μ. 432· ἀείρεσθαι εἰς, = ἐγείρεσθαι καὶ ἀπέρχεσθαι εἴς τι [[μέρος]], Ἡρόδ. 1. 170· ἀερθέντες ἐκ …, [[αὐτόθι]] 165· πρὸ πάντων ἐπὶ ναυτιλλομένων· ἀλλὰ καὶ ἐπὶ ὁδοιποριῶν κατὰ ξηράν, ὡς ἀερθῆναι, 9. 52: - ἀερθεὶς ὡς τὸ Λατ. elatus, = ἐγειρόμενος ὑψηλά, ὑπερβαίνων τὰ προσήκοντα ὅρια. Πινδ. Ν. 7. 111. 2) κρέμαμαι, εἶμαι ἐξηρτημένος: ([[μάχαιρα]]) πὰρ ξίφεος μέγα κουλεὸν αἰὲν [[ἄωρτο]], Ἰλ. Γ. 272, Τ., 253· πρβλ. [[ἠερέθομαι]], αἰωρέομαι, [[μετέωρος]], ἄορ, [[ἀορτήρ]], 3) μεταφ. ἐγείρομαι, διεγείρομαι, παροξύνομαι, Σοφ. Τρ. 216. | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''ἀείρω''': 1.<br />{aeírō}<br />'''Forms''': att. [[αἴρω]], wahrscheinlich zum Fut. att. ἀ̄ρῶ aus [[ἀερῶ]] neugebildet (anders Brugmann KZ 27, 196ff.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[emporheben]], [[aufheben]].<br />'''Derivative''': Verbalnomina: [[ἄρσις]] f. [[Hebung]] (Arist. usw.; [[κάταρσις]] Th.); [[ἀρτήρ]] s. d.<br />'''Etymology''': Unerklärt. Gegen den sonst einleuchtenden Vorschlag von Buttmann Lexilogus 1, 260 A. 5 und von Bréal MSL 15, 149f., [[ἀείρω]] als Denominativum von ἀ̄ήρ abzuleiten wie nhd. ''lüften'', nschw. ''lyfta'' von ''Luft'', spricht die verschiedene Quantität des anlautenden ἀ-; doch ist dieser Einwand vielleicht nicht entscheidend (Frisk Eranos 32, 55f.). Verfehlt Margadant IF 50, 122. — Mit [[ἀείρω]] ist [[μετήορος]], att. [[μετέωρος]], äol. [[πεδάορος]] [[in die Höhe gehoben]] semantisch verknüpft. Es kann aber auch eine Hypostase von [[ἀήρ]] sein. Vgl. [[αἰώρα]], [[αἰωρέω]]; s. auch 2. [[ἄρμα]].<br />'''Page''' 1,23<br />2.<br />{aeírō}<br />'''Forms''': (Κ 499 σὺν δ’ ἤειρεν ἱμᾶσι, Ο 680 πίσυρας συναείρεται ἵππους), vgl. ξυναίρεται· συνάπτεται H.<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[zusammenbinden]], [[zusammenkoppeln]]<br />'''Composita''': nur mit [[σύν]],<br />'''Derivative''': Mit Solmsen Untersuchungen 289ff. wahrscheinlich von [[ἀείρω]] [[heben]] zu trennen. Neben dem primären Verb steht ein Nominalstamm -αορ-, etwa [[Band]], [[Koppel]], in *τετρ(α)-άορος, [[τετράορος]], kontrah. [[τέτρωρος]] [[mit vier Koppeln]], [[zu vieren gekoppelt]], [[vierspännig]] (seit Od.); davon [[τετραορία]] [[vierspänniger Wagen]] (Pi.). Zu [[συναείρω]] ebenfalls [[συνάορος]], [[συνήορος]] [[zusammengekoppelt]], [[Gatte]], [[Gattin]] (seit Od.) mit dem Denominativum [[συνωρίζω]] [[zusammenkoppeln]] (E., Nik. u. a.) und der Ableitung att. [[συνωρίς]], -ίδος f. [[Zweigespann]]; von [[συνωρίς]] stammt συνωρικεύεται [[fährt mit einem Zweigespann]] (Ar. ''Nub''. 15), das als Grundlage erwartete *συνωρικός fehlt; von [[συνωρίς]] ebenfalls [[συνωριαστής]] ‘Lenker e-r [[συνωρίς]]’ (Luk.), das eigentlich ein Verb *συνωριάζειν voraussetzt. — Als Kontrastbildung zu [[συνήορος]] dient [[παρήορος]], παράσρος (Il. usw.) ‘beigeschirrt(es Pferd)’, außerdem [[ausgestreckt]] und [[unvernünftig]] (darüber Leumann Hom. Wörter 222ff.); ebenso scheint neben [[συναείρω]] ein [[παραείρω]] existiert zu haben, allerdings nur in einer abweichenden Verwendung belegt: Π 341 παρηέρθη δὲ [[κάρη]] [[der Kopf hing zur Seite]], vgl. Leumann a. a. O. Auch die vereinzelt vorkommenden [[ἀπήορος]] [[weit entfernt]], [[ἐπήορος]] [[darüber hängend]], κατήσρος [[herabhängend]] (mit [[κατωρίς]] [[herabhängendes Band]]) werden von Solmsen hierhergezogen, aber wenigstens die beiden letztgenannten gehören vielmehr mit [[μετήορος]], [[μετέωρος]] zusammen, s. [[ἀείρω]] 1]]. und [[ἀήρ]].<br />'''Etymology''': Zu [[ἀείρω]] [[anbinden]] gehört mit regelmäßiger ''o''-Abtönung das Nomen actioms [[ἀορτή]] eig. *[[das Anbinden]], [[das Anhängen]], konkret ‘angebundener, angehängter Gegenstand, Sack (zum Anhängen)’ (Men. usw.), als mediz. Ausdruck Bez. der Bronchien und der schlauchähnlichen Aorta (Hp., Arist. u. a.). Ferner das Nomen agentis od. instrumenti [[ἀορτήρ]], -ῆρος m. eig. *[[Anbinder]], [[Anhänger]], [[das Koppel an dem das Schwert hängt]], [[Wehrgehenk]]; der ''o''-Vokalismus ist nicht erklärt: nach [[ἄορ]] (Schulze Q. 206) oder [[ἀορτή]]?, kaum äolisch. — Daneben [[ἀόρτης]] (Pap., H.) und [[ἀορτεύς]] (H.). Eine denominative oder deverbative Bildung liegt im Ptz. ἀορτηθείς [[aufgehängt]] (''AP'') vor. — ἄσρτρα n. pl. [[Lungenlappen]] (Hp.) nach den Nomina auf -τρον, Chantraine Formation 331f. Unsicher [[ἄορ]], -ορος n. [[Schwert]], s. d. — Hierher [[ἀρτάω]] [[aufhängen]], s. d. Vgl. noch [[ὄαρ]]. Eine überzeugende außergriechische Anknüpfung fehlt. Gewöhnlich wird [[ἀείρω]] [[anbinden]] zu einer Wurzel ''u̯er''- [[binden]], [[anbinden]], [[anhängen]], [[Schnur]], [[Strick]] gezogen mit Vertretern im Baltischen und Slavischen, z. B. lett. ''veŕu'', ''vērt'' [[reihen]], [[sticken]], auch [[einfädeln]], lit. ''virvė̃'' [[Strick]], aksl. ''obora'' (< ''ob''-''vora'') [[Strick]]. In Betracht kommt auch alb. ''vjer'' [[aufhängen]] (falls nicht zu [[ἀείρω]] [[emporheben]]), ferner mit anl. ''su̯''- lit. ''sveriù'' und eine Menge anderer Wörter, die ungenügend untersucht sind, s. die Zusammenstellung bei WP. 1, 263ff. m. Lit., für das Albanesische noch Jokl Untersuchungen 194. — Zur Vokalprothese in [[ἀείρω]] Harl KZ 63, 18.<br />'''Page''' 1,23-24 | |ftr='''ἀείρω''': 1.<br />{aeírō}<br />'''Forms''': att. [[αἴρω]], wahrscheinlich zum Fut. att. ἀ̄ρῶ aus [[ἀερῶ]] neugebildet (anders Brugmann KZ 27, 196ff.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[emporheben]], [[aufheben]].<br />'''Derivative''': Verbalnomina: [[ἄρσις]] f. [[Hebung]] (Arist. usw.; [[κάταρσις]] Th.); [[ἀρτήρ]] s. d.<br />'''Etymology''': Unerklärt. Gegen den sonst einleuchtenden Vorschlag von Buttmann Lexilogus 1, 260 A. 5 und von Bréal MSL 15, 149f., [[ἀείρω]] als Denominativum von ἀ̄ήρ abzuleiten wie nhd. ''lüften'', nschw. ''lyfta'' von ''Luft'', spricht die verschiedene Quantität des anlautenden ἀ-; doch ist dieser Einwand vielleicht nicht entscheidend (Frisk Eranos 32, 55f.). Verfehlt Margadant IF 50, 122. — Mit [[ἀείρω]] ist [[μετήορος]], att. [[μετέωρος]], äol. [[πεδάορος]] [[in die Höhe gehoben]] semantisch verknüpft. Es kann aber auch eine Hypostase von [[ἀήρ]] sein. Vgl. [[αἰώρα]], [[αἰωρέω]]; s. auch 2. [[ἄρμα]].<br />'''Page''' 1,23<br />2.<br />{aeírō}<br />'''Forms''': (Κ 499 σὺν δ’ ἤειρεν ἱμᾶσι, Ο 680 πίσυρας συναείρεται ἵππους), vgl. ξυναίρεται· συνάπτεται H.<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[zusammenbinden]], [[zusammenkoppeln]]<br />'''Composita''': nur mit [[σύν]],<br />'''Derivative''': Mit Solmsen Untersuchungen 289ff. wahrscheinlich von [[ἀείρω]] [[heben]] zu trennen. Neben dem primären Verb steht ein Nominalstamm -αορ-, etwa [[Band]], [[Koppel]], in *τετρ(α)-άορος, [[τετράορος]], kontrah. [[τέτρωρος]] [[mit vier Koppeln]], [[zu vieren gekoppelt]], [[vierspännig]] (seit Od.); davon [[τετραορία]] [[vierspänniger Wagen]] (Pi.). Zu [[συναείρω]] ebenfalls [[συνάορος]], [[συνήορος]] [[zusammengekoppelt]], [[Gatte]], [[Gattin]] (seit Od.) mit dem Denominativum [[συνωρίζω]] [[zusammenkoppeln]] (E., Nik. u. a.) und der Ableitung att. [[συνωρίς]], -ίδος f. [[Zweigespann]]; von [[συνωρίς]] stammt συνωρικεύεται [[fährt mit einem Zweigespann]] (Ar. ''Nub''. 15), das als Grundlage erwartete *συνωρικός fehlt; von [[συνωρίς]] ebenfalls [[συνωριαστής]] ‘Lenker e-r [[συνωρίς]]’ (Luk.), das eigentlich ein Verb *συνωριάζειν voraussetzt. — Als Kontrastbildung zu [[συνήορος]] dient [[παρήορος]], παράσρος (Il. usw.) ‘beigeschirrt(es Pferd)’, außerdem [[ausgestreckt]] und [[unvernünftig]] (darüber Leumann Hom. Wörter 222ff.); ebenso scheint neben [[συναείρω]] ein [[παραείρω]] existiert zu haben, allerdings nur in einer abweichenden Verwendung belegt: Π 341 παρηέρθη δὲ [[κάρη]] [[der Kopf hing zur Seite]], vgl. Leumann a. a. O. Auch die vereinzelt vorkommenden [[ἀπήορος]] [[weit entfernt]], [[ἐπήορος]] [[darüber hängend]], κατήσρος [[herabhängend]] (mit [[κατωρίς]] [[herabhängendes Band]]) werden von Solmsen hierhergezogen, aber wenigstens die beiden letztgenannten gehören vielmehr mit [[μετήορος]], [[μετέωρος]] zusammen, s. [[ἀείρω]] 1]]. und [[ἀήρ]].<br />'''Etymology''': Zu [[ἀείρω]] [[anbinden]] gehört mit regelmäßiger ''o''-Abtönung das Nomen actioms [[ἀορτή]] eig. *[[das Anbinden]], [[das Anhängen]], konkret ‘angebundener, angehängter Gegenstand, Sack (zum Anhängen)’ (Men. usw.), als mediz. Ausdruck Bez. der Bronchien und der schlauchähnlichen Aorta (Hp., Arist. u. a.). Ferner das Nomen agentis od. instrumenti [[ἀορτήρ]], -ῆρος m. eig. *[[Anbinder]], [[Anhänger]], [[das Koppel an dem das Schwert hängt]], [[Wehrgehenk]]; der ''o''-Vokalismus ist nicht erklärt: nach [[ἄορ]] (Schulze Q. 206) oder [[ἀορτή]]?, kaum äolisch. — Daneben [[ἀόρτης]] (Pap., H.) und [[ἀορτεύς]] (H.). Eine denominative oder deverbative Bildung liegt im Ptz. ἀορτηθείς [[aufgehängt]] (''AP'') vor. — ἄσρτρα n. pl. [[Lungenlappen]] (Hp.) nach den Nomina auf -τρον, Chantraine Formation 331f. Unsicher [[ἄορ]], -ορος n. [[Schwert]], s. d. — Hierher [[ἀρτάω]] [[aufhängen]], s. d. Vgl. noch [[ὄαρ]]. Eine überzeugende außergriechische Anknüpfung fehlt. Gewöhnlich wird [[ἀείρω]] [[anbinden]] zu einer Wurzel ''u̯er''- [[binden]], [[anbinden]], [[anhängen]], [[Schnur]], [[Strick]] gezogen mit Vertretern im Baltischen und Slavischen, z. B. lett. ''veŕu'', ''vērt'' [[reihen]], [[sticken]], auch [[einfädeln]], lit. ''virvė̃'' [[Strick]], aksl. ''obora'' (< ''ob''-''vora'') [[Strick]]. In Betracht kommt auch alb. ''vjer'' [[aufhängen]] (falls nicht zu [[ἀείρω]] [[emporheben]]), ferner mit anl. ''su̯''- lit. ''sveriù'' und eine Menge anderer Wörter, die ungenügend untersucht sind, s. die Zusammenstellung bei WP. 1, 263ff. m. Lit., für das Albanesische noch Jokl Untersuchungen 194. — Zur Vokalprothese in [[ἀείρω]] Harl KZ 63, 18.<br />'''Page''' 1,23-24 | ||
}} | }} | ||