ἀμείβω: Difference between revisions

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0120.png Seite 120]] wechseln, Hom. oft, in folgenden Formen: ἀμείβων Iliad. 11, 547, [[ἀμείβοντες]] 23, 712, ἄμειβεν 17, 192, ἄμειβον plur. 14, 381; – ἀμεἰβεται 15, 684. ἀμείβεο imperat. Od. 17, 393, ἀμείβεσθον imper. Iliad. 23, 492, ἀμειβόμενος 3, 437 u. oft, -[[μένω]] Od. 3, 148, -μενοι Iliad. 9, 471, -μένη Od. 4, 234, -μεναι Iliad. 1, 604, ἠμείβετο 1, 292 u. oft, ἀμείβετο 3, 171 u. oft, ἀμειβόμεθα impft. Od. 11, 225, ἠμείψατο Iliad. 23, 542, ἀμείψατο 4, 403, ἀμείψεται conj. Iliad. 9, 409 Od. 10, 328, ἀμείψασθαι Od. 2, 83, ἀμειψάμενος 24, 285; – τεύχεα [[πρός]] τινα die Rüstung mit einem wechseln Il. 6, 235, vgl. 14. 381; ἔντε' ἄμειβεν, er wechselte die Waffen, 17, 192; ὀλίγον [[γόνυ]] γουνὸς ἀμείβων, Knie mit Knie wechselnd, langsam schreitend, 11, 547; οἱ [[ἀμείβοντες]] die sich gegen einander lehnenden Dachsparren 23, 712, wie Nonn. 11. 37, 588; Pind. ἵππους ἀντὶ δελφίνων, austauschend, P. 4, 17; von dem Wechsel eines Ortes, λόφον P. 5, 36, über den Hügel gehen; so bes. Tragg., π ορθμόν Aesch. Pers. 59. βαλὸν ἕρκειον πυλῶν Ch. 564; στέγας, ἑστίαν, das Haus verlassen, Soph. Phil. 1246 (Schol. καταλιπών) Trach. 655; κέλευθον, πόρον, Eur. Or. 1294 Iph. A. 144; Τμῶλον, nach d. Tmolus gehn, Bacch. 65; δώματα El. 750; κλίμακος [[βάθρα]], hinaufsteigen, Phoen. 1186. Auch in Prosa, θύρας ἀμεῖψαι, in die Thür hineingehen, Her. 4, 72; χώραν Plat. Parm. 138 d; πόλιν ἐκ πόλεως, von Stadt zu Stadt gehen, Soph. 224 b; γῆν Luc. Gymn. 18; öfter so in Anthol.; auch = verwandeln, χρῶτα βαφῇ Aesch. Pers. 309; μορφὴν ἐκ θεοῦ βροτησίαν, seine Gestalt aus der eines Gottes in die menschliche verwandeln, Eur. Bacch. 4; καινὸν ἐκ καινῶν Or. 1503; τὸν πόσιν ἀντὶ τῆς ψυχῆς Alc. 463, d. i. mit dem Leben loskaufen; πέπλους αντὶ στολῆς Hel. 1398; auch der bloße gen., πέπλους μέλανας λευκῶν 1293; Ibyc. 51 τιμὰν πρὸς ἀνθρώπων ἀμείψω, Ehre eintauschen; [[χάριν]] τροφᾶς ἀμεῖψαι, Dank abstatten für die Erziehung, Aesch. Ag. 711; auch παλίμποινα ἀμ., vergelten, Ch. 782; ἐν ἀμείβοντι = [[ἀμοιβαδίς]], Pind. N. l 1, 42. – Häufiger im med.; für den aor. med. tritt auch der aor. pass. ein, Pind. P. 4, 102; aber ἀμειφθεῖσαι κέλευθ οι Parm. 9 (IX, 304) sind verwechselte Wege; vgl. [[ἀπαμείβομαι]]; für sich eintauschen, vertauschen, abwechseln, Soph. Trach. 737 λῴους φρένας τῶν νῦν παρουσῶν τῶνδ' ἀμείψασθαί ποθεν, die jetzige Gesinnung mit einer besseren vertauschen; Hom. Iliad. 9, 471 οἱ μὲν ἀμειβόμενοι φυλακὰς ἔχον; Od. 1, 875. 2, 140 ἀμειβόμενοι κατὰ οἴκους; – von einem Tänzerpaare Od. 8, 379 ὠρχείσθην ταρφέ' ἀμειβομένω; Iliad. 1, 604 φόρμιγγος, ἣν ἔχ' [[Ἀπόλλων]], μουσάων θ', αἳ ἄειδον ἀμειβόμεναι ὀπὶ καλῇ, vgl. Od. 24, 80; – bes. 1) [[antworten]], τὸν δ'Ἑλένη μύθοισιν ἀμείβετο Il. 3, 171, u. häufig ἀμειβόμενος προσέειπε, προσηύδα, τὸν δ' ἠμείβετο; χαλεποῖσιν ἀμειβομένω ἐπέεσσιν Od. 3, 148; so Tragg., [[ἔπος]] πρὸς [[ἔπος]] Aesch. Eum. 556, ξένους ἔπη Suppl. 192, πρὸς [[ταῦτα]] 246; Soph. Phil. 378; ἕν μ' ἄμειψαι O. C. 995; μῦθον ἀμείβεσθαι Eur. Suppl. 478, [[πρῶτα]] σὲ πρὸς τὰ πρῶτ' ἀμείψομαι 517, ἄνδρα λόγοις Rhes. 639, πρὸς [[ταῦτα]] λόγῳ Troad. 903; Her. theils ebenso 1, 35, ταῦτα τοὺς φίλους ἠμείψατο 2, 173, theils τινὰ τοῖσδε, mit solchen Worten, 1, 120. 2, 173 u. sonst; auch Plut. u. Luc. – 2) den <b class="b2">Ort vertauschen:</b> [[ψυχή]], ἐπεὶ ἄρ κεν ἀμείψεται [[ἕρκος]] ὀδόντων, sobald die Seele den Zaun der Zähne überschritten hat, Iliad. 9, 409; Od. 10, 328 οὐδὲ γὰρ [[οὐδέ]] τις [[ἄλλος]] ἀνὴρ τάδε φάρμακ' ἀνέτλη, ὅς κε πίῃ καὶ πρῶτον ἀμείψεται [[ἕρκος]] ὀδόντων, entweder conj. conditional. statt des optat. iterativ., oder ἀνέτλη in Präsensbdtg, wie der aor. oft, = pflegt zu ertragen; – Tragg. τόπον, [[πέδον]], πρόθυρα, hineingehen, Aesch. Suppl. 229 Spt. 286 Ch. 859; [[ὅταν]] δι' ἐχθρᾶς ποὺς ἀμείβηται χθονός Phoen. 278; πύλας Alc. 755; Pind. χθόνα P. 4, 226; [[ἄλλην]] ἐξ ἄλλης πόλιν πόλεως, von einer Stadt zur andern gehen, Plat. Apol. 37 d; ὑπὲρ θύρας οὐδὸν ἀμ., über die Schwelle ins Haus gehen, Theocr. 2, 104; οὐρανοῦ γῆν ἀμειψαμένη Plut. de exil. a. E. – 3) δώροις ἀμ., Gabe mit Gabe erwiedern, Od. 24, 285; dah. übh. <b class="b2">vergelten,</b> [[χάριν]] Soph. El. 132; Dank erwidern, εὐεργέταν Pind. I. 1, 53; ζημίαν κέρδη πον ηρὰ ἠμείψαντο, sie gaben ihm schlechten Lohn, Eur. Cycl. 311; εἰ δ' ἀμείψεται φόνον δικάζων [[φόνος]] El. 1093; [[χάριν]] φιλότητος Soph. El. 134; εὐεργεσίας ἀξίαις χάρισιν Xen. Mem. 4, 3, 15; τινὰ χρηστοῖ. σιν ἔργοις Her. I, 97 vgl. 2, 41; τοῖς ὁμοίοις ἀμειβόμενοι Dem. 20, 6; σὲ δὲ θεοὶ ἀμείψαιντο, die Götter mögen Dir vergelten, Hel.; ἀμείψομαί σε τῆσδε τῆς δικαιοσύνης Luc. Somn. 15; τινὰ δικαίᾳ ἀμοιβῇ Asin. 27.

|btext=<i>f.</i> ἀμείψω, <i>ao.</i> [[ἤμειψα]], <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. f.</i> ἀμειφθήσομαι, <i>ao.</i> [[ἠμείφθην]], <i>pf.</i> [[ἤμειμμαι]];<br /><b>A.</b> <i>tr.</i> <b>I.</b> [[échanger]] :<br /><b>1</b> [[prendre en échange]], acc. ; πόρον [[ἀμ]]. EUR passer par un endroit;<br /><b>2</b> donner en échange : [[πρός]] τινά τι ἀμείβειν τινός IL donner à qqn une chose en échange d'une autre ; <i>fig.</i> ἀμείβειν χάριν ESCHL témoigner en retour sa reconnaissance;<br /><b>3</b> prendre et donner tout à tour, quitter et reprendre : τέκν’ [[ἐν]] [[χεροῖν]] διαδοχαῖς ἀμείβουσαι EUR prenant et faisant passer les enfants l'un après l'autre de main en main;<br /><b>II.</b> changer, altérer : χρῶτα πορφυρᾷ βαφῇ ESCHL se teindre la peau avec de la couleur pourpre;<br /><b>B.</b> <i>intr.</i> prendre la place de, succéder à : οἱ ἀμείβοντες IL poutres qui se soutiennent mutuellement;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[ἀμείβομαι]] (<i>f.</i> ἀμείψομαι, <i>ao.</i> ἠμειψάμην <i>ou</i> [[ἠμείφθην]] <i>au sens actif</i>);<br />échanger, <i>càd</i> :<br /><b>1</b> [[prendre]] <i>ou</i> obtenir en échange : λῴους φρένας [[τῶν]] [[νῦν]] παρουσιῶν τῶνδ’ ἀμείψασθαί ποθεν SOPH <i>litt.</i> (puisses-tu) prendre de qqe part des sentiments meilleurs que ceux dont tu fais preuve en ce moment;<br /><b>2</b> donner en échange : [[τι]] πρὸς [[νόμισμα]] PLUT échanger qch à soi contre de l'argent ; <i>particul.</i> donner en échange par compensation, compenser : δώροισιν ἀ. τινά OD donner à qqn des présents en échange ; ἀ. ὁμοίοις DÉM rendre la pareille ; ἀ. εὐεργεσίας χάρισιν XÉN donner des marques de reconnaissance en retour de bienfaits <i>litt.</i> compenser des bienfaits par) ; φόνον [[φόνος]] ἀμείβεται EUR le meurtre suit et venge le meurtre ; <i>rar. avec le gén. de chose</i> : ἀ. τινα τῆς δικαιοσύνης LUC récompenser qqn de son équité;<br /><b>3</b> prendre la place de, remplacer, succéder : ἀμειβόμενοι [[φύλακας]] [[ἔχον]] IL ils faisaient sentinelle tout à tour ; ἀμείβεσθαι [[ἐπέεσσι]] OD répondre à qqn ; ἀμειβόμενος δὲ προσηύδα IL à son tour, il répondit ; τὸν δ’ ἠμείβετ’ [[ἔπειτα]] IL il lui répondit alors ; πρὸς [[ταῦτα]] [[ἀμ]]. HDT répondre à ces paroles ; [[ταῦτα]] τοὺς φίλους ἀμείψατο HDT il fit cette réponse à ses amis ; <i>abs.</i> répondre;<br /><b>4</b> [[changer de place pour entrer]] <i>ou</i> pour sortir ; ἀ. [[ἕρκος]] ὀδόντων franchir la barrière des dents ; γῆν οὐρανοῦ ἀ. PLUT quitter la terre pour le ciel ; πόλιν [[ἐκ]] πόλεως ἀ. PLAT aller de ville en ville.<br />'''Étymologie:''' ἀ- prosth. et R. Μυ, ΜεϜ changer de place ; cf. ἀμεύομαι ; <i>lat.</i> [[moveo]].

|etymtx=-ομαι<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[change]], [[exchange]], mid. also <b class="b2">answer, repay, requite.</b> (Il.).<br />Other forms: [[ἀμεὶβοντες]] [[rafters that meet and cross each other]] (Il. Ψ 712).<br />Derivatives: [[ἀμοιβή]] [[change]], [[exchange]], [[requital]], [[recompense]], [[answer]]. - Adj. [[ἀμοιβός]] `one who exchanges, in requital' (Il.)<br />Origin: IE [Indo-European] [713] <b class="b2">*h₂meigʷ-</b> change<br />Etymology: No exact correspondence. One compares Lat. [[migrare]] [[wander]] as from <b class="b2">*migros</b> <b class="b2">changing (place)</b>. The <b class="b3">-β-</b> will go back to <b class="b2">*gʷ as *b</b> is rare in PIE, which gives <b class="b2">*h₂meigʷ-</b> The root <b class="b2">*h₂mei</b> - change is well known, Skt. <b class="b2">máyate</b>, Lat. <b class="b2">(com)mū-nis</b>, but the enlargement -gʷ- is rare.