3,276,318
edits
ἡνίοχος: Difference between revisions
m
Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1"
(eksahir) |
m (Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1") |
||
| (57 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=iniochos | |Transliteration C=iniochos | ||
|Beta Code=h(ni/oxos | |Beta Code=h(ni/oxos | ||
|Definition=Dor. and Aeol. | |Definition=Dor. and Aeol. [[ἀνίοχος]] Pi.''P.''5.50<br><span class="bld">A</span> ([[varia lectio|v.l.]] [[ἁνίοχος]] as in ''N.''6.66, but cf. [[ἀνιοχίω]]), Sapph.''Supp.''20a.19, ὁ: ([[ἡνία]], [[ἔχω]]):—[[rein-holder]], [[holder of the reins]], [[one who holds the reins]], [[driver]], [[charioteer]], Il.8.89, etc.: sometimes opp. [[παραιβάτης]], 23.132; ἡνίοχος θεράπων 5.580, 8.119; <b class="b3">παρεβεβήκεε δέ οἱ ἡνίοχος</b> [[Herodotus|Hdt.]]7.40.<br><span class="bld">2</span> generally, [[chariot-driver]], as in the [[game]]s, etc., Pi. ''P.''5.50, Ar.''Pax''905 (pl.), X.''HG''3.2.21, Pl ''Phdr.''254b, ''PPetr.''3p.180 (pl., iii B.C.), etc.; <b class="b3">ὑποπτέρων ἵππων ἡνίοχος</b> Pl.''Criti.''116e.<br><span class="bld">b</span> [[rider]], Thgn. 260.<br><span class="bld">3</span> <b class="b3">ὁ ἡνίοχος τῆς νεώς</b> the [[helmsman]], Poll.1.98.<br><span class="bld">4</span> metaph., one who [[guide]]s, [[govern]]s, <b class="b3">χειρῶν καὶ ἰσχύος ἀνίοχος</b> Pi.''N.''6.66; <b class="b3">παλαισμοσύνας δεξιὸς ἡνίοχος</b> Simon.149; ἡνίοχος τέχνης τραγικῆς ''IG''2.2263 (iv B.C.); <b class="b3">παντοίης ἀρετῆς</b> ib.7.2539.2 ([[Thebes]]); <b class="b3">ἡνίοχος κιθάρας</b>, of a [[harper]], Epigr. ap. St.Byz. [[sub verbo|s.v.]] [[Μίλητος]]: fem., <b class="b3">αἰγίδος ἡνίοχος</b>, of [[Athena]], Ar.''Nu.''602; in Prose with [[οἷον]] prefixed, Pl.''Plt.''266e, etc.; of love, Plu.2.759d, Hermesian.7.84.<br><span class="bld">5</span> as adjective, [[guiding]], [[γνώμη]] ''Carm.Aur.''69; ἄνεμοι Man.5.153.<br><span class="bld">II</span> [[ἡνίοχοι]], οἱ, at [[Athens]], a [[class]] of [[rich]] [[citizen]]s who had to [[furnish]] [[chariot]]s for [[public]] [[service]], Ael.Dion.''Fr.''196, Phot.<br><span class="bld">III</span> in plural, also,= [[ἔκφοροι]] ([[ἔκφορος]] ''III''), Id.<br><span class="bld">IV</span> the [[constellation]] [[Auriga]], Arat.156, Eudox. ap. Hipparch.1.2.10, etc. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1172.png Seite 1172]] ὁ, der die Zügel hält, Wagenlenker, Rosselenker, Il. öfter; dem [[παραιβάτης]], dem vom Wagen herab kämpfenden Helden entgeggstzt, 23, 132, vgl. 11, 47, dem er untergeordnet ist; dah. [[ἡνίοχος]] [[θεράπων]], 5, 580. Daß es kein Knecht ist, sieht man daraus, daß Patroklus der [[ἡνίοχος]] des Achilles ist. Hektor, der Il. 21, 91 den Kebriones, 8, 120 den Eniopeus zum Wagenlenker hat, wird 8, 89 selbst [[ἡνίοχος]] genannt. Vgl. noch 18, 225. 23, 460. – Plat. Phaedr. 247 e u. öfter; Xen. Cyr. 6, 2, 17. Bei Theogn. 260 der Reiter. Allgemein der Lenker, Beherrscher, [[νεώς]], Steuermann, Poll. 1, 98; χειρῶν τε καὶ ἰσχύος ἁνίοχος Pind. N. 6, 111; αἰγίδος [[ἡνίοχος]] heißt Athene Ar. Nubb. 602; παλαισμοσύνης Simonid. 61 (Plan. 2); δεινὸν δ' [[ἦλθον]] ὑφ' ἡνίοχον Hermesian. bei Ath. XIII, 597 b. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1172.png Seite 1172]] ὁ, der die Zügel hält, Wagenlenker, Rosselenker, Il. öfter; dem [[παραιβάτης]], dem vom Wagen herab kämpfenden Helden entgeggstzt, 23, 132, vgl. 11, 47, dem er untergeordnet ist; dah. [[ἡνίοχος]] [[θεράπων]], 5, 580. Daß es kein Knecht ist, sieht man daraus, daß Patroklus der [[ἡνίοχος]] des Achilles ist. Hektor, der Il. 21, 91 den Kebriones, 8, 120 den Eniopeus zum Wagenlenker hat, wird 8, 89 selbst [[ἡνίοχος]] genannt. Vgl. noch 18, 225. 23, 460. – Plat. Phaedr. 247 e u. öfter; Xen. Cyr. 6, 2, 17. Bei Theogn. 260 der Reiter. Allgemein der Lenker, Beherrscher, [[νεώς]], Steuermann, Poll. 1, 98; χειρῶν τε καὶ ἰσχύος ἁνίοχος Pind. N. 6, 111; αἰγίδος [[ἡνίοχος]] heißt Athene Ar. Nubb. 602; παλαισμοσύνης Simonid. 61 (Plan. 2); δεινὸν δ' [[ἦλθον]] ὑφ' ἡνίοχον Hermesian. bei Ath. XIII, 597 b. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ου (ὁ) :<br /><b>1</b> [[conducteur d'un char]], [[cocher]];<br /><b>2</b> <i>fig.</i> qui dirige qqn <i>ou</i> qch, gén..<br />'''Étymologie:''' [[ἡνία]], [[ἔχω]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ἡνίοχος:''' дор. [[ἁνίοχος]] (ᾱ) ὁ<br /><b class="num">1</b> [[управляющий вожжами]], т. е. [[правящий конями]] или колесницей (παραιβάται ἡνίοχοί τε Hom.): ἐφ᾽ ἅρματι ἑστὼς ἓξ ἵππων ἡ. Plat. стоящий на колеснице и управляющий шестеркой коней;<br /><b class="num">2</b> [[управитель]], [[правитель]], [[руководитель]] ([[χειρῶν]] τε καὶ ἰσχύος Pind.; πολιτικὸς [[οἷος]] ἡ. Plat.): [[αἰγίδος ἡνίοχος Ἀθάνα]] Arph. [[управляющая]], т. е. [[вооруженная эгидой Афина]]. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''ἡνίοχος''': Δωρ. [[ἁνίοχος]], ὁ (ἔχω) ὁ κρατῶν τὰς ἡνίας, ἁμαξηλάτης, [[διφρηλάτης]], συχνὸν ἐν Ἰλ., [[ἔνθα]] ὁ [[ἡνίοχος]] [[ἐνίοτε]] ἀντιτίθεται πρὸς τὸ παραιβάτης (ὁ παρὰ τὸν ἡνίοχον ἑστὼς [[πολεμιστής]]), Ἰλ. Ψ. 132· [[ὁπόθεν]] ὁ [[ἡνίοχος]] ὡς ὑποδεέστερος ἐκαλεῖτο ἡν. [[θεράπων]] Ε. 580, Θ. 119, καὶ [[ὑφηνίοχος]] Ζ. 19· - δὲν ἦτο [[ὅμως]] [[οὗτος]] [[δοῦλος]], ἀλλ’ [[ἐλεύθερος]] [[στρατιώτης]], [[μάλιστα]] [[πολλάκις]] [[ἥρως]], ὡς ὁ [[Μηριόνης]] ἦτο [[ἡνίοχος]] τοῦ Ἰδομενέως, ὁ [[Πάτροκλος]] τοῦ Ἀχιλλέως, [[μάλιστα]] ἐν Θ. 89 αὐτὸς ὁ Ἕκτωρ ἐμφανίζεται ὡς [[ἡνίοχος]], πρβλ. Σ. 225, Ψ. 460· ἂν καὶ ἀλλαχοῦ ἔχει ἡνίοχον, Θ. 119, Μ. 91· οὕτω, παραβέβηκε δέ οἱ ἡν. Ἡρόδ. 7. 40. 2) [[καθόλου]], ὁ ὁδηγῶν ἅρμα, ὡς ἐν τοῖς ἀγῶσι, Πίνδ. Π. 5. 66, Ἀριστοφ. Εἰρ. 904, Ξεν. Ἑλλ. 3. 2, 21, Πλάτ., κλπ.˙ ὑποπτέρων ἵππων ἡν. ὁ αὐτ. Κριτ. 116Ε˙ - παρὰ Θεόγν. 260, [[ἱππεύς]]. 3) ὁ ἡν. τῆς [[νεώς]], ὁ [[πηδαλιοῦχος]], | |lstext='''ἡνίοχος''': Δωρ. [[ἁνίοχος]], ὁ ([[ἔχω]]) ὁ κρατῶν τὰς ἡνίας, ἁμαξηλάτης, [[διφρηλάτης]], συχνὸν ἐν Ἰλ., [[ἔνθα]] ὁ [[ἡνίοχος]] [[ἐνίοτε]] ἀντιτίθεται πρὸς τὸ παραιβάτης (ὁ παρὰ τὸν ἡνίοχον ἑστὼς [[πολεμιστής]]), Ἰλ. Ψ. 132· [[ὁπόθεν]] ὁ [[ἡνίοχος]] ὡς ὑποδεέστερος ἐκαλεῖτο ἡν. [[θεράπων]] Ε. 580, Θ. 119, καὶ [[ὑφηνίοχος]] Ζ. 19· - δὲν ἦτο [[ὅμως]] [[οὗτος]] [[δοῦλος]], ἀλλ’ [[ἐλεύθερος]] [[στρατιώτης]], [[μάλιστα]] [[πολλάκις]] [[ἥρως]], ὡς ὁ [[Μηριόνης]] ἦτο [[ἡνίοχος]] τοῦ Ἰδομενέως, ὁ [[Πάτροκλος]] τοῦ Ἀχιλλέως, [[μάλιστα]] ἐν Θ. 89 αὐτὸς ὁ Ἕκτωρ ἐμφανίζεται ὡς [[ἡνίοχος]], πρβλ. Σ. 225, Ψ. 460· ἂν καὶ ἀλλαχοῦ ἔχει ἡνίοχον, Θ. 119, Μ. 91· οὕτω, παραβέβηκε δέ οἱ ἡν. Ἡρόδ. 7. 40. 2) [[καθόλου]], ὁ ὁδηγῶν ἅρμα, ὡς ἐν τοῖς ἀγῶσι, Πίνδ. Π. 5. 66, Ἀριστοφ. Εἰρ. 904, Ξεν. Ἑλλ. 3. 2, 21, Πλάτ., κλπ.˙ ὑποπτέρων ἵππων ἡν. ὁ αὐτ. Κριτ. 116Ε˙ - παρὰ Θεόγν. 260, [[ἱππεύς]]. 3) ὁ ἡν. τῆς [[νεώς]], ὁ [[πηδαλιοῦχος]], Πολυδ. Α΄, 98˙ πρβλ. [[ναύκληρος]] Ι. 3. 4) μεταφ., ὁ ὁδηγῶν, κυβερνῶν, διοικῶν, χερὸς καὶ ἰσχύος ἀν. Πίνδ. Ν. 6. 111˙ παλαισμοσύνης ἡν. Σιμων. 151˙ ἡν. τέχνης τραγικῆς Ἐπιγράμμ. Ἑλλην. 39, πρβλ. 498. 2˙ ἡν. κιθάρας, ἐπὶ κιθαριστοῦ παρὰ Στεφ. Βυζ. ἐν λ. [[Μίλητος]]˙ ὡς θηλ., αἰγίδος ἡν., ἐπὶ τῆς Ἀθηνᾶς, Ἀριστοφ. Νεφ. 602˙ - οὕτω παρὰ πεζοῖς προτασσομένου τοῦ [[οἷον]] ἢ [[ὥσπερ]], Πλάτ. Πολιτ. 266Ε, κλ.˙ ἐπὶ ἔρωτος, Πλούτ. 2. 759D, πρβλ. Ἑρμησιάν. 84. 5) ὡς ἐπίθ., ὁδηγῶν, [[ὁδηγός]], γνώμη Χρυσ. Ἐπ. 69˙ ἄνεμοι Μανέθ. 5. 153. ΙΙ. ἡνίοχοι, οἱ, ἐν Ἀθήναις, [[τάξις]] πλουσίων πολιτῶν, οἵτινες ὑπεχρεοῦντο νὰ παρασκευάζωσιν ἅρματα πρὸς δημοσίαν ὑπηρεσίαν, Αἰλ. Διον. παρ’ Εὐστ. 576. 42, Φώτ. ΙΙΙ. ἐν τῷ πληθ. [[ὡσαύτως]] = ἔκφοροι ([[ἔκφορος]] ΙΙΙ), Φώτ. IV. [[ἀστερισμός]] τις, Ἄρατ. 156. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 24: | Line 27: | ||
{{eles | {{eles | ||
|esgtx=[[auriga]] | |esgtx=[[auriga]] | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=ο (AM ἡνιόχος, Α δωρ. και αιολ. τ. ἀνίοχος)<br /><b>1.</b> αυτός που κρατά τα [[ηνία]], που οδηγεί όχημα με τα [[ηνία]], [[διφρηλάτης]], [[αμαξηλάτης]] («ἄν δ' ἔβαν ἐν δίφροισι παραιβάται ἡνίοχοί τε», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[κυβερνήτης]], [[διευθυντής]], [[διοικητής]] («χειρῶν καὶ ἰσχύος ἀνίοχος», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>3.</b> ο [[ιππέας]] («οι Ηνίοχοι του ιπποδρόμου»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>ζωολ.</b> [[γένος]] ακανθοπτερύγιων οστεοϊχθύων της οικογένειας chaetodontidae<br /><b>2.</b> <b>αστρον.</b> [[λαμπρός]] [[αστερισμός]] του βόρειου ημισφαιρίου<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> <b>πληθ.</b> <i>οἱ ἡνίοχοι</i><br />α) (στην Αθήνα) [[τάξη]] πλούσιων πολιτών οι οποίοι ήταν υποχρεωμένοι να δώσουν [[άρμα]] στην [[πόλη]] με πλήρη [[εξάρτυση]] για [[δημόσιο]] σκοπό<br />β) <b>ναυτ.</b> τα [[σχοινιά]] της κατώτατης [[σειράς]] τών ιστίων πλοίου, αλλ. έκφοροι, κν. μούδες<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ἡνίοχος]] [[νεώς]]» — [[πηδαλιούχος]], [[κυβερνήτης]], [[τιμονιέρης]]<br />β) «[[ἡνίοχος]] κιθάρας» — [[δάσκαλος]] στην [[κιθάρα]]<br /><b>3.</b> <b>ως επίθ.</b> [[κυρίαρχος]], [[οδηγητικός]] («[[ἡνίοχος]] [[γνώμη]]»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[ηνία]] <span style="color: red;">+</span> -<i>οχος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>έχω</i> ([[πρβλ]]. [[ένοχος]], [[έξοχος]]). Η λ. μαρτυρείται ήδη στη μυκηναϊκή <i>a</i>-<i>ni</i>-<i>o</i>-<i>ko</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ηνιοχικός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ηνιοχεία]], [[ηνιοχεύω]], [[ηνιοχώ]]]. | |||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''ἡνίοχος:''' Δωρ. ἁνί-οχος, ὁ ([[ἔχω]]),<br /><b class="num">1.</b> αυτός που κρατά τα χαλινάρια, [[ηνίοχος]], [[αρματηλάτης]], αντίθ. προς το [[παραιβάτης]] (ο [[οποίος]] ήταν ο [[πολεμιστής]] στο [[πλευρό]] του ηνιόχου), σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> γενικά, [[οδηγός]] άρματος, όπως στους αγώνες, σε Πίνδ., Αττ.· σε Θέογν., [[ιππέας]].<br /><b class="num">3.</b> μεταφορ., [[οδηγός]], [[αρχηγός]], [[κυβερνήτης]], σε Πίνδ., Αριστοφ. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=ἁνίοχος, ὁ, [ἔχω]<br /><b class="num">1.</b> one who holds the [[reins]], a [[driver]], [[charioteer]], opp. to [[παραιβάτης]] (the [[warrior]] by his [[side]]), Il.<br /><b class="num">2.</b> [[generally]] a [[chariot]]-[[driver]], as in the games, Pind., Attic:—in Theogn., a [[rider]].<br /><b class="num">3.</b> metaph. a [[guide]], [[governor]], Pind., Ar. | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=[[ἁμαξηλάτης]]). Ἀπό τό [[ἡνία]] (=[[χαλινάρι]]) + [[ἔχω]], ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα. Παράγωγα τοῦ [[ἡνίοχος]]: [[ἡνιοχεύω]], ἡνιοχῶ, [[ἡνιοχεία]], [[ἡνιοχεύς]], [[ἡνιοχευτικός]], [[ἡνιόχησις]], [[ἡνιοχικός]]. | |||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=ὁ [[auriga]] ref. a Hermes Ἑρμῆ κοσμοκράτωρ, ... αἰθέριον δρόμον εἱλίσσων ὑπὸ τάρταρα γαίης, πνεύματος ἡνίοχε <b class="b3">Hermes señor del universo, tú que haces girar el curso etéreo hacia los abismos de la tierra, auriga del espíritu</b> P V 406 P VII 673 | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[auriga]]'', [[charioteer]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.50.4/ 5.50.4]. | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx====[[charioteer]]=== | |||
Albanian: karrocier; Arabic: حُوذِيّ; Armenian: կառապան; Belarusian: фурман, хурман, вознік, возьнік, вазні́ца, кучар, ездавы, возчык, павознічы, павозьнічы, вазак, ямшчык; Bulgarian: кочияш, колар, файтонджия; Burmese: ရထားထိန်း; Catalan: cotxer, cotxera, auriga; Chinese Dungan: чәхў; Mandarin: 馬車夫, 马车夫, 車夫, 车夫, 車戶, 车户; Coptic: ⲏⲛⲓⲟⲭⲟⲥ; Czech, vozataj: kočí; Danish: kusk; Dutch: [[wagenmenner]], [[koetsier]]; English: [[charioteer]]; Estonian: kutsar; Finnish: vuokra-ajuri, vossikka; French: [[aurige]], [[cocher]], [[conducteur de char]], [[conducteur d'un char]]; Galician: cocheiro, cocheira, auriga; Georgian: მეეტლე; German: [[Kutscher]], [[Kutscherin]], [[Fuhrmann]], [[Wagenlenker]], [[Wagenkämpfer]]; Greek: [[ηνίοχος]], [[αμαξάς]]; Ancient Greek: [[ἡνίοχος]], [[ἀνίοχος]], [[ὑφηνίοχος]], [[ἡνιόχη]], [[τροχηλάτης]], [[ἡνιόστροφος]], [[διφρευτής]], [[διφρηλάτης]], [[διφρηλάτας]], [[διφρελάτειρα]], [[ἁρματηλάτης]], [[ἁρματηλάτας]], [[ἁρμελάτης]], [[ἁρμελατήρ]], [[ἐλατήρ]], [[διώξιππος]], [[εἰσαφέτης]], [[ἁρμάτων ἐπιστάτης]], [[ἁρμάτων ἐπεμβάτης]], [[ποιμὴν ὄχου]], [[ἱππεύς]], [[ἁμαξεύς]], [[ἱπποκέλευθος]]; Hebrew: עֶגלוֹן; Hindi: सारथी, कोचवान, गाड़ीवान, टांगेवाला, गाड़ीबान; Hungarian: kocsis, fogathajtó; Icelandic: ekill, vagnstjóri; Indonesian: kusir; Irish: carbadóir; Italian: [[cocchiere]]; Japanese: 御者; Kazakh: делбеші, көшір, атқосшы, жәмшік; Korean: 마부; Kyrgyz: кучер, ямщик, арабакеч; Latin: [[auriga]], [[essedarius]], [[raedarius]]; Latvian: kučieris; Macedonian: кочијаш; Malayalam: സാരഥി; Norwegian Bokmål: kusk; Old East Slavic: ямьщикъ; Pashto: ګاډيوان, بګيوان, ټانګه وال; Persian: سورچی, کالسکهچی; Polish: woźnica, furman, kuczer, stangret; Portuguese: [[carruageiro]], [[carruageira]], [[cocheiro]], [[cocheira]]; Romanian: birjar, droșcar, vizitiu; Russian: [[кучер]], [[извозчик]], [[ямщик]], [[возница]], [[фурман]], [[возничий]], [[правящий колесницей]]; Serbo-Croatian Cyrillic: кочѝја̄ш; Roman: kočìjāš; Slovak: kočiš; Slovene: kočijaž; Sorbian Upper Sorbian: pohonč; Spanish: [[cochero]], [[carruajero]], [[auriga]]; Swahili: saisi; Swedish: kusk; Tajik: фойтунчӣ, ёмчӣ, ёмкаш; Tamil: தேரோட்டி; Turkish: arabacı; Ukrainian: кучер, фурман, хурман, машталі́р, фі́рман, ямщик, візник, візниця; Urdu: کوچوان, کوچبان, گاڑی بان; Uyghur: ھارۋىكەش; Uzbek: aravakash, kucher, yamshik | |||
}} | }} | ||