3,276,901
edits
(big3_13) |
(10) |
||
Line 24: | Line 24: | ||
{{DGE | {{DGE | ||
|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> pres. imper. ἕζευ <i>Il</i>.24.522, Call.<i>Fr</i>.228.47; aor. pas. subj. ἑσθῶ S.<i>OC</i> 195; para las formas [[εἷσα]], εἱσάμην, εἵσομαι, [[εἷμαι]] y ἕσαι v. [[ἵζω]]<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[sentarse]]<br /><b class="num">a)</b> de pers., dioses c. ἐπί indic. sobre lo que uno se sienta ἕζεο τῷδ' ἐπὶ δίφρῳ <i>Il</i>.6.354, ἐπὶ θρόνου <i>Il</i>.24.522, κἀπὶ σεμνὸν ἑζόμην [[βάθρον]] S.<i>OC</i> 100, ὄργανον ... ἐφ' ὃ ἑζομένη Hp.<i>Mul</i>.2.181, ἐπὶ κλιντῆρι Theoc.2.113, c. otros giros prep. ἕζετο δ' εἰνὶ θρόνῳ <i>Il</i>.15.150, κατὰ κλισμούς τε θρόνους τε <i>Od</i>.3.389, κατ' Ὄλυμπον Q.S.10.335, ἔς ῥα θρόνους ἕζοντο <i>Od</i>.4.51, sólo c. ac. εἰρεσίας ζυγὸν ἑζόμενον S.<i>Ai</i>.249, c. dat. ἑζομένη δελφῖνι Nonn.<i>D</i>.6.308, ἑζομένην λοφιῇσιν Nonn.<i>D</i>.13.443, c. constr. pred. ἐγὼ οὐδ' οἵδε παῖδες ἑζόμεσθ' ἐφέστιοι S.<i>OT</i> 32<br /><b class="num">•</b>c. giro prep. de junto a quien o a lo que uno se sienta παρὰ σταθμοῖσιν ἐπ' οὐδοῦ ἑζόμεθ' <i>Od</i>.10.63, Διὸς μεγάλου ποτὶ βωμόν <i>Od</i>.22.379, παρ' αὐτὸν ἑζομένη <i>Od</i>.23.99, Διὸς παρὰ θρόνον E.<i>Fr</i>.620, παρὰ τοῖν ποδοῖν I.<i>AI</i> 18.187<br /><b class="num">•</b>abs. [[ἄμφω]] δ' ἑζομένω <i>Il</i>.3.211, ἦ 'σθῶ; ¿debo sentarme?</i> S.l.c., δαίνυνθ' ἑζόμενοι A.R.2.305, [[ἄμφω]] ἕζονται Luc.<i>Syr.D</i>.31<br /><b class="num">•</b>c. adv. o sintagma adverbial ἑζομένη δὲ κατ' [[αὖθι]] <i>Od</i>.21.55, Θέμιστι ἐγκλιδὸν ἑζομένῃ <i>h.Hom</i>.23.3, ἐν σκιῇ ἑζόμενον sentándose a la sombra</i> Hes.<i>Op</i>.593, [[αὐτίκα]] ἕζετ' Pi.<i>I</i>.6.56, ἕζεο δὴ τηνεί Theoc.<i>Ep</i>.4.13, μέσῳ ἕζεται Luc.<i>Astr</i>.10;<br /><b class="num">b)</b> de anim. voladores [[posarse]] Θρηικία χελιδὼν ἐπὶ βάρβαρον ἑζομένη πέταλον Ar.<i>Ra</i>.682, del coro de aves ἑζόμενος μελίας ἔπι φυλλοκόμου Ar.<i>Au</i>.742, de insectos ἑζόμεναι λιγυροῖσιν ἐπὶ στομάτεσσι μέλισσαι <i>AP</i> 2.1.386 (Christod.).<br /><b class="num">2</b> fig. [[establecerse]], [[asentarse]] c. ac. τόδ' ἕζετο μαντεῖον A.<i>Eu</i>.3, c. giro prep. ἐς ... Κολοφῶνα ... ἑζόμεθ' Mimn.12.4, ἕζευ ... ἐπ' Ἄθω κολώναν Call.l.c., cf. Opp.<i>H</i>.1.327<br /><b class="num">•</b>[[situarse]], [[colocarse]] c. ἐκ y gen. ἐκ τοῦ μέσου ἡμῖν ἕζεσθε situaos fuera del centro (de nuestra contienda)</i>, Hdt.8.22.<br /><b class="num">II</b> c. énfasis en el mov. ‘hacia abajo’<br /><b class="num">1</b> [[caer al suelo]] ὁ δ' ἕζετο χεῖρε πετάσσας [[ἄμφω]] <i>Il</i>.14.495<br /><b class="num">•</b>[[bajar hasta el suelo]], [[hundirse]] αἱ μὲν Ἀχαιῶν κῆρες ἐπὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ ἑζέσθην las Keres (en la psicostasia) de los aqueos bajaron hacia la tierra feraz</i>, <i>Il</i>.8.74.<br /><b class="num">2</b> [[agacharse]], [[agazaparse]] ἕζετο γὰρ προϊδών <i>Il</i>.22.275, Ὀδυσσεὺς ἕζετο κερδοσύνῃ <i>Od</i>.14.31, ἑζόμενος aganchádose</i> para orinar, Hes.<i>Op</i>.731.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Pres. secundario (el primario es ἵζω < *<i>si-sd-ō</i>, como lat. <i>sīdō</i>), formado sobre ἑζόμην, antiguo aor. red. < *<i>se-sd-o-mān</i>, cf. av. opt. <i>ha-zd-yāt</i>, de la r. *<i>sed</i>-; cf. tb. gót. <i>satjan</i>, aesl. <i>sěděti</i>, etc. | |dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> pres. imper. ἕζευ <i>Il</i>.24.522, Call.<i>Fr</i>.228.47; aor. pas. subj. ἑσθῶ S.<i>OC</i> 195; para las formas [[εἷσα]], εἱσάμην, εἵσομαι, [[εἷμαι]] y ἕσαι v. [[ἵζω]]<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[sentarse]]<br /><b class="num">a)</b> de pers., dioses c. ἐπί indic. sobre lo que uno se sienta ἕζεο τῷδ' ἐπὶ δίφρῳ <i>Il</i>.6.354, ἐπὶ θρόνου <i>Il</i>.24.522, κἀπὶ σεμνὸν ἑζόμην [[βάθρον]] S.<i>OC</i> 100, ὄργανον ... ἐφ' ὃ ἑζομένη Hp.<i>Mul</i>.2.181, ἐπὶ κλιντῆρι Theoc.2.113, c. otros giros prep. ἕζετο δ' εἰνὶ θρόνῳ <i>Il</i>.15.150, κατὰ κλισμούς τε θρόνους τε <i>Od</i>.3.389, κατ' Ὄλυμπον Q.S.10.335, ἔς ῥα θρόνους ἕζοντο <i>Od</i>.4.51, sólo c. ac. εἰρεσίας ζυγὸν ἑζόμενον S.<i>Ai</i>.249, c. dat. ἑζομένη δελφῖνι Nonn.<i>D</i>.6.308, ἑζομένην λοφιῇσιν Nonn.<i>D</i>.13.443, c. constr. pred. ἐγὼ οὐδ' οἵδε παῖδες ἑζόμεσθ' ἐφέστιοι S.<i>OT</i> 32<br /><b class="num">•</b>c. giro prep. de junto a quien o a lo que uno se sienta παρὰ σταθμοῖσιν ἐπ' οὐδοῦ ἑζόμεθ' <i>Od</i>.10.63, Διὸς μεγάλου ποτὶ βωμόν <i>Od</i>.22.379, παρ' αὐτὸν ἑζομένη <i>Od</i>.23.99, Διὸς παρὰ θρόνον E.<i>Fr</i>.620, παρὰ τοῖν ποδοῖν I.<i>AI</i> 18.187<br /><b class="num">•</b>abs. [[ἄμφω]] δ' ἑζομένω <i>Il</i>.3.211, ἦ 'σθῶ; ¿debo sentarme?</i> S.l.c., δαίνυνθ' ἑζόμενοι A.R.2.305, [[ἄμφω]] ἕζονται Luc.<i>Syr.D</i>.31<br /><b class="num">•</b>c. adv. o sintagma adverbial ἑζομένη δὲ κατ' [[αὖθι]] <i>Od</i>.21.55, Θέμιστι ἐγκλιδὸν ἑζομένῃ <i>h.Hom</i>.23.3, ἐν σκιῇ ἑζόμενον sentándose a la sombra</i> Hes.<i>Op</i>.593, [[αὐτίκα]] ἕζετ' Pi.<i>I</i>.6.56, ἕζεο δὴ τηνεί Theoc.<i>Ep</i>.4.13, μέσῳ ἕζεται Luc.<i>Astr</i>.10;<br /><b class="num">b)</b> de anim. voladores [[posarse]] Θρηικία χελιδὼν ἐπὶ βάρβαρον ἑζομένη πέταλον Ar.<i>Ra</i>.682, del coro de aves ἑζόμενος μελίας ἔπι φυλλοκόμου Ar.<i>Au</i>.742, de insectos ἑζόμεναι λιγυροῖσιν ἐπὶ στομάτεσσι μέλισσαι <i>AP</i> 2.1.386 (Christod.).<br /><b class="num">2</b> fig. [[establecerse]], [[asentarse]] c. ac. τόδ' ἕζετο μαντεῖον A.<i>Eu</i>.3, c. giro prep. ἐς ... Κολοφῶνα ... ἑζόμεθ' Mimn.12.4, ἕζευ ... ἐπ' Ἄθω κολώναν Call.l.c., cf. Opp.<i>H</i>.1.327<br /><b class="num">•</b>[[situarse]], [[colocarse]] c. ἐκ y gen. ἐκ τοῦ μέσου ἡμῖν ἕζεσθε situaos fuera del centro (de nuestra contienda)</i>, Hdt.8.22.<br /><b class="num">II</b> c. énfasis en el mov. ‘hacia abajo’<br /><b class="num">1</b> [[caer al suelo]] ὁ δ' ἕζετο χεῖρε πετάσσας [[ἄμφω]] <i>Il</i>.14.495<br /><b class="num">•</b>[[bajar hasta el suelo]], [[hundirse]] αἱ μὲν Ἀχαιῶν κῆρες ἐπὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ ἑζέσθην las Keres (en la psicostasia) de los aqueos bajaron hacia la tierra feraz</i>, <i>Il</i>.8.74.<br /><b class="num">2</b> [[agacharse]], [[agazaparse]] ἕζετο γὰρ προϊδών <i>Il</i>.22.275, Ὀδυσσεὺς ἕζετο κερδοσύνῃ <i>Od</i>.14.31, ἑζόμενος aganchádose</i> para orinar, Hes.<i>Op</i>.731.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Pres. secundario (el primario es ἵζω < *<i>si-sd-ō</i>, como lat. <i>sīdō</i>), formado sobre ἑζόμην, antiguo aor. red. < *<i>se-sd-o-mān</i>, cf. av. opt. <i>ha-zd-yāt</i>, de la r. *<i>sed</i>-; cf. tb. gót. <i>satjan</i>, aesl. <i>sěděti</i>, etc. | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=[[ἕζομαι]] 1. [[κάθομαι]]<br /><b>2.</b> [[σταματώ]], [[μένω]] σ' έναν [[τόπο]]<br /><b>3.</b> (για [[ζυγό]]) [[γέρνω]] [[προς]] τη γη<br /><b>4.</b> [[πέφτω]] στο [[έδαφος]], [[καταρρέω]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο [[θεματικός]] ενεστώτας [[έζομαι]] (<span style="color: red;"><</span> <i>sed</i>-<i>jo</i>-<i>mai</i>), με [[σημασία]] «[[είμαι]] καθισμένος» [[μάλλον]] [[παρά]] «[[κάθομαι]]», ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>sed</i> «[[καθίζω]], [[παίρνω]] [[θέση]], [[κάθομαι]]». Ο [[παρατατικός]] <i>εζόμην</i> ([[αντί]] <i>ειζόμην</i>), που λειτουργεί και ως [[αόριστος]], σχηματίζεται με τη μηδενισμένη (<i>sd</i>-) [[βαθμίδα]] της ρίζας <i>sed</i>- [[είτε]] με αναδιπλασιασμό (<i>se</i>-<i>sd</i>- <b>[[πρβλ]].</b> αβεστ. <i>ha</i>-<i>zd</i>-<i>y</i><i>ā</i><i>t</i>) [[είτε]] με [[αύξηση]] (<i>e</i>-<i>sd</i>-), [[οπότε]] η δάσυνση [[είναι]] αναλογική. Ο [[μεταβιβαστικός]] [[θεματικός]] ενεστώτας <i>ίζω</i> προήλθε από <i>si</i>-<i>sd</i>-<i>ō</i> (<b>[[πρβλ]].</b> λατ. <i>s</i><i>ī</i><i>d</i><i>ō</i>, ουμβρ. <i>sistu</i>, αρχ. ινδ. <i>s</i><i>ī</i><i>dati</i>). To [[έζομαι]] «[[είμαι]] καθισμένος» και το μεταβιβαστικό <i>ίζω</i> «[[καθίζω]] κάποιον», που [[συνήθως]] απαντούν ως [[σύνθετα]] με την [[πρόθεση]] [[κατά]], αντιστοιχούν [[προς]] τα <i>sitzen</i> «[[είμαι]] καθισμένος», <i>setzen</i> «[[καθίζω]]» (στατικά: δυναμικά) ρήματα της Γερμανικής (<b>[[πρβλ]].</b> και λατ. <i>sed</i><i>ē</i><i>re</i>, <i>sed</i><i>ā</i><i>re</i>, αρχ. σλαβ. <i>s</i><i>ě</i><i>d</i><i>ě</i><i>ti</i>, γοτθ. <i>satjan</i>). Τέλος στην [[ίδια]] [[ρίζα]] ανάγεται πιθ. και το [[ρήμα]] [[ιδρύω]]]. | |||
}} | }} |