3,274,216
edits
κτίζω: Difference between revisions
From LSJ
22
(T21) |
(22) |
||
| Line 33: | Line 33: | ||
{{Thayer | {{Thayer | ||
|txtha=1st aorist [[ἔκτισα]]; [[perfect]] [[passive]] ἐκτισμαι; 1st aorist [[passive]] ἐκτίσθην; the Sept. [[chiefly]] for בָּרָא; [[properly]], to [[make]] [[habitable]], to [[people]], a [[place]], [[region]], [[island]] ([[Homer]], [[Herodotus]], [[Thucydides]], Diodorus, others); [[hence]] to [[found]], a [[city]], [[colony]], [[state]], etc. ([[Pindar]] and [[following]]; 1Esdr. 4:53). In the Bible, to [[create]]: of God creating the [[world]], Prayer of Manasseh , etc., Winer's Grammar, 272 (255)); Josephus, Antiquities 1,1, 1; [[Philo]] de decal. § 20)); [[absolutely]], ὁ κτίσας, the [[creator]], Tr WH); equivalent to to [[form]], [[shape]], i. e. (for [[substance]]) [[completely]] to [[change]], to [[transform]] (of the [[moral]] or [[new]] [[creation]] of the [[soul]], as it is called), κτισθέντες ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ [[ἐπί]] ἔργοις ἀγαθοῖς, in [[intimate]] fellowship [[with]] Christ constituted to do [[good]] works ([[see]] [[ἐπί]], B. 2a. ζ.), [[τούς]] [[δύο]] [[εἰς]] ἕνα [[καινόν]] ἐνθρωπον, ibid. 15; [[τόν]] κτισθέντα [[κατά]] Θεόν, formed [[after]] God's [[likeness]] ([[see]] [[κατά]], II:3c. δ.), καρδίαν καθαράν κτίσον ἐν [[ἐμοί]], Psalm 51:12>)). | |txtha=1st aorist [[ἔκτισα]]; [[perfect]] [[passive]] ἐκτισμαι; 1st aorist [[passive]] ἐκτίσθην; the Sept. [[chiefly]] for בָּרָא; [[properly]], to [[make]] [[habitable]], to [[people]], a [[place]], [[region]], [[island]] ([[Homer]], [[Herodotus]], [[Thucydides]], Diodorus, others); [[hence]] to [[found]], a [[city]], [[colony]], [[state]], etc. ([[Pindar]] and [[following]]; 1Esdr. 4:53). In the Bible, to [[create]]: of God creating the [[world]], Prayer of Manasseh , etc., Winer's Grammar, 272 (255)); Josephus, Antiquities 1,1, 1; [[Philo]] de decal. § 20)); [[absolutely]], ὁ κτίσας, the [[creator]], Tr WH); equivalent to to [[form]], [[shape]], i. e. (for [[substance]]) [[completely]] to [[change]], to [[transform]] (of the [[moral]] or [[new]] [[creation]] of the [[soul]], as it is called), κτισθέντες ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ [[ἐπί]] ἔργοις ἀγαθοῖς, in [[intimate]] fellowship [[with]] Christ constituted to do [[good]] works ([[see]] [[ἐπί]], B. 2a. ζ.), [[τούς]] [[δύο]] [[εἰς]] ἕνα [[καινόν]] ἐνθρωπον, ibid. 15; [[τόν]] κτισθέντα [[κατά]] Θεόν, formed [[after]] God's [[likeness]] ([[see]] [[κατά]], II:3c. δ.), καρδίαν καθαράν κτίσον ἐν [[ἐμοί]], Psalm 51:12>)). | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=και [[χτίζω]] (AM [[κτίζω]])<br /><b>1.</b> (για [[πόλη]]) [[ανεγείρω]], [[ιδρύω]], [[θεμελιώνω]] (α. «κτιζομένη [[πόλις]]», Φιλόδ. β. «ο Μέγας Αλέξανδρος έκτισε την Αλεξάνδρεια» γ. «Πάμμιλον πέμψαντες Σελινοῡντα κτίζουσι», <b>Θουκ.</b><br />δ. «Σμύρνην τὴν ἀπὸ Κολοφώνος κτισθεῑσαν», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[δημιουργώ]] από το [[μηδέν]], [[πλάθω]] (α. «ο [[θεός]] έκτισε τον κόσμο» β. «καὶ γὰρ οὐκ ἐκτίσθη ἀνὴρ διὰ τὴν γυναῑκα, ἀλλὰ γυνὴ διὰ τὸν ἄνδρα», ΚΔ)<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br /><b>1.</b> [[περικλείω]] με τοίχο, [[φράζω]] («έκτισαν τα βορεινά παράθυρα»)<br /><b>2.</b> φτιάχνω, [[κατασκευάζω]]<br /><b>3.</b> [[συναρμόζω]] δομικά υλικά, για να κατασκευάσω [[κτήριο]], [[κατασκευάζω]] [[οικοδόμημα]], [[οικοδομώ]] (α. «κτίστηκαν [[πολλά]] σπίτια στο [[χωριό]]» β. «λαβεῑν ἐξουσίαν τοῡ κτίσαι ναὸν ἐπ' ὀνόματι τῆς ἁγίας Τριάδος», Μηναί.)<br /><b>4.</b> [[ανακαινίζω]] [[οικοδόμημα]], [[ανοικοδομώ]]<br /><b>5.</b> [[αποκτώ]]<br /><b>6.</b> (σχετικά με δρόμο) [[χαράζω]], [[ακολουθώ]]<br /><b>7.</b> [[αναγορεύω]] κάποιον<br /><b>8.</b> [[φυλακίζω]] κάποιον<br /><b>9.</b> <b>φρ.</b> α. «[[κτίζω]] στον (ή στην) άμμο» — [[ματαιοπονώ]]<br />β. «[[κτίζω]] εις το [[νερόν]]» ή «[[κτίζω]] στα νέφαλα» — [[ματαιοπονώ]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ιδρύω]], [[καθιδρύω]] («πατρί ἑορτάν τε κτίσῃ πλειστόμβροτον τεθμόν τε μέγιστον ἀέθλων», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[εκτελώ]] ένα [[έργο]] («καὶ ταῡτ' ἔτλη τις χεὶρ γυναικεία κτίσαι», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[αποικίζω]] [[χώρα]], εγκαθίσταμαι ως οικήτορας («κτίσσε δέ Δαρδανίην», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (σχετικά με [[άλσος]]) [[φυτεύω]]<br /><b>3.</b> (σχετικά με ζωγραφική [[εικόνα]]) [[παριστάνω]] [[πρώτος]]<br /><b>4.</b> [[εφευρίσκω]], [[επινοώ]]<br /><b>5.</b> [[φέρω]], [[επιφέρω]]<br /><b>6.</b> [[καθιστώ]] κάποιον τέτοιον ή τέτοιον («ἐλεύθερόν σε τῶνδε πημάτων κτίσει» — θα σέ απελευθερώσει, θα σέ καταστήσει ελεύθερο από αυτά τα [[πάθη]], <b>Αισχύλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο τ. [[κτίμενος]], που απαντά στον Όμηρο, μαρτυρείται ήδη στη Μυκηναϊκή (<i>kitimeno</i> «[[εκχερσώνω]], [[καλλιεργώ]]»), <b>[[πρβλ]].</b> και αρχ. ινδ. <i>kse</i>-<i>ti</i> «[[κατοικώ]]». Ο τ. <i>περι</i>-<i>κτί</i>-<i>ται</i> εμφανίζει [[επίθημα]] -<i>t</i><i>ā</i> και συνδέεται με το αρχ. [[ινδικό]] <i>pari</i>-<i>ksit</i>- «αυτός που κατοικεί [[τριγύρω]]». Το ίδιο [[επίθημα]] βρίσκουμε και στο <i>εὔ</i>-<i>κτιτος</i>, [[καθώς]] και στο αβεστ. <i>ana</i>-<i>sita</i> «[[ακατοίκητος]]». Ο τ. [[κτίσις]] μπορεί να δημιουργήθηκε στην Ελληνική, αν και υπάρχει παράλληλο [[θέμα]] στο ινδοϊρανικό και αρχ. ινδ. <i>ksiti</i>- και στο αβεστ. <i>šiti</i>- «[[κατοικία]], [[διαμονή]]». Η λ. συνδέεται [[επίσης]] με τους τ. [[κτίλος]] και <i>κτῶμαι</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κτίσις]], [[κτίσμα]], [[κτίστης]], [[κτιστός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κτισμός]], [[κτιστήρ]], [[κτιστύς]], [[κτίστωρ]], [[κτίτερ]], [[κτίτης]]<br /><b>μσν.</b><br /><i>κτιστῆριν</i><br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[κτίσιμο]], [[κτίτωρ]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[αμφιανακτίζω]], [[ανακτίζω]], [[εγκτίζω]], [[εξανακτίζω]], [[επικτίζω]], [[μετακτίζω]], [[παιδοκτίζω]], [[προσκτίζω]], [[συγκτίζω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>επανακτίζω</i>, <i>κακοκτίζω</i>, [[καλοκτίζω]], <i>μισοκτίζω</i>, <i>ξανακτίζω</i>]. | |||
}} | }} | ||
