3,274,789
edits
ἀταλός: Difference between revisions
From LSJ
6
(big3_7) |
(6) |
||
| Line 24: | Line 24: | ||
{{DGE | {{DGE | ||
|dgtxt=(ἀτᾰλός) -ή, -όν<br /><br /><b class="num">• Prosodia:</b> [ᾰ-]<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [dat. plu. masc. -οῖσι Opp.<i>C</i>.2.163, fem. -ῇσι <i>Il</i>.20.222]<br /><b class="num">I</b> [[que da saltos]], [[retozón]] ἵπποι ... θήλειαι, πώλοισιν ἀγαλλόμεναι ἀταλῇσι unas yeguas ufanas de sus trotones potrillos</i>, <i>Il</i>.l.c.<br /><b class="num">•</b>neutr. como adv. [[graciosamente]] ref. al baile de unos danzantes ἀταλότατα παίζει <i>CEG</i> 432 (VIII a.C.).<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[que es una criatura]], [[tierno]], [[inocente]] ref. a niños y jóvenes o a crías de anim. νύμφαι τ' ἠΐθεοί τε ... παρθενικαί τ' ἀταλαὶ νεοπενθέα θυμὸν ἔχουσι <i>Od</i>.11.39, cf. Pi.<i>N</i>.7.91, πάις A.R.4.460, Q.S.13.323, μητὴρ ... ἀταλοὺς ἔτι νηπιάχοντας οὓς παῖδας κοσμέει Opp.<i>C</i>.2.343, pero tb. ἀταλὰς φρένας Q.S.7.340, ἀταλὸν νόον Mosch.2.78, frec. en neutr. plu. adv. seguido de φρονεῖν <i>Il</i>.18.567, Hes.<i>Th</i>.989, <i>h.Cer</i>.24<br /><b class="num">•</b>sin ref. a la edad [[inocente]], [[tonto]] ἀ. σίαινα de un pez que esconde su cabeza bajo las rocas creyendo así que no es visto, Opp.<i>H</i>.4.632<br /><b class="num">•</b>[[inocente]], [[que no tiene doblez]] de los cristianos, Clem.Al.<i>Paed</i>.1.5.19.<br /><b class="num">2</b> usos fig. [[dócil]] c. inf. ἵππος Νησαῖος ... καλὸς ἰδεῖν, [[ἀταλός]] τε φέρειν Opp.<i>C</i>.1.313<br /><b class="num">•</b>[[inexperto]] ref. a un principiante ἀταλαὶ χεῖρες <i>AP</i> 6.352 (Erinn.).<br /><b class="num">3</b> [[liso]], [[sin pelos]] los bisontes ἀταλοῖσι γενείοις Opp.<i>C</i>.l.c.<br /><b class="num">III</b> [[que está criando]], [[nutricia]] ἀταλᾶς ὑπὸ ματέρος ... E.<i>El</i>.699.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Etim. dud. Unos lo derivan de [[ἄττα]] q.u., otros del compuesto [[ἀταλάφρων]] deriv. de ταλάφρων ‘temeroso’, ‘tímido’ c. ἀ- priv. Tb. hay que considerar la hipótesis que lo hace derivar de la raíz *<i>telH<sup>u̯</sup>2</i>- ‘levantar’, en grado ø *<i>t°l-H<sup>u̯</sup>2</i>- que aparece en ταλάσσαι, τάλαντα etc. c. el sent. ‘incapaz de soportar’, ‘débil’, y acentuación oxítona por influencia de [[ἁπαλός]], ἁμαλός, v. [[ταλάσσαι]] | |dgtxt=(ἀτᾰλός) -ή, -όν<br /><br /><b class="num">• Prosodia:</b> [ᾰ-]<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [dat. plu. masc. -οῖσι Opp.<i>C</i>.2.163, fem. -ῇσι <i>Il</i>.20.222]<br /><b class="num">I</b> [[que da saltos]], [[retozón]] ἵπποι ... θήλειαι, πώλοισιν ἀγαλλόμεναι ἀταλῇσι unas yeguas ufanas de sus trotones potrillos</i>, <i>Il</i>.l.c.<br /><b class="num">•</b>neutr. como adv. [[graciosamente]] ref. al baile de unos danzantes ἀταλότατα παίζει <i>CEG</i> 432 (VIII a.C.).<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[que es una criatura]], [[tierno]], [[inocente]] ref. a niños y jóvenes o a crías de anim. νύμφαι τ' ἠΐθεοί τε ... παρθενικαί τ' ἀταλαὶ νεοπενθέα θυμὸν ἔχουσι <i>Od</i>.11.39, cf. Pi.<i>N</i>.7.91, πάις A.R.4.460, Q.S.13.323, μητὴρ ... ἀταλοὺς ἔτι νηπιάχοντας οὓς παῖδας κοσμέει Opp.<i>C</i>.2.343, pero tb. ἀταλὰς φρένας Q.S.7.340, ἀταλὸν νόον Mosch.2.78, frec. en neutr. plu. adv. seguido de φρονεῖν <i>Il</i>.18.567, Hes.<i>Th</i>.989, <i>h.Cer</i>.24<br /><b class="num">•</b>sin ref. a la edad [[inocente]], [[tonto]] ἀ. σίαινα de un pez que esconde su cabeza bajo las rocas creyendo así que no es visto, Opp.<i>H</i>.4.632<br /><b class="num">•</b>[[inocente]], [[que no tiene doblez]] de los cristianos, Clem.Al.<i>Paed</i>.1.5.19.<br /><b class="num">2</b> usos fig. [[dócil]] c. inf. ἵππος Νησαῖος ... καλὸς ἰδεῖν, [[ἀταλός]] τε φέρειν Opp.<i>C</i>.1.313<br /><b class="num">•</b>[[inexperto]] ref. a un principiante ἀταλαὶ χεῖρες <i>AP</i> 6.352 (Erinn.).<br /><b class="num">3</b> [[liso]], [[sin pelos]] los bisontes ἀταλοῖσι γενείοις Opp.<i>C</i>.l.c.<br /><b class="num">III</b> [[que está criando]], [[nutricia]] ἀταλᾶς ὑπὸ ματέρος ... E.<i>El</i>.699.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Etim. dud. Unos lo derivan de [[ἄττα]] q.u., otros del compuesto [[ἀταλάφρων]] deriv. de ταλάφρων ‘temeroso’, ‘tímido’ c. ἀ- priv. Tb. hay que considerar la hipótesis que lo hace derivar de la raíz *<i>telH<sup>u̯</sup>2</i>- ‘levantar’, en grado ø *<i>t°l-H<sup>u̯</sup>2</i>- que aparece en ταλάσσαι, τάλαντα etc. c. el sent. ‘incapaz de soportar’, ‘débil’, y acentuación oxítona por influencia de [[ἁπαλός]], ἁμαλός, v. [[ταλάσσαι]] | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=[[ἀταλός]], -ή, -όν (Α)<br />Ι. 1. (για νεαρής ηλικίας πρόσωπα ή ζώα) [[ανάλαφρος]], [[λεπτός]], [[ευαίσθητος]]<br /><b>2.</b> [[νεανικός]], [[ζωηρός]]<br /><b>3.</b> [[τρυφερός]], [[στοργικός]]<br /><b>4.</b> [[υπάκουος]], [[ευπειθής]]<br />II. <b>επίρρ.</b> <i>ἀταλῶς</i> («ἀταλώτατα παίζει») χορεύει πιο ανάλαφρα — στην [[επιγραφή]] του Διπύλου).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Οι λ. αυτής της οικογένειας ([[αταλός]], [[ατάλλω]], [[ατιτάλλω]], [[αταλάφρων]]) παραμένουν δυσερμήνευτες τόσο ετυμολογικά όσο και σημασιολογικά. Είναι όροι που χρησιμοποιούνται [[κυρίως]] για τα [[παιδιά]], και γενικότερα για την παιδική [[ηλικία]] και τη [[νεότητα]]. Υποστηρίχθηκαν δύο βασικές απόψεις για την ετυμολ. του τ. [[αταλός]]. Η πρώτη, βασιζόμενη στα σημασιολογικά δεδομένα (<b>[[πρβλ]].</b> [[ατιτάλλω]] «[[ανατρέφω]], [[καλοπιάνω]] ένα [[παιδί]]», [[ατάλλω]] «[[ανατρέφω]], [[καλοπιάνω]], [[παίζω]]» και [[αταλός]] «αυτός που καλοπιάνεται, θωπεύεται, ο [[νέος]], ο [[τρυφερός]]»), θεωρεί ότι ο τ. [[αταλός]] έχει προέλθει από το [[άττα]] «[[πατερούλης]]», αρχική [[σημασία]] «(ανα)[[τροφέας]]», εκφραστική λ. της παιδικής γλώσσας. Κατά τη δεύτερη [[υπόθεση]] ο τ. [[αταλός]] προήλθε από τον τ. [[αταλάφρων]], που με [[παρέκταση]] έγινε <i>αταλαφρονέων</i> (όπως [[δολοφρονέων]] από [[δολόφρων]]), το οποίο με τη [[σειρά]] του έδωσε το επίθ. [[αταλός]] [[έπειτα]] από τη διάσπασή του στο [[αίσθημα]] των ομιλητών της γλώσσας σε δύο λ.: <i>αταλά φρονέων</i>]. | |||
}} | }} | ||
