3,274,917
edits
ἰθύς: Difference between revisions
From LSJ
17
(Bailly1_3) |
(17) |
||
| Line 18: | Line 18: | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<span class="bld">1</span>εῖα, ύ;<br /><b>I.</b> qui va en droite ligne, droit, direct :<br /><b>1</b> droit en longueur : [[ἰθεῖαν]] (<i>s.e.</i> ὁδόν) HDT <i>ou</i> [[ἐκ]] τῆς ἰθείης HDT en droite ligne, directement ; πρὸς [[ἰθύ]] IL, κατ’ [[ἰθύ]] HDT en droite ligne, face à face;<br /><b>2</b> droit en hauteur;<br /><b>II.</b> <i>fig.</i> droit, sans détour, juste, équitable : ἰθεῖα (<i>s.e.</i> [[δίκη]]) IL jugement droit, équitable ; ἡ ἰθεῖα IL justice équitable ; avec un gén. : ἰθείη [[Διός]] ESCHL par la justice de Zeus ; <i>en parl. de pers.</i> [[ἰθύς]] [[τε]] καὶ [[δίκαιος]] HDT droit et juste.<br />'''Étymologie:''' R. Ἰ, aller.<br /><span class="bld">2</span><i>adv.</i><br /><b>1</b> en droite ligne, directement : ἰθὺς μάχεσθαι IL combattre face à face ; ἰθὺς φρονεῖν IL être résolu à marcher droit (à l’ennemi) ; avec le gén. : ἰθὺς Δαναῶν IL droit aux Grecs ; ἰθὺς [[τοῦ]] Ἴστρου HDT droit à l’Ister ; ἰθὺς πρὸς [[τεῖχος]] IL droit au mur ; ἰθὺς ἐπὶ Θεσσαλίης HDT droit sur la Thessalie;<br /><b>2</b> <i>avec idée de temps</i> tout de suite, aussitôt;<br /><b>3</b> <i>au sens moral</i> avec droiture : [[δίκην]] [[ἰθύντατα]] [[εἰπεῖν]] IL prononcer un jugement d’une souveraine équité.<br />'''Étymologie:''' [[ἰθύς]]¹.<br /><span class="bld">3</span>ύος (ἡ) :<br /><i>seul. acc. sg.</i> ἰθύν;<br /><b>I.</b> course en ligne droite : [[ἀν]]’ ἰθύν IL droit devant (lui), de front;<br /><b>II.</b> effort direct vers, <i>d’où</i><br /><b>1</b> entreprise;<br /><b>2</b> direction, sentiments.<br />'''Étymologie:''' R. Ἰ, aller ; [[ἰθύς]]¹ et [[ἰθύς]]². | |btext=<span class="bld">1</span>εῖα, ύ;<br /><b>I.</b> qui va en droite ligne, droit, direct :<br /><b>1</b> droit en longueur : [[ἰθεῖαν]] (<i>s.e.</i> ὁδόν) HDT <i>ou</i> [[ἐκ]] τῆς ἰθείης HDT en droite ligne, directement ; πρὸς [[ἰθύ]] IL, κατ’ [[ἰθύ]] HDT en droite ligne, face à face;<br /><b>2</b> droit en hauteur;<br /><b>II.</b> <i>fig.</i> droit, sans détour, juste, équitable : ἰθεῖα (<i>s.e.</i> [[δίκη]]) IL jugement droit, équitable ; ἡ ἰθεῖα IL justice équitable ; avec un gén. : ἰθείη [[Διός]] ESCHL par la justice de Zeus ; <i>en parl. de pers.</i> [[ἰθύς]] [[τε]] καὶ [[δίκαιος]] HDT droit et juste.<br />'''Étymologie:''' R. Ἰ, aller.<br /><span class="bld">2</span><i>adv.</i><br /><b>1</b> en droite ligne, directement : ἰθὺς μάχεσθαι IL combattre face à face ; ἰθὺς φρονεῖν IL être résolu à marcher droit (à l’ennemi) ; avec le gén. : ἰθὺς Δαναῶν IL droit aux Grecs ; ἰθὺς [[τοῦ]] Ἴστρου HDT droit à l’Ister ; ἰθὺς πρὸς [[τεῖχος]] IL droit au mur ; ἰθὺς ἐπὶ Θεσσαλίης HDT droit sur la Thessalie;<br /><b>2</b> <i>avec idée de temps</i> tout de suite, aussitôt;<br /><b>3</b> <i>au sens moral</i> avec droiture : [[δίκην]] [[ἰθύντατα]] [[εἰπεῖν]] IL prononcer un jugement d’une souveraine équité.<br />'''Étymologie:''' [[ἰθύς]]¹.<br /><span class="bld">3</span>ύος (ἡ) :<br /><i>seul. acc. sg.</i> ἰθύν;<br /><b>I.</b> course en ligne droite : [[ἀν]]’ ἰθύν IL droit devant (lui), de front;<br /><b>II.</b> effort direct vers, <i>d’où</i><br /><b>1</b> entreprise;<br /><b>2</b> direction, sentiments.<br />'''Étymologie:''' R. Ἰ, aller ; [[ἰθύς]]¹ et [[ἰθύς]]². | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=<b>(I)</b><br />[[ἰθύς]], -εῑα, -ύ, θηλ. και ιθέα (ΑΜ)<br /><b>1.</b> [[ευθύς]], [[ίσιος]]<br /><b>2.</b> [[δίκαιος]], [[σωστός]], [[ειλικρινής]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> «ἐς τὸ ἰθύ» — επί του θέματος<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (το αρσ. και το ουδ. ως επίρρ.) [[ἰθύς]] και <i>ἰθύ</i><br />α) <b>τοπ.</b> [[κατευθείαν]] [[εναντίον]] κάποιου<br />β) <b>χρον.</b> [[αμέσως]], [[ευθύς]], [[παρευθύς]]<br /><b>2.</b> (το θηλ. στην αιτ. ως επίρρ.) <i>ἰθεῑαν</i><br />[[κατευθείαν]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «ἰθέῃ τέχνῃ» — [[αμέσως]], [[ευθύς]]<br />β) «ἐκ τῆς ἰθείης» — απευθείας, [[φανερά]], στα ίσα. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[ἰθέως]] (Α)<br /><b>1.</b> (για [[τόπο]]) [[κατευθείαν]]<br /><b>2.</b> (για χρόνο) [[αμέσως]], [[χωρίς]] [[χρονοτριβή]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ἰθύς]] συνδέεται ετυμολογικά και σημασιολογικά με αρχ. ινδ. <i>s</i><i>ā</i><i>dhu</i>- «[[ευθύς]], [[δίκαιος]]», <i>s</i><i>ā</i><i>dhati</i>, <i>s</i><i>ā</i><i>dhnoti</i> «[[πετυχαίνω]] τον στόχο μου» και ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>se</i>[[i]]<i>dh</i>-, <i>s</i><i>ī</i><i>dh</i>- «[[πετυχαίνω]] [[κατευθείαν]] τον στόχο μου». Ο τ. [[ἰθύς]], όπως και το [[εὐθύς]] με το οποίο συνδέεται, χρησιμοποιήθηκε και ως επίρρ. [[αντί]] τών σπανιότερων τ. <i>ἰθύ</i>, [[ἰθέως]]. Ο τ., [[τέλος]], του υπερθ. του επιρρ. [[ἰθύντατα]] πιθ. να σχηματίστηκε [[κατά]] το ρ. [[ιθύνω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ιθύνω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ιθύς]] (<i>η</i>), [[ιθύτης]], [[ιθύω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[ιθύφαλλος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ιθύβιος]], [[ιθυβόλος]], [[ιθύγραμμος]], [[ιθυδίκης]], [[ιθύδικος]], [[ιθυδρόμος]], [[ιθύθριξ]], [[ιθυκέλευθος]], [[ιθυκρήδεμνος]], [[ιθυκτέανος]], [[ιθυκυφής]], [[ιθύκυφος]], [[ιθύλορδος]], [[ιθυμάχος]], [[ιθύνους]], [[ιθυπόρος]], [[ιθυπτίων]], [[ιθύρροπος]], [[ιθυσκόλιος]], [[ιθυτενής]], [[ιθυτμής]], [[ιθύτομος]], [[ιθύτονος]], <i>ιθυτρεχής</i>, [[ιθυφανής]], [[ιθύφρων]], [[ιθυωρίη]]].———————— <b>(II)</b><br />[[ἰθύς]], -ύος, ἡ (Α)<br /><b>1.</b> [[πορεία]] σε [[ευθεία]] [[γραμμή]]<br /><b>2.</b> (γενικώς) [[πορεία]]<br /><b>3.</b> [[πράξη]] που απαιτεί [[ταχεία]] [[εκτέλεση]]<br /><b>4.</b> [[κλίση]], [[διάθεση]], [[επιθυμία]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «ἀν' ἰθύν» — [[κατευθείαν]] [[προς]] τα [[πάνω]], [[ψηλά]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> επίθ. [[ἰθύς]], από το οποίο διαφοροποιείται (το [[ἰθύς]], <i>η</i> δεν αποτελεί δηλ. ουσιαστικοποιημένο θηλ. του επιθ. [[ἰθύς]]) λόγω του μακρού -<i>υ</i>- της λ. [[έναντι]] του βραχέος του επιθ.]. | |||
}} | }} | ||
