3,270,629
edits
πάλλω: Difference between revisions
From LSJ
5
(30) |
(5) |
||
| Line 27: | Line 27: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=(ΑΜ [[πάλλω]])<br /><b>1.</b> [[κάνω]] [[κάτι]] να κινείται παλινδρομικά και [[γρήγορα]], [[κινώ]] [[κάτι]] παλμικά, [[σείω]], [[κραδαίνω]], [[δονώ]] (α. «[[πάλλω]] τη [[χορδή]]» β. «λόγχην πατρός... χερσὶ πάλλων», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>2.</b> [[εκτελώ]] παλμική [[κίνηση]], δονούμαι, κραδαίνομαι<br /><b>3.</b> <b>μέσ.</b> <i>πάλλομαι</i><br />κινούμαι ρυθμικά και ομοιόμορφα (α. «πάλλεται το [[δόρυ]]» β. «πέπαλταί μοι φίλον [[κέαρ]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (για την [[καρδιά]]) κινούμαι ρυθμικά, [[χτυπώ]] παλμικά<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «παλλόμενος [[αστέρας]]» — το [[πάλσαρ]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (σχετικά με [[παιδί]]) [[χορεύω]] στα χέρια<br /><b>2.</b> [[κινώ]] [[κάτι]] [[δυνατά]], [[τραντάζω]] («Νὺξ ὄχημ' ἔπαλλεν», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>3.</b> [[ρίχνω]] κλήρο<br /><b>4.</b> (για [[ψάρι]]) [[σπαρταρώ]]<br /><b>5.</b> [[αναπηδώ]], ανατινάσσομαι, [[ασπαίρω]], [[χοροπηδώ]]<br /><b>6.</b> [[τρέμω]], [[φρικιώ]], σείομαι<br /><b>7.</b> <b>μέσ.</b> α) [[λαμβάνω]] [[κάτι]] με κλήρο ή [[ρίχνω]] κλήρο για [[κάτι]]<br />β) ταλαντεύομαι<br />γ) [[τρέμω]] («[[γόνυ]] πάλλεται γερόντων», <b>Αριστοφ.</b>)<br />δ) (για πτηνά) [[κινώ]] τις πτέρυγες, [[πετώ]] («καὶ [[πέραν]] πόντοιο πάλλοντ' αἰετοί», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «[[πάλλω]] κλήρους» ή, [[απλώς]], «[[πάλλω]]» — [[κουνώ]] τους κλήρους έως ότου εκτιναχθεί [[ένας]] από αυτούς<br />β) «[[πάλλω]] τινὰ κλήρῳ» — [[αποφασίζω]] με κλήρο [[κάτι]] για κάποιον<br />γ) «πάλλομαι καρδίαν» ή, [[απλώς]], «πάλλομαι» — [[καρδιοχτυπώ]], [[τρέμω]], [[φοβάμαι]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ενεστ. με [[επίθημα]] -<i>jω</i>, που ανάγεται πιθ. στη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας του [[πέλας]] (<b>πρβλ.</b> [[πελάζω]], [[πελεμίζω]], [[πόλεμος]]) και αντιστοιχεί με λατ. <i>pel</i>-<i>lο</i> «[[σπρώχνω]], κινούμαι». Η [[αναγωγή]] του ρήματος σε [[ρίζα]] <i>pel</i>- «ρέω, [[κολυμπώ]]» (<b>πρβλ.</b> [[πολύς]], [[πίμπλημι]]) δεν φαίνεται πιθανή]. | |mltxt=(ΑΜ [[πάλλω]])<br /><b>1.</b> [[κάνω]] [[κάτι]] να κινείται παλινδρομικά και [[γρήγορα]], [[κινώ]] [[κάτι]] παλμικά, [[σείω]], [[κραδαίνω]], [[δονώ]] (α. «[[πάλλω]] τη [[χορδή]]» β. «λόγχην πατρός... χερσὶ πάλλων», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>2.</b> [[εκτελώ]] παλμική [[κίνηση]], δονούμαι, κραδαίνομαι<br /><b>3.</b> <b>μέσ.</b> <i>πάλλομαι</i><br />κινούμαι ρυθμικά και ομοιόμορφα (α. «πάλλεται το [[δόρυ]]» β. «πέπαλταί μοι φίλον [[κέαρ]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (για την [[καρδιά]]) κινούμαι ρυθμικά, [[χτυπώ]] παλμικά<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «παλλόμενος [[αστέρας]]» — το [[πάλσαρ]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (σχετικά με [[παιδί]]) [[χορεύω]] στα χέρια<br /><b>2.</b> [[κινώ]] [[κάτι]] [[δυνατά]], [[τραντάζω]] («Νὺξ ὄχημ' ἔπαλλεν», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>3.</b> [[ρίχνω]] κλήρο<br /><b>4.</b> (για [[ψάρι]]) [[σπαρταρώ]]<br /><b>5.</b> [[αναπηδώ]], ανατινάσσομαι, [[ασπαίρω]], [[χοροπηδώ]]<br /><b>6.</b> [[τρέμω]], [[φρικιώ]], σείομαι<br /><b>7.</b> <b>μέσ.</b> α) [[λαμβάνω]] [[κάτι]] με κλήρο ή [[ρίχνω]] κλήρο για [[κάτι]]<br />β) ταλαντεύομαι<br />γ) [[τρέμω]] («[[γόνυ]] πάλλεται γερόντων», <b>Αριστοφ.</b>)<br />δ) (για πτηνά) [[κινώ]] τις πτέρυγες, [[πετώ]] («καὶ [[πέραν]] πόντοιο πάλλοντ' αἰετοί», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «[[πάλλω]] κλήρους» ή, [[απλώς]], «[[πάλλω]]» — [[κουνώ]] τους κλήρους έως ότου εκτιναχθεί [[ένας]] από αυτούς<br />β) «[[πάλλω]] τινὰ κλήρῳ» — [[αποφασίζω]] με κλήρο [[κάτι]] για κάποιον<br />γ) «πάλλομαι καρδίαν» ή, [[απλώς]], «πάλλομαι» — [[καρδιοχτυπώ]], [[τρέμω]], [[φοβάμαι]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ενεστ. με [[επίθημα]] -<i>jω</i>, που ανάγεται πιθ. στη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας του [[πέλας]] (<b>πρβλ.</b> [[πελάζω]], [[πελεμίζω]], [[πόλεμος]]) και αντιστοιχεί με λατ. <i>pel</i>-<i>lο</i> «[[σπρώχνω]], κινούμαι». Η [[αναγωγή]] του ρήματος σε [[ρίζα]] <i>pel</i>- «ρέω, [[κολυμπώ]]» (<b>πρβλ.</b> [[πολύς]], [[πίμπλημι]]) δεν φαίνεται πιθανή]. | ||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''πάλλω:''' παρατ. <i>ἔπαλλον</i>, Επικ. <i>πάλλον</i>, αόρ. αʹ [[ἔπηλα]]· Επικ. μτχ. αορ. βʹ <i>πεπᾰλών</i> — Παθ., παρακ. [[πέπαλμαι]]· γʹ ενικ. Επικ. αορ. βʹ [[πάλτο]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[ζυγιάζω]] ή [[κουνώ]] ένα [[βλήμα]] [[πριν]] το ρίξω, σε Ευρ., Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[πάλλω]] άλλα όπλα, όχι βλήματα, [[σάκος]], σε Ησίοδ. <i>πέλτας</i>, σε Ευρ.· [[έπειτα]], «[[χορεύω]]» στα χέρια ένα [[παιδί]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>Νὺξ ὄχημ' ἔπαλλεν</i>, το οδηγούσε με [[ορμή]], σε Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> <i>κλήρους ἐν κυνέῃ πάλλον</i>, ανακινούσαν τους κλήρους μέσα στην [[περικεφαλαία]], έως ότου πεταχτεί [[ένας]] έξω, σε Όμηρ.· απόλ., [[ρίχνω]] κλήρο, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ὅθ' αὐτοὺς οἱ βραβεῖς κλήρας ἔπηλαν</i>, το [[μέρος]] όπου οι οργανωτές τοποθέτησαν αυτούς με [[κλήρωση]], σε Σοφ. — Μέσ., [[παίρνω]] [[κάτι]] με κλήρο, [[ἔλαχον]] ἅλα παλλομένων, όταν ρίχναμε τους κλήρους, σε Ομήρ. Ιλ.· ομοίως σε Ηρόδ., Σοφ.<br /><b class="num">II.</b> Παθ., [[ορμώ]] ή [[χτυπώ]] κάποιον, ἐνἄντυγι [[πάλτο]], τον χτύπησε στην [[περιφέρεια]] της ασπίδας, σε Ομήρ. Ιλ.· [[πάλλω]], [[υπερπηδώ]], [[ιδίως]] από φόβο, πάλλεται [[ἦτορ]], στο ίδ.· επίσης λέγεται για άνθρωπο, <i>παλλομένη κραδίην</i>, στο ίδ.· λέγεται για ψάρι που πεθαίνει, πάλλομαι, [[σπαρταρώ]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">III.</b> αμτβ. λέγεται όπως το Παθ., [[πηδώ]], τινάσσομαι, σε Ευρ.· [[τρέμω]], σε Σοφ., Ευρ. | |||
}} | }} | ||
