ἐσθλός: Difference between revisions

{{grml

|mltxt=[[ἐσθλός]], -ή, -όν και δωρ. και αρκαδ. τ. [[ἐσλός]], -ά, -όν και αιολ. ἔσλος (Α)<br /><b>1.</b> [[αγαθός]], [[άξιος]] στο [[είδος]] του (στο [[επάγγελμα]] ή στην ιδιότητά του)<br /><b>2.</b> [[γενναίος]], [[ανδρείος]], [[ισχυρός]]<br /><b>3.</b> [[ευγενής]], [[έξοχος]] («ἐσθλοῡ πατρὸς παῑς», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>4.</b> (για άλογα) αυτός που ανήκει σε καλή [[ράτσα]]<br /><b>5.</b> [[ηθικός]], [[χρηστός]], [[πιστός]] («ἐσθλὸς [[φίλος]]», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>6.</b> (για [[σκύλο]]) [[πιστός]], [[ωφέλιμος]]<br /><b>7.</b> (για οιωνούς) [[αίσιος]], [[ευοίωνος]]<br /><b>8.</b> (<b>για πράγμ.</b>) [[αρμόδιος]], [[επιτήδειος]], [[ωφέλιμος]] («πολλὰ καὶ ἐσθλὰ κτήματα», <b>Ομ.</b> Οδ)<br /><b>9.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ ἐσθλόν</i><br />η καλή [[τύχη]], η [[ευτυχία]]<br /><b>10.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>τὰ ἐσθλά</i><br />α) αγαθές πράξεις ή σκέψεις ή ιδέες<br />β) τα [[αγαθά]], η [[περιουσία]]<br /><b>11.</b> <b>φρ.</b> «ἐσθλόν (ἐστί)» — [[είναι]] καλό, [[συμφέρον]] να...<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο τ. [[εσθλός]] συνδέεται με αρχ. ινδ. <i>edhate</i> «[[ευμενής]]» και ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>es</i>- «[[είμαι]]» με [[παρέκταση]] -<i>dh</i>- ( <i>esdh</i>-), αν δεν αποτελεί σύνθετο <i>es</i>-<i>dhl</i>-<i>ό</i>: από [[μόρφημα]] <i>es</i>-, [[ρίζα]] του <i>εύς</i> «[[καλός]], [[ανδρείος]], [[ευγενής]]», και β’ σύνθ. -<i>dhl</i>-, μηδενισμένη [[βαθμίδα]] του ΙE <i>dh</i><i>ē</i>-<i>lo</i> «[[θέτω]]» (<b>[[πρβλ]].</b> αρχ. σλαβ. <i>d</i><i>ě</i><i>lo</i> «[[πράξη]]»). Οι αιολ. τ. <i>έσλος</i>, <i>εσλός</i>, όπως και ο αρκαδ. τ. <i>εσλός</i>, προήλθαν με [[απλοποίηση]] του συμφωνικού συμπλέγματος -<i>σθλ</i>-].

}}