ὀδάξ: Difference between revisions

{{grml

|mltxt=[[ὀδάξ]] (Α)<br /><b>επίρρ.</b> ([[κυρίως]] ως [[έκφραση]] πόνου ή έμμονης και [[μεγάλης]] οργής) με τα δόντια, δαγκωτά.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το επίρρ. [[ὀδάξ]], [[κατά]] την επικρατέστερη [[άποψη]], προέρχεται από συμφυρμό του [[ὀδών]] και του ρ. [[δάκνω]] «[[δαγκώνω]]», με επιρρμ. κατάλ. –<i>αξ</i> (<b>πρβλ.</b> <i>λάξ</i>, [[ἅπαξ]]). Οι τ. με αρκτ. <i>ἀ</i>- [[αντί]] <i>ὀ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[ἀδαξάω]], [[ἀδαγμός]]) οφείλονται πιθ. σε αφομοιωτική [[τροπή]] του <i>ὀ</i>- σε <i>ἀ</i>-. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], ο τ. [[ὀδάξ]] παράγεται από το θ. <i>δακ</i>- του [[δάκνω]] με προθεματικό αθροιστικό [[μόριο]] <i>ὀ</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>ὄ</i>-<i>πατρος</i>, <b>βλ. λ.</b> <i>ὀ</i>-[Ι]). Η [[άποψη]] ότι [[αρχικός]] [[είναι]] ο επιρρμ. τ. <i>δαξ</i> «με τα δόντια» δεν θεωρείται πιθανή. Εξίσου απίθανη θεωρείται και η [[άποψη]] ότι ο τ. συνδέεται απευθείας με τη λ. [[ὀδών]] μέσω μιας αμάρτυρης δοτ. <i>ὀδάσσ</i>(<i>ι</i>), [[κατά]] τα επιρρ. σε -<i>αξ</i>. Το επίρρ. [[ὀδάξ]] χρησιμοποιήθηκε στον Όμηρο με σημ. «[[πέφτω]] στη [[μάχη]]» για στρατιώτη που σκοτώνεται στον πόλεμο, ενώ με τη σημ. «με τα δόντια, δαγκωτά» χρησιμοποιήθηκε από τους κωμικούς ποιητές. Παράλληλα με το επίρρ. μαρτυρούνται και τα ρ. [[ὀδάξω]] / <i>ὀδαξῶ</i>, [[ὀδακτάζω]] / <i>ὀδακτίζω</i> με την ιατρική σημ. «[[προκαλώ]] κνησμό με [[δάγκωμα]] ή [[τσίμπημα]]» (<b>βλ.</b> και λ. <i>ἀδαχῶ</i>)].

}}