3,277,286
edits
Ζεύς: Difference between revisions
From LSJ
2b
(4) |
(2b) |
||
| Line 27: | Line 27: | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''Ζεύς:''' ὁ, κλητ. <i>Ζεῦ</i>· οι πλάγιες πτώσεις σχηματίστηκαν από το <i>Δίς</i>, γεν. [[Διός]], δοτ. <i>Διΐ</i>· επίσης, δοτ. Δί [ῑ], αιτ. [[Δία]]· στους ποιητές επίσης, απαντούν οι τύποι <i>Ζηνός</i>, <i>Ζηνί</i>, <i>Ζῆνα</i>, και στη μεταγεν. Δωρ. οι τύποι [[Ζάν]], <i>Ζανός</i> κ.λπ.<br /><b class="num">I.</b> ο Δίας, Λατ. Ju-piter, [[πατέρας]] των θεών και των ανθρώπων, [[γιος]] του Κρόνου και της Ρέας, απ' όπου ονομάστηκε [[Κρονίδης]] και [[Κρονίων]], [[σύζυγος]] της Ήρας· ο Όμηρ. τον παρουσιάζει να εξουσιάζει τους αιθέρες ([[ἀήρ]])· εξού και οι βροχές και οι καταιγίδες θεωρούνταν ότι προέρχονται απ' αυτόν, [[Ζεὺς]] ὕει κ.λπ.· το όνομά του το επικαλούνταν σε όρκους, <i>οὐ μὰ Ζῆνα</i>, σε Όμηρ., Αττ.· ομοίως, μὰ [[Δία]], νὴ [[Δία]], σε Αττ.<br /><b class="num">II.</b> [[Ζεὺς]] [[καταχθόνιος]], ο Πλούτωνας, ο [[θεός]] που εξουσιάζει τον Κάτω Κόσμο, σε Ομήρ. Ιλ. | |lsmtext='''Ζεύς:''' ὁ, κλητ. <i>Ζεῦ</i>· οι πλάγιες πτώσεις σχηματίστηκαν από το <i>Δίς</i>, γεν. [[Διός]], δοτ. <i>Διΐ</i>· επίσης, δοτ. Δί [ῑ], αιτ. [[Δία]]· στους ποιητές επίσης, απαντούν οι τύποι <i>Ζηνός</i>, <i>Ζηνί</i>, <i>Ζῆνα</i>, και στη μεταγεν. Δωρ. οι τύποι [[Ζάν]], <i>Ζανός</i> κ.λπ.<br /><b class="num">I.</b> ο Δίας, Λατ. Ju-piter, [[πατέρας]] των θεών και των ανθρώπων, [[γιος]] του Κρόνου και της Ρέας, απ' όπου ονομάστηκε [[Κρονίδης]] και [[Κρονίων]], [[σύζυγος]] της Ήρας· ο Όμηρ. τον παρουσιάζει να εξουσιάζει τους αιθέρες ([[ἀήρ]])· εξού και οι βροχές και οι καταιγίδες θεωρούνταν ότι προέρχονται απ' αυτόν, [[Ζεὺς]] ὕει κ.λπ.· το όνομά του το επικαλούνταν σε όρκους, <i>οὐ μὰ Ζῆνα</i>, σε Όμηρ., Αττ.· ομοίως, μὰ [[Δία]], νὴ [[Δία]], σε Αττ.<br /><b class="num">II.</b> [[Ζεὺς]] [[καταχθόνιος]], ο Πλούτωνας, ο [[θεός]] που εξουσιάζει τον Κάτω Κόσμο, σε Ομήρ. Ιλ. | ||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''Ζεύς:''' gen. [[Διός]] (dat. [[Διΐ]] и Δί с ῑ, acc. [[Δία]], voc. Ζεῦ; эп.-поэт.: gen. Ζηνός, dat. Ζηνί, acc. Ζῆνα и [[Ζῆν]], дор. Ζᾶν и Δᾶν; поздн. у Sext. gen. Ζεός, dat. Ζεΐ, acc. Ζέα) Зевс (сын Кроноса и Реи - Κρόνου [[παῖς]], [[Κρονίδης]] и [[Κρονίων]] Hom., Hes.; его эпитеты преимущ. у Hom.: [[ἄναξ]] [[βασιλεύς]] «владыка и повелитель», πατὴρ [[ἀνδρῶν]] τε [[θεῶν]] τε «отец богов и людей», μητιέτα, [[ὕπατος]] [[μήστωρ]] «высший промыслитель», [[μέγα]], [[μέγιστος]], [[κύδιστος]], [[ὑπερμενής]], [[ὑψίζυγος]] «величайший из богов», [[πανομφαῖος]] «податель всех знамений»: Ζ. αἰθέρι ναίων, νύκτες τε καὶ ἡμέραι ἐκ [[Διός]] εἰσιν, Ζ. ὕει, Ζ. νίφει; [[νεφεληγερέτα]], [[κελαινεφής]] «тучегонитель», εὐρυόπα, [[τερπικέραυνος]], [[ἀργικέραυνος]], [[ἀστεροπητής]], [[ὑψιβρεμέτης]], [[ἐριβρεμέτης]], [[ἐρίγδουπος]], [[στεροπηγερέτα]] «громовержец», [[αἰγίοχος]] «эгидодержавный», [[ξείνιος]] «блюститель законов гостеприимства», [[ἱκετήσιος]] «покровитель просящих об убежище», [[μειλίχιος]], [[σωτήρ]] «спаситель», [[ἐλευθέριος]] «освободитель от иноземного ига», [[ἀγώνιος]] «бог браней», ὃρκιος, [[πίστιος]] «страж и покровитель верности», [[μόριος]] «защитник священных масличных рощ Аттики», [[ἑρκεῖος]], [[ὁμόγνιος]] «хранитель домашнего очага и семейных уз», он брат и супруг Геры - [[πόσις]] Ἣρης, бог племени древних пеласгов - [[Πελασγικός]], почитаемый во всей Греции, но с главным культовым центром в Додоне - [[Δωδωναῖος]]; иногда он обособляется от сонма богов, напр. в обращении ὦ Ζεῦ καὶ θεοί Xen.; впоследствии отождествл. с римск. [[Juppiter]]): πρὸς (τοῦ) [[Διός]]! клянусь Зевсом!; μὰ (τὸν) [[Δία]]! нет, клянусь Зевсом!; νὴ (τὸν) [[Δία]]! да, клянусь Зевсом!; τῷ Διῒ πλούτου [[πέρι]] ἐρίζειν погов. Her. тягаться в богатстве с (самим) Зевсом; Διὸς ὁ [[ἀστήρ]] Arst. планета Юпитер; Διὸς [[ἡμέρα]] поздн. четверг (лат. [[Jovis]] [[dies]]); Ζ. ([[κατα]]-) [[χθόνιος]] Hom. (ср. [[Juppiter]] [[Stygius]] Verg.) подземный Зевс = [[Ἃιδης]]. | |||
}} | }} | ||
