ποιέω: Difference between revisions

{{lsm

|lsmtext='''ποιέω:''' Επικ. παρατ. <i>ποίεον</i>, συνηρ. <i>ποίει</i>, Ιων. <i>ποιέεσκον</i> — Μέσ., γʹ ενικ. Ιων. παρατ. <i>ποιέσκετο</i>· μέλ. <i>ποιήσομαι</i> (επίσης χρησιμ. με Παθ. [[σημασία]]) — Παθ., μέλ. <i>ποιηθήσομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἐποιήθην</i>, παρακ. <i>πεποίημαι</i> (επίσης χρησιμ. με Μέσ. [[σημασία]]) — οι Αττ. ποιητές χρησιμοποιούν την παραλήγουσα βραχεία, όπως <i>ποῐῶ</i>, <i>ποῐεῖν</i> κ.λπ., που [[συχνά]] γράφονται και <i>ποῶ</i>, <i>ποεῖν</i> κ.λπ., όπως στα Λατ. poëta, poësis.Έχει [[δύο]] γενικές σημασίες· [[κατασκευάζω]] και κάνω.<br /><b class="num">Α. I. 1.</b> [[κατασκευάζω]], [[παράγω]], [[δημιουργώ]]· στον Όμηρ. [[συχνά]] λέγεται για [[οικοδόμηση]], <i>ποιῶδῶμα</i>, [[τεῖχος]] κ.λπ.· λέγεται για την [[εργασία]] του σιδηρουργού, ποιῶ [[σάκος]], σε Ομήρ. Ιλ.· λέγεται για τα έργα τέχνης, στο ίδ. κ.λπ.· <i>ποιεῖν τι ἀπὸ ξύλου</i>, [[κατασκευάζω]] [[κάτι]] από [[ξύλο]], σε Ηρόδ.· <i>ποιῶ πλοῖα ἐκ τῆς ἀκάνθης</i>, στον ίδ.· ομοίως με γεν., <i>ποιῶ νηὸν λίθου</i>, στον ίδ.· <i>φοίνικος αἱ θύραι πεποιημέναι</i>, σε Ξεν. — Μέσ., [[οἰκία]] ποιήσασθαι, τους [[χτίζω]] σπίτια, σε Ομήρ. Ιλ.· επίσης, έχω φτιάξει [[κάτι]], το [[ετοιμάζω]], σε Ηρόδ., Δημ.<br /><b class="num">2.</b> φτιάχνω, [[δημιουργώ]], <i>ἕτερον Φίλιππον ποιήσετε</i>, σε Δημ.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για ποιητές, [[συνθέτω]], [[γράφω]], Λατ. carmina facere, σε Ηρόδ., Αττ.· επίσης, κάνω ή αναπαριστώ στην [[ποίηση]], [[Ὅμηρος]] Ἀχιλλέα πεποίηκε ἀμείνω Ὀδυσσέως, σε Πλάτ.· [[περιγράφω]] με στίχους, στον ίδ.· [[βάζω]] σε στίχους, στον ίδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[δίνω]], [[επιφέρω]], [[προκαλώ]], σε Όμηρ. κ.λπ.· με αιτ. και απαρ., [[προξενώ]] ή [[επιφέρω]], σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για θυσίες και άλλα τέτοια, [[ποιέω]] ἱρά, όπως <i>ἕρδειν</i>, Λατ. [[sacra]] facere, σε Ηρόδ., Ξεν., Θουκ. κ.λπ.· ποιῶ [[Ἴσθμια]], [[διεξάγω]] αγώνες στον Ισθμό, δηλ. τα [[Ίσθμια]], σε Ξεν.· <i>ποιῶ ἐκκλησίαν</i> (όπως λέμε, [[κατασκευάζω]] ένα [[σπίτι]]), σε Θουκ.· Μέσ. με την [[ίδια]] [[σημασία]], [[αλλά]] με εννοούμενη [[μέση]] [[ενέργεια]], <i>ἀγορὴν ποιήσατο</i>, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για τον πόλεμο και την [[ειρήνη]], <i>πόλεμον ποιεῖν</i>, [[προξενώ]] πόλεμο, [[αλλά]] <i>πόλεμον ποιεῖσθαι</i>, [[διεξάγω]] πόλεμο (στο [[πλευρό]] κάποιου άλλου), σε Ξεν.· ομοίως <i>εἰρήνην ποιῶ</i>, κάνω [[ειρήνη]] (για τους άλλους)· [[αλλά]], <i>εἰρήνην ποιεῖσθαι</i>, κάνω [[ειρήνη]] (για τον εαυτό μου) κ.λπ.·<br /><b class="num">4.</b> η Μέσ. [[συχνά]] χρησιμ. περιφρ. με ουσ., <i>ποιεῖσθαι ὁδοιπορίην</i> αντί <i>ὁδοιπορεῖν</i>, <i>ποιεῖσθαι πλόον</i> αντί <i>πλέειν</i>, [[θαῦμα]] ποιεῖσθαι αντί <i>θαυμάζειν</i>, <i>ὀργὴν ποιεῖσθαι</i> αντί <i>ὀργίζεσθαι</i>, σε Ηρόδ. κ.λπ.· <i>ποιεῖσθαι λόγον τινός</i>, λέω σχετικά με, [[διηγούμαι]], στον ίδ.· [[αλλά]], <i>τοὺςλόγους ποιῶ</i>, [[συσκέπτομαι]], [[διεξάγω]] [[συζήτηση]], σε Θουκ.<br /><b class="num">III.</b> με επίθ. ως κατηγορ., [[καθιστώ]] κάποιον τέτοιο ή [[άλλο]], <i>ποιεῖν τινα βασιλῆα</i>, σε Ομήρ. Οδ.· <i>Ἀθηναῖον ποιεῖν τινα</i>, σε Θουκ. — Μέσ., <i>ποιεῖσθαί τινα ἄλοχον</i> ή <i>ἄκοιτιν</i>, [[καθιστώ]] αυτή σύζυγό μου, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ποιεῖσθαί τινα ὑιόν</i>, κάνω κάποιον γιο μου, δηλ. τον [[υιοθετώ]] ως [[παιδί]] μου (πρβλ. [[εἰσποιέω]]), στον ίδ., Αττ.· επίσης, [[ἑωυτοῦ]] ποιεῖσθαι τι, κάνω ένα [[πράγμα]] δικό μου, σε Ηρόδ. <b>IV.1.</b> [[βάζω]], [[τοποθετώ]], [[ποιέω]], <i>ποιῶ ἐνὶ φρεσί τινι</i>, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> στον πόλεμο, <i>ποιῶ τινας</i>, [[ὑπό]] τινι, [[οδηγώ]] [[κάτω]] από την [[εξουσία]]..., σε Δημ. — Μέσ., <i>ποιεῖσθαι ὑπ' ἑωυτῷ</i>, σε Ηρόδ.· <i>ποιεῖσθαί τινας ἐς τὸ συμμαχικόν</i>, στον ίδ. κ.λπ.<br /><b class="num">V.</b> στη Μέσ., [[στηρίζω]], [[θεωρώ]], [[υπολογίζω]], [[λογαριάζω]], [[κρίνω]] ένα [[πράγμα]] ως..., <i>συμφορὴν ποιεῖσθαί τι</i>, [[θεωρώ]] [[κάτι]] ως [[συμφορά]], στον ίδ.· <i>δεινὸν ποιεῖσθαί τι</i>, Λατ. [[aegre]] ferre, στον ίδ.· [[μέγα]] ποιῶ, με απαρ., [[θεωρώ]] [[κάτι]] [[πολύ]] σπουδαίο να..., στον ίδ.· <i>οὐκ ἀνάσχετον ποιῶ τι</i>, σε Θουκ. κ.λπ.· [[συχνά]] με πρόθ., <i>δι' οὐδενὸς ποιῶ</i>, δεν [[θεωρώ]] [[κάτι]] ως σημαντικό, σε Σοφ.· <i>ἐνἐλαφρῷ ἐν ὁμοίῳ ποιῶ</i>, σε Ηρόδ.· <i>ἐν σμικρῷ ἐν ὀργῇ</i>, σε Δημ.· παρ' [[ὀλίγον]], παρ' [[οὐδέν]] τι, σε Ξεν.· περὶ [[πολλοῦ]], <i>περὶ πλείονος</i>, <i>περὶ πλείστου ποιεῖσθαί τι</i>, σε Αττ.<br /><b class="num">VI.</b> [[θεωρώ]] την [[περίπτωση]], [[υποθέτω]] ότι..., σε Ηρόδ., Ξεν. — Παθ., <i>οἱ φιλοσοφώτατοι ποιούμενοι</i>, γι' αυτούς που έχουν [[υπόληψη]]..., σε Πλάτ.<br /><b class="num">VII.</b> λέγεται για χρόνο, <i>οὐ ποιῶ χρόνον</i>, δεν [[επιμηκύνω]] τον χρόνο, δηλ. δεν [[αργοπορώ]], σε Δημ.· <i>τὴν [[νύκτα]] ἐφ' ὅπλοις ποιεῖσθαι</i>, [[διέρχομαι]] ([[περνάω]]) τη [[νύχτα]] [[ένοπλος]], σε Θουκ. <b>Β. I. 1.</b> κάνω, [[περίπου]] όπως το [[πράσσω]], σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>οὐδὲν ἂν ὧν νυνὶ πεποίηκεν ἔπραξεν</i>, σε Δημ.· <i>Σπαρτιητικὰ ποιέειν</i>, [[λειτουργώ]] όπως [[ένας]] [[Σπαρτιάτης]], σε Ηρόδ.· <i>προσταλθὲν ποιῶ</i>, σε Σοφ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> με διπλ. αιτ., κάνω [[κάτι]] σε κάποιον, <i>κακὰ</i> ή <i>ἀγαθὰ ποιεῖν τινα</i>, σε Ηρόδ. κ.λπ.· επίσης <i>εὖ</i>, [[κακῶς]] ποιῶ τινα, σε Ξεν. κ.λπ.· επίσης με δοτ. προσ., ἵππῳ [[τἀναντία]] ποιῶ, στον ίδ.· ομοίως, στη Μέσ., <i>φίλα ποιεῖσθαί τινι</i>, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> με επίρρ., [[ὧδε]] ποίησον, πράξε με αυτό τον τρόπο, έτσι, στον ίδ.· ποίειὅπως [[βούλει]], σε Ξεν.· ομοίως με μτχ., <i>εὖ ἐποίησας ἀπικόμενος</i>, σε Ηρόδ. κ.λπ.· το [[καλῶς]] ποιῶν, μερικές φορές είναι [[σχεδόν]] επιρρηματικό, [[καλῶς]] ποιοῦντες πράττετε, σε Δημ.· <i>εὖ ποιοῦν</i>, ευνοϊκά, ευτυχώς, στον ίδ.<br /><b class="num">II.</b> απόλ., κάνω, [[πράττω]] ή [[ενεργώ]], ποιέειν ἢ [[παθέειν]], κάνω ή έχω κάνει σε κάποιον, σε Ηρόδ.· λέγεται για [[φάρμακο]], [[ενεργώ]], [[φέρνω]] [[αποτέλεσμα]], σε Πλάτ.· ομοίως, ἡ [[εὔνοια]] παρὰ πολὺ ἐποίει ἐς τοὺς Λακεδαιμονίους, η [[καλή]] [[θέληση]], η [[εύνοια]] έκλινε [[πάρα]] [[πολύ]] προς τους Λακεδαιμόνιους, σε Θουκ.· ομοίως απρόσ., ἐπὶ πολὺ ἐποίει τῆς δόξης τῆς μὲν ἠπειρώταις [[εἶναι]], είναι γενικό χαρακτηριστικό τους να είναι χερσαίοι κ.λπ., στον ίδ.

}}