περκνός: Difference between revisions

|mltxt=-ή, -ό / [[περκνός]], -ή, -όν, ΝΑ<br /><b>1.</b> [[σκούρος]], [[μαυριδερός]], σαν το [[χρώμα]] της [[ελιάς]] όταν αρχίζει να ωριμάζει<br /><b>αρχ.</b><br /><b>το αρσ. ως ουσ.</b> ο [[περκνός]]<br />α) [[είδος]] αετού («αἰετὸν... ὅν καὶ περκνὸν καλέουσι», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />β) το [[πτηνό]] [[πλάγγος]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το επίθ. <i>περκ</i>-<i>νός</i> ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>perk</i>- «[[μελανόστικτος]], [[παρδαλός]]» με έρρινο [[επίθημα]] -<i>νός</i> (<b>πρβλ.</b> [[ερεμνός]], <i>κελαι</i>-<i>νός</i>) και συνδέεται με τα: αρχ. ινδ. <i>prśni</i>- «[[μελανόστικτος]]» και αρχ. άνω γερμ. <i>forhana</i> «[[πέστροφα]]». Στην απαθή [[βαθμίδα]] της ρίζας, [[χωρίς]] έρρινο [[επίθημα]], ανάγονται τα προσηγορικά [[πέρκος]] «[[είδος]] ιερακόμορφου πτηνού» και [[πέρκη]] «[[είδος]] ψαριού, η [[πέρκα]]» (<b>πρβλ.</b> και <i>περκ</i>-<i>άζω</i>, <i>περκ</i>-[[αίνω]]), τα οποία προϋποθέτουν αμάρτυρο επίθ. <i>περκός</i> / [[περκάς]] (<b>πρβλ.</b> [[λεῦκος]] / [[λεύκη]] <span style="color: red;"><</span> [[λευκός]] / [[λευκάς]]) και συνδέονται με μσν. ιρλδ. <i>erc</i> «[[μελανόστικτος]]», [[αλλά]] και «[[πέστροφα]]» και «[[αγελάδα]]» και «[[σαύρα]]», και με γαλατ. <i>erch</i> «[[μελανόστικτος]]». Στη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας, [[τέλος]], ανάγονται οι τ. που παραδίδονται από τον Ησύχιο: «[[πράκνον]]<br /><i>μέλανα</i>», από όπου με ανώμαλο φωνηεντισμό -<i>ε</i>- ο τ. «[[πρεκνόν]]<br /><i>ποικιλόχροον ἔλαφον</i>» και με φωνηεντισμό -<i>ο</i>- ο τ. [[πρόξ]], <i>προκός</i> «[[είδος]] ζαρκαδιού». Από τα προηγούμενα προκύπτει ότι η ΙΕ [[ρίζα]] <i>perk</i>- αφ' ενός δεν [[είναι]] δηλωτική χρώματος [[αλλά]] της έννοιας του μελανόστικτου, του παρδαλού, του ποικιλόχρωμου, αφ' ετέρου ότι χρησιμοποιήθηκε ως [[ονομασία]] διαφόρων ζώων, ψαριών και πτηνών που είχαν το χαρακτηριστικό του μελανόστικτου, του παρδαλού (<b>πρβλ.</b> [[πέρκος]], [[πέρκη]], [[πρόξ]])].