promitto: Difference between revisions

{{Georges

|georg=prō-[[mitto]], mīsī, [[missum]], ere, [[vorwärts]]-, [[vor]]-, [[hervorgehen]] [[lassen]], dah. I) übtr.: A) ([[nach]] [[mitto]] no. I = faire [[aller]]) vorwärtsgehen [[machen]], 1) hervorfließen-, [[vergießen]] [[machen]], [[non]] est, [[quod]] [[tibi]] [[quicquam]] promisisse lacrimas putes, Sen. contr. 2, 3 (11), 4. – 2) v. [[Wachstum]] u. [[zwar]] refl. pr. se, [[hervor]]-, [[emporwachsen]], [[nec]] ulla arborum avidius se promittit, Plin. 16, 107. – 3) v. [[Dehnen]] [[des]] Tones, [[dehnen]], [[schleifen]], [[sonus]] lusciniae promittitur revocato spiritu, Plin. 10, 81. – B) ([[nach]] [[mitto]] no. II = laisser [[aller]]) [[vorwärts]]-, [[lang]] [[wachsen]] [[lassen]], capillum et barbam, Liv., crinem barbamque, Tac.: ramos longius, Colum. – II) bildl., in [[Aussicht]] [[stellen]], [[hoffen]] [[lassen]], 1) [[zusichern]], [[zusagen]], [[versprechen]], [[verheißen]], [[geloben]] (Ggstz. facere, praestare [[[leisten]]], observare, negare [ableugnen]), a) übh.: α) m. Acc. [[rei]] u. [[mit]] u. [[ohne]] Dat. pers.: di faxint, ut faciat ea, [[quae]] promittit! Cic.: si [[Neptunus]] [[quod]] Theseo promiserat [[non]] fecisset, Cic.: [[vix]] videbar [[quod]] promiseram praestare posse, Cic.: [[qui]] plura promitteret [[quam]] praestaret, Iustin.: meque ([[velim]]) ea, [[quae]] [[promitto]] ac [[recipio]], sanctissime [[esse]] observaturum, Cic.: [[bene]] promittis [[multa]] ex multis; [[omnia]] [[incassum]] cadunt, Plaut.: [[mox]] paenitentiā [[ductus]], ut [[honeste]] negaret, [[quod]] [[temere]] promiserat, Iustin.: [[hoc]] [[tibi]] de [[plano]] ([[ohne]] [[Mühe]]) [[possum]] promittere, Lucr.: pr. [[impigre]] [[auxilium]], Liv.: [[auxilium]] Troiae (Dat.), Ov.: dotem, Curt.: impunitatem, Val. Max.: [[nunc]] ingentia, [[interdum]] [[quoque]] [[regnum]], Curt.: [[librum]], quem prioribus epistulis promiseram, [[exhibeo]], Plin. ep.: [[non]] [[haec]] [[mihi]] litora (diese K., [[nach]] der [[ihr]] steuert) promisistis, Ov.: [[nihil]] ob advocationem dedisse promisisse cavisse, Plin. ep.: alci nummos, Val. Max., ducentos nummos, Plaut.: [[quinque]] [[milia]] nummûm in alimenta ingenuorum ingenuarumque, Plin. ep.: alci (virgini) nuptias, Sen. rhet.: impensius, [[quam]] exigebatur, operam promittit, Curt.: pr. pecuniam, Auct. b. Alex.: pecuniam in portarum ornatum, Plin. ep., ad refectionem Capitolii, Val. Max.: [[reditus]] [[sibi]] pr. inanes, [[sich]] vergebliche [[Hoffnung]] [[auf]] [[Rückkehr]] [[machen]], Ov.: [[dum]] [[septem]] donat sestertia, mutua [[septem]] promittit, Hor.: pr. omnibus quinquagena sestertia, Suet. – v. lebl. Subj., ut alimenta sanis corporibus [[agricultura]], [[sic]] sanitatem [[aegris]] [[medicina]] promittit, Cels.: [[hoc]] [[primum]] [[philosophia]] promittit, sensum communem, humanitatem et congregationem, Sen.: [[terra]] aquas promittit, Plin.: perpetuitatem [[enim]] [[urbis]], [[non]] amissionem [[hoc]] [[facto]] promiserat ([[oraculum]]), Iustin.: [[ipse]] [[quid]] [[aura]] [[mihi]] [[tumulo]] promittat ab [[alto]] [[prospicio]], Ov. – β) [[mit]] Acc. pers.: [[falso]] [[tibi]] me promittere noli, mich (meine [[Rückkehr]]), Ov. [[met]]. 11, 662: pr. oratorem, [[ein]] R. zu [[werden]] [[versprechen]] ([[hoffen]] [[lassen]]), Sen. contr. 9, 6 (29), 13: pr. ducem, [[sich]] zum F. ([[gegen]] die [[Römer]]) [[anbieten]], Sen. nat. qu. 3. praef. § 6. – [[mit]] dopp. Acc., se socios fugae, Tac. hist. 3, 59: per ea scelera se parricidam, [[ein]] V. zu [[werden]] [[befürchten]] [[lassen]], Ps. Quint. decl. 1, 6: se ultorem, [[sich]] [[als]] [[ein]] R. [[verheißen]], d.i. [[mit]] [[Rache]] [[drohen]], Verg. Aen. 2, 96. – γ) m. de u. Abl., [[mit]] und [[ohne]] Acc. [[rei]]: [[quod]] [[vitium]] [[procul]] [[afore]] chartis [[atque]] [[animo]] [[prius]], ut si [[quid]] promittere de me [[possum]] aliud, [[vere]] [[promitto]], Hor. [[sat]]. 1, 4, 102 sq.: [[nihil]] [[tibi]] [[ego]] tum de meis opibus pollicebar, [[sed]] de horum [[erga]] me [[benevolentia]] promittebam, Cic.: [[ohne]] Acc. [[rei]], [[neque]] [[enim]] [[mehercule]] [[minus]] ei [[prolixe]] de tua voluntate [[promisi]], [[quam]] erat [[solitus]] de mea polliceri, Cic.: implent [[enim]] me bonā spe et [[iam]] [[non]] promittunt de te, [[sed]] spondent, Sen. – δ) m. Genet.: si [[quis]] in pariete communi destruendo damni infecti promiserit, Versprechungen [[wegen]] ([[Ersatz]]) möglichen Schadens gegeben hat, Cic. top. 22: promittentes armorum, Amm. 14, 7, 18 G. – ε) m. folg. Infin.: si [[quidem]] operam dare promittitis, Plaut.: ei [[promisi]] [[dolium]] vini dare, Plaut.: fidentius promittentes latebras monstrare Florentii, Amm. – ζ) m. folg. Acc. u. Infin., u. [[zwar]] gew. m. folg. Acc. u. Infin. [[Fut]]. act.: [[eum]] promisisse [[firmiter]] dixit [[sibi]] [[sese]] abducturum a me dolis [[Phoenicium]], Plaut.: [[promitto]] [[tibi]], si valebit, tegulam illum in [[Italia]] nullam relicturum, Cic.: ex voluntate Sullae [[omnia]] se facturum promittit, Sall.: equis se [[suis]] stipendia facturos promittunt, Liv.: [[promitto]], [[recipio]], [[spondeo]] C. Caesarem talem [[fore]] civem, [[qualis]] etc., Cic.: quem [[ita]] [[commendo]], ut cupidissimum otii, studiosissimum bonorum futurum [[esse]] promittam et spondeam, Cic.: de me [[tibi]] [[sic]] contestans omnes deos [[promitto]] [[atque]] [[confirmo]] me [[pro]] tua dignitate... imperatoris suscepturum officia [[atque]] partes, Cic. – [[selten]] m. folg. Acc. u. Infin. Praes. act., promittebas te os sublinere [[meo]] patri, Plaut. merc. 631 (vgl. rud. 540): tepefactum (marrubi sucum) vomicas rumpere, purgare, persanare promittens, Plin. 20, 244: [[mit]] folg. Acc. u. Infin. Praes. u. [[Fut]]. act. zugl., is [[non]] [[praeceps]] se, [[sed]] strenuum [[remedium]] adferre tantamque vim morbi potione medicatā levaturum [[esse]] promisit, Curt. 3, 6 (14), 2: m. folg. Acc. u. Inf. Praes. [[passiv]]., ut Idibus Septembribus P. Quinctium sisti [[Sextus]] [[Alfenus]] promitteret, Cic. Quinct. 29: im [[Passiv]] m. Nom. u. Infin. Praes. act., Hammonis [[cornu]] promittitur (soll) praedivina somnia repraesentare, Plin. 37, 168. – η) absol.: [[aut]] facere ingenuae est [[aut]] [[non]] [[promisse]] (= promisisse) pudicae, Catull.: [[quae]] [[autem]] [[inconstantia]] deorum est, ut primis minentur extis, [[bene]] promittant secundis, Gutes ([[Glück]]) [[verheißen]], Cic.: homines [[non]] [[modo]] promitti [[sibi]]... [[sed]] [[etiam]] [[large]] [[atque]] [[honeste]] promitti volunt, Cic.: si [[bene]] ([[tüchtig]]) promittent, [[totidem]] promittite verbis, Ov.: aliis si laudarent, benignissime promittere, Cic. – b) [[einer]] [[Gottheit]] [[geloben]], [[donum]] Iovi dicatum et [[promissum]], Cic.: pr. templa, [[Flor]].: Laribus cristam galli, Iuven. – c) pr. ad alqm, ad cenam, [[sich]] zu jmd. zu Tische [[ansagen]], [[versprechen]] (s. Benecke Iustin. 43, 3, 10. p. 484), ad fratrem promiserat, Cic.: ad cenam [[alio]] (anderswohin) [[promisi]] [[foras]], Plaut.: ad cenam [[mihi]] promitte, Phaedr.: [[heus]] tu promittis ad cenam [[nec]] venis, Plin. ep.: u. so [[ego]] [[illi]] ad [[prandium]] promisissem, ad cenam renuntiassem ([[abgesagt]]), Sen. rhet.: [[simul]] ad cenam hominem in hortos invitavit in posterum diem. Cum [[ille]] promisisset etc., Cic. – d) [[als]] [[Gebot]] eine [[Summe]] [[zusichern]], [[bieten]], [[pro]] [[domo]] [[sestertium]] [[millies]] promittens, Plin. 17, 3. – 2) [[versichern]], [[zusichern]] = [[vorhersagen]], a) [[von]] Pers.: [[praesertim]] cum, si [[mihi]] alterum [[utrum]] de eventu [[atque]] exitu rerum promittendum esset, id futurum, [[quod]] evenit, exploratius possem promittere, Cic. ep. 6, 1, 5. – b) v. Tieren u. Lebl., [[vorher]] [[anzeigen]], pari in meliora [[praesagio]] [[omnia]] aves victimaeque promiserant, [[Flor]].: [[stella]]... vindemiae maturitatem promittens, Plin.: clarum [[fore]] [[flamma]] promiserat, [[Flor]]. – c) v. [[Wetter]], si ab ortu circave surrexit ([[arcus]]), serena promittunt, so bedeutet das heiteres [[Wetter]], Sen. nat. qu. 1, 6, 2. – / Synkop. Perfektformen: [[promisti]], Ter. adelph. 940. Catull. 110, 3: Infin. [[promisse]], Catull. 110, 5. – Parag. Infin. promittier, Plaut. Bacch. 873.

}}