Anonymous

μέγας: Difference between revisions

From LSJ
3,908 bytes added ,  2 October 2019
2a
m (Text replacement - " . ." to "…")
(2a)
Line 51: Line 51:
{{mdlsj
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br /><b class="num">I.</b> Radic. [[sense]], opp. to [[μικρός]], [[σμικρός]], big, [[great]], of men's [[stature]], [[tall]], Hom.; of women, [[καλή]] τε [[μεγάλη]] τε Od.:—also, [[great]], [[full]]-[[grown]], of age as shewn by [[stature]], Od., Aesch.<br /><b class="num">2.</b> [[vast]], [[high]], [[οὐρανός]], [[ὄρος]], [[πύργος]] Hom.<br /><b class="num">3.</b> [[vast]], [[spacious]], [[wide]], πέλαγός, [[αἰγιαλός]], etc., Hom.<br /><b class="num">II.</b> of Degree, [[great]], [[strong]], [[mighty]], of gods, Hom., etc.; [[μεγάλα]] θεά, of [[Demeter]] and [[Proserpine]], Soph.; [[μέγας]] ηὐξήθη [[rose]] to [[greatness]], Dem.; βασιλεὺς ὁ [[μέγας]], i. e. the King of [[Persia]], le [[grand]] monarque, Hdt.; βασιλεὺς [[μέγας]] Aesch.; ὁ μ. ἐπικληθεὶς [[Ἀντίοχος]] the Great, Polyb.<br /><b class="num">2.</b> [[great]], [[strong]], [[violent]], etc., [[ἄνεμος]], [[λαῖλαψ]] Hom.; of properties, passions, etc., Hom., etc.<br /><b class="num">3.</b> of sounds, [[great]], [[loud]], Hom., etc.; μὴ φώνει [[μέγα]] Soph.;—but, [[μέγας]] [[λόγος]] a prevailing [[rumour]], Aesch.<br /><b class="num">4.</b> [[great]], [[mighty]], [[weighty]], [[important]], [[μέγα]] [[ἔργον]] Od.; [[μέγα]] ποιεῖσθαί τι to [[esteem]] of [[great]] [[importance]], Hdt.; καὶ τὸ μέγιστον and [[what]] is [[most]] [[important]], Thuc.<br /><b class="num">5.</b> in bad [[sense]], [[over]]-[[great]], [[μέγα]] [[εἰπεῖν]] to [[speak]] big, [[λίην]] [[μέγα]] [[εἰπεῖν]] Od.; [[μέγα]], [[μεγάλα]] φρονεῖν to [[have]] [[high]] thoughts, be [[presumptuous]], Soph., Eur.; [[μεγάλα]] πνεῖν Eur.<br />B. adv. [[μεγάλως]] [ᾰ], [[greatly]], [[mightily]], [[exceedingly]], Lat. [[magnopere]], Hom., Aesch.<br /><b class="num">II.</b> neut. sg. and pl. [[μέγα]] and [[μεγάλα]] as adv., [[very]] [[much]], [[exceedingly]], Hom.; with verbs of [[sound]], [[aloud]], [[loudly]], Hom.; so in [[attic]]<br /><b class="num">2.</b> of Space, far, [[μέγα]] [[ἄνευθε]] far [[away]], Il., etc.:—with comp. and Sup. by far, μέγ' [[ἀμείνων]], [[ἄριστος]], [[φέρτατος]] Hom.<br />C. degrees of Comparison:<br /><b class="num">1.</b> comp. [[μείζων]] (for μεγίων), -ον, gen. -ονος, Hom., [[attic]]; ionic [[μέζων]], ον, Hdt.; [[later]] also μειζότερος, NTest.:— greater, Hom., etc.; also, too [[great]], too [[much]], [[more]] [[than]] [[enough]], Plat.:—adv. [[μειζόνως]] Eur.; ionic [[μεζόνως]] Hdt., etc.; also neut. as adv., [[μεῖζον]] σθένειν Soph., etc.<br /><b class="num">2.</b> Sup. [[μέγιστος]], η, ον, Hom.:—neut. as adv., μέγιστον ἰσχύειν Soph.; with [[another]] Sup. μέγιστον [[ἔχθιστος]] Eur.:—also in pl., χαῖρ' ὡς μέγιστα Soph.
|mdlsjtxt=<br /><b class="num">I.</b> Radic. [[sense]], opp. to [[μικρός]], [[σμικρός]], big, [[great]], of men's [[stature]], [[tall]], Hom.; of women, [[καλή]] τε [[μεγάλη]] τε Od.:—also, [[great]], [[full]]-[[grown]], of age as shewn by [[stature]], Od., Aesch.<br /><b class="num">2.</b> [[vast]], [[high]], [[οὐρανός]], [[ὄρος]], [[πύργος]] Hom.<br /><b class="num">3.</b> [[vast]], [[spacious]], [[wide]], πέλαγός, [[αἰγιαλός]], etc., Hom.<br /><b class="num">II.</b> of Degree, [[great]], [[strong]], [[mighty]], of gods, Hom., etc.; [[μεγάλα]] θεά, of [[Demeter]] and [[Proserpine]], Soph.; [[μέγας]] ηὐξήθη [[rose]] to [[greatness]], Dem.; βασιλεὺς ὁ [[μέγας]], i. e. the King of [[Persia]], le [[grand]] monarque, Hdt.; βασιλεὺς [[μέγας]] Aesch.; ὁ μ. ἐπικληθεὶς [[Ἀντίοχος]] the Great, Polyb.<br /><b class="num">2.</b> [[great]], [[strong]], [[violent]], etc., [[ἄνεμος]], [[λαῖλαψ]] Hom.; of properties, passions, etc., Hom., etc.<br /><b class="num">3.</b> of sounds, [[great]], [[loud]], Hom., etc.; μὴ φώνει [[μέγα]] Soph.;—but, [[μέγας]] [[λόγος]] a prevailing [[rumour]], Aesch.<br /><b class="num">4.</b> [[great]], [[mighty]], [[weighty]], [[important]], [[μέγα]] [[ἔργον]] Od.; [[μέγα]] ποιεῖσθαί τι to [[esteem]] of [[great]] [[importance]], Hdt.; καὶ τὸ μέγιστον and [[what]] is [[most]] [[important]], Thuc.<br /><b class="num">5.</b> in bad [[sense]], [[over]]-[[great]], [[μέγα]] [[εἰπεῖν]] to [[speak]] big, [[λίην]] [[μέγα]] [[εἰπεῖν]] Od.; [[μέγα]], [[μεγάλα]] φρονεῖν to [[have]] [[high]] thoughts, be [[presumptuous]], Soph., Eur.; [[μεγάλα]] πνεῖν Eur.<br />B. adv. [[μεγάλως]] [ᾰ], [[greatly]], [[mightily]], [[exceedingly]], Lat. [[magnopere]], Hom., Aesch.<br /><b class="num">II.</b> neut. sg. and pl. [[μέγα]] and [[μεγάλα]] as adv., [[very]] [[much]], [[exceedingly]], Hom.; with verbs of [[sound]], [[aloud]], [[loudly]], Hom.; so in [[attic]]<br /><b class="num">2.</b> of Space, far, [[μέγα]] [[ἄνευθε]] far [[away]], Il., etc.:—with comp. and Sup. by far, μέγ' [[ἀμείνων]], [[ἄριστος]], [[φέρτατος]] Hom.<br />C. degrees of Comparison:<br /><b class="num">1.</b> comp. [[μείζων]] (for μεγίων), -ον, gen. -ονος, Hom., [[attic]]; ionic [[μέζων]], ον, Hdt.; [[later]] also μειζότερος, NTest.:— greater, Hom., etc.; also, too [[great]], too [[much]], [[more]] [[than]] [[enough]], Plat.:—adv. [[μειζόνως]] Eur.; ionic [[μεζόνως]] Hdt., etc.; also neut. as adv., [[μεῖζον]] σθένειν Soph., etc.<br /><b class="num">2.</b> Sup. [[μέγιστος]], η, ον, Hom.:—neut. as adv., μέγιστον ἰσχύειν Soph.; with [[another]] Sup. μέγιστον [[ἔχθιστος]] Eur.:—also in pl., χαῖρ' ὡς μέγιστα Soph.
}}
{{FriskDe
|ftr='''μέγας''': {mégas}<br />'''Forms''': [[μεγάλη]], [[μέγα]]; Komp. [[μέζων]], att. [[μείζων]] (nach [[κρείττων]], [[ἀμείνων]] u. a.; vgl. Schwyzer 538), myk. ''me''-''zo'', Sup. [[μέγιστος]] (seit Il.); vgl. Seiler Steigerungsformen 63.<br />'''Meaning''': [[groß]],<br />'''Composita''' : Kompp., z.B. [[μεγάθυμος]] [[mit großem Geist]] (Hom. u. a.), [[μεγαλήτωρ]] [[großherzig]] (ep. poet. seit Il.; Sommer Nominalkomp. 135), [[μεγαλόφρων]] [[großgesinnt]] (att.; Hom. [[μέγα]] φρονέων, vgl. Leumann Hom. Wörter 119f.), [[μεγιστότιμος]] [[mit der höchsten Ehre]] (A. in lyr.).<br />'''Derivative''': Ableitungen: 1. Von μεγα-: [[μέγεθος]] (vgl. [[πλῆθος]] u. a.; -ε- Vokalassim. ? Schwyzer 255), Hdt. [[μέγαθος]], n. [[Größe]], [[Erhabenheit]] (seit Il.) mit [[μεγεθικός]] [[quantitativ]] (Arist.-Komm.), -ύνω [[vergrößern]], Pass. [[erhaben werden]] (nach [[μεγαλύνω]], sp.), -όομαι = μεγαλύνομαι (Mediz., S. E.); PN Μέγης mit Patron. Μεγάδης (Il.). 2. Von μεγαλο- : [[μεγαλεῖος]] [[großartig]], [[anmaßend]] (Pl., X., Plb. u. a.; nach [[ἀνδρεῖος]] u. a. erweitert) mit -ειότης [[Hoheit]], [[Majestät]] (LXX usw.); [[μεγάλωμα]] n. [[Größe]], [[Macht]] (LXX; direkt von μεγαλο-, vgl. Chantraine Form. 187; anders Georgacas Glotta 36, 169), -ωσύνη ib. (LXX, Aristeas; -ω- analog., Schwyzer 529), -ωστί Adv. [[gewaltig]] (Schwyzer 624, Chantraine Gramm. hom. 1, 250). 3. Von [[μέγιστος]] : [[μεγιστᾶνες]] m. pl. (selten -άν sg.) [[große Herren]], [[Magnaten]] (Men., LXX, NT usw.; nach den VN auf -ᾶνες, Björck Alpha impurum 55, 278ff. m. Lit.; anders Schaeder bei Schwyzer 521 A. 5), PN [[Μεγιστώ]] f. (Emp. [Personifikation], Pap.), -ίας, -εύς (Boßhardt 92); [[μεγιστεύω]] ‘sehr groß sein od. werden’ (App.). — Zu [[μεγαίρω]] s. bes.<br />'''Etymology''' : Zu [[μέγα]], [[μέγας]] stimmt arm. ''mec'' [[groß]], Instr. ''meca''-''w'', (''a''-Stamm); auch aind. ''máhi'' n. [[groß]] (mit unklarem ''h''; vgl. unten) läßt sich damit gleichsetzen unter der Annahme von idg. *''méĝə''. Auf germanischem Boden lebt das Wort weiter in awno. ''mjǫk'' [[sehr]], urg. *''meḱu'', mit sekundärem -''u'' nach *''felu'', got. ''filu'' [[viel]] (s. [[πολύς]]). Eine Umbildung nach den ''i''-Stämmen zeigt heth. ''me''-''ik''-''ki'' n. [[sehr]], -''iš'' [[groß]]. Hierher noch der illyr. PN ''Mag''-''aplinus'' (Krahe IF 57, 117 f.). — Das auslautende -α aus -''ə'' ist als Schwundstufe zu -''ā'' in aind. ''mahā''- [[groß]] (als Vorderglied), ''mahā''-''nt''- ib. zu verstehen; als Auswirkung eines konsonantischen ''ə̯'' gilt nach den Laryngaltheorien aind. ''h'' (zuletzt Hamp Word 9, 136ff.). Als Neubildungen zu [[μέγα]] sind [[μέγας]], -αν unmittelbar verständlich; die übrigen Formen zeigen eine die Flexion erleichternde l-Erweiterung, die sich auch im Germanischen, z.B. got. ''mikils'' [[groß]] (urg. *''mekilaz'') findet und in dem synonymen lit. ''dìdelis'' [[groß]] (von ''dìdis'' ib.) ein direktes Gegenstück hat; es handelt sich wahrscheinlich nicht um ein augmentatives (Schulze Kl. Schr. 75 ff.), sondern um ein deminutives ''l''-Suffix, s. Sieberer Sprache 2, 113f. Gegen die naheliegende Annahme eines gemeinsamen Ursprungs (Brugmann, Osthoff, Schulze u. a.) Walde(-P.) 2, 257, der unabhängige Neubildungen (nach [[χθαμαλός]] bzw. aus *''mikins''; wohl eher dann mit Thurneysen KZ 48, 61 nach ''leitils'' [[klein]]) anzunehmen vorzieht. — Weitere Formen, für das Griechische belanglos, mit reicher Lit. bei WP. 2, 257ff., Pok. 708f., W.-Hofmann s. ''magnus''. Vgl. [[ἀγα-]].<br />'''Page''' 2,189-190
}}
}}