3,274,919
edits
ὀλισθάνω: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - "S.''Fr.''" to "S.''Fr.''"
m (Text replacement - ".V A" to ".V A") |
|||
| (16 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=olisthano | |Transliteration C=olisthano | ||
|Beta Code=o)lisqa/nw | |Beta Code=o)lisqa/nw | ||
|Definition=(also | |Definition=(also [[ὀλισθαίνω]] Arist.''Pr.''936a15, 939a26, A.R.1.377, etc., but never in good Att.): <span class="bld">A</span> fut. ὀλισθήσω [[LXX]] ''Pr.'' 14.19, [[Nonnus Epicus|Nonn.]] ''[[Dionysiaca|D.]]'' 36.458: pf. ὠλίσθηκα Hp.''Art.''57, 65: plpf. [[ὠλισθήκειν]] (v. infr. 11.1): aor. ὠλίσθησα ''AP''9.125, Str.''Chr.''4.8 (p.476 Kr.), etc.; 3pl. ὠλίσθησαν Nic.''Fr.''74.51 (codd. Ath., [[ὠλίσθηναν]] cj. Schn.); part. fem. ὀλισθήνασα Id.''Al.''89: but in classical Att. always aor. 2 [[ὤλισθον]], part. [[ὀλισθών]], inf. [[ὀλισθεῖν]] (Hom. only in Il., in Ep. 3sg. [[ὄλισθε]], v. infr.):—[[slip]], [[fall upon a slippery path]], ἔνθ' Αἴας μὲν ὄλισθε θέων Il.23.774; [[ἐκ δέ οἱ ἧπαρ ὄλισθεν]] = [[his liver fell from him]], 20.470; ἐξ ἀντύγων ὤλισθε = he slipped from... S.''El.''746; ὀ. τῆς χειρὸς ὁ σίδηρος Arist.''Mech.'' 854a19; νηὸς ὀλισθών ''AP''9.267 (Phil.); ὐ. [[εἴσω]], [[ἔξω]], of a [[bone]], [[slip out of the socket]] on one side or the other, Hp.''Fract.''14,37; θαυμαστὰ γὰρ τὸ τόξον ὡς ὀλισθάνει [[slip]]s, [[lose]]s its [[force]], [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''960: metaph., ὀ. εἰς νοῦσον ''AP''7.233 (Apollonid.); ἐς Ἅιδου ''IG''14.1642; in moral sense, [[make a slip]], Ar.''Ra.''690; in literary sense, εἰς τερατώδεις ὀ. ἀναπλασμούς Metrod.''Herc.''831.5.<br><span class="bld">2</span> [[slip along]] or [[glide along]], ὀ. ἐν τῷ λάβδα ἡ γλῶττα [[Plato|Pl.]]''[[Cratylus|Cra.]]''427b; βέλος διὰ σαρκὸς ὄλισθεν Theoc.25.230.<br><span class="bld">II</span> causal, [[sprain by slipping]], ὠλισθήκει τὸν γλουτόν Philostr.V A3.39, cf. ''Gym.''14.<br><span class="bld">2</span> [[make to slip]], τὰς διανοίας [[LXX]] ''Si.''3.24. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=<i>f.</i> ὀλισθήσω, <i>ao.2</i> [[ὤλισθον]], <i>postér. ao.</i> [[ὠλίσθησα]], <i>pf.</i> [[ὠλίσθηκα]];<br />glisser, tomber en glissant : [[ἐξ]] ἀντύγων SOPH glisser du rebord d'un char.<br />'''Étymologie:''' p. *ὀγλισθάνω, du th. ὀγλιτ-, γλιτ- ; cf. <i>lat.</i> [[glisco]]. | |||
}} | |||
{{pape | |||
|ptext== [[ὀλισθαίνω]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ὀλισθάνω:''' Plut. [[ὀλισθαίνω]] [[λίσπος]] и [[λισσός]] (fut. ὀλισθήσω, aor. 2 [[ὤλισθον]] - эп. [[ὄλισθον]]; поздн. aor. 1 [[ὠλίσθησα]], pf. [[ὠλίσθηκα]]) скользить: ὄλισθε [[θέων]] Hom. (Эант) поскользнулся на бегу; ἐξ ἀντύγων ὤλισθε Soph. (Орест) скатился с колесницы; ὀλισθεῖν ἐπ᾽ [[ἰσχίον]] Anth. (поскользнувшись), упасть на бедро; ὀλισθεῖν εἰς νοῦσον Anth. заболеть. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''ὀλισθάνω''': ([[ὡσαύτως]] -αίνω Ἀριστ. Προβλ. 24. 1. 25. 11, Πολύβ., κλ., ἀλλ’. [[οὐδέποτε]] παρὰ τοῖς δοκίμοις τῶν Ἀττ. Πόρσ. εἰς Εὐρ. Φοιν. 1398, Δινδ. εἰς Ἀριστοφ. Ἱππ. 491, ἂν καὶ [[σποράδην]] εἰσήχθη ὑπὸ τῶν ἀντιγραφέων ὡς ἐν Πλάτ. Λύσ. 216C)· - μέλλ. ὀλισθήσω Ἑβδ. Νόνν.· -πρκμ. ὠλίσθηκα, Ἱππ. π. Ἄρθρ. 823 ἐν τέλ. 829 ἐν τέλ.· - ἀόρ. α΄ [[ὠλίσθησα]], Ἀνθ. Π. 9. 125, Στράβ., κτλ.· μετοχ. θηλ. ὀλισθήσασα, Νικ. Ἀποσπ. 2. 55 ([[ὅπερ]] πρέπει νὰ ἀποκατασταθῇ ἀντὶ τοῦ ὀλισθήνασα. ὁ αὐτ. ἐν Ἀλεξιφ. 89), πρβλ. Λοβ. Φρύν. 742· ἀλλὰ τοῖς δοκίμοις ἀείποτε ἀόρ. β΄ ὤλισθον: μετοχ. [[ὀλισθών]]: ἀπαρ. ὀλισθεῖν· - ὁ Ὅμ. χρῆται τῇ λέξει μόνον ἐν τῇ Ἰλ., κατὰ γ΄ ἑν. [[πρόσωπον]] τοῦ ἀορ. β΄ ὄλισθε, [[ἄνευ]] αὐξήσ· (ἴδε ἐν τέλ.) «Γλιστρῶ», ἔνθ’ [[Αἴας]] μὲν ὄλισθε θέων Ἰλ. Ψ. 774· ἐκ δὲ οἱ [[ἧπαρ]] ὄλισθε, ἔπεσε τὸ [[ἧπαρ]] ἐξ [[αὐτοῦ]], Υ. 470· ἐξ ἀντύγων ὤλισθε, ἐγλύστρισεν ἐκ. Σοφ. Ἠλ. 746· [[οὕτως]], ὀλ. τῆς χειρὸς ὁ [[σίδηρος]] Ἀριστ. Μηχαν. 21, 1.· νηὸς ὀλισθὼν Ἀνθ. Π. 9. 267· ὀλ. εἵσω, ἔξω, ἐπὶ ὀστοῦ ἐξερχομένου ἐκ τοῦ ἁρμοῦ πρὸς τὰ ἔσω ἢ πρὸς τὰ ἔξω, Ἱππ. π. Ἀγμ. 762, 776· - θαυμαστὰ γὰρ τὸ [[τόξον]] ὡς ὀλισθάνει, «γλιστρᾷ», χάνει τὴν δύναμίν του, Σοφ. Ἀποσπ. 963· - μεταφορ., ὀλ. εἰς νοῦσον Ἀνθ. Π.7. 233· ἐς Ἅιδου Ἑλλ. Ἐπιγράμμ. 587· ἐκ ζωῆς αὐτόθ. 155· καὶ ἐπὶ ἠθικῆς ἐννοίας, [[πίπτω]], [[ἁμαρτάνω]], Ἀριστοφ. Βάτρ. 690. 2) «γλιστρῶ», [[τρέχω]] εὐκόλως, ῥέω, ἡ [[γλῶττα]] ὀλ. ἐν τῷ λάβδᾳ Πλάτ. Κρατ. 427Β· [[βέλος]] διὰ σαρκὸς ὄλισθεν Θεόκρ. 25. 230. ΙΙ. Μεταβ. κατ’ ἐνεστ., ἐξαρθρῶ, στραγγουλίζω δι’ ὀλισθήματος, ὠλισθήκει τὸν γλουτὸν Φιλόστρ. 129. 2) [[κάμνω]] νὰ ὀλισθήσῃ τις, τινὰ Νείλου Παραινέσ. 50. (Ἴσως ἐκ τῆς √ΛΙΣ, [[λισσός]], [[λεῖος]], [[ὥστε]] τὸ ὁ- [[εἶναι]] εὐφων. Ἴδε Κόντου Γλωσσ. Παρατηρ. σ. 530. | |lstext='''ὀλισθάνω''': ([[ὡσαύτως]] -αίνω Ἀριστ. Προβλ. 24. 1. 25. 11, Πολύβ., κλ., ἀλλ’. [[οὐδέποτε]] παρὰ τοῖς δοκίμοις τῶν Ἀττ. Πόρσ. εἰς Εὐρ. Φοιν. 1398, Δινδ. εἰς Ἀριστοφ. Ἱππ. 491, ἂν καὶ [[σποράδην]] εἰσήχθη ὑπὸ τῶν ἀντιγραφέων ὡς ἐν Πλάτ. Λύσ. 216C)· - μέλλ. ὀλισθήσω Ἑβδ. Νόνν.· -πρκμ. ὠλίσθηκα, Ἱππ. π. Ἄρθρ. 823 ἐν τέλ. 829 ἐν τέλ.· - ἀόρ. α΄ [[ὠλίσθησα]], Ἀνθ. Π. 9. 125, Στράβ., κτλ.· μετοχ. θηλ. ὀλισθήσασα, Νικ. Ἀποσπ. 2. 55 ([[ὅπερ]] πρέπει νὰ ἀποκατασταθῇ ἀντὶ τοῦ ὀλισθήνασα. ὁ αὐτ. ἐν Ἀλεξιφ. 89), πρβλ. Λοβ. Φρύν. 742· ἀλλὰ τοῖς δοκίμοις ἀείποτε ἀόρ. β΄ ὤλισθον: μετοχ. [[ὀλισθών]]: ἀπαρ. ὀλισθεῖν· - ὁ Ὅμ. χρῆται τῇ λέξει μόνον ἐν τῇ Ἰλ., κατὰ γ΄ ἑν. [[πρόσωπον]] τοῦ ἀορ. β΄ ὄλισθε, [[ἄνευ]] αὐξήσ· (ἴδε ἐν τέλ.) «Γλιστρῶ», ἔνθ’ [[Αἴας]] μὲν ὄλισθε θέων Ἰλ. Ψ. 774· ἐκ δὲ οἱ [[ἧπαρ]] ὄλισθε, ἔπεσε τὸ [[ἧπαρ]] ἐξ [[αὐτοῦ]], Υ. 470· ἐξ ἀντύγων ὤλισθε, ἐγλύστρισεν ἐκ. Σοφ. Ἠλ. 746· [[οὕτως]], ὀλ. τῆς χειρὸς ὁ [[σίδηρος]] Ἀριστ. Μηχαν. 21, 1.· νηὸς ὀλισθὼν Ἀνθ. Π. 9. 267· ὀλ. εἵσω, ἔξω, ἐπὶ ὀστοῦ ἐξερχομένου ἐκ τοῦ ἁρμοῦ πρὸς τὰ ἔσω ἢ πρὸς τὰ ἔξω, Ἱππ. π. Ἀγμ. 762, 776· - θαυμαστὰ γὰρ τὸ [[τόξον]] ὡς ὀλισθάνει, «γλιστρᾷ», χάνει τὴν δύναμίν του, Σοφ. Ἀποσπ. 963· - μεταφορ., ὀλ. εἰς νοῦσον Ἀνθ. Π.7. 233· ἐς Ἅιδου Ἑλλ. Ἐπιγράμμ. 587· ἐκ ζωῆς αὐτόθ. 155· καὶ ἐπὶ ἠθικῆς ἐννοίας, [[πίπτω]], [[ἁμαρτάνω]], Ἀριστοφ. Βάτρ. 690. 2) «γλιστρῶ», [[τρέχω]] εὐκόλως, ῥέω, ἡ [[γλῶττα]] ὀλ. ἐν τῷ λάβδᾳ Πλάτ. Κρατ. 427Β· [[βέλος]] διὰ σαρκὸς ὄλισθεν Θεόκρ. 25. 230. ΙΙ. Μεταβ. κατ’ ἐνεστ., ἐξαρθρῶ, στραγγουλίζω δι’ ὀλισθήματος, ὠλισθήκει τὸν γλουτὸν Φιλόστρ. 129. 2) [[κάμνω]] νὰ ὀλισθήσῃ τις, τινὰ Νείλου Παραινέσ. 50. (Ἴσως ἐκ τῆς √ΛΙΣ, [[λισσός]], [[λεῖος]], [[ὥστε]] τὸ ὁ- [[εἶναι]] εὐφων. Ἴδε Κόντου Γλωσσ. Παρατηρ. σ. 530. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 23: | Line 29: | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''ὀλισθάνω και ὀλισθαίνω:''' αόρ. | |lsmtext='''ὀλισθάνω και ὀλισθαίνω:''' αόρ. βʹ [[ὤλισθον]], Επικ. [[ὄλισθον]]· μέλ. <i>ὀλισθήσω</i>, αόρ. αʹ [[ὠλίσθησα]], παρακ. <i>-ηκα</i> είναι μεταγεν.·<br /><b class="num">1.</b> [[γλιστρώ]], [[γλιστρώ]] και [[πέφτω]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐξ ἀντύγων ὤλισθε</i>, γλίστρησε και έπεσε από το [[άρμα]], σε Σοφ.· μεταφ., [[διαπράττω]] [[σφάλμα]], αμαρτάνω, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[γλιστρώ]], [[τρέχω]] εύκολα, ρέω, σε Θεόκρ. | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[to slide]], [[to slip]], [[to glide]] (Att.).<br />Other forms: <b class="b3">-αίνω</b> (Arist., hell.), aor. <b class="b3">ὀλισθ-εῖν</b> (Il.), <b class="b3">-ῆσαι</b> (Hp., hell.), <b class="b3">-ῆναι</b> (Nic.), 2. sg. | |etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[to slide]], [[to slip]], [[to glide]] (Att.).<br />Other forms: <b class="b3">-αίνω</b> (Arist., hell.), aor. <b class="b3">ὀλισθ-εῖν</b> (Il.), <b class="b3">-ῆσαι</b> (Hp., hell.), <b class="b3">-ῆναι</b> (Nic.), 2. sg. [[ὤλισθας]] (epigr. Ia--Ip), fut. [[ὀλισθήσω]] (hell.), perf. [[ὠλίσθηκα]] (Hp.).<br />Compounds: Often with prefix, e.g. <b class="b3">ἀπ-</b>, <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">ὑπ-</b>.<br />Derivatives: 1. Verbal subst.: <b class="b3">ὀλίσθ-ημα</b> n. [[fall]], [[sprain]] (Hp., Pl.), <b class="b3">-ησις</b> (also <b class="b3">ἀπ-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">περι-</b>) f. [[slipping]], [[spraining]] (medic., Plu.); on the meaning-difference between <b class="b3">ὀλίσθ-ημα</b> and <b class="b3">-ησις</b> Holt Les noms d'action en <b class="b3">-σις</b> 138; backformation [[ὄλισθος]] m. [[lubricity]] (Hp., hell.), also name of a slippery fish (Opp.; Strömberg Fischnamen 28). 2. Verbal adj.: <b class="b3">ὀλισθ-ηρός</b> <b class="b2">slippery,</b> (Pi., IA), <b class="b3">-ήεις</b> <b class="b2">id.</b> (AP; poet. formation cf. Schwyzer 527), <b class="b3">-ανωτέρα</b> <b class="b2">id.</b> (nom. f. sg.; Gal,; rather from [[ὀλισθάνω]] than with Thumb IF 14, 346 f. from [[ὄλισθος]]), [[ὀλισθός]] <b class="b2">id.</b> (Hdn. Gr. 1, 147; prob. first to [[ὄλισθος]] w. accentshift), <b class="b3">-ητικός</b> [[making slippery]] (Hp.). -- On its own stands [[ὀλισθράζω]] = [[ὀλισθάνω]] (Epich., Hp. ap. Gal. 19, 126) as if from <b class="b3">*ὄλισθρος</b>, cf. <b class="b3">ὀλιβ(ρ)άξαι</b> from [[ὀλιβρός]] (s.v.).<br />Origin: IE [Indo-European] [960] <b class="b2">*s(h₃)lidʰ-</b> [[glide]]<br />Etymology: The themat. root-aorist [[ὀλισθεῖν]], from which all other forms derive, direct or indirectly, and whose function as aorist was perhaps connected with the rise of the present in <b class="b3">-άνω</b> (to which later <b class="b3">-αίνω</b>; Schwyzer 748 with Brugmann Grundr.2 II: 3, 365), recalls <b class="b3">-δαρθεῖν</b> (: <b class="b3">δαρ-θάνω</b>), [[αἰσθέσθαι]] ( : [[αἰσθάνομαι]]) and can like this contain an enlarging IE [[dh-]]element with Gr. [[σθ]] from [[dh-dh]]. As source of [[σθ]] however, also IE [[dh-t]] can be considered, with [[βλαστεῖν]] ( : [[βλαστάνω]]), [[ἁμαρτεῖν]] ( : [[ἁμαρτάνω]]) as parallel (Schwyzer 703f.). -- Orig.. <b class="b3">*ὀλιθ-</b>, with prothet. <b class="b3">ὀ-</b> can well be sompared with a verb for [[glide]], [[shove]] in Germ. and Balt., e.g. OE [[slīdan]] (NEngl. [[slide]]), MHG [[slīten]], Lith. [[slýs-ti]], pret. [[slýd-au]] (with second. [[y]] beside [[slidùs]] [[smooth]], [[slippery]]). Here further isolated nouns in Slav. and Celt.: OCS [[slědъ]], Russ. [[sled]] m. [[trace]] (IE <b class="b2">*sloidh-o-</b>), NIr. [[slaod]] [[gliding mass]] (formation unclear). Also the not certainly interpreted Skt. [[srédhati]] about [[stumble]], [[make a mistake]] may belong here. When we analyse as [[sli-dh-]] (cf. Benveniste Origines 192) also [[ὀλιβρόν]] etc. may be connected, s. v. Furher forms w. lit. in WP. 2, 707f., Pok. 960f., Vasmer s. [[sled]], Fraenkel s. [[slidùs]]. S. also 1. [[λοῖσθος]]. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
