δίκη: Difference between revisions

|lstext='''δίκη''': [ῐ], ἡ, (ἴδε ἐν. λ. [[δείκνυμι]])· - τὸ ὀρθὸν, τὸ δίκαιον· ἀλλ’ [[ἐπειδὴ]] κατὰ τοὺς ἀρχαίους χρόνους τὸ δίκαιον ἐξηρτᾶτο ἐκ τῆς συνηθείας, ἡ ἐξ ἀρχῆς [[σημασία]] τῆς λέξεως [[δίκη]] ἦτο [[συνήθεια]], [[ἕξις]], αὕτη [[δίκη]] ἐστὶ βροτῶν, αὕτη [[εἶναι]] ἡ [[φύσις]] τῶν θνητῶν, Ὀδ. Λ. 218· ἡ γὰρ [[δίκη]] ἐστὶ γερόντων Ω.255, κτλ.· ἥ τ’ ἐστὶ [[δίκη]] θείων βασιλήων Δ.691· ἡ γὰρ δμώων [[δίκη]] ἐστὶν Ξ.59, κτλ.· - ἡ γὰρ [[δίκη]] ὁππότε…, αὕτη [[εἶναι]] ἡ [[συνήθεια]], [[ὁπόταν]]…, Τ.168· δίκην ἐφέπειν τινός, [[μετέρχομαι]] τόν τρόπον τινός, μιμοῦμαί τινα, Πίνδ. Π. 1. 97·― ἡ [[συνήθης]] [[πορεία]] τῶν πραγμάτων, ἐκ τοτέων ὁ [[θάνατος]] οὐ γίνεται κατά γε δίκην, οὐδ’ἢν γένηται Ἱππ. Κεφ. Τρωμ. 898· [[ἐντεῦθεν]], 2) ἐπιρρηματικῶς κεῖται ἡ αἰτ. δίκην, κατὰ τὸν τρόπον, κατὰ τὴν συνήθειαν τοῦ…, [[μετὰ]] γεν., Πίνδ. Π.2.155, Σοφ. Ἀποσπ. 587, καὶ [[συχνάκις]] παρὰ Πλάτ. (ἴδε Ruhnk. Τίμ.)· ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐπὶ ζῴων, ἀλλ’ [[ὡσαύτως]] καὶ ἐπὶ πραγμάτων, ὡς δίκην ὕδατος, ἀγγείου Αἰσχύλ. Θήβ. 85. Πλάτ. Φαίδρ. 235D· [[ὡσαύτως]] ὡς τὸ [[χάριν]], [[ἕνεκα]]…, Schneidewin Σιμων. σ. 74 ΙΙ. καλὴ [[συνήθεια]], [[τάξις]] [[ἁρμονία]], [[νόμος]], δίκαιον· μή τι δίκης ἐπιδευές, μηδὲν ὀλιγώτερον ἢ κατώτερον τοῦ ὀρθοῦ, Ἰλ. Τ. 180· ἀντίθ. βία, [[ἰσχύς]], [[δύναμις]] ἐπιβαλλομένη, Ἰλ. Π. 388, Ὀδ. Ξ. 84· προσωποπ. ὡς θεά, [[θυγάτηρ]] τοῦ Διὸς καὶ τῆς Θέμιδος, ὡς τὸ Ρωμ. Poena, Ἡσ. Θ. 902, Αἰσχύλ. Θήβ. 662, κτλ.· Δίκης βωμὸς ὁ αὐτ. Ἀγ. 384, Εὐμ. 539 ― παρὰ Πινδ. Ἀλήθεια, Π. 8. 100. 2) [[δίκη]] ἐστί, ὡς τὸ δίκαιόν ἐστι, Αἰσχύλ. Ἀγ. 259, πρβλ. 811, Εὐμ. 257. 3) ἐν ποικίλαις ἐπιρρηματ. χρήσεσι δίκῃ, δικαίως, [[προσηκόντως]], ὀρθῶς, Ἰλ. Ψ. 542, Τραγ.· ἐν δίκῃ Πίνδ. Ο. 6. 19. Σοφ. Τρ. 1069, κτλ.· σὺν δίκῃ Θέογν. 196, Πίνδ. Π. 9. 170, Αἰσχύλ., κτλ.· κατὰ δίκην Ἡρόδ. 7. 35, Εὐρ. Τρῳ. 888· [[μετὰ]] δίκης Πλάτ. Νόμ. 643Ε· πρὸς δίκης Σοφ. Ο. Τ. 1014, Ἠλ. 1211· ἀντίθ. παρὰ δίκην Πίνδ. Ο. 2. 30, κτλ·. [[ἄνευ]] ἢ ἄτερ δίκης Αἰσχύλ. Εὐμ. 554, Ἱκέτ. 703· [[πέρα]] δίκης ὁ αὐτ. Πρ. 30· βίᾳ δίκης ὁ αὐτ. Ἱκέτ. 430· [[δίχα]] δίκης Πλούτ. Ἀγησ. 32. ΙΙΙ. [[κρίσις]], γνώμη, [[ἀπόφασις]], δίκην [[ἰθύντατα]] εἰπεῖν, [[ἐκφέρω]] ἀπόφασιν διακαιοτάτην (πρβλ. [[ἰθύς]]), Ἰλ. Σ. 508· ἰδίως κατὰ πληθ., αἱ δίκαιαι κρίσεις τῶν βασιλέων, Λυκίην εἴρυτο δίκῃσί τε καὶ σθένεϊ ᾧ Π. 542, πρβλ. Ὀδ. Γ. 244, κτλ.· [[ἐντεῦθεν]] [[καθόλου]] ἐπὶ πάσης ἀποφάσεως ἢ κρίσεως, δίκαι σκολιαί, ἀντίθ. ἰθεῖαι, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 217, 248, πρβλ. 260, Ἰλ. Ψ. 579. IV. μεθ’ Ὅμηρ., ἐπὶ πάσης ἐνεργείας καθιερωμένης πρὸς καθορισμὸν τοῦ κατὰ νόμον δικαίου καὶ ἀπονομὴν τῆς δικαιοσύνης, [[ἑπομένως]], 1) πᾶσα [[ὑπόθεσις]] δικαστική, [[διαδικασία]], Δημ. 298. 2· [[κυρίως]], ἰδιωτικὴ [[δίκη]], κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὸ γραφὴ (δημοσία [[καταγγελία]], [[δίκη]] ἐπὶ δημοσίου ἐγκλήματος), Λυσ. 95. 42, κτλ., πρβλ. Πλάτ. Εὐθύφρ. 2Α· (κατὰ τὸν Πολυδ. Θ΄, 41, ἐκαλοῦντο αἱ γραφαὶ δίκαι, οὐ μέντοι αἱ δίκαι καὶ γραφαί)· πρβλ. γράφομαι, [[δικάζω]], [[εἰσάγω]], [[ἐμπορικός]], [[κρίνω]], [[κυρόω]], [[λαγχάνω]], [[ὀφλισκάνω]]· οἱ δίκην ἔχοντες, οἱ διαδικαζόμενοι, Keil Ἐπιγρ. 4. b. 8, πρβλ. Πλούτ. Κικ. 17. 2) αὐτὴ ἡ ἐκδίκασις τῆς ὑποθέσεως, πρὸ δίκης Θουκ. 1. 141, Ἰσαῖ. 57. 27, κτλ.· [[δίκη]] γίγνεται Θουκ, 2. 53· καὶ τὸ [[δικαστήριον]] ἐν ᾧ ἐξεδικάσθη αὕτη, ἐν ὑμῖν ἐστι καὶ τῇ δίκῃ Ἀντιφῶν 142. 5· [[εὐθεῖα]] [[δίκη]] (ἴδε [[εὐθυδικία]]) Αἰσχύλ. Εὐμ. 433. 3) τὸ ἐπιδιωκόμενον διὰ τῆς δίκης ἢ τὸ [[ἀποτέλεσμα]] αὐτῆς, [[ἐξιλασμός]], ἱκανοποίησις, [[ποινή]], [[πρόστιμον]], δίκην τίνειν, ἐκτίνειν Ἡρόδ. 9, 94, Σοφ. Αἴ. 113· καὶ [[συχνάκις]], δίκην ἢ δίκας διδόναι, τιμωροῦμαι, Λατ. poenas dare, Ἡρόδ. καὶ Ἀττ. (ἀλλὰ δίκας δ., ἐν Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 703, [[διανέμω]], ἀποδίδω δικαιοσύνην)· δίκας διδόναι τινί, πληρώνω εἴς τινα, Ἡρόδ. 1. 2· τινός, διά τι [[πρᾶγμα]], ὁ αὐτ. 106· τῶνδέ μοι δώσει δίκας Σοφ. Ἠλ. 538 κτλ.· [[ὡσαύτως]], ἀντὶ ἢ ὑπέρ τινος Ἀριστοφ. Πλάτ. 433, Λυσίας 100. 9· [[ὡσαύτως]], δίκην διδόναι ὑπό τινος, τιμωροῦμαι ὑπό…, Πλάτ. Γοργ. 525Β· [[ἀλλά]], δίκας δοῦναι [[ἤθελον]], συγκατετίθεντο νὰ ὑποβληθῶσιν εἰς δίκην, Θουκ. 1. 28· ― δίκας λαμβάνειν εἶνε [[ἐνίοτε]] = τῷ δ. διδόναι, Λατ. dare poenas, Ἡρόδ. 1. 115, Δημ. 110, ἐν τέλ., πρβλ. Ἐλμσλ. [[Ἡρακλ]]. 852· ἀλλὰ συνήθως = τῷ Λατ. sumere poenas, [[ἐπιβάλλω]] ποινήν, ἐκδίκησιν [[λαμβάνω]], Λυσ. 94. 27, κτλ.· λαβεῖν δίκην [[παρά]] τινος Δημ. 544. 6, κτλ.· ― οὕτω, δίκην ἔχειν, ἔχω τὴν τιμωρίαν τινός, Ἀντιφῶν 124. 45, Πλάτ. Πολ. 529C (ἀλλ’ [[ὡσαύτως]], ἔχω ἱκανοποίησιν, ὁ αὐτ. Νόμ. 319Ε· [[παρά]] τινος Ἡρόδ. 1. 45)· ― οὕτω καί, δίκας ἢ δίκην [[ὑπέχω]], ὑφίσταμαι δίκην, ὑποβάλλομαι εἰς δίκην, ὁ αὐτ. 2. 118, πρβλ. Σοφ. Ο. Τ. 552· δίκην παρέχειν Εὐρ. Ἱππ. 50· ― δίκην [[ὀφλεῖν]] ὑπό τινος, καταδικάζομαι εἰς ποινήν, Πλάτ. Ἀπολ. 39Β· δίκας λαγχάνειν τινὶ Δημ. 539. 23· δίκης τυγχάνειν [[παρά]] τινος ὁ αὐτ. 561. 1· δίκην ὀφλισκάνειν ἢ [[ὀφλεῖν]] ὁ αὐτ. 539. 21., 1158. 19, πρβλ. Ἀντιφῶντ. 131. 1· δίκην [[φεύγω]], εἶμαι ὁ κατηγορούμενος ἐν τῇ δίκῃ (ἀντίθ. [[διώκω]], εἶμαι ὁ [[κατήγορος]]), Δημ. 985. 6· ― δίκας αἰτέειν, ζητῶ ἱκανοποίησιν, τινός, διά τι [[πρᾶγμα]], Ἡρόδ. 8. 114· δ. ἐπιτιθέναι τινὶ ὁ αὐτ. 1. 120· τινός, διά τι [[πρᾶγμα]], Ἀντιφῶν 125. 37· ἐπιφέρειν Ἀριστ. Πολ. 5. 3, 4· δίκας ἀφιέναι τινὶ Δημ. 540. 11· δίκας [[ἑλεῖν]], ἴδε ἐν λ. ἔρημος ΙΙ· δίκην τείσασθαι, ἴδε [[τίνω]] ΙΙ· ― ἐπὶ τέλους, δίκας διδόναι καὶ λαμβάνειν παρ’ [[ἀλλήλων]], ἐπὶ ὑποτελῶν πολιτειῶν, αἵτινες ὤφειλον νὰ δικάζωσι τὰς ὑποθέσεις των ἐν τοῖς δικαστηρίοις τῆς ἀρχούσης πολιτείας, ὡς οἱ Αἰγινῆται ἐν Ἐπιδαύρῳ καὶ οἱ σύμμαχοι ἐν Ἀθήναις, Ἡρόδ. 5. 83, πρβλ. Ξεν. Ἀθην. 1, 18· δ. τῶν διαφόρων ἀλλήλοις διδόναι καὶ δέχεσθαι, ὑποβάλλειν τὰς πρὸς ἀλλήλους διαφορὰς εἰς εἰρηνικὴν διάλυσιν, Θουκ. 1, 40.