εξαιρώ: Difference between revisions

|mltxt=(AM ἐξαιρῶ, -έω) [[αιρώ]]<br /><b>1.</b> [[βγάζω]] από [[μέσα]], [[αφαιρώ]]<br /><b>2.</b> δεν [[συμπεριλαμβάνω]] με άλλους, [[αποκλείω]] («τὰς μητέρας ἐξελόντες», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> για ειδικούς λόγους [[απαλλάσσω]] ή [[αποκλείω]] κάποιον από [[καθήκον]] ή [[δικαίωμα]] («ο [[νόμος]] εξαιρεί τα [[παιδιά]] τών πολυτέκνων»)<br /><b>2.</b> <b>γραμμ.</b> <b>μέσ.</b> [[εξαιρούμαι]]<br />δεν περιλαμβάνομαι, [[αποκλίνω]] από τον γενικό κανόνα<br /><b>μσν.</b><br />(η μτχ. παρακμ. ως επίθ.) <i>ἐξῃρημένος</i>, -<i>η</i>, -<i>ον</i><br /><b>1.</b> [[ξεχωριστός]], [[εξαιρετικός]]<br /><b>2.</b> [[υπερβολικός]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br /><b>1.</b> [[απελευθερώνω]] («ἐξελοῡ αὐτὸν ἀπὸ παντὸς κακοῡ»)<br /><b>2.</b> [[υπερβαίνω]] («οὐσίας ὁ θεὸς ἐξῄρηται καὶ ἔστιν ὑπερουσίως», [[Διονύσιος]] [[Αρεοπαγίτης]])<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[βγάζω]], [[αφαιρώ]] με βίαιη [[κίνηση]]<br /><b>2.</b> <b>μέσ.</b> <i>ἐξαιροῡμαι</i><br />α) [[βγάζω]] [[κάτι]] έξω, [[ανασύρω]] («φαρέτρης ἐξείλετο πικρόν ὀϊστόν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />β) [[αποστερώ]] («Γλαύκῳ φρένας ἐξέλετο [[Ζεύς]]»<br />«του πήρε τα μυαλά, <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>3.</b> <b>παθ.</b> <i>ἐξαιροῡμαι</i><br />α) (για [[φορτίο]]) ξεφορτώνομαι<br />β) [[υπερέχω]]<br /><b>4.</b> (για αιχμαλώτους, [[λάφυρα]] <b>κ.λπ.</b>) [[διαλέγω]] και [[δίνω]] σε κάποιον για να τον τιμήσω («Δημοσθένει έξῃρέθησαν [[τριακόσιοι]] πανοπλίαι», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>5.</b> (για χώρο) [[ξεχωρίζω]] και [[αφιερώνω]] σε κάποιον («τῷ βασιλέι... τεμένεα ἐξελών», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>6.</b> [[αφαιρώ]] βίαια [[κάτι]] πολύτιμο<br /><b>7.</b> [[διώχνω]] [[κάτι]] από τη [[θέση]] του («περιιὼν τὸν νηὸν κύκλῳ ἐξαίρεε τοὺς στρουθούς», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>8.</b> (για ψυχική [[κατάσταση]]) [[παύω]] («ὀδυρμοὺς ἄρα ἐξαιρήσομεν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>9.</b> [[εξολοθρεύω]], [[αφανίζω]]<br /><b>10.</b> (για πόλεις, σπίτια <b>κ.λπ.</b>) [[καταστρέφω]] από τα θεμέλια, [[ισοπεδώνω]] («τὴν πόλιν ταύτην ἐθέλων ἐξελεῑν», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>11.</b> [[εξουδετερώνω]], [[εκμηδενίζω]] («φθίνοντα γὰρ Δαλίου θέσφατ' ἐξαιροῡσιν ἤδη», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>12.</b> [[εκτελώ]], [[φέρνω]] σε [[πέρας]].