3,244,152
edits
ἀνοίγνυμι: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - "S.''OC''" to "S.''OC''"
m (Text replacement - " <span class="bld">" to "<span class="bld">") |
Tags: Mobile edit Mobile web edit |
||
| (26 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=anoignymi | |Transliteration C=anoignymi | ||
|Beta Code=a)noi/gnumi | |Beta Code=a)noi/gnumi | ||
|Definition= | |Definition=Lys.12.10; [[ἀνοίγω]] Pi.''P.''5.88, [[Herodotus|Hdt.]]3.37,117, and Att. as ''IG''1.32 (συν-), al.: later ἀνοιγνύω Demetr.''Eloc.''122, Paus. 8.41.4: impf.<br><span class="bld">A</span> ἀνἔῳγον Il.16.221, al., [[Herodotus|Hdt.]]1.187, etc.; also [[ἀνῷγον]] Il.14.168; rarely ἤνοιγον X.''HG''1.1.2 and 6.21; Ion. and Ep. [[ἀναοίγεσκον]] Il.24.455; late ἀνεῴγνυον App.''BC''4.81, etc.: fut. ἀνοίξω Ar. ''Pax''179: aor. ἀνέῳξα Id.''V.''768, Th.2.2, Hp.''Vict.''2.56, part. [[ἀνεῴξας]] ''CIG''(add.) 4300d (Antiphellus); also [[ἤνοιξα]] X.''HG''1.5.13 and in late Prose; Ion. [[ἄνοιξα]] [[Herodotus|Hdt.]]1.68 (best codd. [[ἀνῷξα]]), 4.143, 9.118; ''poet.'' ἀνῷξα Theoc.14.15, κἀνῷξε Phld.''Acad.Ind.''p.103 M.: pf. ἀνέῳχα D. 42.30, Men.229; ἀνέῳγα Aristaenet.2.22 (v. infr.): plpf. ἀνεῴγει Pherecr.86(Pors.):—Pass., ἀνοίγνῠμαι E.''Ion''923, [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''1326: late fut. ἀνοιχθήσομαι [[LXX]] ''Is.''60.11, Epict.''Ench.''33.13 ([[varia lectio|v.l.]]); ἀνοιγήσομαι [[LXX]] ''Ne.''7.3, ''PMag.Par.''1.358; ἀνεῴξομαι X.''HG''5.1.14: pf. ἀνέῳγμαι E.''Hipp.''56, Th.2.4, etc.; ἀνῷγμαι Theoc.14.47; later [[ἤνοιγμαι]] (δι-) best reading in Hp.''Epid.''7.80, cf. J.''Ap.''2.9; plpf. ἀνέῳκτο X.''HG''5.1.14 (pf. 2 [[ἀνέῳγα]] is used in pass. sense in Hp.''Morb.''4.39, ''Cord.''7, and later Prose, as Plu.2.693d, ''Ev.Jo.''1.51, ''2 Ep.Cor.''6.11, Luc.''Nav.'' 4 (though he condemns it ''Sol.''8); but in Att., only Din.''Fr.''81): aor. ἀνεῴχθην E.''Ion''1563, subj. ἀνοιχθῆ D.44.37, opt. ἀνοιχθείην Pl. ''Phd.''59d, part. ἀνοιχθείς Th.4.130, Pl.''Smp.''216d; later ἠνοίχθην Paus.2.35.7, [[LXX]] ''Ps.''105(106).17; and aor. 2 ἠνοίγην ''Ev.Marc.''7.35, Luc.''Am.''14, etc.—In late Gr., very irreg. forms occur, ἠνέῳξα [[LXX]] ''Ge.''8.6; ἠνέωχα ''PMag.Par.''1.2261; ἠνέῳγμαι ''Apoc.''10.8, Hld.9.9; ἠνεῴχθην [[LXX]] ''Ge.''7.11; also aor. 1 inf. ἀνωίξαι Q.S.12.331; ἀνωίχθην [[Nonnus Epicus|Nonn.]] ''[[Dionysiaca|D.]]'' 7.317:—[[open]], of doors, etc., <b class="b3">ἀναοίγεσκον μεγάλην κληῗδα</b> [[they tried to put back]] the bolt [[so as to open]] [the door], Il.24.455, cf. 14.168; πύλας ἀνοῖξαι A.''Ag.''604; θύραν Ar.''V.''768; also without θύραν, ἐπειδὴ αὐτῷ ἀνέῳξέ τις Pl.''Prt.''310b, cf. 314d; <b class="b3">χηλοῦ δ' ἀπὸ πῶμ' ἀνέῳγε</b> [[took off the cover and opened it]], Il.16.221; φωριαμῶν ἐπιθήματα κάλ' ἀνέῳγεν 24.228; so <b class="b3">ἀ. σορόν, θήκας</b>, [[Herodotus|Hdt.]]1.68,187; κιβωτόν Lys. 12.10; <b class="b3">ἀ. σήμαντρα, σημεῖα, διαθήκην</b>, [[open]] seals, etc., X.''Lac.''6.4, D. 42.30, Plu.''Caes.''68; and metaph., καθαρὰν ἀνοίξαντι κλῇδα φρενῶν E. ''Med.''660; <b class="b3">ἀ. βίβλινον</b> (''[[sc.]]'' οἶνον) [[tap]] it, Theoc.14.15; <b class="b3">γῆρυν ἀνοίξας</b>, for [[στόμα]], Tryph.477; <b class="b3">ἀ. φιλήματα</b> [[kiss]] [[with open mouths]], Ach.Tat.2.37.<br><span class="bld">b</span> [[throw open]] for [[use]], [[γυμνάσιον]] ''OGI''529.11; <b class="b3">κἀνῷξε σχολὰς</b> [[open]]ed [[school]], Phld.''Acad.Ind.''p.103M.; <b class="b3">εἰ ἀνοίξω ἐργαστήριον;</b> shall I [[open]] a shop? Astramps.''Orac.''43p.5H.<br><span class="bld">2</span> metaph., [[lay open]], [[unfold]], [[disclose]], ὄνομα A.''Supp.''322; ἔργ' ἀναιδῆ [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''515, cf. E.''IA'' 326; λανθάνουσαν [[ἀτυχία]]ν Men.674.<br><span class="bld">3</span> as nautical term, abs., [[get into the open sea]], [[get clear of land]], X.''HG''1.1.2, 5.13, 6.21; but ἁλὸς κέλευθον ἀ. Pi.''P.''5.88 is to [[open]] or [[first]] [[show]] the way over the sea.<br><span class="bld">II</span> Pass., to [[be open]], [[stand open]], [[lie open]], ὄπισθε τῆς ἀνοιγομένης θύρης [[Herodotus|Hdt.]]1.9; ἀνεῳγμένην καταλαμβάνειν τὴν θύραν Pl.''Smp.'' 174e; ἀνεῳγμένας πύλας Ἅιδου E.''Hipp.''56; δικαστήρια ἀνοίγεται Pl. ''R.''405a; παρέξει τἀμπόρι' ἀνεῳγμένα [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Birds|Av.]]''1523; ἀνέῳκται τὸ [[δεσμωτήριον]] D.24.208; λέων τὰ ἐντὸς ἀνοιχθείς [[cut open]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''497b17; <b class="b3">κόλποι δι' ἀλλήλων ἀνοιγόμενοι</b> [[opening]] one into another, Plu.''Crass.'' 4: metaph., θησαυρὸς ὡς ἀνοίγνυται κακῶν E.''Ion''923. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{DGE | ||
| | |dgtxt=(ἀνοίγνῡμι) <b class="num">1</b> tr., en v. act. [[abrir]] τὴν κιβωτόν Lys.12.10, τὸ [[δεσμωτήριον]] D.24.209.<br /><b class="num">2</b> intr., en v. med. [[abrirse]] ἀνοιγνυμένων ψόφος ἤδη τῶν προπυλαίων ya se oye el ruido de los propileos al abrirse</i> Ar.<i>Eq</i>.1326<br /><b class="num">•</b>fig. θησαυρὸς ὡς ἀνοίγνυται κακῶν E.<i>Io</i> 923. | ||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<i>c.</i> [[ἀνοίγω]]. | |btext=<i>c.</i> [[ἀνοίγω]]: <i>impf.</i> [[ἀνέῳγον]], <i>f.</i> ἀνοίξω, <i>ao.</i> [[ἀνέῳξα]], <i>pf.</i> [[ἀνέῳχα]];<br /><i>pf.2 au sens intr.</i> [[ἀνέῳγα]], <i>pqp. au sens intr.</i> ἀνεῴγειν;<br /><i>Pass. impf.</i> ἀνεῳγόμην ; <i>f. Moy. au sens Pass.</i> ἀνοίξομαι, <i>f. réc.</i> [[ἀνοιχθήσομαι]] ; <i>ao.</i> ἀνεῴχθην > <i>inf.</i> ἀνοιχθῆναι ; <i>pf.</i> ἀνέῳγμαι, <i>pqp.</i> ἀνεῴγμην, <i>f.ant.</i> ἀνεῴξομαι;<br /><b>1</b> [[ouvrir]] : πύλας les portes ; κληΐδα IL retirer le verrou d'une porte qu'on ouvre ; [[πῶμα]] IL découvrir (un vase en ôtant) le couvercle ; <i>t. de mar.</i> se mettre au clair <i>en parl. de marins qui font leurs préparatifs de départ ou de combat</i>;<br /><b>2</b> <i>fig.</i> [[découvrir]], [[révéler]], [[déclarer]].<br />'''Étymologie:''' [[ἀνά]], [[οἴγω]]. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{pape | ||
| | |ptext=und [[ἀνοίγω]], Hom. <i>Il</i>. 24.455 ἀναοίγεσκον, fut. ἀνοίξω, impf. [[ἀνέῳγον]], Hom. <i>Il</i>. 14.168 [[ἀνῷγεν]], aor. [[ἀνέῳξα]] Plat. <i>Prot</i>. 310b, ion. [[ἀνῷξα]] Her. 1.68, inf. [[ἀνοῖξαι]] Aesch. <i>Ag</i>. 590, [[ἤνοιξα]] nur Sp., perf. I. [[ἀνέῳχα]] Dem. 42.30, ἀνεῳγμένη [[θύρα]] Plat. <i>Symp</i>. 174d, ἀνῷκται πάντα Theocr. 14.47, aor. pass. ἀνεῴχθην, ἀνοιχθείην Plat. <i>Phaed</i>. 59b, [[ἠνοίγην]] nur Sp., ἀνοιγήσομαι [[NT]] Matth. 7.7, ἠνεῴχθησαν 3.16;<br><i>[[öffnen]]</i>, was [[verschlossen]] ist, das Verschließende [[wegnehmen]], bei Hom. nur in letzterer Bdtg: κληῖδα ἀναοίγεσκον <i>Il</i>. 24.455, vgl. 14.168 κληῖδι κρυπτῇ· τὴν δ' οὐ θεὸς [[ἄλλος]] [[ἀνῷγεν]]; 16.221 χηλοῦ δ' ἀπὸ πῶμ' ἀνέῳγεν, vgl. 24.228, <i>Od</i>. 10.389; πύλας Aesch. <i>Ag</i>. 590; Her. 3.117; Dem. 59.99; θήκας παλαιάς Her. 3.37; σόρον 1.68; κιβωτόν Lys. 12.10; πίθον, ein Faß <i>[[anbohren]]</i>, wie [[οἶνον]], Theocr. 14.15; σημεῖα Dem. 42.30, das [[Siegel]] <i>[[lösen]]</i>, wie Xen. <i>Lac</i>. 6.4; διαθήκην, ein [[Testament]] [[öffnen]], Plut. <i>Caes</i>. 68; dah. [[absolut]], ἄνοιγε, mach' auf ! Übtr., von Seefahrern, <i>die hohe See [[gewinnen]]</i>, ''[[sc.]]'' θάλατταν, ὡς ἤνοιγε, ἤνοιξε, Xen. <i>Hell</i>. 1.1.2, 1.5.13; vgl. Pind. ἀνοίγων νηυσὶν κέλευθον <i>P</i>. 5.38. im <span class="ggns">Gegensatz</span> von κατακαλύπτειν, ἀνοίγειν λανθάνουσαν ἀτυχίαν Men. Stob. <i>fl</i>. 112.2. – Perf. II. [[ἀνέῳγα]], <i>[[offen]] [[stehen]]</i>, Att., [[obwohl]] Phryn. ἀνέῳκται ἡ [[θύρα]] dem ἀνέῳγε vorzieht, wohl weil [[letztes]] auch im Pf sein kann. | ||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ἀνοίγνῡμι:''' и ἀν-οίγω (impf. [[ἀνέῳγον]] - реже ἤνοιγον, эп. тж. [[ἀνῷγον]], эп. iter. ἄναοίγεσκον; aor. [[ἀνέῳξα]] и [[ἤνοιξα]] - ион. ἄνοιξα или [[ἀνῷξα]]; pf. [[ἀνέῳχα]]; pass.: pf. ἀνέῳγμαι - дор. [[ἀνῷγμαι]], NT [[ἠνέῳγμαι]]; pf. 2 [[ἀνέῳγα]]; aor. [[ἀνεῴχθην]], поздн. aor. 2 [[ἠνοίγην]])<br /><b class="num">1</b> [[отворять]], [[отпирать]], [[открывать]] (πύλας Aesch., Her., Thuc., Plut.; θύραν Arph.; σορόν Her.; κιβωτόν Lys.; τὸ [[δεσμωτήριον]] Plat.: ὁδοὺς πρός τι Plut.): ἁλὸς κέλευθον ναυσὶ ἀ. Pind. прокладывать морской путь;<br /><b class="num">2</b> [[вскрывать]], [[распечатывать]] (σήμαντρα Xen.; σημεῖα Dem.; διαθήκην Plut.): [[ἀνοῖξαι]] βίβλινόν (''[[sc.]]'' οἶνόν) τινι Theocr. распечатать для кого-л. сосуд с библинским вином; τὰ ἐντὸς ἀνοιχθείς Arst. подвергшийся (анатомическому) вскрытию;<br /><b class="num">3</b> [[отодвигать]], [[снимать]] или [[поднимать]] (κληῗδα θυράων, [[πῶμα]] ἀπὸ χηλοῦ Hom.);<br /><b class="num">4</b> открывать, обнаруживать; называть, рассказывать ([[ὄνομα]] Aesch.; ἔργ᾽ ἀναιδῆ Soph.: λανθάνουσαν ἀτυχίαν Men.);<br /><b class="num">5</b> (''[[sc.]]'' θάλατταν) выходить в открытое море, отплывагь ([[εἴκοσι]] ναυσίν Xen.). | |||
}} | }} | ||
{{ | {{ls | ||
| | |lstext='''ἀνοίγνυμι''': Λυσ. 12. 10· ἀνοίγω. Πινδ. Π. 5. 119, Ἡρόδ. 3. 37, 117, καὶ Ἀττ.· Ἐπ. [[ἀναοίγω]] Ἰλ. Ω. 455· μεταγεν. ἀνοιγνύω, Δημ. Φαλ. 122, Παυσ. 8. 41, 4: - παρατ. ἀνέῳγον Ἰλ. Π. 221, καὶ ἀλλαχοῦ, Ἡρόδ. 1. 187, Ἀττ.· [[ὡσαύτως]] [[ἀνῷγεν]] Ἰλ. Ξ. 168· σπανίως ἤνοιγον Ξεν. Ἑλ. 1. 1, 2 καὶ 6, 21· Ἰων. καὶ Ἐπ. ἀναοίγεσκον (ἴδε κατωτ.)· μεταγεν. ἀνεῴγνυον Ἀππ. Ἐμφ. 4. 81, κτλ.: - μέλλ. ἀνοίξω Ἀριστοφ. Εἰρ. 179: - ἀόρ. ἀνέῳξα ὁ αὐτ. Σφ. 768, Θουκ. 2. 2· μετοχ. ἀνεῴξας Συλλ. Ἐπιγρ. (προσθ.) 4300d: Ὡσαύτως ἤνοιξα Ξεν. Ἑλλ. 1. 5, 13 καὶ παρὰ μεταγεν. πεζοῖς, Ἰων. ἄνοιξα Ἡρόδ. 1. 68 (κοινῶς ἀνῷξα), 4. 143, 9. 118· ποιητ. ἀνῷξα Θεόκρ. 14 15: - πρκμ. ἀνέῳχα Δημ. 42. 30. 1048. 13, Μένανδ. ἐν «Θεττάλῃ» 3· [[ἀνέῳγα]] Ἀρισταίν. 2. 22· ὑπερσυντ. ἀνεῴγει Φερεκρ. ἐν «Κραπατάλλοις» 6 (ἴδε κατωτ.): - Παθ. ἀνοίγνυμαι Εὐρ. Ἴων 923, Ἀριστοφ. Ἱππ. 1326: μεταγενέστ. μέλλ. ἀνοιχθήσομαι Ἑβδ., Ἐπίκτ., κτλ.· ἀνοιγήσομαι Ἑβδ.· ἀνεῴξομαι Ξεν. Ἑλλ. 5. 1, 14: - πρκμ. ἀνέῳγμαι Εὐρ., Θουκ., κλ.· ἀνῷγμαι Θεόκρ. 14. 47· μεταγεν. ἤνοιγμαι (δι-) ἐκ διορθώσεως τοῦ Λιττρὲ ἐν Ἱππ. Ἐπιδ. 1229, πρβλ. Ἰωσήπ. κατὰ Ἀπ. 2. 9: ὑπερσ. ἀνέῳκτο Ξεν. Ἑλλ. 5. 1, 14· (ὁ πρκμ. β´ [[ἀνέῳγα]] εἴρηται μὲ παθητ. σημασ. ἐν Ἱππ. 269. 17., 502. 10, Πλούτ., κτλ.· ἀλλ’ [[οὐδαμοῦ]] παρὰ τοῖς δοκίμοις Ἀττικοῖς, ἐὰν ἐξαιρέσωμεν [[χωρίον]] τι τοῦ Δεινάρχ. ἐν τοῖς Ὀξον. Ἀνεκδ. 1. 52): - ἀόρ. ἀνεῴχθην Εὐρ. Ἴων 1563, ὑποτακτ. ἀνοιχθῇ Δημ. 44. 37, εὐκτ. ἀνοιχθείην Πλάτ. Φαίδων 59D· ἀνοιχθεὶς Θουκ. 4. 130, Πλάτ.· μεταγεν. ἠνοίχθην Παυσ. 2. 35, 4, Ἑβδ. καὶ ἀόρ. β´ ἠνοίγην Λουκ. Ἔρωτ. 14, κτλ. - Ἐν τῷ μεταγενεστέρῳ Ἑλληνισμῷ [[λίαν]] ἀνώμαλοι τύποι ἀπαντῶσιν: ἠνέῳξα Ἑβδ. (Γεν. η´, 6), Ἰώσηπ.· ἠνέῳγμαι Ἀποκάλ. ι´, 8, Ἡλιόδ. 9. 9· ἠνεῴχθην Ἑβδ. (Γεν. ζ´, 11)· [[ὡσαύτως]] ἀόρ. α´ ἀπαρ. ἀνωίξαι, Κόϊντ. Σμ. 12. 331· ἀνωίχθην Νόνν. Δ. 7. 317. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''ἀνοίγνῡμι:''' και ἀν-[[οίγω]], Επικ. ἀνα-[[οίγω]], σε Ομήρ. Ιλ.· παρατ. [[ἀνέῳγον]], Επικ. επίσης <i>ἀν-ῷγον</i>, [[σπανίως]] <i>ἤνοιγον</i>, Ιων. και Επικ. <i>ἀνα-οίγεσκον</i>· μέλ. <i>ἀν-οίξω</i>, αόρ. | |lsmtext='''ἀνοίγνῡμι:''' και ἀν-[[οίγω]], Επικ. ἀνα-[[οίγω]], σε Ομήρ. Ιλ.· παρατ. [[ἀνέῳγον]], Επικ. επίσης <i>ἀν-ῷγον</i>, [[σπανίως]] <i>ἤνοιγον</i>, Ιων. και Επικ. <i>ἀνα-οίγεσκον</i>· μέλ. <i>ἀν-οίξω</i>, αόρ. αʹ <i>ἀν-έῳξα</i> ή [[ἤνοιξα]], Ιων. <i>ἄνοιξα</i>, ποιητ. [[ἀνῷξα]], παρακ. <i>ἀν-έῳχα</i> ή <i>-έῳγα</i> — Παθ. ἀνοίγνυμαι, μέλ. <i>ἀν-εῴξομαι</i>, παρακ. <i>ἀν-έῳγμαι</i>, <i>-ῷγμαι</i>· γʹ ενικ. υπερσ. <i>ἀν-εῷκτο</i>, αόρ. αʹ <i>ἀν-εῴχθην</i>, υποτ. <i>ἀν-οιχθῶ</i>, ευκτ. <i>ἀν-οιχθείην</i>, <i>ἀν-οιχθείς</i>· αόρ. βʹ [[ἠνοίγην]]· στα μεταγεν. ελλην. συναντώνται ανώμαλοι τύποι <i>ἠνέῳξα</i>, <i>ἠνέῳγμαι</i>, <i>ἠνεῴχθην</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[ανοίγω]] πόρτες κ.λπ.· <i>ἀναοίγεσκον κληῖδα</i>, προσπάθησαν να βάλουν [[πίσω]] το μοχλό ώστε να ανοίξουν την πόρτα, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>πύλας θύραν ἀν</i>., σε Αισχύλ., Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[λύνω]], [[ανοίγω]], [[φανερώνω]], <i>πῶμ' ἀνέῳγε</i>, αφαίρεσε το [[κάλυμμα]] και το άνοιξε, σε Ομήρ. Ιλ.· μεταφ., <i>ἀνοίξαντι κλῇδα φρενῶν</i>, σε Ευρ.· ἀν. [[οἶνον]], [[ανοίγω]] [[κρασί]], σε Θεόκρ.<br /><b class="num">3.</b> [[αφήνω]] ανοιχτό, [[ξεσκεπάζω]], [[αποκαλύπτω]], [[ξετυλίγω]], σε Σοφ.<br /><b class="num">4.</b> ως [[ναυτικός]] όρος, απόλ., ανοίγομαι στη [[θάλασσα]], [[φεύγω]] από την [[ξηρά]], σε Ξεν.<br /><b class="num">II.</b> Παθ., είμαι [[ανοιχτός]], [[στέκομαι]] [[ανοιχτός]], για πόρτες, σε Ηρόδ., Πλάτ.· κόλποι δι'[[ἀλλήλων]] ἀνοιγόμενοι, ανοίγοντας ο [[ένας]] μέσα στον [[άλλο]], σε Πλούτ. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{grml | ||
| | |mltxt=(AM [[ἀνοίγω]], Α και [[ἀνοιγνύω]] και [[ἀνοίγνυμι]])<br /><b>1.</b> [[αποφράσσω]] [[κάτι]], του [[αφαιρώ]] το [[κάλυμμα]]<br /><b>2.</b> (για δικαστικές πράξεις) [[αποσφραγίζω]] και [[κοινοποιώ]]<br /><b>3.</b> [[απομακρύνω]] από τη [[στεριά]], [[φέρνω]] στο ανοιχτό [[πέλαγος]]<br /><b>4.</b> [[εγχειρίζω]], [[τέμνω]], [[κόβω]] το [[δέρμα]]<br /><b>5.</b> [[δημιουργώ]], [[ιδρύω]], [[συνιστώ]]<br /><b>6.</b> <b>μεσ.</b> [[ταξιδεύω]] στο ανοιχτό [[πέλαγος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />Ι. <b>ενεργ.</b><br /><b>1.</b> [[σκάβω]] τη γη για να [[κάνω]] [[αυλάκι]] ή θεμέλια<br /><b>2.</b> [[διανοίγω]], [[σχίζω]]<br /><b>3.</b> [[αρχίζω]], [[κάνω]] [[έναρξη]], [[ξεκινώ]] [[κάτι]]<br /><b>4.</b> (για καταστάσεις) [[προξενώ]], [[δημιουργώ]], [[βγάζω]] στη [[μέση]]<br /><b>5.</b> [[επιμηκύνω]], [[πλαταίνω]], [[φαρδαίνω]]<br /><b>6.</b> (για χρώματα ή χρωματισμούς) [[κάνω]] πιο φωτεινό, ανοιχτόχρωμο<br /><b>7.</b> (για πολυπληθείς συγκεντρώσεις) [[κάνω]] εύκολη τη [[διάβαση]], [[δημιουργώ]] [[πέρασμα]] σπρώχνοντας τον κόσμο<br /><b>8.</b> [[παύω]] να [[είμαι]] [[κλειστός]]<br /><b>9.</b> [[βλαστάνω]], [[ανθίζω]]<br /><b>10.</b> [[γίνομαι]] [[αίθριος]], [[φωτεινός]]<br /><b>11.</b> γεννιέμαι δημιουργούμαι<br />II. <b>μέσ.</b><br /><b>1.</b> [[επεκτείνω]], [[μεγαλώνω]] τις επιχειρήσεις μου<br /><b>2.</b> [[αποτολμώ]], [[διακινδυνεύω]], ξανοίγομαι<br /><b>3.</b> [[ξοδεύω]] υπέρμετρα ξεπερνώντας τις δυνατότητες μου<br /><b>4.</b> (ειδ. φρ.) «ανοίγει η γη και με καταπίνει» — βρίσκομαι σε πολύ δύσκολη [[θέση]], απελπίζομαι<br />«ανοίγει η [[καρδιά]] μου» — ανακουφίζομαι, [[χαίρομαι]]<br />«ανοίγει η [[μέση]] μου (ή τά νεφρά μου)» <br />α) κουράζομαι υπερβολικά<br />β) [[τρομάζω]] πολύ<br />«ανοίγει η [[μύτη]] μου» — αιμορραγεί<br />«ανοίγει η [[τύχη]] μου» — [[γίνομαι]] [[τυχερός]], [[πλουτίζω]]<br />«ανοίγουμε [[πηγαδάκι]]» — φλυαρούμε πολλή ώρα<br />«[[ανοίγω]] [[κουβέντα]]» — [[κάνω]] λόγο, [[ανακοινώνω]], «ανοίγουν τα μάτια μου» — διαφωτίζομαι<br />«δεν άνοιξε [[μύτη]] (ή [[ρουθούνι]])» — δεν έγινε ο [[παραμικρός]] [[τραυματισμός]], [[τίποτε]] σοβαρό<br />«[[ανοίγω]] (νέους) δρόμους (ή ορίζοντες)» — πρωτοπορώ, [[δημιουργώ]] [[νέες]] προοπτικές<br />«δεν [[ανοίγω]] [[βιβλίο]]» — δεν [[μελετώ]] [[καθόλου]]<br />«[[ανοίγω]] [[νοικοκυριό]] (ή σπιτικό)» — [[δημιουργώ]] δική μου [[οικογένεια]]<br />«[[ανοίγω]] πληγές (ή παλιούς καημούς)» — [[φέρνω]] στη [[θύμηση]] κάποιου δυσάρεστες μνήμες<br />«[[ανοίγω]] πυρ» — [[αρχίζω]] να [[πυροβολώ]]<br />«[[ανοίγω]] [[σπίτι]], [[μαγαζί]]...» [[κλέβω]] [[σπίτι]], [[μαγαζί]] κ.λπ. «[[ανοίγω]] τα αφτιά μου» — [[ακούω]] με [[μεγάλη]] [[προσοχή]]<br />«[[ανοίγω]] τα μάτια κάποιου» — [[κάνω]] κάποιον να μάθει [[κάτι]], τον [[διαφωτίζω]]<br />«[[ανοίγω]] τα μάτια μου» — [[ξυπνώ]]<br />«[[ανοίγω]] τα πανιά» [[αποπλέω]]<br />«[[ανοίγω]] τα στραβά μου» — [[προσέχω]], [[δίνω]] [[προσοχή]] σε [[κάτι]]<br />«[[ανοίγω]] την [[αγκαλιά]] μου (σε κάποιον)» — [[υποδέχομαι]] κάποιον θερμά, τον [[καλοδέχομαι]]<br />«[[ανοίγω]] την [[καρδιά]] μου» — [[εκμυστηρεύομαι]], εξομολογούμαι<br />«[[ανοίγω]] τη [[σημαία]]» — [[ξεδιπλώνω]] τη [[σημαία]]<br />«[[ανοίγω]] το [[βήμα]]» — [[επιταχύνω]], βιάζομαι<br />«[[ανοίγω]] το [[πορτοφόλι]] (μου)» — [[δαπανώ]], [[μπαίνω]] σε έξοδα<br />«[[ανοίγω]] το [[σπίτι]] μου» — [[ετοιμάζω]] το [[σπίτι]] μου για να υποδεχθώ κόσμο<br />«[[ανοίγω]] το [[στόμα]] μου» — [[κάνω]] αποκαλύψεις, [[φέρνω]] στο φως [[κάτι]] κρυφό και [[κακό]]<br />«[[ανοίγω]] τον λάκκο κάποιου» — επιβουλεύομαι κάποιον<br />«άνοιξε το [[κεφάλι]] (μου)» <b>(αμτβ.)</b><br />έσπασε το [[κεφάλι]] (μου)<br />«άνοιξαν τον τάφο του [[τάδε]] (ή τον [[τάδε]])» — έκαναν [[ανακομιδή]] των οστών του [[τάδε]]<br />«[[ανοίγω]] τον δρόμο» — [[προετοιμάζω]], [[προλειαίνω]] το [[έδαφος]]<br />«ανοίγει [[πληγή]]» <b>(αμτβ.)</b><br />γίνεται [[πληγή]], [[τραύμα]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αποκαλύπτω]], [[κάνω]] [[κάτι]] γνωστό.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>αν</i>(<i>α</i>-) <span style="color: red;">+</span> [[οίγω]], [[οίγνυμι]]. Ο τ. με την [[πρόθεση]] <i>αν</i>(<i>α</i>)- [[είναι]] ο πιο [[εύχρηστος]], όπως μαρτυρούν οι παραδεδομένοι τύποι, και η [[πρόθεση]] συνδέθηκε τόσο [[στενά]] με το κύριο [[ρήμα]], ώστε να γίνεται αισθητό ως απλό και όχι ως σύνθετο, [[πράγμα]] που φαίνεται [[καθαρά]] από τη [[θέση]] της αύξησης και του αναδιπλασιασμού (πρβλ. <i>ήνοιγον</i>, <i>ήνοιξα</i>, <i>ηνοίχθην</i>, <i>ηνοίγην</i>, <i>ηνέωξα</i>, <i>ηνέωγμαι</i>, <i>ηνέωχα</i>) [[καθώς]] [[επίσης]] και από τη [[σύνθεση]] με άλλες προθέσεις, ενώ υπήρχε ήδη η <i>ανα</i>- (πρβλ. <i>παρ</i>-[[ανοίγνυμι]], <i>συνα</i>-[[ανοίγνυμι]], <i>σννα</i>-[[ανοίγω]], <i>υπ</i>-[[ανοίγω]]), <b>βλ.</b> [[επίσης]] [[οίγω]], [[οίγνυμι]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[άνοιγμα]], [[άνοιξη]] (-<i>ις</i>), [[ανοικτός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ανοιγή]]<br /><b>μσν.</b><br /><i>ανοιγευς</i><br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[ανοικτήριον]] (-<i>χτήρι</i>), [[ανοιγμός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[παρανοίγνυμι]], [[υπανοίγνυμι]], [[συνανοίγω]], [[υπανοίγω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ανοιγοκλείνω]], [[ανοιγοσφαλώ]]]. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt= | |mdlsjtxt=<b class="num">I.</b> to [[open]] doors, etc., ἀναοίγεσκον κληῖδα they [[tried]] to put [[back]] the [[bolt]] so as to [[open]] the [[door]], Il.; πύλας, θύραν ἀν., Aesch., Ar.<br /><b class="num">2.</b> to [[undo]], [[open]], πῶμ' ἀνέωιγε took off the [[cover]] and opened it, Il.; metaph., ἀνοίξαντι κληῖδα φρενῶν Eur.; ἀν. [[οἶνον]] to tap it, Theocr.<br /><b class="num">3.</b> to lay [[open]], [[unfold]], [[disclose]], Soph.<br /><b class="num">4.</b> as [[nautical]] [[term]], absol. to get [[into]] the [[open]] sea, get [[clear]] of [[land]], Xen.<br /><b class="num">II.</b> Pass. to be [[open]], [[stand]] [[open]], of doors, Hdt., Plat.; κόλποι δ' [[ἀλλήλων]] ἀνοιγόμενοι [[opening]] one [[into]] [[another]], Plut. | ||
}} | }} | ||
