οργιά: Difference between revisions

|mltxt=και [[οργυιά]], η (ΑΜ ὀργυιά, Α ιων. τ. [[ὄργυια]] και ὀργυιή, αττ. τ. ὄργυα, ποιητ. τ. [[ὀρόγυια]])<br />[[μονάδα]] μήκους ίση με την [[απόσταση]] τεντωμένων χεριών από το ένα [[άκρο]] [[μέχρι]] το [[άλλο]] και η οποία [[είναι]] 6 [[περίπου]] πόδια<br /><b>νεοελλ.</b><br />αγγλικό [[μέτρο]] μήκους ίσο με δύο γιάρδες, δηλ. 1,83 [[μέτρα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> χωρομετρική [[ράβδος]], 9¹/₄ βασιλικές σπιθαμές<br /><b>2.</b> ([[κατά]] τον <b>Ηρόδ.</b>) «αἱ ἑκατὸν ὀργυιαὶ δίκαιαί εἰσι [[στάδιον]] ἑξάπλεθρον ἑξαπέδου μὲν τῆς ὀργυιῆς μετρεομένης καὶ τετραπήχεος».<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. <i>ὀργυιά</i> έχει τη [[μορφή]] θηλ. μτχ. ενός αμάρτυρου παρακειμένου [[χωρίς]] διπλασιασμό και [[χωρίς]] χρονική [[αύξηση]] (<b>πρβλ.</b> [[ἄγυια]]) <i>του</i> ρήματος [[ὀρέγω]] «[[απλώνω]], [[εκτείνω]]». Ο τ. <i>ὀργυιά</i> έχει προέλθει πιθ. με [[συγκοπή]] από αρχικό τ. <i>ὀρογυιά</i>, ο [[οποίος]] με τη [[σειρά]] του έχει σχηματιστεί [[είτε]] αφομοιωτικά από αμάρτυρο τ. <i>ὀρεγυιά</i> [[είτε]] από την ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας του [[ὀρέγω]]. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], ο τ. <i>ὀργυιά</i> έχει προέλθει με [[συγκοπή]] και [[βράχυνση]] του -<i>ω</i>- σε -<i>ο</i>- ([[πριν]] από ηχηρό [[σύμφωνο]]) από αμάρτυρο τ. μτχ. <i>ὠρογυιά</i> ενός αρχ. παρακμ. <i>ὤρογα</i>. Ο τ. [[ὀρόγυια]], εξάλλου, [[πρέπει]] να [[είναι]] [[δευτερογενής]] και εξηγείται με [[ανάπτυξη]] φωνήεντος [[πριν]] από [[υγρό]] [[σύμφωνο]]. Με [[ανάπτυξη]] φωνήεντος μπορεί να εξηγηθεί, [[τέλος]], και το σύνθ. σε -<i>ώρυγος</i>, [[πεντώρυγος]].